Ομολογία

20 Ιουλίου Ηλιού Ια 5,10-20

Ο Ιάκωβος για τον προφήτη Ηλία

του αρχιμ. Αθανασ. Σιαμάκη

Στη γιορτή του προφήτου Ηλιού ορίστηκε να διαβάζεται αποστολική περικοπή από την καθολική Επιστολή του Ιακώβου, την πρώτη και αρχαιότερη από τις εφτά Καθολικές. Οι άλλες έξη είναι 2 του Πέτρου, 3 του Ιωάννου, και 1 του Ιούδα. Η επιστολή του Ιακώβου είναι μία συρραφή από 12 διδαχές, που ξεχωρίζουν σαφώς μεταξύ τους και απευθύνονται προς τις δώδεκα φυλές του Ισραήλ, δηλαδή προς τις απανταχού τοπικές εκκλησίες. Είναι με άλλα λόγια εγκύκλιος, γενική, καθολική Επιστολή.

Ο Ιάκωβος, ο συγγραφεύς της επιστολής, είναι γιος του μνήστορος Ιωσήφ από προηγούμενη γυναίκα. Γι αυτό και αναφέρεται στα Ευαγγέλια και στις Επιστολές ως «αδελφός του Κυρίου». Ο Ιάκωβος και ο αδερφός του Ιούδας δεν εκτιμούσαν και δεν πίστευαν στο Χριστό. Όταν όμως ο Χριστός αναστημένος εμφανίστηκε και σ’ αυτούς, πίστεψαν ότι είναι ο Κύριος και έγιναν απόστολοί του. Ο Ιάκωβος στις Πράξεις αναφέρεται ως επί κεφαλής της εκκλησίας των Ιεροσολύμων και ως ένας από τους τρεις στύλους της. Οι άλλοι δύο ήταν ο Πέτρος και ο Ιωάννης. Κάποτε εμφανίζεται πιο σεβαστός και από τον Πέτρο. Την επιστολή του την έγραψε περίπου το 55-60. Αποκεφαλίστηκε από τον Ηρώδη το 62-64.

Η περικοπή μας περιλαμβάνει τις 4 τελευταίες από τις 12 διδαχές, ήτοι α) την 9^η (στ. 7-11), (για τη μακροθυμία των φτωχών που πιστεύουν), β) τη 10^η (στ. 12), (για τον όρκο και το ψέμα), γ) την 11^η (στ. 13-18), (για την εξομολόγηση, το ευχέλαιο, και την προσευχή), και δ) τη 12^η (στ. 19-20), (για τον αγώνα του κάθε Χριστιανού να οδηγήσει κάποιον στη σωτηρία).

Στην 11^η διδαχή ο Ιάκωβος αναφέρει το όνομα του προφήτου Ηλιού σαν παράδειγμα προσευχής. Βέβαια για τον Ηλία υπάρχουν πολλές και υπεύθυνες πληροφορίες στην Παλιά διαθήκη (Γ΄Βα κεφ. 17,18 και 19). Πάντως στην Καινή Διαθήκη αναφέρεται 30 φορές και οι πληροφορίες είναι σύντομες και ουσιώδεις.

Στην 9^η διδαχή, στους στίχους 10 και 11, λέει ο Ιάκωβος· «Αδερφοί μου, ως παράδειγμα κακοπαθείας και μακροθυμίας να έχετε τους προφήτες, οι οποίοι κήρυξαν εξ ονόματος του Κυρίου». Παρόλο δηλαδή που ήταν άνθρωποι του Κυρίου, συνάντησαν τον ονειδισμό και το διωγμό από τους συγχρόνους τους, και μερικοί φονεύτηκαν. Οι άντρες αυτοί της Παλαιάς Διαθήκης αποτελούν υπέροχα παραδείγματα πίστεως στο Θεό για όλους.

Μετά τη γενική αναφορά στους προφήτες ο Ιάκωβος έρχεται στο συγκεκριμένο παράδειγμα του Ιώβ· «Για δείτε , λέει, πόσο μακαρίζουμε αυτούς που υπομένουν! Έχετε ακούσει στα μαθήματα της συναγωγής για την υπομονή που έδειξε ο Ιώβ, και έχετε μάθει για την αγαθή έκβαση που έδωσε ο Κύριος στην υπόθεσή του. Και αυτό διότι ο Κύριος είναι πολυεύσπλαγχνος στα παιδιά του και τα αμείβει για την υπομονή τους».

Στη 10^η διδαχή, που περιλαμβάνει ένα μόνο στίχο, ο Ιάκωβος μιλάει κατά του όρκου· «Προπάντων, αδελφοί μου, λέει, μην ορκίζεστε ούτε στον ουρανό ούτε στη γη ούτε κανένα άλλο όρκο· όταν πρέπει να λέτε ναι, να λέτε ναι, κι όταν πρέπει να λέτε όχι, να λέτε όχι, για να μην πέσετε στην υποκρισία».

Οι Χριστιανοί δεν πρέπει να λένε ψέματα, οπότε δεν υπάρχει ανάγκη να ορκίζονται. Ο όρκος υπάρχει εκεί όπου η εμπιστοσύνη είναι κλονισμένη, και είναι κλονισμένη εκεί όπου συνηθίζεται το ψέμα. Όλα τα προς αποφυγήν παραπτώματα είναι σοβαρά. Αλλά δεν υπάρχει πιο σοβαρό αμάρτημα και για τον άνθρωπο και για το σύνολο από την υποκρισία. Αυτή διέστρεψε και τους φαρισαίους, που στην αρχή ήταν καλοί, αλλά με την υποκρισία έγιναν ανάλγητοι ασεβείς και επικίνδυνοι. Γι’ αυτό λέει το «προ πάντων», για ν’ αποφεύγουν περισσότερο απ’ όλα την υποκρισία. Όλα τ’ αμαρτήματα τα συγχώρησε ο Χριστός, αλλά την υποκρισία δεν την συγχώρησε. Την κατακεραύνωσε.

Στους 6 στίχους της 11^ης διδαχής ο Ιάκωβος μιλάει για την προσευχή, την εξομολόγηση, και το ευχέλαιο. Λέει· «Πάσχει κανείς από εξωτερικούς πειρασμούς, από κακοπάθειες; Ας προσεύχεται. Είναι εύθυμος; Ας ψάλλει τους Ψαλμούς και άλλες αυτοσχέδιες προσευχές». Με την ιδιωτική και δημόσια προσευχή ο Χριστιανός βρίσκει καταφύγιο από τους κινδύνους και λύση στα προβλήματά του. Με την ψαλμωδία Ψαλμών και ύμνων και πνευματικών τραγουδιών εξαγιάζει την ευθυμία του, σε αντίθεση με τους κοσμικούς, που η ευθυμία τους εξωθεί στην αμαρτία.

Και συνεχίζει ο Ιάκωβος· «Είναι κανένας άρρωστος ανάμεσά σας; Ας προσκαλέσει τους πρεσβυτέρους της εκκλησίας και ας προσευχηθούν επάνω του, αφού τον αλείψουν με λάδι στο όνομα του Κυρίου. Και η προσευχή της εκκλησίας θα σώσει τον σωματικά άρρωστο και θα τον σηκώσει ο Κύριος από το κρεβάτι της αρρώστιας του. Κι αν έχει διαπράξει αμαρτίες που προκάλεσαν την αρρώστια του, θα του συγχωρηθούν. Να εξομολογείστε μεταξύ σας τα παραπτώματά σας και να προσεύχεστε ο ένας για τον άλλο, για να θεραπευθείτε από τις σωματικές και ψυχικές σας αρρώστιες».

Εδώ γίνεται σαφώς λόγος για το μυστήριο του ευχελαίου, όπως το ξέρουμε σήμερα, και φαίνεται καθαρά η διπλή ενέργειά του στις σωματικές και ψυχικές ασθένειες. Φαίνεται ότι έχει μέσα του και το στοιχείο της εξομολογήσεως, που σήμερα ατόνησε. Διαφέρει από την εξομολόγηση κατά το ότι εκεί υπάρχει ένα αίτημα, η άφεση των αμαρτιών, ενώ στο ευχέλαιο υπάρχει και δεύτερο αίτημα εκείνο της σωματικής υγείας. Δεν εννοεί να αλληλοεξομολογούνται οι Χριστιανοί μεταξύ τους, διότι αυτό θα ήταν επικίνδυνο, αλλά να εξομολογούνται οι απλοί Χριστιανοί στους πρεσβυτέρους και οι πρεσβύτεροι στον επίσκοπο ή σε άλλους πρεσβυτέρους. Και μπαίνει ο Ιάκωβος στο θέμα της προσευχής, όπου μιλάει για τον προφήτη Ηλιού.

«Έχει μεγάλη δύναμη η δέηση του δικαίου όταν εισακούεται και ενεργείται από το Θεό. Ο προφήτης Ηλίας δεν ήταν ούτε Θεός ούτε άγγελος, αλλά άνθρωπος σαν εμάς, και έκανε την προσευχή του να μη βρέξει, και δεν έβρεξε 3,5 χρόνια στις γύρω χώρες. Και πάλι προσευχήθηκε και ο ουρανός έδωσε βροχή κι έβγαλε η γη τους καρπούς της».

Στη 12^η διδαχή ο Ιάκωβος κάνει λόγο για το χρέος του Χριστιανού να οδηγήσει κάποιον, έστω έναν, στη μετάνοια. Λέει· «Αδερφοί μου, αν κάποιος από σας ξεφύγει από την αληθινή πίστη και ζωή, και τον ξαναφέρει ένας στη δογματική αλήθεια και στην ηθική τάξη, ας γνωρίζει ότι αυτός που συνετέλεσε να ξαναγυρίσει ένας αμαρτωλός από την πλανεμένη ζωή του, θα σώσει μια ψυχή, την ψυχή του πλανεμένου, και θα σβήσει πλήθος αμαρτιών που διέπραξε ο αμαρτωλός.

Αυτά τα λίγα αλλά σπουδαία μας λέει ο Ιάκωβος εδώ για τον προφήτη Ηλία και για τα άλλα ενδιαφέροντα πρακτικά ζητήματα.