Ομολογία

Επί ματαίω η προσπάθεια εξουδετερώσεως της συναινέσεως δια το Αυτοκέφαλον

 

Του Β. Χαραλάμπους, θεολόγου

Δεν αποτελούν υποδείγματα οι περιπτώσεις προσπαθειών εξουσιαστικής επέμβασης Παπών στα ζητήματα άλλων Εκκλησιών πριν το 1054μ.Χ.  Οι περιπτώσεις εκείνες όπου ο Παπισμός εκτρέπετο και η  ‘’η Εκκλησία ηνείχετο τον Παπισμόν’’*, δεν αποτελούν ‘’προηγούμενο’’.   ‘’Ηνείχετο η Εκκλησία τον Παπισμόν’’*,  αναφέρει ο Γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος, ‘’και θα τον ηνείχετο και άλλο ακόμη, εάν ο Παπισμός δεν απέκοπτε μόνος του τον εαυτόν του από την Εκκλησία’’*.  Το ‘’ηνείχετο’’, σαφέστατα δεν αφήνει περιθώρια για ιστορικοκανονικό ‘’προηγούμενο’’.

 Δεν είναι σωστό λοιπόν να προβάλλονται οι περιπτώσεις εκείνες, όπου ‘’η Εκκλησία ηνείχετο τον Παπισμόν’’, για να δικαιολογήσουν ένα άλλου είδος πρωτείο και να ‘’πιστώνονται’’ παράλληλα ως προνόμια στον Οικουμενικό Θρόνο, αφού τώρα δεν έχομε Πάπα.  Δυστυχώς η προσπάθεια να εξουδετερωθεί η συναίνεση των υπολοίπων Ορθοδόξων Εκκλησιών στην περίπτωση της εκχώρησης Αυτοκεφαλίας, έγινε αφορμή πρωτειακών παρερμηνειών. 

 Η ευκολία με την οποία αποδίδονται αυτά ως προνόμια στον Οικουμενικό Θρόνο, αφού τώρα δεν έχομε Πάπα, δημιουργούν ιδιαίτερο πρόβλημα, καθότι μετακυλίονται κατά το διάλογο με τους Παπικούς ως προνόμια του Πάπα και φυσικά αποτελούν άλλοθι για τον Παπισμό.

 Με μεγάλη ευκολία προβλήθηκε η περίπτωση του Αγίου Ιννοκεντίου Πάπα Ρώμης, τότε που πολεμήθηκε και εκδιώχθηκε ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, ότι δήθεν επενέβηκε εξουσιαστικά στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Κωνταντινούπολης.  Τούτο φυσικά προβλήθηκε προς ισχυροποίηση της μονομερούς εκχώρησης Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία.  Πάρθηκε μια πολύ ιδιάζουσα περίπτωση για να δικαιολογήσουν τη μονομερή εκχώρηση Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, που όμως δεν ανταποκρίνεται στην πραγματικότητα.

 Αληθεύει το επιχείρημά τους αυτό;     Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος με επιστολή του επεξηγούσε στον Πάπα Ιννοκέντιο την τραγική κατάσταση τότε στην Εκκλησία της Κωνταντινούπολης με τα εξής λόγια : ‘’τον κλήρον άπαντα τον συν ημίν προς βίαν εξέβαλον και όπλοις το βήμα περιεστοίχιστο’’ (Ε.Π.Ε. 38).   Τις γυναίκες που περίμεναν για το Μυστήριο του Αγίου βαπτίσματος εξεδίωξαν και ‘’γυμναί έφυγον’’ και ‘’πολλαί δε και τραύματα δεξάμεναι εξεβάλλοντο’’(Ε.Π.Ε. 38).  ‘’Αίματος αι κολυμβήθραι επληρούντο’’ (Ε.Π.Ε. 38). αναφέρει με πόνο ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος.  Το χείρον μάλιστα τούτων είναι ότι η Θεία  Κοινωνία ‘’εξεχείτο’’ (Ε.Π.Ε. 28), όπως χαρακτηριστικά σημειώνει. Η κατάσταση ήταν θλιβερή τότε στην Εκκλησία της Κωνσταντινούπολης. 

 Ως εκ τούτου οι ενέργειες του Πάπα Ιννοκέντιου που ακολούθησαν, δεν οφείλοντο σε καμιά εξουσιαστική επέμβαση και οι ενέργειές του οφειλόταν στην έκφραση της χριστιανικής αγάπης και αλληλεγγύης προς τον ‘’αδελφόν Ιωάννην’’, της ‘’Οικουμένης τον διδάσκαλον’’, όπως χαρακτηριστικά αποκαλεί τον Άγιο Ιωάννη τον Χρυσόστομο στην επιστολή του προς στον Αυτοκράτορα Αρκάδιο.  

 ‘’Φωνή αίματος αδελφού μου Ιωάννου βοά’’, αναφέρει η επιστολή αυτή.  Γι’ αυτό γράφει ο Άγιος Ιννοκέντιος στον Αυτοκράτορα Αρκάδιο, ‘’αφορίζω σε της Μεταλήψεως’’ και φυσικό ήταν να απαγορεύσει την μετάδοση της Θείας Κοινωνίας στον επιτιμηθέντα αυτοκράτορα, συμπληρώνοντας την απαγορευτική αναφορά ‘’προς πάντα κληρικόν’’, εννοώντας τους κληρικούς της Εκκλησίας της Κωνσταντινούπολης, αφού για την τοπική αυτή Εκκλησία αναφέρεται.  Το αναφερόμενο στην επιστολή, ‘’αλλά και πάντα Κληρικόν τολμήσαντα μεταδούναι υμίν’’, ήταν πιστεύω μια συνεπακόλουθη φράση του επιβληθέντος επιτιμίου.  Και φυσικά αυτό έγινε μετά τον θάνατο του Αγίου Ιωάννη του Χρυσόστομου.  Τούτο μαρτυρείται και στην εν λόγω επιστολή του Πάπα Ιννοκέντιου με τη φράση ‘’ότε τον βίον κατέλιπεν’’. 

 Παρόλα αυτά ο Άγιος Ιννοκέντιος δεν συμπεριφέρθηκε εξουσιαστικά, αλλά με εκκλησιαστικό φρόνημα τη Σύνοδο υπέδειξε με τα εξής λόγια ‘’αναγκαία εστι διάγνωσις συνοδική, και πάλαι έφημεν συναθρηστέαν’’  (ΕΠΕ 38), τονίζοντας ότι ‘’μάνη γαρ εστι ήτις δύναται τας κινήσεις των τοιούτων καταστείλαι καταιγίδων’’ (ΕΠΕ 44), για να καταλήξει στο πατροπαράδοτο συνοδικό κάλλος με το ,‘’και γαρ ημείς πολλά σκεπτόμεθα, ον τρόπον η σύνοδος οικουμενική συναχθείη’’ (ΕΠΕ 46). 

 Αναφορά σ’ αυτό κάνει και ο Γέροντας Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος ως εξής : ‘’Ποία η στάσις ολοκλήρου της Εκκλησίας της Δύσεως, ούσης μάλιστα πρωτοθρόνου, έναντι της καταδίκης του Χρυσοστόμου; Σαφώς, κατηγορηματικώς, απεριστρόφως, απροσχηματίστως και απολύτως αρνητική.  Και ιδού τα πειστήρια  ‘’προς τούτοις απέστειλεν ο μακάριος Ιννοκέντιος ο Πάπας αμφοτέροις τοις μέρεσι αθετήσας την δόξασαν γεγενήσθαι κρίσιν παρά Θεοφίλου, ειπών δειν ετέραν ανεπίληπτον συγκροτηθήναι Σύνοδον Δυτικών και Ανατολικών…’’*, συνεχίζει ο π. Επιφάνιος.  Ο τότε Πάπας Ιννοκέντιος της πρωτόθρονης Εκκλησίας της Ρώμης τι έπραξε;  ‘’Απέστειλεν …αμφοτέροις τοις μέρεσι’’…’’ειπών δειν ετέραν ανεπίληπτον συγκροτηθήναι Σύνοδον Δυτικών και Ανατολικών’’ *. 

 Δεν πήρε απόφαση ο Άγιος Ιννοκέντιος, αλλά επέλεξε τον εκκλησιαστικό τρόπο, ‘’ειπών δειν ετέραν ανεπίληπτον συγκροτηθήναι Σύνοδον Δυτικών και Ανατολικών’’.   Τη Σύνοδο κατέδειξε ο τότε Πάπας Ιννοκέντιος, και όχι την πρωτειακή επιβολή.  Τελικά η Συνοδικότητα υποδείχθηκε από τον Άγιο Ιννοκέντιο και ματαίως εκλήφθηκε ως υπόδειγμα που μπορούσε να δικαιολογηθεί η μονομερής εκχώρηση  Αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, καθώς και η προσπάθεια για εξουδετέρωση της συναίνεσης των υπολοίπων Εκκλησιών για το ζήτημα του Αυτοκεφάλου.  

 *‘’Τα δύο άκρα’’ ,  Αρχιμανδρίτου Επιφανίου Ι. Θεοδωροπούλου, Έκδοσις Ιερού Ησυχαστηρίου Κεχαριτωμένης Θεοτόκου Τροιζήνος.