20 Δεκεμβρίου 1821: Η Α΄ Εθνική Συνέλευση στην Επίδαυρο

20 Δεκεμβρίου 1821: Η Α΄ Εθνική Συνέλευση στην Επίδαυρο

Πίνακας που απεικονίζει τη στιγμή της ορκωμοσίας των πληρεξουσίων μπροστά στο «Προσωρινόν πολίτευμα της Ελλάδος» (1η Ιανουαρίου 1822). Τοιχογραφίες του Μεγάρου της Βουλής, αίθουσα των Υπασπιστών, βόρειος τοίχος. Έργο του Ludwig Michael von Schwanthaler.

Κωνσταντίνος Χολέβας, Πολιτικός Επιστήμων - Αρθρογράφος

Στις 20 Δεκεμβρίου 1821 άρχισαν οι εργασίες της Α΄ Εθνικής Συνελεύσεως των επαναστατημένων Ελλήνων στο χωριό Πιάδα της Αργολίδος, το οποίο σήμερα ονομάζεται Νέα Επίδαυρος. Συμμετείχαν 59 Παραστάτες, δηλαδή Βουλευτές με τη σημερινή ορολογία. Είχαν προηγηθεί μέσα στο ίδιο έτος οι Τοπικές Συνελεύσεις της Πελοποννήσου (στη Μονή Καλτεζών), της Δυτικής Χέρσου Ελλάδος (στο Μεσολόγγι) και της Ανατολικής Χέρσου Ελλάδος στα Σάλωνα (Άμφισσα).

Οι Παραστάτες χωρίσθηκαν σε τέσσερις ομάδες αναλόγως της γεωγραφικής προελεύσεώς τους. Πρώτη ομάδα: Παραστάτες από την Ανατολική Στερεά, τη Θεσσαλία και τη Μακεδονία. Δεύτερη ομάδα Παραστάτες. από τη Δυτική Στερεά Ελλάδα και την Ήπειρο. Τρίτη ομάδα: Παραστάτες από την Πελοπόννησο. Τέταρτη ομάδα: Παραστάτες από τις ναυτικές νήσους Ύδρα, Σπέτσες, Ψαρά και Κάσο. Μεταξύ των Παραστατών υπήρχαν και 3 Επίσκοποι. Έλαβαν μέρος και άλλα πρόσωπα ως σύμβουλοι άνευ ψήφου καθώς και ο Ιταλός νομομαθής Γκαλίνα.

Την 1η Ιανουαρίου 1822 η Εθνική Συνέλευση εξέδωσε τη Διακήρυξη της Ανεξαρτησίας των Ελλήνων θέτοντας στην προμετωπίδα τη φράση:Εν ονόματι της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος.Από τότε η επίκληση της Αγίας Τριάδος υπάρχει ως Προοίμιο στα Συνταγματικά κείμενα της Ελλάδος, όπως βλέπουμε και στο ισχύον Σύνταγμα.

Η Α΄ Εθνική Συνέλευση ολοκλήρωσε τις εργασίες της στις 15 Ιανουαρίου 1822 με τη σύνταξη του πρώτου Συντάγματος της Ελλάδος, το οποίο ονομάσθηκε Προσωρινόν Πολίτευμα της Ελλάδος. Το κείμενο προβλέπει τη διάκριση των εξουσιών και περιλαμβάνει στοιχεία από τα Συντάγματα άλλων ευρωπαϊκών χωρών. Η Ορθοδοξία ορίζεται ως η Επικρατούσα Θρησκεία και τα δικαστήρια καλούνται να εφαρμόζουν τους Νόμους των “αειμνήστων Χριστιανών ημών Αυτοκρατόρων”, δηλαδή τη νομοθεσία των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων, την οποία κωδικοποίησε τον 14ο αιώνα ο Θεσσαλονικεύς Κωνσταντίνος Αρμενόπουλος.

Η Εθνοσυνέλευση εξέλεξε την πρώτη Κυβέρνηση, που ονομάσθηκε Προσωρινή Διοίκησις της Ελλάδος. Πρόεδρος του Εκτελεστικού ορίσθηκε ο Αλέξανδρος Μαυροκορδάτος και Αρχιγραμματεύς και Υπουργός Εξωτερικών ο Θεόδωρος Νέγρης. Η Βουλή ονομάσθηκε: Βουλευτικόν. Τα δικαστήρια ονομάσθηκαν Κριτήρια. Ορίσθηκαν επίσης Μινίστροι, δηλαδή Υπουργοί, για τα ακόλουθα Υπουργεία: Εσωτερικών, Οικονομίας, Δικαίου, Πολέμικών, Ναυτικού, Θρησκείας, Αστυνομίας.

Από τα κείμενα της Εθνικής Συνελεύσεως (Προσωρινόν Πολίτευμα και Διακήρυξη) καθίστανται προφανείς οι κύριοι ιδεολογικοί πυλώνες των επαναστατημένων Ελλήνων και των εκπροσώπων τους:

1. Ο σεβασμός στην Ορθοδοξία ως θεμελιώδες στοιχείο της εθνικής ταυτότητας, με παράλληλο σεβασμό της ανεξιθρησκείας. «Η επικρατούσα Θρησκεία εις την Ελληνικήν Επικράτειαν είναι η της Ανατολικής Ορθοδόξου του Χριστού Εκκλησίας. Ανέχεται όμως η Διοίκησις της Ελλάδος πάσαν άλλην Θρησκείαν, και αι τελεταί και ιεροπραγίαι εκάστης αυτών τελούνται ακωλύτως». Σήμερα πλέον γίνεται σεβαστή η θρησκευτική ελευθερία, έννοια νομικά ισχυρότερη από την ανεξιθρησκεία.

2. Η συνείδηση της διαχρονικής συνέχειας του Ελληνισμού. Η σφραγίδα της Προσωρινής Διοικήσεως φέρει το άγαλμα της Αθηνάς με την ασπίδα. Η Διακήρυξη, που συνοδεύει το Προσωρινόν Πολίτευμα, δηλώνει ότι οι υπογράφοντες είναι «απόγονοι του σοφού και φιλανθρώπου Έθνους των Ελλήνων». Και, οπως είπαμε, το Προσωρινόν Πολτευμα παραπέμπει στους νόμους των Βυζαντινών Αυτοκρατόρων. Η Αρχαία Ελλάδα και η ελληνορθόδοξη Βυζαντινή κληρονομιά εμπνέουν τους πρώτους νομοθέτες.

3. Η επιθυμία για δημοκρατική οργάνωση της Πολιτείας και για συμμετοχή στην κοινότητα των ευρωπαϊκών λαών. Η Διακήρυξη δηλώνει ότι οι Έλληνες είναι «σύγχρονοι των νυν πεφωτισμένων και ευνομουμένων λαών της Ευρώπης».

4. Ο εθνικός και απελευθερωτικός χαρακτήρας του Αγώνα. Η Διακύρυξη καθιστά σαφές ότι: «Ο κατά των Τούρκων πόλεμος ημών, μακράν του να στηρίζηται εις αρχάς δημαγωγικάς και στασιώδεις.....είναι πόλεμος εθνικός, πόλεμος ιερός».

Αξίζει να θυμηθούμε το Προοίμιο του πρώτου Συντάγματος της – αγωνιζόμενης τότε- Ελλάδος.

Εν ονόματι της Αγίας και Αδιαιρέτου Τριάδος

Το Ελληνικόν Έθνος, το υπό την φρικώδη Οθωμανικήν δυναστείαν, μη δυνάμενον να φέρη τον βαρύτατον και απαραδειγμάτιστον ζυγόν της τυραννίας, και αποσείσαν αυτόν με μεγάλας θυσίας, κηρύττει σήμερον διά των νομίμων Παραστατών του, εις Εθνικήν συνηγμένων Συνέλευσιν, ενώπιον Θεού και ανθρώπων «Την Πολιτικήν αυτού Ύπαρξιν και Ανεξαρτησίαν» εν Επιδαύρω, την α΄ Ιανουαρίου, έτει αωκβ. και α΄ της Ανεξαρτησίας.

(δηλαδή την 1η Ιανουαρίου 1822 και πρώτου έτους της Ανεξαρτησίας).