Ομολογία

ΜΕ ΜΑΣΚΟΥΛΕΣ, ΧΩΡΙΣ ΚΟΥΚΟΥΛΕΣ

(ἤ περὶ προδοσίας καὶ ἑνότητας)

Γεώργιος Κ. Τζανάκης. Ἀκρωτήρι Χανίων

Κάποιοι ἐπίσκοποι ἀπὸ αὐτοὺς ποὺ πρωτοστατοῦν -καὶ ἔχουν ζῆλο μεγαλύτερο ἀπὸ αὐτὸν τῶν ἴδιων τῶν πολιτικῶν- γιὰ νὰ ἐφαρμοστοῦν χωρὶς δεύτερη σκέψι ὅλες οἱ παρανοϊκὲς καὶ καταστροφικὲς ἐπιλογὲς τῶν κυβερνώντων -παρὰ τὰ ὅσα ἔχουν συμβεῖ καὶ συνεχίζουν νὰ συμβαίνουν- ἐνοχλοῦνται καὶ διαμαρτύρωνται ὅταν ἡ στάσις τους χαρακτηρίζεται ὡς προδοσία τῆς πίστεως.

Τὰ ἴδια λένε καὶ κάμποσοι πνευματικοὶ καὶ τιμωροῦν τὰ πνευματικά τους τέκνα ἀκόμη καὶ μὲ στέρησι τῆς θείας κοινωνίας, διότι θεωροῦν ἀναρμόστους τέτοιους χαρακτηρισμοὺς πρὸς κληρικούς.

Στὰ Κεφάλαια τῶν κατὰ πλάτος ὅρων ὁ Μέγας Βασίλειος περιγράφει πώς πρέπει νὰ ἀντιμετωπίζεται ὁ μοναχὸς  ποὺ δὲν ὑπακούει στὶς ἐντολὲς τοῦ Κυρίου, ἀλλὰ ἐπιδεικύει ὀκνηρότητα. Καταλήγει ὅτι ἄν μένει άμετανόητος καὶ ἀμετάπειστος μὲ δάκρυα καὶ θρήνους πρέπει νὰ τὸν ἀποκόπτουν ἀπὸ τὸ σῶμα τῆς ἀδελφὀτητος.

«Μετὰ πολλῶν μὲν δακρύων καὶ θρήνων, ὅμως δ' οὖν ὡς διεφθαρμένον μέλος καὶ παντελῶς ἄχρηστον, κατὰ  τὴν τῶν ἰατρῶν μίμησιν, τοῦ κοινοῦ σώματος ἀποκόπτειν». ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ PG31.988)

Συνεχίζει, γενικεύοντας, ὅτι αὐτὸ πρέπει νὰ κάνουμε καὶ μεῖς ἀναγκαστικῶς σὲ ὅσους εἶναι ἐχθρικοὶ ἤ ἐμποδίζουν τὶς ἐντολὲς τοῦ Κυρίου:

«Ὅπερ καὶ ἡμῖν ἐπὶ τῶν ἐχθραινόντων ἢ ἐμποδιζόντων ταῖς ἐντολαῖς τοῦ Κυρίου ἐξ ἀνάγκης ἐστὶ ποιεῖν, κατὰ τὸ πρόσταγμα αὐτοῦ τοῦ  Κυρίου εἰπόντος· Ἐὰν ὁ ὀφθαλμός σου ὁ δεξιὸς σκανδαλίζῃ σε, ἔξελε αὐτὸν, καὶ βάλε ἀπὸ σοῦ». ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ PG31 988-9

Θεωρεῖ δὲ αὐτὴν τὴν συμπεριφορά, δηλαδὴ τὴν ἐπίπλαστὴ καλωσύνη καὶ καλοκαγαθία πρὸς τοὺς πονηρευομένους ΠΡΟΔΟΣΙΑ ΤΗΣ ΑΛΗΘΕΙΑΣ, κακόβουλο σχέδιο γιὰ τὸ κοινό, καὶ ἐθισμὸ ποὺ ὁδηγεῖ σὲ ἀδιαφορία γιὰ τὰ κακά.

«Προδοσία οὖν ἐστι τῆς ἀληθείας, καὶ ἐπιβουλὴ τοῦ κοινοῦ, καὶ ἐθισμὸς πρὸς ἀδιαφορίαν κακῶν, ἡ πρὸς τοὺς πονηρευομένους ἐσχηματισμένη χρηστότης» ΜΕΓΑΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΣ PG31 989

Ἄρα ὅλα αὐτὰ ποὺ κάνουν οἱ ἐπίσκοποι μας τώρα καὶ πολλοὺς μῆνες, ἐνῷ εἶναι ἐμφανέστατος ὁ διωγμὸς τῆς πίστεως, τὰ καλὰ λόγια, οἱ κοινὲς ἐμφανίσεις, οἱ ἔπαινοι τῶν ἀρχόντων (φαντάσου τώρα νὰ ἐπαινοῦν καὶ νὰ γλείφουν τοὺς διῶκτες ποὺ τοὺς ἔχουν ἐκθέσει καὶ τοὺς ἔχουν καταργήσει καὶ ἔχουν καταντήσει ἀπλῶς νὰ ἀνακοινώνουν τὶς ἀποφάσεις τῶν κρατούντων) αὐτὴ δηλαδὴ   ἡ πρὸς τοὺς πονηρευομένους ἐσχηματισμένη χρηστότης, εἶναι -κατὰ τὸν Μέγα Βασίλειο- προδοσία τῆς ἀληθείας. Γιατὶ λοιπὸν παραπονιοῦνται καὶ βρίζουν ὅσους τοὺς λένε αὐτὸ ποὺ λέει ὁ Μέγας Βασίλειος;

Τὸ ὅτι τόσον καιρὸ δὲν μιλοῦν ἐπὶ τῆς οὐσίας, ἀλλὰ μόνον ἐπαινοῦν κάθε κρατικὴ ἐνέργεια ὅσo παράλογη καὶ ἄν εἶναι, ἐνῷ ἐξελίσεται αὐτὸς ὁ διωγμὸς, τί εἶναι;

 Τὸ νὰ καλέσουν τὸν βασιλέα καὶ νὰ τοῦ μιλήσουν ... ἦταν βαρὺ καὶ φορτικὸ σ᾿ αὐτὸν ποὺ ἐπρόκειτο νὰ τὰ ἀκούσῃ. Τὸ νὰ σιωπήσουν πάλι ἦταν προδοσία τοῦ λαοῦ:

Ἐπειδὴ γὰρ τὸ μὲν καλέσαι τὸν βασιλέα καὶ εἰπεῖν, Ἐπιεικὴς ἔσο καὶ μέτριος καὶ ἀδωροδόκητος, καὶ μηδένα βιάζου, μηδὲ ἀδίκει, μηδὲ πλεονέκτει, φορτικὸν ἦν καὶ ἐπαχθὲς τῷ μέλλοντι ταῦτα ἀκούειν· τὸ δὲ σιγῆσαι πάλιν  προδοσία τοῦ δήμου ἐγίνετο·  ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ PG51 308

Ἡ σιωπή τους δηλαδὴ κατὰ τὸν ἅγιο ἱωάννη τὸν Χρυσόστομο, ὅταν ὁ λόγος εἶναι ἀναγκαῖος, εἶναι προδοσία τοῦ λαοῦ. Φταίει ὅποιος τοὺς τὸ ὑπενθυμίζει; Γιατὶ δὲν ἐνεργοῦν ὅπως λένε οἱ ἅγιοι; Γιατὶ νὰ εἴμαστε ἀκροατὲς τῶν ἔργων καὶ θεατὲς τῶν λόγων; Γιατὶ δὲν κάνουν κάτι; Γιατὶ μόνον ὁ Μόρφου ἔκανε τὸ αὐτονόητο γιὰ ὀρθόδοξο ἐπίσκοπο, καὶ ἀκολούθησε ὁ Κυθήρων, ἀφήνοντας τὶς ἐκκλησίες ἀνοιχτές;

«Τά μέτρα αὐτά, ὑποβαθμίζουν καί προσβάλλουν τήν Ἐκκλησία! Τήν ὑποβαθμίζουν, γιατί ὁ θεανθρώπινος ὀργανισμός τῆς Ἐκκλησίας τίθεται ἀξιολογικά κάτω καί ἀπό τά Super Market καί τά Κομμωτήρια!» (1) Πολὺ σωστὰ σεβασμιώτατε, ἔστω καὶ ἀργὰ τὸ ἀντιληφθήκατε. Τί κάνετε γι᾿ αὐτὸ, ποὺ ἐσεῖς ἐπιτρέψατε νὰ συμβῇ;

«Ζητήσαμε νά ἱσχύσῃ γιά τούς Ἱερούς Ναούς τό λογικό καί αὐτονόητο, τηρουμένων πάντοτε τῶν ἀπαραιτήτων μέτρων. Δυστυχῶς ἡ ἀπάντηση τῆς Πολιτείας, ἐλύπησε βαθύτατα καί ἀπεγοήτευσε τόν Ἱερό Κλῆρο καί τόν εὐσεβῆ Λαό καί ἐφόρτισε περισσότερο τό ψυχικά βεβαρυμένο κλῖμα τό ὁποῖο ἐπικρατεῖ στήν κοινωνία, ἓνεκα τῶν δυσκόλων συνθηκῶν τῆς παρούσης περιόδου». (2) Ζητήσατε .. σεβασμιώτατε... ἀλλὰ ἡ ἀπάντησις τῆς πολιτείας ἐλύπησε καὶ ἀπογοήτευσε.... Φταίτε ἐσεῖς ποὺ εἴχατε γοητευτεῖ ἀπὸ τὴν πολιτεία, ποὺ δεχθήκατε καὶ κάνατε δουλικὰ ὅτι σᾶς ζήτησε καὶ τώρα ... ἀπογοητεύεστε. Ἀπὸ πράξεις ἐκ μέρους σας ὑπάρχει κάτι;

Σελίδες θὰ γεμίζαμε, μόνο μὲ ὅσα θρηνολογῶντας οἱ ἐπίσκοποί μας διακηρύσσουν, πράξεις ὅμως δὲν βλέπουμε... Διότι ἡ προσχηματικὴ αὐτὴ λογοδιάροια ἔχει ἀποδέκτες τοὺς εὔπιστους πιστοὺς καὶ ὄχι τοὺς ἀπίστους ἄρχοντες. Μιλοῦν στοὺς πιστοὺς γιὰ νὰ τοὺς ἐκφράσουν ... τὸν πόνο καὶ τὴν στεναχώρια τους. Τουλάχιστον νὰ ἄνοιγαν τὶς ἐκκλησίες καὶ νὰ τοὺς καλοῦσαν νὰ πάνε καὶ ἐμπράκτως νὰ ἀποδείξουν καὶ ταυτοχρόνως νὰ ὑπερασπιστοῦν τὴν πίστι. ... κάπως θὰ ξέπλεναν τὴν μέχρι τώρα ντροπή.

Ἀντ᾿ αὐτοῦ κάνουν καὶ πάλι ὅτι ἀκριβῶς τοὺς διατάζει ἡ κυβέρνησις καὶ ἡ Διαρκής τηλε-Σύνοδος πάλι  «ἀναγνωρίζει τήν ὑπεύθυνη στάση τῆς Ἑλληνικῆς Κυβερνήσεως γιά τήν ἀναχαίτιση τῆς διασπορᾶς τοῦ κορωνοϊοῦ Covid-19, τήν διαφύλαξη τοῦ Ἐθνικοῦ Συστήματος Ὑγείας καί τήν προστασία τῆς ἀνθρώπινης ζωῆς» (ἀπόφασις ΔΙΣ 15/12/2020)

Ἐδὼ στὴν Κρήτη προβλέπουν νὰ καταγράφονται σὲ λίστες ὅσοι πᾶνε στὶς ἐκκλησίες Χριστούγεννα, Ἁγίου βασιλείου καὶ τῶν Φώτων!!! (Προφανῶς «ἵνα πληρωθῇ τὸ ρηθὲν» ἀπὸ τὴν γερόντισα Μακαρία: –Θα φτιάξουν λίστες με αυτούς που πηγαίνουν στην εκκλησία (10 Φεβρουαρίου 1988). (Προφητείες της Οσίας γερόντισσας Μακαρίας) (4)

 Τώρα τί γίνεται, τεθλιμένοι σεβασμιώτατοι; Μεγάλωσε ἡ θλίψις σας; Αὐτὴ ἡ ἀπόφασι τῆς κυβερνήσεως , ποὺ τὴν ἀποδεχθήκατε ἀσμένως, καὶ τὰ μέτρα ποὺ προβλέπει δὲν ὑποβαθμίζουν καί προσβάλλουν τήν Ἐκκλησία; Πρὸς τί λοιπὸν οἱ θρηνωδίες καὶ τὰ συναισθηματικὰ κλαυθμυρίσματα; Στὶς περιπτώσεις αὐτὲς ἡ σιωπή εἶναι καλύτερη. Διότι σιωπῶντας δείχνεις μὲν τὴν ἀδυναμία σου , ἀλλὰ δὲν γελοιοποιεῖσαι.

Καὶ σεῖς καλοὶ πνευματικοὶ, τί θὰ λέτε τώρα στοὺς ἄνω τῶν 25 πιστῶν ποὺ πιθανὸν νὰ ἔρθουν στὴν ἐκκλησιά; Βάλτε βίντεοοθόνες ὅπου μπορεῖτε, ἀπαγορεῦστε σὲ ὅσους δὲν σᾶς κάθονται ὄχι μόνο νὰ κοινωνοῦν ἀλλὰ καὶ νὰ πλησιάζουν στοὺς ναοὺς καὶ κάπως θὰ βολέψετε τὰ πράγματα. Πεῖτε καὶ κανένα στῶμεν καλῶς, γράψτε τους καὶ σὲ λίστες, καὶ κάματε τὸ χρέος σας ὡς μισθωτοὶ ποιμένες.

 Λένε ὅτι νοιάζονται καὶ ἀνησυχοῦν γιὰ τὴν ἑνότητα τῆς ἐκκλησίας. Μὰ αὐτοὶ διέρηξαν τὴν ἑνότητα τῆς ἐκκλησίας. Δεῖτε τί συμβαίνει τόσα χρόνια τώρα μὲ τὰ λαμπρά κατορθώματα στὸ Κολυμπάρι. Δεῖτε τὶ συμβαίνει μὲ τὴν πατριαρχικὴ εἰσπήδησι στὴν Οὐκρανία. Μέχρι καὶ ὁ Πάϊατ βγῆκε μαζὶ μὲ τὴν Ἐλισάβετ Προδρόμου (τὴν σύμβούλο τῆς CIA) καὶ δηλώνει τὴν ἀνησυχία του διότι «Η Ρωσία όχι μόνο αμφισβητεί την εξουσία του Οικουμενικού Πατριάρχη, αλλά συνεχίζει επίσης να προσπαθεί να καταστρέψει την ενότητα της Ορθόδοξης Εκκλησίας» (3) Ὅλοι, λοιπὸν ξαφνικά νοιάζονται γιὰ τὴν «ἐνότητα» τῆς ἐκκλησίας. Ὅσον ἀφορᾶ τὸν, μὲ ἀφορμὴ τὸν κορωνοϊὸ,  διωγμὸ τῆς πίστεως οἱ ἐπίσκοποι ποὺ παρέδωσαν τὴν ἐκκλησία, ποὺ πρόδωσαν τὴν πίστι, ποὺ κατασυκοφάντησαν ὅποιον δὲν ὑπήκουσε στὶς ἐντολὲς τους τώρα νοιάζονται γιὰ τὴν ἑνότητα.... Ἀκολούθησε στρατειὰ ἱερέων καὶ πνευματικῶν τοῦ ἰδίου φυράματος, ποὺ συνέχισαν στὸν ἴδιο ρυθμὸ, καὶ ἀπὸ πίσω οἱ ὑπάκουοι λαϊκοὶ μασκαρεμένοι καὶ φασκιωμένοι πνευματικῶς. Ἕνα καρναβάλι ἐκτὸς ἀπόκρεων. Αὐτὴ τὴν κατάστασι τῆς διάσπασης τῆς ἑνότητος, τῆς κατασυκοφαντήσεως καὶ τοῦ μίσους, ποὺ καλλιέργησαν οἱ ἴδιοι δὲν εἶναι ἐπίσης προδοσία;

«Καὶ ποῦ νῦν οὐκ ἔστι προδοσία; οὐχὶ πάντες σχεδὸν κατ' ἀλλήλων γεγόνασι, καὶ μισοῦσιν ἀλλήλους; Καὶ τοῦτο πεπλήρωται, καθὼς ὁρῶμεν. Οὐχὶ πάντες κατ' ἀλλήλων γεγόνασιν, ἔθνος ἐπὶ ἔθνος, βασιλεία ἐπὶ βασιλείαν, ἄρχοντες κατὰ τῶν ὁμοίων, ἐπίσκοποι κατὰ ἐπισκόπων, πρεσβύτεροι κατὰ πρεσβυτέρων, καὶ διάκονοι κατὰ διακόνων, ἀναγνῶσται κατ' ἀλλήλων, λαϊκοὶ κατὰ λαϊκῶν;» ΙΩΑΝΝΗΣ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΣ PG59 563

 Καὶ γι᾿ αὐτὴν τὴν προδοσία αὐτοὶ εἶναι αὐτουργοί. Ποιὸς φταίει; Ὁ ἐμπειρότατος καὶ πλήρης κύρους καὶ ἀκτινοβολῶν σεβασμὸ κυβερνήτης μας μὲ τὸ λαμπρόν ἐπιτελεῖο του; Οἱ εἰδικοὶ ἐπιστήμονες ποὺ οἱ γνῶμες τους μεταβάλονται σὰν τὴν κίνησι τῶν νεφῶν; Ὄχι, βέβαια. Αὐτοὶ πράττουν αὐτὸ δι᾿ ὅ ἐκλήθησαν καὶ ἐπληρώθησαν ἀπ’τοὺς προϊσταμένους τους. Οἱ κληρικοὶ ἔπρεπε νὰ ἐνεργοῦν γιὰ τὰ συμφέροντα τῆς πίστεως καὶ τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ. Γι᾿ αὐτὸ ὑπάρχουν.

Ἀλλὰ, ἀδελφοὶ, δὲν πρέπει διόλου νὰ ταρασσόμεθα καὶ νὰ ἐκπλησόμεθα. Ἀκόμη καὶ ἄν χειροτερέψουν τὰ πράγματα –ποὺ ἀναπόφευκτα θὰ χειροτερέψουν ἐδὼ ποὺ φτάσαμε- καὶ ἀκούς ὅτι ἐπίσκοποι ἐπιτίθενται ἐναντίον ἐπισκόπων, κληρικοὶ ἐναντίον κληρικῶν καὶ λαϊκοὶ ἐναντίον λαϊκῶν, μὴν ταραχθῇς. Ἔχει γραφτεῖ ἀπὸ πρὶν. Μὴν προσέχετε λοιπὸν αὐτὰ ποὺ γίνονται, ἀλλὰ αὐτὰ ποὺ ἔχουν γραφτεῖ. Οὔτε ἀν χαθῶ ἐγὼ ποὺ σὲ διδάσκω, θὰ ἀπολεστεῖς καὶ σὺ μαζί μου. Εἶναι δυνατὸν ὁ μαθητὴς νὰ γίνῃ καλύτερος τοῦ δασκάλου καὶ ὁ τελευταῖος νὰ γίνει πρῶτος, ἐπειδὴ ὁ Κύριος δέχεται καὶ αὐτοὺς ποὺ ἔρχονται καὶ τὴν ἐνδεκάτην ὥρα. Ἀφοὺ μέσα στοὺς ἀποστόλους βρέθηκε προδοσία, θαυμάζεις ἄν μέσα στοὺς ἐπισκόπους βρίσκεται μισαδελφία;

«Τότε σκανδαλισθήσονται πολλοὶ καὶ ἀλλήλους παραδώσουσι καὶ μισήσουσιν ἀλλήλους. Ἐὰν ἀκούσῃς ὅτι ἐπίσκοποι κατ' ἐπισκόπων καὶ κληρικοὶ κατὰ κληρικῶν καὶ λαοὶ κατὰ λαῶν μέχρις αἱμάτων ἔρχονται, μὴ ταραχθῇς. Προγέγραπται γάρ. Μὴ πρόσεχε τοίνυν τοῖς γινομένοις, ἀλλὰ τοῖς  γεγραμμένοις. Οὔτε ἂν ἐγὼ ὁ διδάσκων σε ἀπόλωμαι, καὶ σύ μοι συναπόλῃ. Ἀλλ' ἔξεστι καὶ ἀκροατὴν καλλίονα γενέσθαι τοῦ διδασκάλου καὶ τὸν ἔσχατον ἐλθόντα γενέσθαι πρῶτον, ἐπειδὴ καὶ τοὺς περὶ τὴν ἑνδεκάτην ὥραν δέχεται ὁ δεσπότης. Εἰ ἐν ἀποστόλοις εὑρέθη προδοσία, θαυμάζεις εἰ ἐν ἐπισκόποις εὑρίσκεται μισαδελφία;» ΚΥΡΙΛΛΟΣ ΙΕΡΟΣΟΛΥΜΩΝ PG33 877-880

Ἐπειδὴ ὅσα γίνονται καθημερινῶς καὶ ὅσα γράφονται εἶναι πρακτικῶς ἀδύνατον νὰ τὰ παρακολουθήσῃ κανείς, καταλαβαίνω ὅτι καὶ αὐτὰ ποὺ συναρμόζω καὶ γράφω εἶναι μιὰ κούρασι καὶ ταλαιπωρία σὲ ὅποιον διαθέσει τὸν χρόνο του νὰ τὰ διαβάσῃ. Ἀπλῶς ἐπειδὴ κατακλέβω τοὺς ἁγίους πατέρες, οἱ ὁποῖοι μὲ αἷμα βίωσαν πρώτα καὶ μετὰ ἔγραψαν αὐτὰ τὰ ἅγια λόγια, θεωρῶ ὅτι στὸν παρόντα πειρασμὸ καὶ στὴν πνευματικὴ ἀσφυξία ποὺ ἐπιχειρεῖται ἴσως προσφέρουν (τὰ λόγια τῶν ἁγίων -ὄχι τὰ δικά μου πικρά  σχόλια) κάποια βοήθεια ἤ ἐρέθισμα γιὰ ἀντίστασι,  ἀφοῦ πολλοὶ ποιμένες προδίδουν ὁλοφάνερα. Ὁπωσδήποτε πρέπει νὰ παρακαλοῦμε τοὺς ἁγίους πατέρες νὰ μᾶς βοηθήσουν νὰ γνωρίσουμε τὴν πίστι, νὰ  μὴν ἀποκλίνουμε  ἀπὸ αὐτὴν,  καὶ νὰ φωτίσουν καὶ τοὺς ποιμένες μας, ὅσους δὲν ἔχουν ἀποκτήσει ἐωσφορικὴ ἀτρεψία, νὰ ξαναβροῦν τὸν κατὰ Θεὸν ρόλο τους, ὅσους ποτὲ τὸν ἔνοιωσαν. Ἄν πάλι ὁ ξεπεσμὸς μας εἶναι τόσος ποὺ χρειάζεται μεγάλη ἐγχείρησις, (καὶ δυστυχῶς, ὅπως βλέπουμε, εἶναι), ὅτι μᾶς ἔρθει νὰ μὴν τὸ βαρεθοῦμε -ποὺ λένε στὸ χωριό μου- καὶ  νἆνε εὐλογημένο.

Ὅμως συνεργοὶ καὶ συναυτουργοὶ καὶ  ἄφωνοι δειλοὶ θεατές τῆς προδοσίας τῆς πίστεως μὴν γίνουμε. Ὑπάρχουν ἱερεῖς εὐλαβεῖς καὶ μερικοὶ ἐπίσκοποι καὶ πολὺς λαός. Εἴμαστε περισσότεροι ἀπὸ ὅτι νομίζουν, ἀλλὰ τὸ κυριώτερο δὲν ἀκολουθοῦμε τυφλά τὸν δικό τους δρόμο, ποὺ δὲν εἶναι ὁ δρόμος τῶν Πατέρων. Καιρὸς νὰ ξυπνήσουμε καὶ ἐμπράκτως νὰ ἀκολουθήσουμε ἐκεῖνο τὸν δρόμο. Αὐτοὶ ἀντιμετώπισαν βασανιστήρια καὶ θάνατο ἀλλὰ ἔμειναν ἀκλόνητοι, ἐμεῖς θὰ δειλιάσουμε ἀπὸ τὴν πιθανότητα νὰ ἀρρωστήσουμε καὶ ἀπὸ φόβο θὰ προδώσουμε τὴν πίστι μας; Ὁ Θεὸς νὰ μὴν ἀφήσῃ, ἀλλὰ πάντως ἡ εὐθύνη εἶναι ἀποκλειστικῶς δική μας. Ἔστειλε μερικοὺς ἐπισκόπους ἄς προσευχόμαστε νὰ τοὺς στηρίξῃ νὰ μὴν λυγίσουν. Τὸ ἴδιο καὶ γιὰ τοὺς ἱερεῖς ποὺ ἀγωνίζονται κυνηγημένοι, ἐνίοτε, καὶ ἀπὸ προβατόσχημους δεσπότες...

Γεώργιος Κ. Τζανάκης. Ἀκρωτήρι Χανίων. 20.12.2020

(11. https://www.romfea.gr/epikairotita-xronika/41012-ierissou-ta-metra-gia-ton-korona%CF%8Ao-upobathmizoun-kai-prosballoun-tin-ekklisia

2. https://www.romfea.gr/ieres-mitropoleis/41008-patron-h-apantisi-tis-politeias-lupise-bathutata-kai-apogoiteuse-ton-kliro-kai-ton-lao

3. http://aktines.blogspot.com/2020/12/blog-post_97.html#more

4.https://orthopraxia.gr/%ce%b5%ce%ba%cf%80%ce%bb%ce%ae%cf%81%cf%89%cf%83%ce%b7-%cf%84%cf%89%ce%bd-%cf%80%cf%81%ce%bf%cf%86%ce%b7%cf%84%ce%b5%ce%b9%cf%8e%ce%bd-%cf%84%ce%b7%cf%82-%ce%bf%cf%83%ce%af%ce%b1%cf%82/