Charta Oecumenica: Μανιφέστο προς την «ένωση» (Α)

 

ΜΕΡΟΣ -Α-

Έρευνα: πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (χημικού)

Εισαγωγικά-

Λονδίνο, 7 Νοεμβρίου 2025 – Σε μια κίνηση υψηλού συμβολισμού για τον οικουμενικό διάλογο στην Ευρώπη, η Κοινή Επιτροπή του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Επισκοπικών Συνελεύσεων (CCEE – Ρωμαιοκαθολική Εκκλησία) και της Διάσκεψης Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC – Ορθόδοξοι, Αγγλικανοί, Προτεστάντες) συναντήθηκε στη Ρώμη από τις 4 έως τις 6 Νοεμβρίου 2025. Κορυφαία στιγμή της συνάντησης υπήρξε η υπογραφή της ανανεωμένης ChartaOecumenica (Οικουμενικού Χάρτη), η οποία πραγματοποιήθηκε την Τετάρτη 5 Νοεμβρίου, στον Ιερό Ναό του Μαρτυρίου του Αγίου Παύλου στο Αββαείο των Τριών Πηγών. Το κείμενο υπέγραψαν οι Πρόεδροι των δύο οργανισμών: εκ μέρους της CEC, ο Σεβασμιώτατος Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας κ. Νικήτας, και εκ μέρους της CCEE, ο Αρχιεπίσκοπος του Βίλνιους κ. Gintaras Grušas.

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων και ηγέτες εκκλησιών παρουσίασαν την ανανεωμένη Charta Oecumenica στον Πάπα Λέοντα.

 Την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025, οι εκπρόσωποι των Χριστιανικών Εκκλησιών της Ευρώπης έγιναν δεκτοί σε ειδική ακρόαση από τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ στην Αίθουσα του Κονσι.

Απαραίτητα στοιχεία για την κατανόηση του άρθρου.

Τι είναι η  Charta Oecumenica (Οικουμενικός Χάρτης)

Είναι είναι ένα κοινό κείμενο-οδηγός για την προώθηση της συνεργασίας και της ενότητας μεταξύ των χριστιανικών εκκλησιών (δηλαδή Ορθοδοξίας και αιρέσεων) στην Ευρώπη. Υπογράφηκε αρχικά το 2001 από τους προέδρους του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC) και του Συμβουλίου των Συνδιασκέψεων των Ευρωπαίων Επισκόπων (CCEE), και αποτελεί ακρογωνιαίο λίθο της ευρωπαϊκής οικουμενικής συνεργασίας.

Σκοπός και Περιεχόμενο

Βασικός σκοπός της Charta Oecumenica είναι η διατήρηση και ανάπτυξη της αδελφοσύνης μεταξύ των εκκλησιών(ορθόδοξης και αιρέσεων). Καλούσε τις εκκλησίες σε διάλογο, ενότητα και κοινή δράση, ειδικά όσον αφορά την κοινή τους ευθύνη για την αντιμετώπιση θεμάτων ειρήνης και δικαιοσύνης στην Ευρώπη.

Το κείμενο περιλαμβάνει κατευθυντήριες γραμμές για την εντεινόμενη συνεργασία μεταξύ των εκκλησιών, εστιάζοντας σε τομείς όπως:

•              Κοινή μαρτυρία και διακονία (πράξη αγάπης).

•              Διάλογος με άλλες θρησκείες, όπως ο Ιουδαϊσμός και το Ισλάμ.

•              Προσπάθειες για την ειρήνη και τη συμφιλίωση.

•              Προστασία της δημιουργίας (περιβάλλον).

•              Συνεργασία σε κοινωνικά και πολιτικά ζητήματα, όπως η αντιμετώπιση της ξενοφοβίας και η στήριξη μεταναστών και προσφύγων.

Σύντομα  ιστορικά στοιχεία

Η συγκρητιστική «Charta Oecumenica» υπογράφηκε αρχικά από την CEC και την CCEE το 2001 Την πρώτη Κυριακή μετά τον κοινό εορτασμό του Πάσχα,  πάνω στην "αγία τράπεζα" του λουθηρανικού ναου Thomaskirche. Η υπογραφή της Charta Oecumenica το 2001 σε ευρωπαικό επίπεδο στο Στρασβούργο και το 2003 στην Γερμανία, εορτάστηκε ως οικουμενικό ορόσημο.

 Ένας εκ των τεσσάρων συντακτών του είναι ο κ. Γρηγόριος Λαρεντζάκης, ομότιμος καθηγητής του Πανεπιστημίου του Graz της Αυστρίας και διδάκτορας της Θεολογικής Σχολής Θεσσαλονίκης.

Στις 20 Φεβρουαρίου 2013 του απονεμήθηκε από τον καθολικό επίσκοπο Egon Kapellari, εκ μέρους του πάπα, το παπικό γρηγοριανό παράσημο ως ένδειξη εκτίμησης και αναγνώρισης των μεγάλων και πρωτοποριακών υπηρεσιών του προς την Οικουμένη.

Τιμήθηκε δεόντως και από τον οικουμενικό πατριάρχη εκτός των άλλων και με το αξίωμα "μέγας άρχων πρωτονοτάριος".

Η συγκρητιστική «Charta Oecumenica»  εναι ένα έγγραφο που περιέχει κατευθυντήριες γραμμές για την αύξηση της συνεργασίας μεταξύ των «Εκκλησιών» (σ.σ. Ορθοδοξίας και αιρέσεων) στην Ευρώπη. Το υπέγραψαν ο τότε πρόεδρος του Συμβουλίου Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC), ο τότε μητροπολίτης Γαλλίας Ιερεμίας  και ο πρόεδρος του Συμβουλίου Ευρωπαίων Επισκόπων (CCEE όπου εκπροσωπούνται όλα τα Ρωμαιοκαθολικά Συμβούλια Ευρωπαίων Επισκόπων), καρδινάλιος Vlk.

Εκκλησίες σε μια Ευρώπη που αλλάζει

Μετά την υπογραφή της το 2001, η Οικουμενική Χάρτα έτυχε ευρείας αποδοχής στην Ευρώπη. Στη Γερμανία, οι εκκλησίες-μέλη του Συμβουλίου των Χριστιανικών Εκκλησιών (ACK) υπέγραψαν την Οικουμενική Χάρτα στο Πρώτο Οικουμενικό Εκκλησιαστικό Συνέδριο στο Βερολίνο το 2003, θέτοντάς την έτσι σε ισχύ. Πάνω από 20 χρόνια αργότερα, μια ομάδα εργασίας της Διάσκεψης των Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC) και του Συμβουλίου των Χριστιανικών Εκκλησιών στην Ευρώπη (CCEE) ανέλαβε την παρουσίαση μιας ενημερωμένης έκδοσης της Οικουμενικής Χάρτας που αντιμετωπίζει τις αλλαγές εντός της Ευρώπης και εξετάζει τις νέες προκλήσεις.

Προσαρμογές στις νέες εξελίξεις

Η ενημερωμένη έκδοση περιλαμβάνει νέα κεφάλαια για την ειρήνη, τη μετανάστευση, τις νέες τεχνολογίες και τη σημασία της νεολαίας. Ενώ ο Χάρτης έχει αλλάξει τη δομή του, ο πυρήνας του - οι δεσμεύσεις - διατηρεί την ουσία του. Αυτές οι δεσμεύσεις έχουν διευκρινιστεί, επεκταθεί και προσαρμοστεί στις τρέχουσες συνθήκες. Το κείμενο λαμβάνει υπόψη τις εξελίξεις των τελευταίων 20 ετών και αναγνωρίζει την πρόοδο που έχει σημειωθεί στον οικουμενικό διάλογο. Καλεί τις εκκλησίες της Ευρώπης να γίνουν μια ενωμένη χριστιανική φωνή στην κοινωνία και να συνεχίσουν να υποστηρίζουν την χριστιανική ενότητα. Ο Χάρτης στοχεύει, όπως αναφέρεται στο κείμενο, να «προωθήσει μια οικουμενική κουλτούρα διαλόγου και συνεργασίας σε όλα τα επίπεδα της εκκλησιαστικής ζωής».

«Παραμένοντας οικουμενικά εύγλωττος εν μέσω αλλαγών»

Ο Αιδεσιμότατος Christopher Easthill, Πρόεδρος του Συμβουλίου Χριστιανικών Εκκλησιών στη Γερμανία (ACK), προσβλέπει στη συνεργασία με την ενημερωμένη έκδοση: «Πιστεύω ότι είναι σημαντικό τα έγγραφα του οικουμενικού διαλόγου να επανεξετάζονται συνεχώς, ώστε να διασφαλίζεται ότι εξακολουθούν να παρέχουν απαντήσεις στις προκλήσεις και τα σημάδια των καιρών. Ως εκ τούτου, είμαι πολύ ευγνώμων για την ευρεία διαδικασία αναθεώρησης, στην οποία το γερμανικό οικουμενικό κίνημα έχει επίσης διαδραματίσει πολύ ενεργό ρόλο». Προσθέτει: «Η Οικουμενική Χάρτα είναι ταυτόχρονα ένα όραμα και ένα σύνολο συστάσεων για δράση. Οι δεσμεύσεις αντιπροσωπεύουν ένα σημαντικό θεμέλιο για το έργο μας και απαιτούν περαιτέρω και πιο εκτεταμένη κοινή μαρτυρία και δράση». Ο Αιδεσιμότατος Easthill είναι αισιόδοξος για το μέλλον: «Με την υπογραφή, το έργο μόλις ξεκινά και στη Γερμανία. Είμαι ευγνώμων που μπορούμε να δημοσιεύσουμε τη γερμανική μετάφραση μαζί με την αρχική έκδοση - και προσβλέπω στην περαιτέρω συνεργασία με το κείμενο. Η διαδικασία παραλαβής και εφαρμογής των δεσμεύσεων θα είναι ένα σημαντικό έργο για εμάς τον επόμενο χρόνο».

Ο Πάπας Λέων ΙΔ για την ανανεωμένη Charta Oecumenica

Την Πέμπτη 6 Νοεμβρίου 2025, οι εκπρόσωποι των Χριστιανικών Εκκλησιών της Ευρώπης έγιναν δεκτοί σε ειδική ακρόαση από τον Πάπα Λέοντα ΙΔ΄ στην Αίθουσα του Κονσι Κατά την ομιλία του, ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ καλωσόρισε τους εκπροσώπους, τονίζοντας ότι το ανανεωμένο κείμενο – 25 χρόνια μετά την πρώτη υπογραφή του – επιδιώκει να ανταποκριθεί στη διαρκώς εξελισσόμενη οικουμενική πορεία. Επεσήμανε ότι η Ευρώπη αντιμετωπίζει νέες πραγματικότητες, με νέες γενιές και λαούς που φτάνουν από μακρινές χώρες, φέρνοντας μαζί τους «ποικίλες ιστορίες και πολιτισμικές εκφράσεις».

«Ενώ υπάρχουν πράγματι θετικά και ενθαρρυντικά σημάδια ανάπτυξης σε ορισμένα μέρη της Ευρώπης», σημείωσε, «ταυτόχρονα πολλές χριστιανικές κοινότητες αισθάνονται όλο και περισσότερο ότι βρίσκονται σε μειοψηφία». Ενθάρρυνε τις Ευρωπαϊκές Εκκλησίες να προωθήσουν τον διάλογο και την αδελφοσύνη «μέσα στον θόρυβο της βίας και του πολέμου».

Η αναθεώρηση της έχει ως στόχο να αντιμετωπίσει σύγχρονα ζητήματα και να ενισχύσει το ρόλο του εγγράφου ως [οικουμενιστικής] πηγής «ενότητας, ειρήνης και δικαιοσύνης».

Το πρώτο σχέδιο της αναθεωρημένης «Charta Oecumenica» προς διαβούλευση (First draft of the revised Charta Oecumenica for consultation) παρουσιάζεται στην ιστοσελίδα της CEC [https://ceceurope.org].

Ο Πάπας Λέων ΙΔ΄ συνέδεσε την οικουμενική πορεία της Καθολικής Εκκλησίας με τη συνοδική της πορεία, υπογραμμίζοντας ότι η Charta Oecumenicaαναδεικνύει την κοινή πορεία των Χριστιανών στην Ευρώπη να ακούν ο ένας τον άλλον και να διακρίνουν από κοινού τους καλύτερους τρόπους για να κηρύξουν το Ευαγγέλιο.

Η Charta Oecumenica, που υπογράφηκε για πρώτη φορά το 2001, αποτελεί ορόσημο για την ευρωπαϊκή οικουμενική συνεργασία. Η διαδικασία αναθεώρησής της, που ξεκίνησε το 2022, είχε ως στόχο την αντιμετώπιση σύγχρονων προκλήσεων, όπως η μετανάστευση, η προστασία της Δημιουργίας, η τεχνητή νοημοσύνη, η νεολαία και η ανάγκη για ειρήνη.

Ιδιαίτερη έμφαση δόθηκε στις δηλώσεις του Προέδρου της Διάσκεψης Ευρωπαϊκών Εκκλησιών (CEC), Σεβασμιωτάτου Αρχιεπισκόπου Θυατείρων και Μεγάλης Βρεταννίας κ. Νικήτα. Μιλώντας στο Vatican News μετά τη συνάντηση με τον Πάπα, ο Σεβασμιώτατος χαρακτήρισε την εμπειρία «τιμή, προνόμιο και ευλογία», χαρακτηρίζοντάς την ως ένα «μήνυμα ελπίδας, που δείχνει ότι μπορούμε να συνεργαστούμε και να πετύχουμε πράγματα».

«Δείχνει ότι έχουμε ξεπεράσει τις διαφορές του παρελθόντος», τόνισε ο Αρχιεπίσκοπος Νικήτας. «Αυτοί οι τοίχοι του διαχωρισμού έχουν καταρρεύσει. Τώρα εργαζόμαστε μαζί. Μιλάμε την ίδια γλώσσα, τη γλώσσα του Χριστού, τη γλώσσα της αγάπης». Ο Σεβασμιώτατος ανέφερε επίσης ότι χαιρέτησε τον Πάπα και ως συμπατριώτης του Αμερικανός και σημείωσε ότι θα συναντηθούν ξανά κατά την επικείμενη Αποστολική Επίσκεψη του Πάπα στην Τουρκία.

Ο Αρχιεπίσκοπος κ. Νικήτας, ως Πρόεδρος της CEC, επανέλαβε τον κρίσιμο ρόλο των Χριστιανών να εργάζονται από κοινού για την ειρήνη στον σημερινό κατακερματισμένο κόσμο. Θέτοντας το ερώτημα πώς οι Χριστιανοί μπορούν να κάνουν τον κόσμο καλύτερο, προχώρησε σε μια ισχυρή πρόταση: «Ίσως θα έπρεπε να εξετάσουμε το ενδεχόμενο να ξοδεύουμε περισσότερα όχι σε πυρηνικά όπλα και άλλα πράγματα, αλλά στην εξεύρεση αποτελεσμάτων για τη θεραπεία των ασθενειών, στα προβλήματα σίτισης της ανθρωπότητας».

«Κοιτάξτε τι συνέβη πρόσφατα στην Τζαμάικα. Τι συμβαίνει στις Φιλιππίνες… Κοιτάξτε τους Αγίους Τόπους, την Παλαιστίνη, τη Γάζα. Οι άνθρωποι υποφέρουν», συνέχισε ο Σεβασμιώτατος, επιμένοντας: «Έχουμε κληθεί να δώσουμε απαντήσεις στις προκλήσεις και τα προβλήματά τους».

Ο Αρχιεπίσκοπος Θυατείρων εξήρε επίσης το «ισχυρό μήνυμα» του Πάπα Λέοντα για την προώθηση της ειρήνης. «Χρειαζόμαστε ανθρώπους, ειδικά τον Άγιο Πατέρα, να μιλούν ανοιχτά», δήλωσε ο κ. Νικήτας.

Η συνάντηση ολοκληρώθηκε με τον Πάπα Λέοντα να υπενθυμίζει την επικείμενη επίσκεψή του στον τόπο όπου έλαβε χώρα η Σύνοδος της Νίκαιας το 325 μ.Χ., όπου θα παρευρεθεί μαζί με τον Οικουμενικό Πατριάρχη κ. Βαρθολομαίο και με ηγέτες άλλων χριστιανικών κοινοτήτων, και έκλεισε με το μήνυμα του Ιωβηλαίου Έτους: «Ο Ιησούς Χριστός είναι η Ελπίδα μας»

 ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ.