Ομολογία

Η ΚΑΙΝΟΥΡΓΙΑ ΜΕΡΑ

Νεοφώτιστα

του αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη

Διακαινίσιμος λέγεται η εβδομάδα, που αρχίζει από την Κυριακή της Αναστάσεως. Το Πάσχα είναι η κατ’ εξοχήν Κυριακή, η ημέρα του Κυρίου. Είναι η «μία των σαββάτων», η πρώτη ημέρα της νέας εβδομάδας. Η ημέρα του αιωνίου Σαββάτου, η λαμπρή και πανηγυρική ημέρα, που λούζεται στο ανέσπερο φως της Αναστάσεως.

● Η διακαινίσιμος εβδομάδα έχει σχέση με την βάπτισι. Μας θυμίζει τους νεοφώτιστους της αρχαίας Εκκλησίας. Ήταν η νέα ζωή για τους νέους χριστιανούς, που έπειτα από συστηματική κατήχησι βαπτίζονταν το Μέγα Σάββατο, γίνονταν μέλη τίμια του σώματος του Χριστού, και ντυμένοι στα λευκά ζούσαν «εν καινότητι ζωής» (Ρωμ.στ΄4).

Η βάπτισις για τους Χριστιανούς είναι:

● Θάνατος του παλαιού ανθρώπου.

● Ταφή. Η παραμονή στ’ αγιασμένο νερό συμβολίζει την ταφή.

● Ανάστασις. Η ανάδυσις από το νερό της κολυμβήθρας συμβολίζει την ανάστασί μας. «Όσοι εβαπτίσθημεν εις Χριστόν Ιησούν, εις τον θάνατον αυτού εβαπτίσθημεν. Συνετάφημεν ουν αυτώ δια του βαπτίσματος εις τον θάνατον, ίνα ώσπερ ηγέρθη Χριστός εκ νεκρών δια της δόξης του Πατρός, ούτω και ημείς εν καινότητι ζωής περιπατήσωμεν» (Ρωμ.στ΄3-4).

Η τριπλή κατάδυσις και ανάδυσις του βαπτιζομένου δεν γίνεται μόνο «εις τύπον της Αγίας Τριάδος», αλλά και «εις τύπον της τριημέρου ταφής και της τριημέρου εξαναστάσεως».

Δείγμα, ότι η Διακαινήσιμος εβδομάδα έχει σχέσι με τη βάπτισι των κατηχουμένων, αποτελεί και το «Όσοι εις Χριστόν εβαπτίσθημεν…», που ψάλλεται την Κυριακή του Πάσχα και καθ’ όλη την Διακαινίσιμο Εβδομάδα, αντί του Τρισαγίου Ύμνου.

Οι τρείς αναστάσεις

Η Εκκλησία ζή τρείς Αναστάσεις κατά την περίοδο αυτή.

● Η μια είναι η ανάστασις της φύσεως από τον τάφο του χειμώνα∙ η άνοιξις με τα ευωδιαστά λουλούδια.

● Η άλλη, η Ανάστασις του Κυρίου από το ζωηφόρο τάφο∙ η ένδοξη Ανάστασις, που τύπος της και συμβολισμός της είναι η ανάστασις της φύσεως.

● Η τρίτη, η ανάστασις των νεοφωτίστων από τον υδάτινο τάφο της κολυμβήθρας∙ είναι ο καρπός της Αναστάσεως του Χριστού.

Άνθη ευωδιαστά, βγάζει η γη κατά την περίοδο αυτή. Άνθη ευωδιαστά έβγαιναν και από τα νερά της κολυμβήθρας στην αρχαία Εκκλησία, κατά την Διακαινήσιμο εβδομάδα. Ο ιερός Χρυσόστομος κάνει ως εξής αυτόν το συσχετισμό: «Η μεν γη κατά τον καιρόν τούτον του έαρος ρόδα και ία και τα άλλα ημίν εκδίδωσιν άνθη. Τα δε ύδατα της γης ημίν τερπνότερον λειμώνα έδειξε. Μη θαυμάσης ει από των υδάτων εβλάστησαν άνθη∙ ουδέ η γη κατά την οικείαν φύσιν, αλλά κατά το επίταγμα του Δεσπότου την βλάστησιν εκδίδωσιν. Εξέδωκε και εν αρχή των υδάτων η φύσις ζώα κινούμενα∙ «Εξαγαγέτω γαρ», φησί, «τα ύδατα ερπετά ψυχών ζωσών», και το επίταγμα έργον εγένετο, και η άψυχος εκείνη ουσία έμψυχα ζώα εξέφερεν. Ούτω και νυν, εξαγαγέτω τα ύδατα, ουχί ερπετά ψυχών ζωσών, αλλά πνευματικά χαρίσματα» (Ε.Π.Ε.36,162). Μετάφρασις: Η μεν γη, κατά την εποχή της ανοίξεως δίνει τριαντάφυλλα και μενεξέδες και τα λοιπά λουλούδια. Τα νερά δε της γης μας χάρισαν πιο γλυκό επίγειο παράδεισο. Μην απορήσης, πώς από τα νερά βλάστησαν λουλούδια. Άλλωστε ούτε η γη με δική της δύναμι, αλλά με την προσταγή του Κυρίου προσφέρει τη βλάστησι. Και κατά την αρχή της δημιουργίας τα νερά γέννησαν ζωντανούς οργανισμούς. Είπε ο Θεός: «Ας βγάλουν τα νερά ζωντανά ερπετά». Το πρόσταγμα του Κυρίου εκτελέστηκε. Η άψυχη εκείνη ουσία γέννησε ζώα. Έτσι και τώρα, τα νερά του βαπτίσματος γεννούν όχι ζωντανά ερπετά, αλλά πνευματικά χαρίσματα (χριστιανούς χαριτωμένους).

● Από τα νερά της κολυμβήθρας λουλούδια χαρισμάτων. Ήταν η εποχή, που οι τύποι ήσαν το περίβλημα της ουσίας.

● Σήμερα δυστυχώς έμειναν οι τύποι ξεροί, όπως ξερό μένει το τσόφλι χωρίς την ψύχα.

● Στην κολυμβήθρα της Βηθεσδά ένας άγγελος κατέβαινε και μόνο ένας άνθρωπος καθαριζόταν από τη βρωμιά της αρρώστιας.

● Στην κολυμβήθρα του Ιορδάνη και του Τάφου κατεβαίνει ο Θεάνθρωπος και δίνει τη δυνατότητα να καθαριστούν από τη βρωμιά της αμαρτίας όλοι οι άνθρωποι, όσοι πιστεύουν στον Ιησού Χριστό, στο μυστήριο του Σταυρού, στη δύναμι της Αναστάσεως. Λέει για το αδαπάνητο της χάριτος του Χριστού ο ιερός Χρυσόστομος: «Ουκ αναλίσκεται η χάρις, ου δαπανάται η δωρεά, ου ρυπούται τα νάματα. Καινός καθάρσεως τρόπος» (Ε.Π.Ε.36,164).

Γάμος με επταήμερο πανηγύρι

Κατά τη Διακαινήσιμη εβδομάδα συνεχίζεται ο θρίαμβος και η χαρά της Αναστάσεως.

Η έκτακτη έκλειψις του φυσικού ήλιου τη Μεγάλη Παρασκευή κράτησε τρεις ώρες. «Από δε έκτης ώρας σκότος εγένετο επί πάσαν την γην έως ώρας ενάτης» (Ματθ.κζ΄45).

Η έκτακτη λάμψις του πνευματικού ήλιου της Αναστάσεως κρατάει όχι τρεις ώρες, αλλά μια ολόκληρη εβδομάδα. «Νυν πάντα πεπλήρωται φωτός, ουρανός τε και γη και τα καταχθόνια» (γ΄ωδή κανόνος του Πάσχα).

Όπως το πανηγύρι για ένα γάμο κρατούσε παλιά στα χωριά επτά ημέρες, έτσι επτά ημέρες κρατάει και το πανηγύρι της Αναστάσεως.

● Και εδώ γάμους έχουμε. Ο άνθρωπος νυμφεύεται την αιώνια ζωή. Νυμφεύεται την πνευματική ζωή. Συνδέεται και ενώνεται με το ζωντανό Θεό.

● Ο Χριστός είναι ο Νυμφίος της ψυχής μας. Βγήκε λαμπρός από τον Τάφο, σαν να βγήκε από νυφικό θάλαμο, για να ενωθή με κάθε αναστημένη ψυχή. «Ανέστης εκ του τάφου ως εκ παστάδος προελθών» (αίνος α΄ήχου).

Η Ανάστασι οδηγεί στους γάμους με τον ουράνιο Νυμφίο. «Προσέλθωμεν λαμπαδηφόροι τω προϊόντι Χριστώ εκ του μνήματος, ως Νυμφίω, και συνεορτάσωμεν…» (ε΄ωδή κανόνος Πάσχα).

Έχουμε συνεπώς γάμους. Και το γαμήλιο πανηγύρι κρατάει επτά μέρες. Λέει σχετικά ο ιερός Χρυσόστομος: «Άλλως δε και γάμος εστί πνευματικός τα γενόμενα. Επί δε γάμου έως επτά ημερών αι παστάδες εστήκασι. Δια τούτο και ημείς επτά ημέρας υμίν ενομοθετήσαμεν ενταύθα προς τας ιεράς εστάναι παστάδας» (Ε.Π.Ε.36.168). Μετάφρασις: Γάμος πνευματικός συντελείται. Στο γάμο κρατάνε τα πανηγύρια εφτά μέρες. Γι΄αυτό κι εμείς όλη την αναστάσιμη εβδομάδα, εφτά μέρες ωρίσαμε να συναγώμαστε στο αναστάσιμο πανηγύρι.

● Πανηγυρίζουμε καθ’ όλη τη Διακαινήσιμο εβδομάδα. Ή μάλλον, καθημερινά.

● Αν υποθέσουμε ότι βρισκόταν ένα φάρμακο, που θα επέστρεφε τους γέρους στη νεότητα, τί θα γινόταν; Όλοι θα το αποκτούσαν. Θα μετατρέπονταν τα γηροκομεία σε στάδια αθλητών, όλο σφρίγος και ζωντάνια. Το φάρμακο θ’ αποτελούσε το κέντρο της συζητήσεως και του θαυμασμού για πολύ χρόνο.

● Ο άνθρωπος με την Ανάστασι αναθάλλει, ξανανιώνει. Ζη την αιώνια άνοιξι, την αγέραστη πνευματική ηλικία. «Νεοποιείς τους γηγενείς, ο Πλαστουργός χοϊκός χρηματίσας» (ε΄ωδή κανόνος Μεγάλου Σαββάτου).

● Σωματικά, το γήρας διαδέχεται την νεότητα.

● Πνευματικά, η νεότητα διαδέχεται το γήρας! «Επί των σωμάτων μετά νεότητα το γήρας. Ενταύθα μετά γήρας νεότης, και νεότης ουδέποτε τέλος έχουσα» (Χρυσόστομος Ε.Π.Ε.36,168).

Η νέα ημέρα

Εδώ βρίσκουμε τον άλλο λόγο, που ονομάζεται Διακαινήσιμος η εβδομάδα του Πάσχα. Ενώ έχουμε εβδομάδα, στην πραγματικότητα πρόκειται για μια ημέρα. Και μάλιστα για την αρχή της μιας ημέρας, της καινής, της νέας. Από τη στιγμή που ανέτειλε ο Ήλιος της Αναστάσεως, άρχισε η ανέσπερη ημέρα. Ο Αναστάς είναι η απαρχή της νέας ζωής. «Θανάτου εορτάζομεν νέκρωσιν, άδου την καθαίρεσιν, άλλης βιοτής της αιωνίου, απαρχήν…»(ζ΄ωδή κανόνος Πάσχα).

● Αν μπορούν οι ασπίδες μερικών στρατιωτών να καλύψουν τη λάμψι του ήλιου, άλλο τόσο μπόρεσαν οι ασπίδες των ρωμαίων στρατιωτών να κρύψουν τον Ήλιο που ανέτειλε «εκ του τάφου».

● Αν μπορούν τα φτυσίματα όλων των ανισορρόπων να σβήσουν τον ήλιο, άλλο τόσο μπορούν οι βλασφημίες όλων των αθέων και απίστων να σβήσουν τον Ήλιο της Αναστάσεως.

● Αν μπορούν τεχνητοί ήλιοι ν’ αντικαταστήσουν το φυσικό ήλιο, άλλο τόσο μπορούν οι τεχνητοί ήλιοι διαφόρων ιδεολογιών και συστημάτων ν’ αντικαταστήσουν ή να συγκριθούν με τον Ήλιο, που λέγεται Αναστάς Ιησούς.

Ζούμε τον ήλιο της νέας ημέρας. «Αύτη η ημέρα, ήν εποίησεν ο Κύριος∙ αγαλλιασόμεθα και ευφρανθώμεν εν αυτή» (Ψαλμ. 117,24).

● Ο ήλιος δεν λάμπει πάντοτε. Υπάρχουν φορές που μαύρα σύννεφα και σκοτεινά μπαίνουν ανάμεσα σε μας και τον ήλιο και μας εμποδίζουν ν΄απολαμβάνουμε τη λάμψι του.

● Το ίδιο και με τον Ήλιο της Αναστάσεως. Υπάρχει, λάμπει και θα λάμπη αμείωτα. Τα σύννεφα όμως της αμαρτίας, του εγωισμού, της μελαγχολίας στερούν τη χαρά, τη λιακάδα της Αναστάσεως. Γι’ αυτό ακριβώς η Ανάστασις μας καλεί σε νέα βιοτή.

● Όταν φωτίζη ο ήλιος, δεν δικαιολογείται να σκοντάφτουμε. Μετά την Ανάστασι δεν δικαιολογείται να πέφτουμε. Συνύπαρξις πτώσεως και αναστάσεως είναι σχήμα οξύμωρο.

● Ανάστασις σημαίνει νέα ζωή. Διακαινήσιμη η ημέρα της παρούσης ζωής.

● Η ημέρα του Μεγάλου Σαββάτου υπήρξε «προάγγελος της λαμπροφόρου ημέρας της εγέρσεως» (ζ΄ωδή κανόνος του Πάσχα). Για μας η ημέρα της πνευματικής ζωής είναι προάγγελος της άλλης μας ζωής, στη Βασιλεία των ουρανών, όπου θα ζούμε «το άχρονον φως» (ζ΄ωδή κανόνος του Πάσχα).

● Το Σάββατο της παρούσης ζωής θα διαδεχτή η Κυριακή της άλλης ζωής.

Έντασις πνευματικού αγώνα.

Ας μη ξεχνάμε, ότι μετά την Ανάστασι, όσοι πιστεύουν σ΄Αυτήν, δέχονται πιο λυσσαλέα την επίθεση του Διαβόλου.

Πότε ο εχθρός επιτίθεται αγριώτερα; Όταν εκείνος βρίσκεται στην κορυφή κι εμείς στους πρόποδες, ή όταν εμείς έχουμε κατακτήσει την κορυφή κι΄εκείνος χάνει τη μάχη; Ασφαλώς στη δεύτερη περίπτωσι. Αφού ανασυνταχθή, επιτίθεται με ισχυρότερη ορμή, να μας ρίξη από την κορυφή όποιας αρετής κατέχουμε…

Ο Διάβολος έχασε μόνιμα την κορυφή της μονοκρατορίας που κατείχε.

Μετά το θρίαμβο του Σταυρού και της Αναστάσεως κατρακύλησε.

Είναι αναμενόμενο να επιτίθεται ο Αντίδικος με μεγαλύτερη βιαιότητα, όχι βέβαια με την προσδοκία ν’ ανακτήση την κορυφή, αλλά να γκρεμίση εμάς από την κορυφή της αναστημένης ζωής. «Αγριώτερον νυν επιτίθεται∙ όσω μείζων η δωρεά, τοσούτω μείζων ο πόλεμος» (Χρυσόστομος Ε.Π.Ε. 36,166).

● Ας μην επαναπαυόμαστε στο θρίαμβο του αναστάντος Κυρίου, που μας συνανύψωσε στην κορυφή.

● Αν ο Διάβολος, με το φθόνο του, δεν άντεχε να βλέπη δυό μόνο ανθρώπους στον παράδεισο της Εδέμ, πώς είναι δυνατόν ν’ αντέχη να βλέπη τώρα χιλιάδες, εκατομμύρια χριστιανών, μέσα στον Παράδεισο της Εκκλησίας; Και αν με τα θέλγητρά του κατώρθωσε να βγάλη τους δυό πρώτους ανθρώπους από τον παράδεισο, είναι απίθανο να καταφέρη ν’ απομακρύνη και μας από τον παράδεισο της πνευματικής ζωής και να μείνουμε για πάντα έξω από τον Παράδεισο της επουρανίου Βασιλείας; «Ει γαρ εν τω παραδείσω ένα ο διάβολος ιδών ουκ ήνεγκε, εν τω ουρανώ τοσούτους ορών πώς οίσει, ειπέ μοι;» (Χρυσόστομος Ε.Π.Ε.36.166).

Ίσως αναρωτιέστε:

● Αφού ο Κύριος νίκησε οριστικά τον Διάβολο, αφού τον γκρέμισε από το θρόνο της κοσμοκρατορίας του, γιατί δεν τον εξαφάνισε τελείως, να ησυχάσουμε; Γιατί τον άφησε;

● Αγώνας χωρίς αντίπαλο δεν έχει νόημα. Χωρίς αγώνα, βραβείο δεν υπάρχει. Ο αντίδικος Διάβολος υπάρχει. Χωρίς πνευματική γυμνασία, θα πέφταμε στη ραστώνη. Η ραθυμία θα μας ωδηγούσε στον ύπνο της αμαρτίας, σε πνευματικό μαρασμό, σε νάρκη θανάτου.

● Υπάρχει ο αντίπαλος. Έχει μάλιστα εξαγριωθή μετά το Σταυρό, όπως το θηρίο εξαγριώνεται όταν το χτυπήσουμε.

● Οι πιστοί δεν τρομοκρατούνται.

● Η δύναμις της Αναστάσεως είναι μαχαίρι ακονισμένο, που εξοντώνει τον εχθρό.

● Ο δε κόσμος τότε θα πιστεύση στην Ανάστασι, όταν δη στη δική μας ζωή την εικόνα της Αναστάσεως∙ όταν στο πρόσωπό μας ατενίση την ανταύγεια του φωτός της Αναστάσεως∙ όταν το δικό μας στόμα γίνη ο αντίλαλος της Αναστάσεως.

Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκης

«Ιωάννης Βαπτιστής – Μάιος 2011»