Ομολογία

« Η παύσις μνημοσύνου θα επεκταθή»

(Επ. Αυγουστίνος Καντιώτης – προς Ι. Σύνοδον την 23-3-70)

Αναμφίβολα, η αποφασιστικής σημασίας φράση του π. Αυγουστίνου, αποτελεί μια σταθερά στην νεώτερη εκκλησιαστική ιστορία.

Από τα σημερινά πνευματικά παιδιά του επισκόπου εγκαινιάζεται ένα στρεβλό ποιμαντικό  σύστημα «οικονομίας».

Δεν χτίζουν επάνω στην φράση – άξονα, ώστε να πείσουν το πλήρωμα γύρω από την αξία του 15^ου Κανόνα της ΑΒ Συνόδου.

Αυτή η «οικονομία», ο σφικτός δηλ. εναγκαλισμός με την εκκλησιαστική-κρατική εξουσία, προσδίδει αυτονόητα προνόμια και προσβάσεις αλλά ταυτόχρονα δεν δίνει αγιασμό και χάρι Θεού.

Αυτή η φράση είναι μια Πατερική ιστορικοθεολογική προβολή στο χώρο της Εκκλησίας με υπερ-ιστορικό νόημα και αξία.

Περιέχεται ως φράση-προτροπή σε τηλεγράφημά του προς την Ι. Σύνοδο (23-3-70). Γράφει σχετικά: «Επικροτώ πράξιν Μητροπολίτου Ελευθερουπόλεως παύσαντος και λόγω νεωτέρων δηλώσεων Πατριάρχου Αθηναγόρου περί κοινού ποτηριού, πρωτείου, αλαθήτου και φιλιόκβε, το μνημόσυνον αυτού. Η παύσις μνημοσύνου οπωσδήποτε θα επεκταθή…».

Στο Λεξικό διαβάζουμε: Οπωσδήποτε (επίρρημα)=με κάθε τρόπο, με οποιονδήποτε τρόπο. Πασίδηλη η επιλογή – επιθυμία του π. Αυγουστίνου να ισχύσει η λογική και να λειτουργήσει η δυναμική του 15^ου Κανόνα. Η πατερική γνώση και πρακτική αξία του κανόνα εφαρμόσθηκε και από τον ίδιο, αφού διέκοψε το μνημόσυνο του Αθηναγόρα μαζί με δύο άλλους επισκόπους της Μακεδονίας, ελπίζοντες ότι θα αποτελούσαν την βάση για μακροπρόθεσμους και όχι βραχύβιους στόχους.

Σε άλλο τηλεγράφημά του προς την Ι. Σύνοδον (30-3-70), γράφει: «Ιεράρχαι, διαμαρτυρηθέντες ή και παύσαντες μνημόσυνον Πατριάρχου, όχι μόνο απαλλάσσονται ευθύνης, αλλ’ είναι άξιοι επαίνου, ως ορθώς ερμηνεύοντες και εφαρμόζοντες τον ΙΕ΄ κανόνα της Πρωτοδευτέρας Συνόδου, του οποίου η ισχύς κανονικώς παραμένει ακλόνητος. Εδημιουργήθη σοβαρόν ζήτημα πίστεως και κρίσεως Ορθοδόξου συνειδήσεως, όπερ δεν δύναται ν’ αντιμετωπίση ολιγομελής Σύνοδος…».

Η συλλογιστική των τηλεγραφημάτων αναδεικνύει κατά την περίοδο εκείνη (1960-74) τις διαχρονικές κατευθυντήριες γραμμές των Πατέρων σε καιρό αιρέσεως.

Ουδεμία ουδετερότητα (Δυνητικότητα) του κανόνα έβλεπε ως αυθεντικός ποιμένας, ως μη ευθυγραμμισμένος με το σύστημα. Αντίθετα, η «Δυνητική» τακτική του π. Επιφανίου Θεοδωρόπουλου, ήτο παράγοντας συντήρησης και αναστολής κάθε αγωνιστικής προσπάθειας μέσα στο κλίμα της Δικτατορίας.

Η Πατερική εκκλησιολογική κατεύθυνση του π. Αυγουστίνου σφραγίσθηκε με διώξεις, συκοφαντίες και απειλή της ζωής του. Τον Δεκέμβριο του 1965, ο π. Επιφάνιος σε επιστολή του προς τον Πατριάρχη Αθηναγόρα, γράφει: «Παναγιώτατε, από τινών ετών κατώδυνον το πλήρωμα, παρίσταται θεατής επικινδύνων προς την πίστην ακροβασιών του πρώτου της Ορθοδοξίας επισκόπου…».

Ήτο πνευματική επιστολή διαμαρτυρίας – ελέγχου, με επιεική διατύπωση, χωρίς να αναδεικνύει την αθέτηση των Θεοπαραδότων δογμάτων, των θείων νόμων, των Αγίων Πατέρων, της Ι. Παραδόσεως και της συνολικής πίστεως υπό του Πατριάρχου.

Και ενώ οι Πατριαρχικοί εκτροχιασμοί άρχισαν να πληθαίνουν, το πλήρωμα παρέμεινε «θεατής», λόγω της «Δυνητικής Ερμηνείας». Πιο αυστηρή ήτο η προκήρυξη των Αγιορειτών (Ιαν. 64), οι οποίοι προχώρησαν σε ολιγοχρόνιο διακοπή του μνημοσύνου. Δεν πέρασαν όμως πολλά χρόνια και οι περισσότεροι έσβησαν την υπογραφή τους, πλην της Ι. Μονής Εσφιγμένου (της αυθεντικής).

Να υπογραμμίσουμε, ότι η προσοχή του π. Αυγουστίνου εστιάζεται, πάντα, στην λειτουργία – μαρτυρία της συνειδήσεως. Το υποχρεωτικό των Εκκλησιαστικών εντολών το ενεργοποιεί η υγιής και ευαίσθητη συνείδηση.

Στο βιβλίο του «Εκκλησιαστικά Υπομνήματα», διαβάζουμε (Σελ. 104): «Το Άγιον Όρος συνταράσσεται· το μνημόσυνον του Αθηναγόρου έπαυσεν εκεί. Μέγας κίνδυνος επίκειται διασπάσεως του Ορθοδόξου κόσμου εκ των ακαίρων, αντικανονικών και αντορθοδόξων ενεργειών του Πατριάρχου. Εις τας ψυχάς πολλών Ορθοδόξων λειτουργών έχει δημιουργηθεί κρίσις συνειδήσεως. Και εν τούτοις ημείς ετοιμαζόμεθα να εορτάσωμεν την εικοσαετηρίδα του Οικουμενικού Πατριάρχου!».

Η διάσπαση του Ορθοδόξου κόσμου κατά τον π. Αυγουστίνο δεν θα είχε αιτία την εφαρμογή του 15^ου Κανόνα αλλά την εισβολή της αιρέσεως. Ο π. Αυγουστίνος δεν είχε αναφορά στον κανόνα τυπικά, νομικά.

Τον θεωρούσε (τον κανόνα) ως σημείο αναφοράς για κάθε ευσυνείδητο ποιμένα, ενδιαφερόμενο για βαθύτερη στήριξη του ποιμνίου και την ριζική προφύλαξή του από αιρετική μετάλλαξη (Μολυσμός). Γι’ αυτό και στο τηλεγράφημά του (30-3-70) τόνισε: ο Κανών είναι ακλόνητος!

Οι νέοι Ορθόδοξοι (ηλικιακά), οφείλουν ν’ αναλύσουν τα εκκλησιαστικά ρεύματα της εποχής εκείνης (1960-74) και τα γεγονότα της (κυρίως) από τα γραπτά τους, τα οποία διασώζουν και αντανακλούν τη λογική, το φρόνημα και το βίωμα των υπευθύνων εκκλησιαστικών φορέων και προσώπων.

Όποιος έχει πράγματι Εκκλησιολογικά ενδιαφέροντα – βίωμα, θα βρει το χρόνο και την υπομονή να διατρέξει την χρονική απόσταση και να προβεί σε αναλύσεις γύρω (κυρίως) από την υποχρεωτική εφαρμογή του Κανόνα και την «Δυνητική» εκδοχή του.

Είναι αυτονόητο αίτημα μιας ορθόδοξης συνείδησης να δώσει απάντηση στο ερώτημα: Πως υπάρχουν μέχρι σήμερα (από τους αγώνες των Πατέρων) πλούσιες όλες οι Ορθόδοξες προϋποθέσεις (λατρεία, Πατερικά κείμενα, Ι. Μονές, ορθά δόγματα, νέοι άγιοι, θαύματα κ.λ.π.) και η κηδεμονία της Εκκλησίας να έχει αφεθεί από κλήρο και λαό σε οικουμενιστικά χέρια, τα οποία άρχισαν να μολύνουν το σώμα της Εκκλησίας;

Επαναλαμβάνουμε, ότι η «δυνητική» ερμηνεία του κανόνα ήταν παράγοντας συντήρησης και αναστολής κάθε αγωνιστικής προσπάθειας μέσα στο κλίμα της Δικτατορίας (21/4/67). Αντίθετα, η εκκλησιολογική πορεία (ορθή) του π. Αυγουστίνου σφραγίσθηκε με διώξεις,, συκοφαντίες και απειλή της ζωής του.

Οι σημερινές Αποφύσεις, που εισηγούνται ως «οικονομία» οι π. Θεόδ. Ζήσης και π. Νικόλαος Μανώλης, είναι απορρέουσες από την «Δυνητική» ρίζα και όχι μόνο. Η λέξη «οικονομία», όπως την θεμελιώνουν, σχίζει την Πατερική ενότητα – πρακτική στη συνείδηση των πιστών. Οι σχισματικοί (σχίζοντες την παράδοση) και Αντι-Ευαγγελικοί (ως προς το ήθος) κ. Λωρίτου και κ. Τελεβάντος, ας αφήσουν τη δαιμονική φιλοσοφία της ύβρεως και ας προσπαθήσουν να αρθρώσουν Ευαγγελικό και Πατερικό λόγο (και όχι «Γεροντικό»), τον οποίο τόσο απαξιώνουν. Η εμμονή τους στις «οικονομίες» συνιστά παραβίαση των Πατερικών ορίων και παραδόσεων. Σήμερα, έχουμε μια φθίνουσα πορεία της Εκκλησιαστικής αγωνιστικότητας. Επικρατεί μια αποθάρρυνση των πρωτοβουλιών για την διακοπή μνημοσύνου των αιρετικών επισκόπων – Πατριαρχών.

Εάν ήτο σήμερα ο π. Αυγουστίνος, η έντονη ομολογιακή φόρτισή του θα εχαρακτηρίζετο ως «σχισματική» και «ακραία» από τους υβριστές, που αποτελούν περίλυπη απόδειξη ελλείψεως Ορθοδόξου ήθους.

Η διαχρονική φωνή του π. Αυγουστίνου Καντιώτη, ας είναι το αφετηριακό σύνθημα-πρόσχημα για τους συνειδητούς ορθοδόξους ποιμένες, δηλ.: «Η παύση του μνημοσύνου θα επεκταθή»!

Τα αγιοπνευματικώς αναπτυγμένα πρόσωπα, όπως ο π. Αυγουστίνος, στα έργα τους και στα λόγια τους εκφράζουν τόσο την ορθόδοξη αλήθεια, όσο και την ανωτερότητα του χαρακτήρα τους.

ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ