Ομολογία

Στον απόηχο της Ιεραρχίας για το Ουκρανικό

Του Γιώργου Ν. Παπαθανασόπουλου

                                                

                  Μέρος Δ΄

                                    

Νοοτροπίας εκφράσεις

            Στην Ιεραρχία του Οκτωβρίου 2019 για το Ουκρανικό, με τον τρόπο που εκφράστηκαν εκκλησιολογικά Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος έδειξαν το πώς αντιλαμβάνονται τη θέση του Επισκόπου στην όλη Εκκλησία. Σημειώνεται ότι κατά την εκκλησιολογία των Αγίων Ιγνατίου και Κυπριανού ο  κάθε Επίσκοπος ενώνει την υπ’ αυτόν Εκκλησία ως το σώμα του Χριστού  και επομένως η οικουμενική ενότητα δεν είναι μια δημοκρατική πλειονοψηφία, ούτε φυσικά ηγεμονική απολυταρχία, αλλά σύμπτωση εν Συνόδω των τοπικών Εκκλησιών προς αλλήλας, στο αυτό σημείο, στην «εν Ιησού Χριστώ γνώμη».  Οι Επίσκοποι «οι κατά τα πέρατα ορισθέντες, εν Ιησού Χριστού γνώμη εισίν» (Ιγνατίου προς Εφεσίους επιστολή ΙΙΙ, 2). Ο κάθε Επίσκοπος έχει χρέος προς τον Κύριο και την Εκκλησία Του, να εκφράζει την άποψή του επί θεμάτων που αφορούν την καθολική Ορθόδοξη Εκκλησία.

Το δεύτερο που από την αρχή σημειώνεται είναι ότι η Εκκλησία της Ελλάδος, όπως και όλες οι άλλες τοπικές Ορθόδοξες Εκκλησίες δεν ενεπλάκησαν στο Ουκρανικό εκκλησιαστικό ζήτημα από  μόνες τους και αυθαιρέτως. Τους ζητήθηκε να εγκρίνουν μιαν Εκκλησία σχισματικών, επειδή απεφάσισε το Οικουμενικό Πατριαρχείο να τους καταστήσει Κανονική και Αυτοκέφαλη Εκκλησία.

            Μετά τις διευκρινίσεις αυτές αναφέρεται ότι ο Σεβ. Νέας Ιωνίας διερωτήθηκε ρητορικά αν  τα προβλήματά της τοπικής Εκκλησίας της Ουκρανίας θα τα λύσει η Εκκλησία της Ελλάδος και συνέχισε λέγοντας  ότι το ορατό σημείο της ενότητας της Εκκλησίας είναι το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Πρόκειται περί λάθους. 

Πρώτον δεν έχομε στην Ορθοδοξία το παπικό σύστημα, ούτε το αλάθητο του Πάπα, του Πάπα που δογματικά αποτελεί το σημείο ενότητας των Ρωμαιοκαθολικών. Αν ο Οικουμενικός και όποιος άλλος Πατριάρχης ή Προκαθήμενος Αυτοκέφαλης Εκκλησίας  σφάλλει επεμβαίνουν οι άλλες Εκκλησίες, που ορθοτομούν τον λόγο της Αλήθειας και αποκαθίσταται η εκκλησιαστική τάξη. Αυτή είναι η Παράδοση της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Έτσι πορεύθηκαν οι πατέρες της Εκκλησίας και οι ομολογητές της Πίστεως μας, όπως ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής και ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς. Η ενότητα εκφράζεται από τη Σύνοδο εκάστης Εκκλησίας και την Οικουμενική Σύνοδο, όχι από ένα πρόσωπο ή από ένα Πατριαρχείο.

Ο Μητροπολίτης Δράμας εξέφρασε την άποψη ότι για τους Μητροπολίτες των «Νέων Χωρών» το θέμα είναι ντε φάκτο λυμένο. Και εξήγησε ότι αυτοί δεν μπορούν να ψηφίσουν για θέμα για το οποίο «η προϊσταμένη τους αρχή» έχει πάρει ήδη απόφαση. Πρώτον δεν είναι «προϊσταμένη αρχή» το Οικουμενικό Πατριαρχείο των Μητροπολιτών των «Νέων Χωρών». Ο Πατριάρχης δεν είναι Πρωθυπουργός, ή μεσαιωνικού δυτικού τύπου απολυταρχικός ηγεμόνας. Η Εκκλησία δεν είναι ένα γραφειοκρατικό σύστημα με «προϊσταμένους» και «υφισταμένους» Επισκόπους. Είναι Σώμα Χριστού και χώρος ελευθερίας και ευθύνης. Δεν λειτουργεί με διατάγματα και αποφάσεις του Ηγεμόνος, που αποδέχονται αβλεπτί οι Επίσκοποι και το πλήρωμα της Εκκλησίας. Πέραν αυτού και αν θεωρήσουμε με άκρα ελαστικότητα ως υφιστάμενο το θέμα της «προϊσταμένης Αρχής», τότε για τους Μητροπολίτες των «Νέων Χωρών» αυτή δεν είναι το Οικ. Πατριαρχείο, αλλά η Εκκλησία της Ελλάδος. Αυτή τους ψηφίζει και εις Αυτής τη Σύνοδο συμμετέχουν.

            Την άποψη, ότι η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν μπορεί να ψηφίσει για απόφαση άλλης Αυτοκέφαλης Εκκλησίας εξέφρασε και ο  Μητροπολίτης Λαρίσης. Μεταξύ των επιχειρημάτων του ήταν πως για τους  Τόμους που εξεδόθησαν προς επτά τοπικές  Εκκλησίες κατά τον 150ετή βίο της Εκκλησίας της Ελλάδος δεν συνεδρίασε η Ιεραρχία για να τις αναγνωρίσει. Ο Σεβ. λησμόνησε ότι και οι επτά ήσαν υπό τη δικαιοδοσία του Οικουμενικού Πατριαρχείου και δεν είχε τότε διατυπωθεί η προσυνοδική ομόφωνη απόφαση περί του τρόπου απονομής του Αυτοκεφάλου. Επίσης ξέχασε ότι η Κανονική Εκκλησία της Ουκρανίας δεν ζήτησε την Αυτοκεφαλία, αλλά ερήμην της την ζήτησε η κρατική εξουσία, με την χρησιμοποίηση των σχισματικών, όπως τους θεωρούσε και το ίδιο το Οικουμενικό Πατριαρχείο. Μπορεί ο Σεβ., για του λόγου το αληθές, να ανατρέξει στα όσα συνέβησαν στο Κίεβο το 2008, στους εορτασμούς για την βάπτιση των Χριστιανών στον Δνείπερο το 988. Ο Σεβ. Λαρίσης σημείωσε επίσης πως αφού το Οικ. Πατριαρχείο έτσι αποφάσισε για την Εκκλησία της Ουκρανίας ουδείς πλέον μπορεί να το κρίνει, παρά μόνο μείζον όργανο, δηλαδή μια Οικουμενική Σύνοδος. Τα όσα εγράφησαν στην αρχή του κειμένου δίνουν απάντηση στα όσα ο Σεβ. υποστήριξε.

            Για αναφαίρετο και κανονικό δικαίωμα του Οικουμενικού Πατριαρχείου να χορηγεί Αυτοκεφαλία μίλησε επίσης ο Μητρ. Λαγκαδά. Ο Μητροπολίτης Μεσσηνίας σημείωσε ότι δεν μπορεί να αμφισβητηθεί η έκκλητος προσφυγή των σχισματικών «ψευδοεπισκόπων», όπως χαρακτήρισε τους Ουκρανούς σχισματικούς που προσέφυγαν στο Οικουμενικό Πατριαρχείο. Αυτό χωρίς να ρωτήσει οποιαδήποτε άλλη Εκκλησία και αυθαίρετα από κανονικής και εκκλησιολογικής απόψεως τους έδωσε άφεση και τους ονόμασε κανονικούς... Αυτό είναι που δεν στέκεται με όποια πίεση και αν ασκήσουν το Φανάρι και ο κ. Διαματάρης, ως Υφυπουργός Εξωτερικών της Ελληνικής Κυβερνήσεως. Και αν επιτύχουν όλοι να συμφωνήσουν ή να σιωπήσουν «οι λίθοι κεκράξονται».

            Ο Σεβ. Ναυπάκτου διερωτήθηκε αν τα μέλη της Ιεραρχίας της Εκκλησίας της Ελλάδος έχουν το δικαίωμα να κρίνουν τις αποφάσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου και έθεσε το, με δόση ειρωνείας,  ερώτημα, αν η Εκκλησία της Ελλάδος είναι ανώτερη του Οικουμενικού Πατριαρχείου για να κρίνει τις αποφάσεις του. Πρόκειται περί σοφίσματος. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία δεν υπάρχουν «ανώτερες» και «κατώτερες» Εκκλησίες. Στην Παράδοση της Εκκλησίας μας καταγράφονται αποφάσεις του Ρώμης, που καταδικάστηκαν από την Εκκλησία, όπως και αποφάσεις του Κωνσταντινουπόλεως. Ένα ακόμη επιχείρημα του Σεβ. ήταν ότι αν κρίνονται οι αποφάσεις του Οικ. Πατριαρχείου πρέπει να κρίνονται και οι αποφάσεις του Πατριαρχείου της Μόσχας. Και αντί άλλου επιχειρήματος ανέφερε την απόφαση της Ρωσίας να  επέμβει  στο έδαφος της Γεωργίας και να δημιουργήσει δύο υπό τον έλεγχό της «αυτόνομες» περιοχές, της Αμπχαζίας και της Οσετίας. Ο Σεβ. συγχέει το κράτος της Ρωσίας με την Εκκλησία της Ρωσίας. Υπενθυμίζεται ότι αντίθετα από την κρατική ενέργεια η Εκκλησία της Ρωσίας αποφάσισε να μην επέμβει στα εσωτερικά της Εκκλησίας της Γεωργίας και αυτή εξακολουθεί να ποιμαίνει τους Ορθοδόξους πιστούς στις εν λόγω δύο περιοχές.

            Οι Μητροπολίτες Καστορίας και Ξάνθης υποστήριξαν ότι η απόφαση της Ιεραρχίας πρέπει να συμβαδίζει με αυτήν του Οικ. Πατριαρχείου, ώστε να διαφυλαχθεί η ενότητά της, τόσο εντός της Ελλαδικής Εκκλησίας, όσο και στη σχέση της με το Οικ. Πατριαρχείο. Η διατυπωθείσα άποψη αφήνει μιαν εντύπωση ότι τυχόν αρνητική απόφαση της Ιεραρχίας θα είχε δυσμενείς επιπτώσεις στην ενότητα της Εκκλησίας της Ελλάδος. Ο φόβος αυτός διατυπώθηκε μετά την Ιεραρχία στον υπογράφοντα  από Μητροπολίτες που δεν μίλησαν σε Αυτήν αν και πίστευαν ότι δεν θα έπρεπε να αναγνωριστεί η Αυτοκεφαλία των σχισματικών της Ουκρανίας... Αυτός ο φόβος έχει καλλιεργηθεί εδώ και χρόνια. Βοήθησαν στην πρόκλησή του και Ιεράρχες της Αυτοκεφάλου Εκκλησίας, που τώρα το μετανιώνουν, αλλά είναι αργά...

            Ο Σεβ. Δημητριάδος είπε στην Ιεραρχία ότι ήταν επιτυχία της Εκκλησίας της Ελλάδος, που στη Σύνοδο της Κρήτης ο κ. Βαρθολομαίος έδωσε τη διαβεβαίωση ότι δεν έχει πρόθεση «να πάρει πίσω» τις Μητροπόλεις των «Νέων Χωρών». Όμως ο Οικ. Πατριάρχης ουδέν δεσμευτικό έγγραφο υπέγραψε... Έτσι άφησε να παραμένει το ερωτηματικό για τις «Νέες Χώρες», ώστε να  διευκολύνεται το  Φανάρι στο να έχει υπό εξάρτηση και ως εκκλησιαστικό προτεκτοράτο την Εκκλησία της Ελλάδος. Βεβαίως ο φόβος στους Μητροπολίτες είναι αδικαιολόγητος. Η Ευαγγελική και η Πατερική Αλήθεια δεν τον δικαιολογούν. Χρειάζεται όμως σθένος Ομολογητού. 

            Για τις «Νέες Χώρες» διευκρινίζεται  ότι με το Σύνταγμα κατοχυρώνεται η θέση των Μητροπόλεων των «Νέων Χωρών» στην Εκκλησία της Ελλάδος. Λόγω αγνοίας των εκκλησιαστικών θεμάτων από κυβερνητικά στελέχη και εσωτερικής υπονόμευσης της ενότητας της  Ιεραρχίας ο κ. Βαρθολομαίος επέβαλε στην Εκκλησία της Ελλάδος όρους της Πράξης του 1928, που δεν έχουν γίνει μεν δεκτοί από την Ελληνική Πολιτεία και, επομένως, από τα Ελληνικά Δικαστήρια, αλλά που με την αποδοχή τους από τους Ελλαδίτες Ιεράρχες  διευκολύνθηκαν τα σχέδια του  για την επ’ Αυτής επικυριαρχία του.

Μπρος στον φόβο και στην επιθυμία ενότητας με το Φανάρι οι Μητροπολίτες της Εκκλησίας της Ελλάδος ξεχνούν μιαν αλήθεια. Στην απίθανη περίπτωση που ο κ. Βαρθολομαίος θελήσει να ανατρέψει το εκκλησιαστικό στάτους κβο στη Θράκη, στη Μακεδονία, στην Ήπειρο και στα νησιά του Ανατολικού Αιγαίου και έτσι να ενισχύσει τη γεωπολιτική θέση της Τουρκίας στις περιοχές αυτές, θα πρέπει να τους καταστήσει συνεργάτες του και η Ελληνική Κυβέρνηση  θα πρέπει να επιτύχει την αναθεώρηση του άρθρου 3 του Συντάγματος και να πείσει  το λαό για την αναγκαιότητα αυτής της ενέργειας. Θα συνεχίσουμε.-