Ομολογία

Αγίου Πνεύματος Εφ 5,8-19

Πώς πρέπει να συμπεριφέρονται οι πιστοί

του αρχιμ. Αθανασιου Σιαμακη

Κατά την εορτή αυτή ο απόστολος Παύλος μας διδάσκει από την προς Εφεσίους Επιστολή, για την οποία έχουμε μιλήσει σε άλλες αναφορές μας. Εκτός από τα άλλα θέματα που αναπτύσσει στο ευρύτερο μέρος, στο οποίο ανήκει η περικοπή μας, δίνει συγκεκριμένες πρακτικές οδηγίες για τον τρόπο με τον οποίο πρέπει να ζούμε ως Χριστιανοί, που έχουμε σχέση με το άγιο Πνεύμα.

Λέει λοιπόν· Αναλογιστείτε, αδελφοί μου, το παρελθόν, όταν δεν είχατε ακόμη γνωρίσει το Χριστό. Όχι απλώς ζούσατε μέσα στο σκοτάδι, αλλά σεις οι ίδιοι ήσασταν σκοτάδι στη σκέψη και στα έργα. Τώρα όμως που έχετε συνδεθεί στενά με το Χριστό, είστε φως. Σας συνιστώ λοιπόν να συμπεριφέρεστε σαν άνθρωποι φωτισμένοι από το φως της χάριτός του. Σκεφθείτε τί ήσασταν κάποτε και τι γίνατε, και μη γυρίζετε πίσω σ’ εκείνη την κατάσταση και ντροπιάζετε τη χάρη που σας δόθηκε.

Για να γράψει αυτά ο Απόστολος προφανώς είχε πάρει αφορμή αφ’ ενός μεν από κάποιες υπαναχωρήσεις Χριστιανών της Εφέσου και άλλων μικρασιατικών πόλεων σε ηθικές παρεκτροπές, στις οποίες έπεφταν πριν γίνουν Χριστιανοί, αφ’ ετέρου δε για να προλάβει τυχόν παρεκτροπές και άλλων που κλονίζονταν στην πίστη. Αυτό δείχνει πόσο αγωνιούσε για να μην παρεκτραπούν οι Χριστιανοί και πόσο προσευχόταν για την ηθική τους καθαρότητα.

Η περίπτωση του Παύλου θυμίζει τον αληθινό άμεμπτο δίκαιο θεοσεβή και απεχόμενο από κάθε πονηρό πράγμα Ιώβ. Ο Ιώβ, όταν οι εφτά γιοί του και οι εφτά θυγατέρες του επί εφτά μέρες κάθε χρόνο έκαναν συμπόσια και γλεντούσαν, αυτός, καθ’ όλο αυτό το διάστημα των εφτά ημερών είχε αγωνία μήπως παρεκτραπούν στη σκέψη τους και λυπήσουν το Θεό. Και σαν τέλειωναν το γλέντι, πρόσφερε θυσία στο Θεό και έκανε την κάθαρση και εξιλέωσή τους με ολοκαυτώματα μοσχαριών (1,4-5). Με τέτοια λεπτή ευαισθησία ήταν πλημμυρισμένη και η ψυχή του αποστόλου Παύλου για τα πνευματικά του παιδιά. Αγωνιούσε μήπως, ενώ δέχτηκαν τόσες χάριτες, ξαναγυρίσουν στη ζωή της αμαρτίας και ασέβειας.

Και συνεχίζει ο σοφός διδάσκαλος Παύλος· Ας μην ξεχνάτε, λέει, ότι ο καρπός του αγίου Πνεύματος, που επιδρά ευεργετικά στη χριστιανική ζωή σας, φαίνεται εξωτερικά με κάθε καλοσύνη στις περιπτώσεις που παλιά οργιζόσασταν και πικραινόσασταν, με δικαιοσύνη στις περιπτώσεις που παλιά δείχνατε τάσεις πλεονεξίας και αδικίας, και με αλήθεια στις περιπτώσεις που παλιά κυνηγούσατε τις ψεύτικες και παράνομες ηδονές. Και σπεύδει να τονίσει και άλλα σημαντικά.

Την κάθε περίπτωση που παρουσιάζεται μπροστά σας, λέει, να την περνάτε από δοκιμασία και να επιλέγετε αυτές που είναι ευάρεστες στο Θεό, ενώ τις άλλες να τις αποφεύγετε. Ν’ αποφεύγετε λ.χ. τις συνέργειες σε έργα άκαρπα που κάνουν οι άνθρωποι του σκότους. Ούτε να συμπράττετε με τέτοιους ανθρώπους ούτε και να τους σκεπάζετε με την ανοχή σας. Προτιμότερο είναι να ελέγχετε τα έργα τους και να τα φέρνετε στο φως, για να τ’ αποφεύγουν όλοι. Προσοχή! Να τα ελέγχετε, όχι να τα κατακρίνετε. Διότι ο έλεγχος γίνεται από αγάπη και με σκοπό τη διόρθωση, ενώ η κατάκριση από έλλειψη αγάπης και με σκοπό τη διαπόμπευση.

Έχετε υπ’ όψη σας, επίσης, ότι τα κρυφά έργα των ανθρώπων του σκότους είναι τόσο αισχρά, ώστε και να τα περιγράψει κανείς, με σκοπό να τα ελέγξει, είναι αισχρό. Εδώ ο Απόστολος υπαινίσσεται προφανώς τα ακόλαστα έργα των νικολαϊτών, για τους οποίους σε άλλες ευκαιρίες έγραψε, ότι επιδιώκουν υποκριτικά να φαίνονται ευσεβείς, αλλά στην πραγματικότητα είναι ακάθαρτοι και ακόλαστοι.

Ένας παλιός εκκλησιαστικός συγγραφεύς λέει γι’ αυτούς ότι με το πρόσχημα ότι είναι σαν το χρυσάφι, που και μέσα στο βούρκο να το ρίξεις, δεν χάνει την αξία του, έμπαιναν για καλά μέσα στη λάσπη της ακόλαστης ζωής και διέπρατταν όργια. Ο δε Ιωάννης χρυσόστομος παρατηρεί ότι η ζωή μας είναι φανερή, είναι φως, δηλαδή φανερή σε όλους. Διότι κανένας δεν κρύβει τη μη ένοχη και ασύλληπτη από το νόμο ζωή του. Αλλ’ όσα κρύβονται, κρύβονται διότι είναι σκοτεινά, αμαρτωλά.

Με τον έλεγχο όλα τα κρυφά γίνονται φανερά, και οι καλοπροαίρετοι μετανοούν και διορθώνονται. Και κάθε τί κρυφό που φανερώνεται, γίνεται φως.

Την έννοια του λόγου αυτού διαλευκαίνει ο Ιωάννης χρυσόστομος μ’ ένα παράδειγμα. Το τραύμα, λέει, μέχρις ότου κρύβεται και καλύπτεται από πάνω, και βαθύτερο γίνεται και δεν τυχαίνει καμμιάς φροντίδος. Όταν όμως φανερωθεί, (το φροντίζει ο γιατρός, και γίνεται καλά). Έτσι και στην περίπτωση της κρυφής αμαρτίας, όταν αυτή φανερώνεται με τον έλεγχο, γίνεται φως, όχι η αμαρτία, αλλ’ αυτός που τη διέπραξε. Όταν λοιπόν η αμαρτία δημοσιευθεί, εφ’ όσον ο αμαρτήσας δεχθεί συμβουλές, μετανοήσει και συγχωρηθεί, του έχεις καθαρίσει το σκοτάδι εσύ που άσκησες τον έλεγχο.

Πρέπει λοιπόν, συνεχίζει ο Απόστολος, με τρόπο διακριτικό να κάνετε έλεγχο. Έλεγχο κάνει πρώτος ο προφήτης, γι’ αυτό και λέει· Σήκω επάνω εσύ που κοιμάσαι τον ύπνο της αμαρτίας και αναστήσου από το θάνατο, όπου σε κατάντησαν τα νεκρά έργα σου, και θα σε φωτίσει ο Χριστός. Και συμπληρώνει ο Απόστολος· Προσέχετε πώς συμπεριφέρεστε στις λεπτομέρειες, όχι ως άσοφοι αλλ’ ως σοφοί. Να επωφελείστε πνευματικώς τις καλές ευκαιρίες που σήμερα, στις πονηρές μέρες μας, είναι λίγες σε σχέση με τις κακές που είναι πολλές και πρέπει να τις αποφεύγετε. Μην εμφανίζεστε σαν άνθρωποι που δεν έχουν μυαλό, αλλά να είστε οξυδερκείς και να καταλαβαίνεται από μακριά ποιο είναι το θέλημα του Κυρίου, για να το εφαρμόζετε χωρίς καθυστέρηση.

Ο Απόστολος συνιστά εγρήγορση. Κάθε αμέλεια στις παρουσιαζόμενες ευκαιρίες μας πάει πίσω. Και αγνοούμε αν οι ευκαιρίες θα ξανάρθουν. Ο καιρός που μας δίδεται στην παρούσα κατάσταση δεν είναι ατελείωτος ούτε είναι γνωστό το τέλος του. Αν δεν δείξουμε την επιβαλλόμενη ετοιμότητα τώρα, δεν ξέρουμε αν αύριο μας καταλάβουν γεγονότα μη αναστρέψιμα.

Ο αετός είχε μπήξει τα νύχια του στο πτώμα που έπλεε στα νερά του ποταμού, και έτρωγε λαίμαργα. Και ενώ έβλεπε τον επικίνδυνο καταρράκτη, έλεγε· έχω καιρό να πετάξω. Όταν όμως ήρθε η ώρα και άνοιξε τα φτερά του, δεν τα κατάφερε, γιατί τα νύχια του είχαν καρφωθεί στο πτώμα...

Και τελειώνει την περικοπή ο Απόστολος με τα τελευταία παραγγέλματα· Μη μεθάτε με κρασί, στην κατάχρηση του οποίου κρύβεται η ασωτία, αλλά γεμίζετε το είναι σας με Πνεύμα άγιο, όπως οι μαθηταί την ημέρα της πεντηκοστής, Κι αν η ύπαρξή σας γεμίσει με Πνεύμα άγιο, τότε να λαλείτε ο ένας στον άλλο με ψαλμούς και με ύμνους και πνευματικά τραγούδια. Να τραγουδάτε και να ψάλλετε τον Κύριο με την καρδιά σας κι όχι με τα χείλη σας.

Ο Απόστολος αναφέρει τη μέθη διότι κατ’ αυτήν ο άνθρωπος έχει εμπνεύσεις κακές. Καλές εμπνεύσεις έχει ο άνθρωπος μόνο όταν έχει το άγιο Πνεύμα μέσα του. Και είναι ρητός κατά της μέθης, διότι η μέθη, κοντά στα άλλα, συνοδεύεται συνήθως και από άλλα κακά, που βασανίζουν τους πότες, αλλά και τους γύρω από αυτούς. Συχνά δε τα βάσανα από τη μέθη συνοδεύουν όλη τη ζωή, και την εδώ και την εκεί, και τη δική μας και των αγαπητών μας για αρκετές γενιές. Επιτρεπτή μέθη είναι μόνο η πνευματική. Τότε ο πιστός εκδηλώνεται με τον άγιο ενθουσιασμό, με τους αγίους ύμνους και την προσευχή.

Με δυο λέξεις ο Απόστολος παρουσιάζει ότι ο άνθρωπος που έχει Πνεύμα άγιο,

1. Θυμάται το μαύρο παρελθόν της αμαρτίας και το αποφεύγει και χαίρεται τώρα το φως της νέας ζωής.

2. Ζει με καλωσύνη δικαιοσύνη και αλήθεια.

3. Επιλέγει στη ζωή του αυτά που αρέσουν στο Θεό.

4. Αποφεύγει τις αισχρότητες των αμαρτωλών και με αγάπη τους προτρέπει να μετανοήσουν.

Δεν δικαιολογεί τις αμαρτίες τους, αλλά τις ελέγχει με διακριτικότητα.

5. Είναι άγρυπνος. Δεν ζει με αμέλεια. Δεν θέλει να πάθει το πάθημα του αετού.

6. Δεν μεθάει με κρασί, αλλά με Πνεύμα άγιο, και εκφράζει τη χαρά του με ύμνους.