Ομολογία

Η εκκλησιαστική κρίση του 1987: Ομοιότητες και… διαφορά!

Του Σωτήρη Τζούμα

Πώς φέρθηκε ο Αρχιεπίσκοπος Ιερώνυμος τότε — ως Θηβών

Η εκκλησιαστική κρίση του 1987, η οποία ξέσπασε με αφορμή το νόμο Τρίτση για τη διεκδίκηση της εκκλησιαστικής περιουσίας έχει πολλές ομοιότητες με την παρούσα κρίση που πρόκυψε στην Εκκλησία.

Η Εκκλησία τότε είχε προσφύγει στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων που εδρεύει στο Στρασβούργο, το οποίο έκρινε ότι ο γνωστός νόμος Τρίτση που δήμευε την μοναστηριακή περιουσία, παραβίαζε τη Συνθήκη της Ρώμης για τα ανθρώπινα δικαιώματα και πρέπει να ανακληθεί.

Η απόφαση εξεδόθη κατόπιν προσφυγής αρχικά ιερών μονών που βλέποντας τον συμβιβασμό που πήγαινε να επιτευχθεί μεταξύ Εκκλησίας και τότε Κυβέρνησης Ανδρέα Παπανδρέου-ύστερα από τα πολύκροτα συλλαλητήρια που οργανώθηκαν στην Αθήνα, στη Θεσσαλονίκη και την Πάτρα και τις τηλεοπτικές «κόντρες», ανάμεσα  αφ´ενός μεν στους Μητροπολίτες τότε Αλεξανδρουπόλεως Άνθιμο ( νυν Θεσσαλονίκης ) και Δημητριάδος Χριστόδουλο (μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο) και αφ’ ετέρου στον τότε υπουργό Παιδείας  και Θρησκευμάτων (ακόμη) Αντώνη Τρίτση-αποφάσισαν να αμυνθούν μόνες τους, αναλαμβάνοντας διμέτωπο αγώνα προς την επίσημη Εκκλησία που τις είχε … «προδώσει» και προς την Κυβέρνηση που τις κατεδίωκε. Και τελικά νίκησαν.

Το Ευρωπαϊκό Δικαστήριο αποφάνθηκε τότε ότι ο νόμος 1700/1987 πρέπει να καταργηθεί και έδωσε προθεσμία 6 μηνών για να γίνουν οι σχετικές διαδικασίες αλλιώς έδινε στις Μονές που δεν υπέκυψαν το δικαίωμα να ζητήσουν χρηματική αποζημίωση που θα ξεπερνούσε τότε τα 7,5 τρισεκατομμύρια δραχμές!

Χάρη της ιστορικής αλήθειας και των αναγνωστών μας  αξίζει να υπενθυμίσουμε μερικές σημαντικές λεπτομέρειες της Οδύσσειας αυτής.

• Αρχικά, η κυβέρνηση Ανδρέα Παπανδρέου το έτος 1987, ήλθε σε ρήξη με την Εκκλησία στην επιδίωξή της να «βάλει χέρι» στην μοναστηριακή περιουσία αλλά και στην εσωτερική αυτοτέλεια της Εκκλησίας.

Οι διαπραγματεύσεις που διεξήχθηκαν στους τελευταίους μήνες του 1986 και τους πρώτους του 1987, απέτυχαν.

Σε αυτές συμμετείχαν ως εκπρόσωποι της Εκκκησίας οι τότε Μητροπολίτες Δημητριάδος Χριστόδουλος, Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος, Τρίκκης Αλέξιος και Θηβών Ιερώνυμος. Γι’ αυτό επισημάναμε ότι η κρίση αυτή έβγαλε τον επόμενο και μεθεπόμενο Αρχιεπίσκοπο.

• Μετά την αποτυχία της η Κυβέρνηση και την αποδοκιμασία που έννοιωσε από το λαό μας σκλήρυνε τη στάση της και με πρωτοβουλία της εξεδόθη ο νόμος 1700/1987 που δήμευε όλη τη μοναστηριακή  περιουσία.

Όλη η Εκκλησία συνταράχθηκε.

Το συλλαλητήριο του Συντάγματος της 1-4-1987 στο οποίο μίλησε με απόφαση της Ιεραρχίας και του Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ ο Μητροπολίτης Δημητριάδος Χριστόδουλος( μετέπειτα Αρχιεπίσκοπος), συγκλόνισε το πανελλήνιο.

• Η κυβέρνηση τότε τρομοκρατήθηκε. Και άλλαξε τακτική.

Χωρίς να αποσύρει το νόμο Τρίτση βρήκε άλλη κερκόπορτα για να αλώσει την Εκκλησία. Πρότεινε διαπραγματεύσεις για την υπογραφή  Σύμβασης  με όσες μονές ήθελαν να παραχωρήσουν την περιουσία τους στο κράτος, με ευτελή ανταλλάγματα.

• Και από το σημείο αυτό άρχισε μία διελκυστίνδα εξαναγκασμού σε προσχώρηση στη Σύμβααη όλων, ει δυνατόν, των μονών με άσκηση πιέσεων πάνω τους.

• Στην πλευρά αυτή προσχώρησε δυστυχώς τότε και ο εκ των πρωταγωνιστών του ανένδοτου της Εκκλησίας, Μητροπολίτης Αλεξανδρουπόλεως Ανθιμος( νυν Θεσσαλονίκης). Δέχθηκε να υπογράψει την Σύμβαση που συνήψε η Εκκλησία με το κράτος μαζί με τον Γέροντά του τότε Μητροπολίτη Κοζάνης Διονύσιο- ήταν το 1988.

• Παρά τις αφόρητες πιέσεις που ασκήθηκαν  τότε στις  Μονές, λιγότερες από τις μισές προσχώρησαν στη Σύμβαση αυτή.
Οι άλλες μονές, που ήταν οι περισσότερες, κράτησαν ψηλά τη σημαία του αγώνα και δεν δέχθηκαν τον συμβιβασμό άσχετα αν τον ευλόγησαν ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ και αρκετοί Μητροπολίτες που ενέδωσαν στις πιέσεις και συμβιβάστηκαν με την Κυβέρνηση τότε.

• Τελικά, ο εκβιασμός « πέρασε» και η Σύμβαση υπογράφηκε και κυρώθηκε με το νόμο 1811/1988. Σας λέει κάτι αυτό; Σας θυμίζει μήπως κάτι ανάλογο που ζει η Εκκλησία μας τώρα;
Όμως οι απροσκύνητες Μονές δεν τόβαλαν κάτω. Οκτώ από αυτές προσέφυγαν με ίδια μέσα και χρήματα  και με τον φόβο της ρήξης με την Ι. Σύνοδο στο Ευρωπαϊκό Δικαστήριο.

Η κυβέρνηση έσπευσε να παραστεί στη δίκη που διεξήχθη στο Στρασβούργο, προβάλλοντας επιχειρήματα τα οποία απορρίφθηκαν όλα πανηγυρικά, ενώ το περιβάλλον του μακαριστού Αρχιεπισκόπου Σεραφείμ με κύριο μοχλό τον πολυπράγμονα τότε Νομικό Σύμβουλο της Εκκλησίας μακαρίτη  Γιώργο Λιλαίο, προσπάθησαν να αποδυναμώσουν εκ των έσω την κίνηση, ασκώντας και αυτοί πιέσεις για απόσυρση των προσφυγών των Μονών.

Στις πιέσεις αυτές υποχώρησαν οι Ι. Μονές των Αθηνών αφού ο Αρχιεπίσκοπος ήταν ο φυσικός τους προϊστάμενος και Ι. Μονές της Μητροπόλεως Θηβών, της οποίας ο τότε Μητροπολίτης Ιερώνυμος (νυν Αρχιεπίσκοπος ) προτίμησε να εγκαταλείψει την προσπάθεια των άλλων Μονών και να επανασυνδέσει τις σχέσεις του με τον Σεραφείμ και το περιβάλλον του.

Έτσι εγκατέλειψε τον αγώνα στη μέση, αν και στην αρχή συμφωνούσε σε όλα με την προσπάθεια που ξεκίνησαν οι άλλοι.

Για την αλλαγή στη στάση του, ο Αρχιεπίσκοπος Σεραφείμ  ανέθεσε στον τότε Θηβών Ιερώνυμο  τη θέση του Προέδρου της Επιτροπής Οικονομικών της Εκκλησίας, θέση που του έδινε τη δυνατότητα να έχει δύναμη και ισχύ αφού διαχειριζόταν την περιουσία των Μονών όλης της Ελλάδας που δεν είχαν δημευθεί με το νόμο 1811/1988 από το κράτος.

Δεν περίμενε  τότε η διοίκηση της Εκκλησίας ότι οι Μονές θα κατάφεραν να νικήσουν σε αυτή την, όντως, ηρωική τους προσπάθεια.

Όμως χάρη στην επιμονή των ολίγων πέτυχε το εγχείρημα  και διεσώθησαν τότε τα περιουσιακά στοιχεία των Μονών και μάλιστα με ατράνταχτες αποφάσεις των Ευρωπαϊκών Δικαστηρίων.

Αυτό θα συμβεί και τώρα, αν παρ´ελπιδα η Κυβέρνηση συμπεριφερθεί με ανάλογο τρόπο. Όπως διαπιστώνουμε υπάρχουν πολλές ομοιότητες του τότε με το τώρα! Και μία ουσιαστική διαφορά: δεν υπάρχει σήμερα ένας Χριστόδουλος να φέρει τα πάνω κάτω! Γιατί τότε ο Χριστόδουλος ήταν η ψυχή του αγώνα.

Για όλα τα θέματα του δημόσιου βίου, οι καιροσκόποι αργά ή γρήγορα αποκαλύπτονται καθώς και η ειλικρίνεια των προθέσεων που είναι γνώρισμα ελαχίστων.

Η σταθερή προσήλωση στους δίκαιους αγώνες μαζί με την συνέπεια  επικρατούν και θριαμβεύουν πάντα.

Newpost.gr