XEIΡΟΤΟΝΙΑ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ-ΟΙ ΤΕΛΕΣΤΙΚΕΣ ΕΥΧΕΣ

 

Επιμέλεια κειμένου:πρωτοπρεσβύτερος  Δημ.Αθανασίου (χημικού)

ΕΥΧΗ ΠΡΩΤΗ

 

Κείμενο

Δέσποτα κύριε ο θεός ημών, ο νομοθετήσας ημίν διά του πανευφήμου σου αποστόλου Παύλου  βαθμών και ταγμάτων τάξιν εις το εξυπηρετείσθαι και λειτουργείν τοις σεπτοίς και αχράντοις σου μυστηρίοις εν τω αγίω σου θυσιαστηρίω, πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους· αυτός, δέσποτα των απάντων, και τούτον τον ψηφισθέντα υπεισελθείν  τω ευαγγελίω και τη αρχιερατική αξία διά της χειρός εμού του αμαρτωλού και των συμπαρόντων λειτουργών και συνεπισκόπων, τη επιφοιτήσει και δυνάμει και χάριτι του αγίου σου πνεύματος ενίσχυσον, ως ενίσχυσας τους αγίους σου προφήτας , ως έχρισας τους βασιλείς, ως ηγίασας τους αρχιερείς, και ανεπίληπτον αυτού την αρχιερωσύνην απόδειξον, και πάση σεμνότητι κατακοσμών, άγιον ανάδειξον εις το άξιον γενέσθαιτού αιτείν σε  τα προς σωτηρίαν του λαού και υπακούειν αυτώ. "Ότι ηγίασταί σου το όνομα, δεδόξασταί σου η βασ(ιλεία) , του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

Ανάλυση

1. Πρόλογος:

Α. Προσφώνηση: ------------------------ Β. Ανάμνηση: Χαρίσματα – Λειτουργός:

Δέσποτα Κύριε ο Θεός ημών, ο νομοθετήσας ημίν διά του πανευφήμου σου αποστόλου Παύλου βαθμών και ταγμάτων τάξιν εις το εξυπηρετείσθαι και λειτουργείν τοις σεπτοίς και αχράντοις σου μυστηρίοις εν τω αγίω σου θυσιαστηρίω, πρώτον αποστόλους, δεύτερον προφήτας, τρίτον διδασκάλους·

 

2.Αιτήματα

Α. Διδακτικό αξίωμα	αυτός, δέσποτα των απάντων, και τούτον τον ψηφισθέντα υπεισελθείν τω ευαγγελίω (=τον ευαγγελικόν ζυγόν ) .
Β. Χειροτονία:	και τη αρχιερατική αξία διά της χειρός εμού του αμαρτωλού και των συμπαρόντων λειτουργών και συνεπισκόπων
Γ. Επίκληση του Αγίου Πνεύματος:	τη επιφοιτήσει και δυνάμει και χάριτι του αγίου σου πνεύματος
Δ. Τρισσόν αξίωμα: Προφητικό  Βασιλικό  Αρχιερατικό	ενίσχυσον, ως ενίσχυσας τους αγίους σου προφήτας, ως έχρισας τους βασιλείς, ως ηγίασας τους αρχιερείς,
Ε. Αρχιερατικό αξίωμα:	και ανεπίληπτον αυτού την αρχιερωσύνην απόδειξον, και πάση σεμνότητι κατακοσμών  , άγιον ανάδειξον
ΣΤ. Ποιμαντικό έργο:	εις το άξιον γενέσθαι του αιτείν σε τα προς σωτηρίαν του λαού και υπακούειν αυτώ.

 

3. Δοξολογία:

Ότι ηγιάσθη το όνομά σου, δεδόξασταί σου η Βασιλεία, του Πατρός και του Υιού και του Αγίου Πνεύματος, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

Σχόλια

Στον πρόλογο έχουμε την αναφορά του Αποστόλου Παύλου, μέσω του οποίου ο Θεός καθόρισε τις βαθμίδες και τις τάξεις των διακονιών. Στην συνέχεια παρατίθεται το χωρίο από Α ́ Κορινθίους 12, 28 και Εφεσίους 4, 11-12, όπου αναφέρονται οι απόστολοι, οι προφήτες και οι διδάσκαλοι. Το περιεχόμενο είναι σημαντικό διότι, όπως ο ίδιος ο Θεός διόρισε τις βαθμίδες και τάξεις και διένειμε τις διάφορες δωρεές της χάριτος του Πνεύματος «πρὸς τὸν καταρτισμὸν τῶν ἁγίων εἰς ἔργον διακονίας, εἰς οἰκοδομὴν τοῦ σώματος τοῦ Χριστοῦ»  , έτσι και κατά τη χειροτονία του επισκόπου δίδεται το χαρίσματα να υπηρετεί το Άγιο Θυσιαστήριο «εἰς τὸ ἐξυπηρετεῖσθαι καὶ λειτουργεῖν τοῖς σεπτοῖς καὶ ἀχράντοις σου μυστηρίοις ἐν τῷ ἁγίῳ σου θυσιαστηρίῳ». Με το τέλος του προλόγου ξεκινάει η αίτηση που αφορά το βασικό καθήκον που αναλαμβάνει ο χειροτονούμενος, δηλαδή να διδάξει το ευαγγέλιο με τον προσδιορισμό «ὑπεισελθεῖν τῷ εὐαγγελίῳ».

 Την ίδια ερμηνεία έχει και η τοποθέτηση του Ευαγγελίου επί της κεφαλής του χειροτονουμένου. Η χειροτονία γίνεται μετά από ψηφοφορία και διά επιθέσεως των χειρών, αυτό φανερώνει το «ψηφισθέντα…» και «τῇ ἀρχιερατικῇ ἀξίᾳ διὰ τῆς χειρὸς ἐμοῦ τοῦ ἁμαρτωλοῦ». Η αναφορά των «συμπαρόντων λειτουργῶν καί συνεπισκόπων» συνιστά την συνοδικότητα για την ανάδειξη ενός νέου επισκόπου, όπου μετέχουν όλοι οι διάκονοι, πρεσβύτεροι και επίσκοποι (=λειτουργοί), για να ενεργήσει η χάρις του Αγίου Πνεύματος, όπως χαρακτηριστικά έγινε την ημέρα της Πεντηκοστής. Επίσης είναι εμφανής η επίκληση του Αγίου Πνεύματος «τῇ ἐπιφοιτήσει καὶ δυνάμει καὶ χάριτι τοῦ Ἁγίου σου Πνεύματος», δέεται όπως ο Κύριος «ἀναδείξῃ αὐτῷ ἀνεπίληπτον τὴν ἀρχιερωσύνην». Στην ευχή έχουμε την αναφορά των προφητών, βασιλέων και των αρχιερέων της Παλαιάς Διαθήκης. Ο επίσκοπος ταυτίζεται με τα πρόσωπα αυτά, δηλαδή αποτελεί συνέχεια του έργου τους. Προσδιορίζεται και το τρισσόν αξίωμα που φέρει ο επίσκοπος (προφητικό, βασιλικό, αρχιερατικό). Επίσης, υπάρχει η αίτηση να αναδείξει τον νέον επίσκοπο άξιο του αρχιερατικού αξιώματος «καὶ ἀνεπίληπτον αὐτοῦ τὴν ἀρχιερωσύνην ἀπόδειξον, καὶ πάσῃ σεμνότητι κατακοσμῶν, ἅγιον ἀνάδειξον». Απαραίτητη προϋπόθεση για να γίνει επίσκοπος είναι το ανεπίληπτον του βίου του, στοιχείο που απαντάται ήδη στις κανονικολειτουργικές συλλογές. Άλλο λειτούργημα του επισκόπου που αναφέρει η ευχή είναι το ποιμαντικό έργο που αναλαμβάνει «εἰς τὸ ἄξιον γενέσθαι, τοῦ αἰτεῖν σε τὰ πρὸς σωτηρίαν τοῦ λαοῦ, καὶ ἐπακούειν αὐτῷ».

 Στο τέλος ο χειροτονών εκφωνεί: «Ὅτι ἡγίασταί σου τὸ ὄνομα, καὶ δεδόξασταί σου ἡ βασιλεία», διότι μόνο ο Θεός είναι από τη φύση του άγιος και δεδοξασμένος. Μόνο αυτός αγιάζει και δοξάζει. Αυτός είναι ο μοναδικός βασιλεύς και αρχιερεύς. Τελειώνει την εκφώνηση ανυμνώντας την Αγία Τριάδα, «παρ’ ἧς πάντα τελεῖται» και δικά της είναι τα δωρήματα.

ΕΥΧΗ ΔΕΥΤΕΡΗ

Κείμενο

Κύριε ο Θεός ημών, ο διά το μη δύνασθαι την ανθρώπου φύσιν την της θεότητος υπενεγκείν ουσίαν, τη ση οικονομία ομοιοπαθείς ημίν διδασκάλους καταστήσας  τον σον επέχοντας θρόνον εις το αναφέρειν σοι θυσίαν και προσφοράν  υπέρ παντός του λαού σου· συ, Kύριε, και τούτον τον αναδειχθέντα οικονόμον της αρχιερατικής χάριτος ποίησον γενέσθαι μιμητήν σου του αληθινού ποιμένος, τιθέντα την ψυχήν αυτού υπέρ των προβάτων σου , οδηγόν τυφλών, φως των εν σκότει, παιδευτήν αφρόνων, φωστήρα εν κόσμω , ίνα καταρτίσας τας ψυχάς τας εμπιστευθείσας αυτώ επί της  παρούσης ζωής, παραστή τω βήματί σου ακαταισχύντως και τον μέγαν μισθόν λήψηται ον ητοίμασας τοις αθλήσασιν υπέρ του κηρύγματος του ευαγγελίου σου .

Σον γαρ εστιν το ελεείν και σωζ(ειν) ημάς, ο Θεός, και σοι την δόξαν αναπέμπομεν, συν τω ανάρχω σου Πατρί, και τω Παναγίω και αγαθώ, και ζωοποιώ σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

ΑΝΑΛΥΣΗ ΤΗΣ ΕΥΧΗΣ

1.      Πρόλογος

Α. Προσφώνηση:	Κύριε ο Θεός ημών
Β. Θεία Ιδιότητα	ο διά το μη δύνασθαι την ανθρώπου φύσιν την της θεότητος υπενεγκείν ουσίαν, τη ση οικονομία ομοιοπαθείς ημίν διδασκάλους καταστήσας  τον σον επέχοντας θρόνον

 

2.      Αιτήματα

Α. Λειτουργός των μυστηρίων:	εις το αναφέρειν σοι θυσίαν και προσφοράν  υπέρ παντός του λαού σου·
Β. Θείος Oικονόμος	και τούτον τον αναδειχθέντα οικονόμον της αρχιερατικής χάριτος
Γ. Ποιμαντική διακονία:	ποίησον γενέσθαι μιμητήν σου του αληθινού ποιμένος, τιθέντα την ψυχήν αυτού υπέρ των προβάτων σου , οδηγόν τυφλών, φως των εν σκότει,
Δ. Διδακτική διακονία:	, παιδευτήν αφρόνων, φωστήρα εν κόσμω , ίνα καταρτίσας τας ψυχάς τας εμπιστευθείσας αυτώ επί της  παρούσης ζωής, παραστή τω βήματί σου ακαταισχύντως και τον μέγαν μισθόν λήψηται ον ητοίμασας τοις αθλήσασιν υπέρ του κηρύγματος του ευαγγελίου σου .

 

3. Δοξολογική επισφράγιση

Σον γαρ εστιν το ελεείν και σωζ(ειν) ημάς, ο Θεός, και σοι την δόξαν αναπέμπομεν, συν τω ανάρχω σου Πατρί, και τω Παναγίω και αγαθώ, και ζωοποιώ σου Πνεύματι, νυν και αεί και εις τους αιώνας των αιώνων.

ΣΧΟΛΙΑ

Η δεύτερη ευχή της χειροτονίας λέγεται μετά τις διακονικές αιτήσεις, είναι τελεστική και αναφέρεται επί οντολογικής βάσεως στο αξίωμα του επισκόπου διά της φράσεως: «Κύριε ο Θεός ημών, ο διά το μη δύνασθαι την ανθρώπου φύσιν την της Θεότητος υπενεγκείν ουσίαν, τη ση οικονομία ομοιοπαθείς διδασκάλους καταστήσας, τον σον επέχοντας θρόνον….». Στη συνέχεια αιτείται τα απαιτούμενα χαρίσματα, τα οποία έχει ανάγκη ο ιερουργός για την ανάληψη του αρχιερατικού αξιώματος. Ο επίσκοπος δια της χειροτονίας αναλαμβάνει να είναι: α. λειτουργός των μυστηρίων: «εις το αναφέρειν σοι θυσίαν, και προσφοράν υπέρ παντός του λαού σου· συ, Χριστέ», β. θείος οικονόμος της επισκοπικής χάριτος: «και τούτον τον αναδειχθέντα οικονόμον της αρχιερατικής χάριτος» (Α’ Πετρ. 4,10), γ. ποιμένας: «ποίησον μιμητήν σου του αληθινού ποιμένος, τιθέντα την ψυχήν αυτού υπέρ των προβάτων σου (Ιωάν. 10, 15) οδηγόν είναι τυφλών, φως των εν σκότει», δ. διδάσκαλος: «παιδευτήν αφρόνων, διδάσκαλον νηπίων (Ρωμ. 2, 19-20), φωστήρα εν κόσμω· (Φιλιπ. 2, 15) ίνα, καταρτίσας τας ψυχάς τας εμπιστευθείσας αυτώ επί της παρούσης ζωής, παραστή τω Βήματί σου ακαταισχύντως, και τον μέγαν μισθόν λάβη, ον ητοίμασας τοις αθλήσασιν υπέρ του κηρύγματος του Ευαγγελίου σου (Α’ Κορ. 9, 23-24)».

(πηγή: Η ΧΕΙΡΟΤΟΝΙΑ ΤΟΥ ΕΠΙΣΚΟΠΟΥ ΚΑΤΑ ΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΝΟ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΚΟ ΤΥΠΙΚΟ-ΝΤΥΡΟΥ Γ. ΣΤΕΦΑΝΙΑ)