Γιώργος Παπαθανασόπουλος, Πάντες πλην Φαναρίου και Αθηνών

Στις 4 Δεκεμβρίου 2017 κορυφώθηκαν στη Μόσχα οι εκδηλώσεις για τα εκατό χρόνια από την αποκατάσταση του εκεί Πατριαρχείου και στη μνήμη των υπό το αθεϊστικό και ολοκληρωτικό καθεστώς των μπολσεβίκων Νεομαρτύρων.

Κορυφώθηκαν με Θεία Λειτουργία, στην οποία συμμετέσχον πάντες οι Πατριάρχες και οι Προκαθήμενοι των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, καθώς και εκπρόσωποι των Πατριαρχών Βουλγαρίας και Γεωργίας. Πάντες πλην του Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Βαρθολομαίου και του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος Ιερωνύμου. Δεν έστειλαν ούτε εκπρόσωπό τους.

          Προ καιρού είχαμε γράψει για τον προβληματισμό του Οικουμενικού Πατριάρχου και της αυλής του, αν έπρεπε να συμμετάσχει ή όχι στις εκδηλώσεις της Μόσχας. Τελικά επεκράτησε η άποψη να μη συμμετάσχει. Και επικράτησε γιατί, όπως μας ελέχθη, ο κ.  Βαρθολομαίος δεν συγχωρεί στον Πατριάρχη της Μόσχας το ότι, με την απουσία του, «σαμποτάρισε» τη Σύνοδο στην Κρήτη. Τον θεωρεί επίσης υπαίτιο για την απουσία από αυτήν των άλλων τριών Πατριαρχείων, Αντιοχείας, Βουλγαρίας και Γεωργίας. «Θα συναντηθεί με τον Κύριλλο μόνον όταν ζητήσει από τον Οικουμενικό Πατριάρχη δημοσίως συγγνώμη για την απουσία του από τη Σύνοδο στην Κρήτη», μας είπε άνθρωπος του Φαναρίου. Αν ισχύει ο λόγος αυτός, θυμίζει τον Πάπα Γρηγόριο Ζ΄, τον Αυτοκράτορα Ερρίκο Δ΄ και τον πύργο της Κανόσα.... «Αυτό ποτέ δεν θα γίνει» διαβεβαιώνει το Πατριαρχείο της Μόσχας. «Ο Κωνσταντινουπόλεως οφείλει να ζητήσει συγγνώμη από όλους τους Ορθοδόξους Χριστιανούς για τη στάση και τη νοοτροπία του».

Η απουσία του κ. Βαρθολομαίου από τη Μόσχα προκάλεσε αρνητικά σε βάρος του σχόλια από τους άλλους Πατριάρχες και Προκαθημένους των τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, που παρέστησαν στις εκδηλώσεις. Θεωρήθηκε ότι εξακολουθεί να μην συμβάλει στην ενότητα της Ορθοδοξίας. Αντί να μεταβεί στη Μόσχα και να προστεί των εκδηλώσεων,  για να δείξει στο Ορθόδοξο πλήρωμα τι σημαίνει αγιότητα και ψυχική ανωτερότητα και έμπρακτα να διδάξει την ταπείνωση και τη χριστιανική αγάπη, προτίμησε να επιδείξει έναντι της Ρωσικής Εκκλησίας, ρεβανσισμό, αλαζονεία και πείσμα.

Οι του Πατριαρχείου της Μόσχας είναι ικανοποιημένοι από τις εξελίξεις. Με την παρουσία στη Ρωσική πρωτεύουσα όλων των κατά τόπους Ορθοδόξων Εκκλησιών, ουσιαστικά πλην αυτού της Κωνσταντινούπολης, απέδειξαν ότι η Σύνοδος στην Κρήτη δεν είχε κανένα αρνητικό αποτέλεσμα γι’ αυτό. Αντίθετα, με τις εκδηλώσεις για τα γενέθλια του Πατριάρχου Κυρίλλου και για την επέτειο της 100ετίας από της αποκαταστάσεως του Πατριαρχείου, πέτυχαν να δείξουν ότι συμβάλλει στην ενότητα της Ορθοδοξίας και ότι όλες οι κατά τόπους Ορθόδοξες Εκκλησίες συμβαδίζουν μαζί του, πλην του Φαναρίου, που έτσι φάνηκε απομονωμένο.

Οι του Πατριαρχείου της Μόσχας, πιο συγκεκριμένα,  πέτυχαν να συλλειτουργήσει ο Πατριάρχης Αντιοχείας με τον Πατριάρχη  Ιεροσολύμων. Ήταν η πρώτη φορά που συλλειτούργησαν οι Προκαθήμενοι των δύο πρεσβυγενών Πατριαρχείων, μετά τη διακοπή της μεταξύ τους κοινωνίας, που αποφάσισε ο Αντιοχείας, λόγω της εκ μέρους του Ιεροσολύμων  ιδρύσεως Μητροπόλεως στο Κατάρ. Πέτυχαν να παραστεί ο Πατριάρχης Ρουμανίας, που δεν είχαν, λόγω Μολδαβίας, τις καλύτερες των σχέσεων. Η επίσκεψη του Πατριάρχου Κυρίλλου στη Ρουμανία βοήθησε στην προσέγγισή τους. Πέτυχαν να παραστούν, έστω και με αντιπρόσωπο, οι Πατριάρχες Βουλγαρίας και Γεωργίας, που έχουν εσωτερικά προβλήματα και ο Γεωργίας επί πλέον δέχεται πιέσεις να διατηρεί ψυχρές σχέσεις με τη Μόσχα, λόγω της Οσσετίας και της Αμπχαζίας. Πέτυχαν ο Αλεξανδρείας, ως προεστώς της λατρευτικής συνάξεως, να εκφωνήσει λόγο – ύμνο για την Εκκλησία της Ρωσίας. Όπως είπε το Πατριαρχείο Αλεξανδρείας «τυγχάνει της αδιαπτώτου πνευματικής συναντιλήψεως της Αδελφής Ορθοδόξου Ρωσικής Εκκλησίας». Πέτυχαν συμπερασματικά,, από απόψεως εκκλησιαστικής γεωστρατηγικής, να φανεί παράγοντας ενότητας για τους Ορθοδόξους.

Σημειώνεται ότι τις ημέρες πριν από τη συγκέντρωση των Πατριαρχών και των Προκαθημένων στη Μόσχα είχε συνεδριάσει η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ρωσίας. Κατ’ αυτήν ο Μητροπολίτης Βολοκολάμσκ Ιλαρίων παρουσίασε τα αποτελέσματα της μελέτης των ντοκουμέντων της Συνόδου στην Κρήτη. Κατά την παρουσίαση σημείωσε ότι η αποτυχία της παρουσίας όλων των Ορθοδόξων Πατριαρχείων και Αυτοκεφάλων Εκκλησιών στην Κρήτη οφείλεται στο ότι τον Ιούνιο του 2016 το Φανάρι κατήργησε την αρχή της ομοφωνίας, την οποία είχαν αποφασίσει οι Προκαθήμενοι στην Κωνσταντινούπολη. Και αφού εξήγησε τους λόγους της διαφωνίας και απουσίας των Πατριαρχείων Αντιοχείας, Ρωσίας, Βουλγαρίας και Γεωργίας σημείωσε: «Το παγκόσμιο πλήρωμα της Ορθοδόξου Εκκλησίας δεν εκπροσωπήθηκε στη Σύνοδο της Κρήτης και για τον λόγο αυτόν η Αγία Σύνοδος της Ρωσικής Εκκλησίας κατά τη συνεδρίασή της, στις 15 Ιουνίου 2016 αποφάσισεότι “η Σύνοδος στην Κρήτη δεν μπορεί να χαρακτηρισθεί ως πανορθόδοξη, ούτε οι αποφάσεις αυτής μπορούν να γίνουν αποδεκτές, ως μη εκφράζουσες πανορθόδοξη ομοφωνία”».

Στην ενημέρωση της Ιεραρχίας ο κ. Ιλαρίων σημείωσε ακόμη ότι η απόφαση της Συνόδου στην Κρήτη για τη Διασπορά πρέπει να συζητηθεί σε πανορθόδοξο επίπεδο και πως στο θέμα «Η Ορθόδοξη Εκκλησία και ο υπόλοιπος χριστιανικός κόσμος» δεν υπήρξε ομοφωνία μεταξύ των συμμετασχόντων. Όπως είπε, 21 συμμετασχόντες από τους 161 δεν υπέγραψαν το σχετικό κείμενο, από τους οποίους οι 17 ήσαν από τους 25 εκπροσώπους της Σερβικής Εκκλησίας. Άφησε ακόμη μιαν υπόνοια ότι η απόφαση της Συνόδου της Κρήτης δεν ήταν ξεκάθαρη ως προς το θέμα της πολιτικής ενώσεως των ομοφυλοφίλων.

Θετική εξέλιξη για τη Ρωσική Εκκλησία είναι και η αίτηση του «Πατριάρχου Ουκρανίας» και πρώην Μητροπολίτου Κιέβου Φιλαρέτου να αποκατασταθεί η ευχαριστιακή κοινωνία των υπ’ αυτόν σχισματικών της Ουκρανίας με την «μητέρα Ρωσική Εκκλησία». Αν συμβεί αυτό βελτιώνεται και ενισχύεται η θέση του Πατριαρχείου της Μόσχας έναντι των πιέσεων που δέχεται από την Ουκρανική κυβέρνηση και αποδυναμώνεται το όπλο, που επισείει το Φανάρι, να ανακηρύξει μονομερώς την αυτοκεφαλία της Εκκλησίας στην Ουκρανία.  

Η απουσία του Αρχιεπισκόπου Αθηνών και πάσης Ελλάδος κ. Ιερωνύμου από τις εκδηλώσεις της Μόσχας πέρασε απαρατήρητη. Για να δικαιολογηθεί η απουσία του ελέχθησαν δύο εκδοχές. Η μία ήταν για να μην προκαλέσει περαιτέρω ένταση στη σχέση του με τον κ. Βαρθολομαίο. Αυτή απορρίφθηκε ασυζητητί, με την απλή λογική ότι χειρότερες δεν μπορούν να γίνουν μετά την αγωγή, που έχει καταθέσει σε βάρος του Οικ. Πατριάρχου, για το κτήμα Προμπονά και τον εντός αυτού  Ναό και, εν πάση περιπτώσει, πήγαν όλοι οι άλλοι Έλληνες Πατριάρχες και Αρχιεπίσκοποι (Αλεξανδρείας, Ιεροσολύμων, Κύπρου, Αλβανίας).

Η δεύτερη εκδοχή ήταν ότι προτιμά να βρίσκεται ανάμεσα σε φίλους και οικείους στην Αθήνα, στη Ζάλτσα και στα Οινόφυτα, παρά ανάμεσα στους Πατριάρχες και στους Προκαθημένους. Στην εκδοχή αυτή υπήρξε  το σχόλιο ότι είναι προσβλητική προς όλους όσοι έκαμαν τον κόπο και μετέβησαν στη Μόσχα, με την προσθήκη ότι η πρωθιεραρχική ευθύνη και τα καλώς εννοούμενα πνευματικά και ποιμαντικά οφέλη της Ορθοδοξίας επιβάλλουν την παρουσία τους σε πανορθόδοξες συνάξεις. Σημειώνεται ότι η Εκκλησία της Ελλάδος παλαιότερα ήταν η πιο προβεβλημένη, η πιο ζωντανή, η πιο ελεύθερη, η με μεγαλύτερο ιεραποστολικό έργο Εκκλησία, παράδειγμα για όλες τις άλλες τοπικές Εκκλησίες.-