Διερευνώντας θέματα σχετικά με την αποτείχιση.

 

Επιμέλεια  κειμένων : πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου (χημικός).

ΜΕΡΟΣ Α

Εισαγωγικά

Τα άρθρα που θα δημοσιεύσουμε στη συνέχεια έχουν ως σκοπό να διερευνήσουμε θέματα σχετικά με την αποτείχιση.

Ήδη από τον Ιούνιο του 2016 έχουν περάσει ΟΚΤΩ ΧΡΟΝΙΑ και θέματα, που έπρεπε να είχαν λυθεί, βρίσκονται ακόμα στο προσκήνιο για διερεύνηση.

Το πρώτο θέμα με το οποίο θα ασχοληθούμε είναι αν η αποτείχιση μετά τον Ιούνιο του 2016 είναι ΔΥΝΗΤΙΚΗ ή ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΉ. Την άποψη αυτή την διατύπωσε ο μακαριστός π.Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος και την ανέπτυξε στο βιβλίο του ΤΑ ΔΥΟ ΑΚΡΑ.

Για το θέμα της υποχρεωτικής αποτείχισης (ερμηνεία του ΙΕ κανόνα της ΑΒ Συνόδου) έχει γραφτεί  σχετικό  βιβλίο από τον π.Ε.Τρικαμηνά, το οποίο οι ενδιαφερόμενοι πρέπει οπωσδήποτε να το μελετήσουν.

Στα άρθρα που θα ακολουθήσουν  θα χρησιμοποιήσουμε αποσπάσματα κατάλληλα διαμορφωμένα από σχετικά άρθρα των π.Ε.Τρικαμηνά, Ιωάννη Ρίζου, Παναγιώτη Σημάτη, Ιωάννη Πανταζή κ.α  αρθρογράφων.

Απαραίτητες γνώσεις για τους ιερούς κανόνες (π.Δ.Α)

Οι κανόνες της Εκκλησίας πάντοτε ορίζουν τον ορθό τρόπο σκέψης και πράξης. Αυτό είναι αποτέλεσμα αφενός, ότι στηρίζονται στην Αγία Γραφή και στην αποστολική παράδοση, αφετέρου ότι θεσπίστηκαν ή επικυρώθηκαν από Οικουμενικές Συνόδους. Σύμφωνα μάλιστα με τον α΄ κανόνα της Z' Οικουμενικής Συνόδου, οι πατέρες που συμμετείχαν σ΄ αυτές και στις τοπικές, όρισαν αυτά, που είναι συμφέροντα για τους πιστούς και όντες οι ίδιοι τους φωτισμένοι από το Άγιο Πνεύμα, είναι σίγουρο ότι και αυτά που αποφάσισαν είναι άγια και φωτισμένα. Η αξία των ιερών κανόνων είναι ουσιαστικά επιβεβλημένη από το ίδιο το Άγιο Πνεύμα, που φωτίζει τους Πατέρες της Εκκλησίας και στη συνέχεια τους συντάσσουν για να ορίσουν με αυτό τον τρόπο, την ορθοπραξία των πιστών. Η αξία, το κύρος και το αλάθητο των ιερών κανόνων δηλώνεται και στον β' κανόνα της Πενθέκτης Οικουμενικής Συνόδου, ο οποίος οριοθετεί, προστατεύει τον εκάστοτε κανόνα, αποτρέποντας την παραχάραξη του γράμματος και του πνεύματος οποιουδήποτε κανόνα. Η παραμικρή αλλοίωση του περιεχομένου ενός κανόνα είναι κατακριτέα, «καί μηδενί ἐξεῖναι τούς προδηλωθέντας παραχαράττειν κανόνας ή ἀθετεῖν, ή ἐτέρους παρά τούς προκειμένους παραδέχεσθαι κανόνας, ψευδεπιγράφως ὑπό τίνων συντεθέντας, τῶν τήν ἀλήθειαν καπηλεύειν επιχειρησάντων »(  ΡΑΛΛΗ Γ. ΠΟΤΛΗ Μ., Σύνταγμα Θείων και Ιερών Κανόνων, τ. Β΄, εκδ. Ρηγόπουλου, Θεσσαλονίκη 2002, σ. 308).

Ένα άλλο στοιχείο που ενισχύει την αξία των ιερών κανόνων είναι η διαχρονικότητά τους. Εκείνο όμως που πρέπει οπωσδήποτε να προσέξουμε είναι η ερμηνεία και η εφαρμογή των κανόνων. Η εκκλησιαστική ιστορία μας δείχνει τους τρόπους εφαρμογής των κανόνων και ιδιαίτερα αυτών  των κανόνων που έχουν σχέση με θέματα πίστεως.

Το κύρος των ι.κανόνων είναι απόλυτα περιβεβλημένο με θεία ισχύ γιατί οι ι.κανόνες έγιναν με την έμπνευση αυτού του αγίου Πνεύματος. Είναι έργο δικό Του. Έτσι οι ι.κανόνες μαζί με την αγία Γραφή αποτελούν τους δύο πνεύμονες της Εκκλησίας, τους οποίους οι χριστιανοί, όχι μόνο πρέπει να ευλαβούνται και να σέβονται, αλλά να ζούν και να αναπνέουν με αυτούς.

Η τήρηση των ι. κανόνων δεν είναι προαιρετική, ούτε πρόκειται για «σημείο αναφοράς στην τελειότητα προς την οποία πρέπει να τείνουμε», είναι υποχρεωτική, και όταν αυτό δεν συμβαίνει θα πρέπει να είμαστε εν μετανοία και εξομολογήσει, και βιαστικά να φροντίζουμε να επανέλθουμε στην ακρίβεια της ορθοδοξίας και ορθοπραξίας, χωρίς να σημαίνει ότι αυτά τα δύο, βιούμενα ή εξεταζόμενα, είναι χωριστά. Διότι με την άμβλυνση που επήλθε στη πνευματική ζωή των χριστιανών, οι κανόνες έχουν απορροφηθεί από την οικονομία και η οικονομία έχει γίνει κανόνας, σαν ένα είδος «κανονικού Μονοφυσιτισμού»!!!

Οι ι.κανόνες δεν απέχουν από το δόγμα, ούτε βρίσκονται πλησίον αυτού, έστω και πολύ κοντά, αλλά συνυπάρχουν, αλληλοπεριχωρούνται, ως ενιαία ιερό μέγεθος, που οδηγεί και αποκαλύπτει την αλήθεια και προσφέρει ύδωρ ζωής αιωνίου.

Οι «ι.Κανόνες» δεν «τιμωρούν», αλλά μάλλον «κανονίζουν» την απόκλιση από την ορθοδοξία και ορθοπραξία, δεν αμνηστεύεται το αμάρτημα, αλλά «κανονίζεται» δεόντως κατά τα προβλεπόμενα υπ’ αυτών.

 

ΘΕΜΑ Α. "Ο 15ος Κανόνας της Πρωτοδευτέρας Συνόδου είναι δυνητικός και όχι υποχρεωτικός δια τους κληρικούς".

Δηλαδή, ότι άμα θες αποτειχίζεσαι και άμα θες κάθεσαι  με τους αιρετικούς. Δηλαδή, πώς πολεμάς την αίρεση, αφού κοινωνάς με τους αιρετικούς;
Kατὰ τὸν άγιο Θέοδωρο τον Στουδίτη «δέν μπορεῖς νά καταγγέλης τήν αἵρεσι καί συγχρόνως νά συνοδοιπορῆς ἐκκλησιαστικά μέ τούς αἱρετικούς»!

Διότι, όπως λένε οι Άγιοι, εχθροί του θεού δεν είναι μόνο οι αιρετικοί, αλλά και αυτοί που κοινωνούν με αιρετικούς.

Ο αγ.Θεόδωρος ο Στουδίτης επί του θέματος τούτου αναφέρει τα εξής:

«...ειδυία ότι αίρεσις, φεύγη την αίρεσιν, ήγουν τους αιρετικούς, του μήτε κοινωνείν αυτοίς μήτε αναφέρειν εν τη ευαγεστάτη αυτής μονή επί της θείας Λειτουργίας˙ ότι μέγισται απειλαί κείνται παρά των αγίων εκφωνηθείσαι τοις συγκαταβαίνουσιν αυτοίς μέχρι και εστιάσεως. ει δε λέγοι η οσιότης σου, πως αυτή προ της λεηλασίας τούτο ουκ είπομεν, αλλ’ ότι και ημείς εμνημονεύομεν των εν τη Βυζαντίδι, εκείνο γινωσκέτω, ότι ούπω σύνοδος ην ουδέ εκφωνηθέν υπήρχε το πονηρόν δόγμα και ανάθεμα˙ και προ τούτων ουκ ην ασφαλές αποστήναι των παρανομούντων τελείως ή το φεύγειν μόνον την προφανή κοινωνίαν αυτών, οικονομία δε πρεπούση, αναφέρειν έως καιρού. επεί δε εξήλθεν εις προύπτον η αιρετική ασέβεια διά συνόδου εις τουμφανές, δεί άρτι και την σην ευλάβειαν συν πάσιν ορθοδόξοις παρρησιάζεσθαι διά του μη κοινωνείν τοις κακοδόξοις μηδέ αναφέρειν τινά των εν τη μοιχοσυνόδω ευρεθέντων ή ομοφρονούντων αυτή. και γε δίκαιον, όσιε πάτερ, κατά πάντα σε όντα φερωνύμως θεόφιλον, φιλείν και εν τούτω τον θεόν˙ εχθρούς γαρ θεού ο Χρυσόστομος ου μόνον τους αιρετικούς, αλλά και τους τοις τοιούτοις κοινωνούντας μεγάλη και πολλή τη φωνή απεφήνατο» (Επιστολή 39, Θεοφίλω ηγουμένω, Φατούρος σελ. 113, στιχ. 51· Ρ.G. 99, 1045D).

ΣΧΟΛΙΑ. Ιωάννη Ρίζου.

Πρέπει να γνωρίζουμε, ότι δυνητικοί Κανόνες στο Ιερό Πηδάλιο δεν υπάρχουν.

Β) Αν η Εκκλησία προβάλλει την Αποτείχιση ως μία προαιρετική δυνατότητα, αυτό σημαίνει ότι όποιος θέλει αποτειχίζεται και όποιος θέλει δεν αποτειχίζεται. Αυτό σημαίνει επίσης ότι, αυτός που δεν αποτειχίζεται (και παραμένει υπο ενός κακοδόξου επισκόπου μη  καταδικασθέντως συνοδικά)  δεν βλάπτεται πνευματικά από την κοινωνία μαζί του και από το κήρυγμά του. Γιατί θα ήταν παράλογο η Εκκλησία να πρότεινε στον πιστό μία επιλογή που θα τον έβλαπτε πνευματικά. Αν όμως παραμένοντας ο πιστός σε κοινωνία με τον (κακόδοξο και μη καταδικασμένο) επίσκοπο, δεν βλάπτεται πνευματικά, τότε γιατί ο κακόδoξος Επίσκοπος να παραπεμφθεί στη Σύνοδο με το ερώτημα της καταδίκης και της καθαίρεσης; Ας κάτσει στον θρόνο του ισοβίως κι ας συνεχίσει να διδάσκει ό,τι θέλει, αφού κανείς δεν βλάπτεται.

Επιπλέον,

¨Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν οι Αποστολικές Διαταγές διατάσσουν: «Να φεύγετε από τους φθοροποιούς ποιμένες, γιατί, όπως το πρόβατο που ακολουθεί καλό ποιμένα, γλυτώνει από τον λύκο, έτσι κι αυτό που ακολουθεί κακό ποιμένα θα αντιμετωπίσει μπροστά του τον θάνατο»;

¨Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν η Ζ  Οἰκουμενικὴ Σύνοδος αποφαίνεται: «Τοις κοινωνούσιν εν γνώσει [με τους αιρετικούς] ανάθεμα»; 

¨Αν είναι δυνητικός ο Κανόνας, γιατί μετά την καθαίρεση του Βέκκου, καθαιρέθηκαν κι όλες οι χειροτονίες που έκανε πριν καθαιρεθεί; Και μάλιστα εξαγιάσθηκε πάλι και ο ναός της Αγίας Σοφίας;

¨Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς λέει πως, όσο πιο πολύ απομακρύνομαι από τον Καλέκα (ο οποίος δεν ήταν μη καταδικασμένος,εν ενεργεία  πατριάρχης), τόσο πλησιάζω τον Θεό; Πώς η συνέχιση της κοινωνίας με τον Καλέκα ήταν δυνητική; Και πώς αλλού λέει: «Να φεύγουμε από αυτούς που δεν παραδέχονται τις ερμηνείες των Πατέρων και αποπειρώνται να διδάσκουν τα αντίθετα. Και ναι μεν,λένε τις ίδιες λέξεις υποκριτικά, το δε ευσεβές νόημά τους το διώχνουν. Να φεύγουμε από αυτούς όπως όταν συναντάμε φίδια»;  Είναι οφθαλμοφανές ότι ο Άγιος αναφέρεται σε διδασκάλους εντός της Εκκλησίας, μη καθηρημένους. Γιατί, αν ήταν συνοδικά κατάδικασμένοι, δεν θα δίδασκαν μέσα στην Εκκλησία και ούτε οι χριστιανοί θα αποτελούσαν το  ακροατήριό τους.

¨Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν  ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος τονίζει: «Τι ποιείς, άνθρωπε; Παρεβιάσθη ο νόμος, κατεφρονήθη  σωφροσύνη, πλημμελήματα τοσαύτα ετολμήθη παράτινος των ιερωμένων, τα άνω κάτω γέγονε, και ου φρίττεις; …αλλά και κοινωνείς;».

¨Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν ο Ζ  Κανὼν της Γ  Οικουμενικής Συνόδου ορίζει τις μέγιστες εκκλησιαστικές ποινές σε κληρικούς και λαϊκούς που ασπάζονται τα «μιαρά και διεστραμένα δόγματα των αιρετικών»; Και βέβαια ο Κανόνας αναφέρεται σε κληρικούς και λαϊκούς που είναι μέλη της Εκκλησίας μας, γιατί, πού ακούστηκε, να επιβάλλονται ποινές σε μέλη ξένων, αιρετικών «εκκλησιών»;

    Πώς είναι «δυνητικός» ο 15ος Κανόνας, όταν: η απόφαση της Συνόδου του 1351 που αναθεμάτισε τον Βαρλαάμ και τον Ακίνδυνο όριζε να διακόπτουμε την κοινωνία, όχι μόνο με τους αιρετικούς, αλλά και με όσους κοινωνούν μαζί τους, τους οποίους αν είναι κληρικός «πάσης ιερατικής λειτουργίας απογυμνώμεν»… «κι αν είναι λαϊκός την ιδίαν [ακοινωνησίαν] καθυποβάλλομεν»;   

   Ο π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος λέει ότι δεν είναι υποχρεωτική η Αποτείχιση, επειδή η Εκκλησία δεν έχει θεσπίσει ειδικούς Κανόνες και μάλιστα αυστηροτάτους για όσους δεν αποτειχίζονται και παραμένουν υπό αιρετίζοντα Επίσκοπο.  Μα, η εντολή του Κυρίου να φεύγουν τα πρόβατα στη φωνή ξένου ποιμένα (Ιω.ι΄5), η διδασκαλία των Πατέρων και ο βίος των Αγίων δεν είναι το άπαν των Κανόνων; Ακολουθώντας τους, δεν ακολουθούμε τις θείες Εντολές; Υπάρχει περίπτωση οι Κανόνες να νομοθετούν αντίθετα από τα λόγια του Κυρίου;

    ΑΝ ΟΛΟΙ ΟΙ ΠΑΤΕΡΕΣ ΕΠΙΣΗΜΑΙΝΟΥΝ ΚΑΙ ΠΡΟΕΙΔΟΠΟΙΟΥΝ ΓΙΑ ΤΟΝ ΜΟΛΥΣΜΟ ΜΕ ΤΗΝ ΚΟΙΝΩΝΙΑ ΜΕ ΤΟΥΣ  ΑΙΡΕΤΙΚΟΥΣ ΠΩΣ ΕΙΝΑΙ ΔΥΝΑΤΟΝ Η ΣΥΝΕΧΙΣΗ ΤΗΣ ΚΟΙΝΩΝΙΑΣ ΜΑΖΙ ΤΟΥΣ ΝΑ ΕΙΝΑΙ «ΔΥΝΗΤΙΚΗ»;

Δεν υπάρχει καλύτερος ερμηνευτής του ΙΕ Κανόνος, από τον ίδιο τον Πρόεδρο της Συνόδου που τον εξέδωσε. Λέει λοιπόν ο Μ. Φώτιος: «Αιρετικός είναι ο ποιμήν; Τότε είναι λύκος. Να φεύγετε από αυτόν αστραπιαία ακόμα κι αν σας φαίνεται πράος. Να μην έχετε κοινωνία μαζί του, όπως αποφεύγετε το δηλητήριο του φιδιού… Ορθόδοξος είναι ο ποιμένας και δεν ακολουθεί την αιρετική φατρία; Υποταχτείτε σε αυτόν σαν να κάθεται στη θέση του Χριστού.» «Φύγε» λέει ο Μ. Φώτιος, και όχι: «αν θέλεις φύγε»! Ούτε «ρώτα τον Επίσκοπό σου» λέει, ούτε «περίμενε την Σύνοδο να αποφασίσει» λέει, αλλά μόνο «φύγε» από τον «λύκο» επιτάσσει.