Ομολογία

ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα: Προσοχή στη Λιβύη

07.07.2019

Σάββας Καλεντερίδης

1

Αν πετύχουμε να οριοθετήσουμε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ με Αλβανία, Ιταλία, Τρίπολη, Αίγυπτο και Κύπρο, τότε η Ελλάδα θα μπορεί να καταγγείλει την κωλυσιεργία της Τουρκίας διεθνώς και να προχωρήσει σε μονομερή οριοθέτηση

Από τον
Σάββα Καλεντερίδη

Το έχουμε ξαναγράψει στο παρελθόν, όμως λόγω των εξελίξεων που θα δούμε παρακάτω είναι αναγκαίο να το υπενθυμίσουμε.

Η Ελλάδα πρέπει να οριοθετήσει την υφαλοκρηπίδα της, που είναι ταυτόσημη με την ΑΟΖ όσον αφορά τα όρια, με την Αλβανία, την Ιταλία, τη Λιβύη, την Αίγυπτο και την Κύπρο, για να μείνει ως «υπόλοιπο» η οριοθέτηση με την Τουρκία. Και αν γίνει αυτό, αν, δηλαδή, πετύχουμε να οριοθετήσουμε με όλες τις παραπάνω χώρες, τότε η διαπραγματευτική θέση της χώρας μας θα ενισχυθεί, αφού η Τουρκία θα είναι η μοναδική χώρα στη Μεσόγειο που αρνείται την εφαρμογή του Διεθνούς Δικαίου της Θάλασσας και, κυρίως, την αρχή της μέσης γραμμής και ότι τα νησιά έχουν υφαλοκρηπίδα. Αν, θεωρητικά, πετύχουμε να οριοθετήσουμε υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ με τις ανωτέρω χώρες, τότε η Ελλάδα θα μπορεί να καταγγείλει την κωλυσιεργία της Τουρκίας διεθνώς και να προχωρήσει σε μονομερή οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας και σε ανακήρυξη της ΑΟΖ, περιορίζοντας το ενδεχόμενο χρήσης βίας και αφήνοντας στην Τουρκία ανοιχτό τον δρόμο του Διεθνούς Δικαστηρίου.

Ενώ υπό το πρίσμα των εξελίξεων το ζήτημα της οριοθέτησης υφαλοκρηπίδας και ΑΟΖ είναι «καυτό», κυρίως λόγω της ενεργού εμπλοκής της Τουρκίας στο πολεμικό μέτωπο της Λιβύης προκειμένου να πετύχει την οριοθέτηση των θαλάσσιων ζωνών με τη συγκεκριμένη χώρα, πλήττοντας καίρια τα εθνικά μας συμφέροντα, αφού θα περιορίσει δραματικά την ελληνική υφαλοκρηπίδα και ΑΟΖ νότια της Κρήτης και θα μας αποκόψει από τις θαλάσσιες ζώνες της Αιγύπτου και της Κύπρου, να δούμε τι έκαναν έως σήμερα οι ελληνικές κυβερνήσεις στο θέμα αυτό.

Αλβανία

Το 2009 η Ελλάδα και η Αλβανία υπέγραψαν σύμβαση οριοθέτησης της υφαλοκρηπίδας και μελλοντικής ΑΟΖ, χωρίς όμως οι δύο χώρες να προχωρήσουν στην κύρωση της συμφωνίας. Αυτό διευκόλυνε την Τουρκία να επέμβει διά του συνταγματικού δικαστηρίου της Αλβανίας, το οποίο το 2014 απεφάνθη ότι η συμφωνία αυτή, με τον τρόπο που συνομολογήθηκε, αποβαίνει σε βάρος της Αλβανίας και δεν πρέπει να κυρωθεί, παραπέμποντας το θέμα σε νέες ελληνοαλβανικές διαπραγματεύσεις για την υπογραφή άλλης συμφωνίας.

Ιταλία

Στις 24 Μαΐου 1977 οι κυβερνήσεις της Ελλάδας και της Ιταλίας υπέγραψαν συμφωνία για την οριοθέτηση των αντίστοιχων υφαλοκρηπίδων τους στο Ιόνιο Πέλαγος. Με την ανταλλαγή των εγγράφων επικύρωσης η συμφωνία τέθηκε σε ισχύ στις 12 Νοεμβρίου 1980. Με την Ιταλία έμεινε ως «υπόλοιπο» προς οριοθέτηση ένα τμήμα της υφαλοκρηπίδας στο τρίγωνο της θαλάσσιας περιοχής Ελλάδος - Ιταλίας - Αλβανίας και στο αντίστοιχο Ελλάδος - Λιβύης - Ιταλίας, για να ορισθούν εκεί τα δύο τριεθνή σημεία και να κλείσει το θέμα στις δυτικές θάλασσές μας. 

Αξίζει, πάντως, να σημειωθεί ότι η Ιταλία, αν και δέχτηκε την αρχή της μέσης γραμμής στην οριοθέτηση της υφαλοκρηπίδας, φέρεται πως προβάλλει προσκόμματα στην οριοθέτηση της ΑΟΖ με βάση την ίδια αρχή, διεκδικώντας μεγαλύτερη ΑΟΖ λόγω συμφερόντων των Ιταλών ψαράδων. Συγκεκριμένα, οι Ιταλοί απαιτούν από την Ελλάδα να αναγνωριστούν υπάρχοντα, δήθεν ιστορικά αλιευτικά δικαιώματα των Ιταλών αλιέων έξω από τα 6 ναυτικά μίλια της ελληνικής αιγιαλίτιδας ζώνης, σε περιοχές της Κέρκυρας, της Κρήτης, ακόμα και της Ρόδου!

Λιβύη

Σύμφωνα με τον πρέσβη ε.τ. και εμπειρογνώμονα του ΥΠΕΞ, δρα Δημήτριο Γούναρη, «ο προβληματισμός ως προς το θέμα της οριοθέτησης της μεταξύ των δύο κρατών κειμένης υφαλοκρηπίδος και μελλοντικής ΑΟΖ έγκειται στο γεγονός ότι η Λιβύη έχει παράνομα κλείσει τον Κόλπο της Σύρτης με ευθεία γραμμή βάσεως μήκους 305 ναυτικών μιλίων, γεγονός που σε περίπτωση αποδοχής της γραμμής αυτής εκ μέρους της Ελλάδος -παρά το γεγονός ότι η Ελλάδα με επιστολή της στις 22/02/1974 προς τον γ.γ. του ΟΗΕ δεν αναγνωρίζει το κλείσιμο αυτό- θα οδηγούσε σε σημαντική απώλεια ελληνικής υφαλοκρηπίδας στην περιοχή αυτή. Αλλωστε, η Λιβύη δεν αναγνωρίζει την επήρεια της Γαύδου ως και μικρών νησιωτικών συμπλεγμάτων νοτίως της Κρήτης για την περίπτωση οριοθέτησης υφαλοκρηπίδος και ΑΟΖ με την Ελλάδα. Προς τούτο, η Ελλάδα, με βάση τη Σύμβαση Δικαίου Θαλάσσης, προέβη στη δημιουργία νόμου (ν. 4001/2011) για τον προσωρινό καθορισμό της εξωτερικής γραμμής της υφαλοκρηπίδος και της ΑΟΖ στην περιοχή αυτή. Τις συντεταγμένες, βέβαια, αυτές θα πρέπει η Ελλάδα να γνωστοποιήσει στον γ.γ. του ΟΗΕ».

Αίγυπτος

Είναι σε εξέλιξη συνομιλίες μεταξύ των δύο χωρών, όμως η Ελλάδα φέρεται ως η ολιγωρούσα χώρα. Και πάλι σύμφωνα με τον κ. Γούναρη, «η Ελλάδα θα πρέπει να επιμείνει στην οριοθέτηση με βάση τη μέθοδο της μέσης γραμμής, με πλήρη επήρεια των νοτίως της Κρήτης υφισταμένων νησίδων και του Καστελορίζου και των παρακειμένων νησίδων αυτού, ιδιαίτερα της νήσου Στρογγύλης. Αφού προϋπόθεση για να υπάρξουν κοινά σύνορα Ελλάδος - Κύπρου και Ελλάδος - Αιγύπτου είναι να αποδεχθεί η Αίγυπτος, σε μια επικείμενη χάραξη, τα πλήρη δικαιώματα της νήσου Στρογγύλης».

Κύπρος

Αν και τα δύο κράτη είναι όχι απλά φιλικά, αλλά αδελφά, παρατηρείται διστακτικότητα, κυρίως από πλευράς Ελλάδος, στην οριοθέτηση. Πάντως, ανεξάρτητα από το αν συμφωνήσει η Αίγυπτος, για να προλάβουμε τετελεσμένα άλλων και να ενισχυθεί η διαπραγματευτική θέση μας, Ελλάδα και Κύπρος θα πρέπει να κινηθούν το ταχύτερο δυνατόν και να οριοθετήσουν με συμφωνία ΑΟΖ και υφαλοκρηπίδα εύρους οριοθετικής γραμμής 23 ναυτικών μιλίων, υπολογίζοντας πλήρη επήρεια στη νήσο Στρογγύλη. 

Το ζήτημα αυτό είναι στρατηγικής σημασίας, αφού με πλήρη επήρεια μόνο του Καστελόριζου δεν μπορεί να υπάρξουν κοινά σύνορα Ελλάδος - Κύπρου, ενώ τα σύνορα Ελλάδος - Αιγύπτου θα είναι αρκετά μειωμένα. Ετσι έχουν τα πράγματα σε αυτό το τεράστιας σημασίας ζήτημα, από την πορεία του οποίου θα εξαρτηθεί ο τρόπος με τον οποίον θα υπάρχουν ως κράτη τον 21ο αιώνα η Κύπρος και η Ελλάδα.

Να σημειωθεί ότι ακριβώς επειδή η κατάσταση είναι τόσο σοβαρή, η Τουρκία, για να προλάβει εξελίξεις, έχει το θάρρος-θράσος να στέλνει οπλικά συστήματα και στρατεύματα στην κυβέρνηση της Λιβύης, που εδρεύει στην Τρίπολη, παρά το εμπάργκο όπλων που έχει επιβάλει στη χώρα αυτή ο ΟΗΕ. Και όλα αυτά υπό τα όμματα της διεθνούς κοινότητας, η οποία, από τη στιγμή που δεν θίγονται δικά της συμφέροντα, κάνει τα στραβά μάτια. Ομως ο στόχος της εμπλοκής της Τουρκίας στα πολεμικά μέτωπα της Λιβύης είναι η οριοθέτηση το ταχύτερο δυνατόν των θαλάσσιων ζωνών με τη χώρα αυτή, κατά παράβαση του Διεθνούς Δικαίου, πλήττοντας καίρια τα εθνικά συμφέροντα της Κύπρου και της Ελλάδας.

Και αναρωτιέται κανείς: Η Ελλάδα ή τουλάχιστον η ελληνική ομογένεια στις ΗΠΑ και στην Ευρώπη δεν έχει τη δύναμη να αναδείξει το θέμα της ενίσχυσης με όπλα από την πλευρά της Τουρκίας των τρομοκρατών της Μουσουλμανικής Αδελφότητας και του ISIS στη Λιβύη, κατά παράβαση του εμπάργκο που έχει επιβάλει ο ΟΗΕ; Τι περιμένουμε; Να μας σώσουν άλλοι; Ή υιοθετούμε με ευλάβεια το γνωστό δόγμα «σφάξε με, πασά μου, ν’ αγιάσω»; Αραγε, τι λέει για όλα αυτά ο κ. Κατρούγκαλος;