Ομολογία

25 Μαρτίου, Ευαγγελισμού, Λκ 1,24-38

Το ευχάριστο άγγελμα

για τη γέννηση του Χριστού

του αρχιμ. Αθανασιου Σιαμακη

Μετά τις 15 μέρες της εφημερίας που αναλογούσαν στο Ζαχαρία κατ’ έτος ως Ιερέα, το μετέπειτα πατέρα του Ιωάννου του βαπτιστού, και αφού ο Ζαχαρίας έλαβε την υπόσχεση από τον άγγελο ότι η γυναίκα του Ελισάβετ θα του γεννήσει γιο, γύρισε στο σπίτι. Το σπίτι του ήταν στην Ορεινή Γαλιλαία, αλλά την εφημερία του την ασκούσε στα Ιεροσόλυμα.

Ύστερα απ’ αυτές τις ημέρες, λέει το Κατά Λουκάν Ευαγγέλιο, συνέλαβε η γυναίκα του Ζαχαρίου Ελισάβετ και έκρυβε τον εαυτό της πέντε μήνες, λέγοντας ότι έτσι μου έκανε ο Κύριος σε ημέρες που θέλησε να μου αφαιρέσει τη ντροπή της ατεκνίας ανάμεσα στους ανθρώπους (24-25).

Για τα άκαρπα ζεύγη η ατεκνία ήταν όνειδος, όχι διότι αυτή αποδίδονταν σε σεξουαλική ανεπάρκεια, κάθε άλλο· αλλά διότι το άτεκνο ζεύγος δεν μπορούσε να ελπίζει ότι θα προέλθει ο μεσσίας από το αίμα τους. Η ελπίδα αυτή, όπως είναι φυσικό, ενθάρρυνε τα εύτεκνα ζεύγη να κάνουν πολλά παιδιά.

Όταν θέλει ο Θεός, οι φυσικοί νόμοι αλλάζουν. Διότι αυτός έκανε τη φύση, αυτός και τους νόμους που τη διέπουν. Στην περίπτωση της Ελισάβετ με παρέμβαση του Θεού μπαίνει σε λειτουργία ο νόμος της τεκνογονίας στα γεράματά της, ενώ η ικανότητα αυτή λειτουργεί, ως γνωστόν, στη νεότητα της γυναίκας. Δεν είναι λίγες οι περιπτώσεις από άτεκνα ζεύγη, με παρέμβαση του Θεού να γεννηθούν, παρά τους φυσικούς νόμους, τέκνα, και αυτά ν’ αναδειχτούν σε μεγάλες προσωπικότητες, όπως ο Ισαάκ, ο Ιακώβ, ο Ιωσήφ, ο Σαμψών, ο Σαμουήλ, και ο Ιωάννης ο βαπτιστής. Ο Θεός επέτρεψε στις περιπτώσεις αυτές να εκλείψει προηγουμένως η ανθρώπινη ελπίδα, και τότε να δώσει παιδιά, για να γίνει κοινή πίστη όλων ότι και το ζήτημα αυτό είναι στην εξουσία του.

Τον έκτο μήνα από τη σύλληψη του Ιωάννου στάλθηκε από το Θεό ο άγγελος Γαβριήλ στην πόλη της Γαλιλαίας, που λέγεται Ναζαρέτ, προς μια παρθένο αρραβωνιασμένη με έναν άντρα, που λεγόταν Ιωσήφ και καταγόταν από τη γενιά του Δαυίδ. Η παρθένος λεγόταν Μαριάμ (26-27).

Το Γαβριήλ τον άγγελο του Θεού, τον συναντούμε στην Π. Διαθήκη στο βιβλίο του Δανιήλ, στον οποίο εξηγεί την όρασή του. Στην Κ. Διαθήκη εμφανίστηκε πριν 6 μήνες στο Ζαχαρία, τον μετέπειτα πατέρα του Ιωάννου του βαπτιστού, στον οποίο συστήθηκε ως «παρεστηκώς ενώπιον του Θεού» (= στεκόμενος δίπλα στο Θεό, υπασπιστής του Θεού), και τώρα πάλι εμφανίζεται στην παρθένο Μαριάμ. Παρθένος λέγεται η γυναίκα που δεν γνώρισε σαρκικώς άντρα. Ακριβώς αυτό λέει η ίδια στο Γαβριήλ· Πώς θα γίνει αυτό, αφού δεν γνωρίζω άντρα; Η Μαριάμ εμφανίζεται αρραβωνιασμένη και παρθένος. Άρα ο αρραβώνας δεν νομιμοποιεί τη σαρκική σχέση, που σήμερα είναι καθεστώς αμαρτωλό. Ο νέος και η νέα στο διάστημα της μνηστείας ήταν αγνοί· έμεναν ο καθένας στο σπίτι του. Αλλ’ ο αρραβωνιαστικός, όταν αποφάσιζε να κάνει το γάμο του, καλούσε την αρραβωνιαστικιά του στο σπίτι του επίσημα, ή μάλλον πήγαινε και την έπαιρνε ο ίδιος, για να είναι εφεξής η γυναίκα του, και η κλήση αυτή ήταν ο γάμος του. Τη διαδικασία και τις εθιμοτυπίες του γάμου τις βλέπουμε στην παραβολή των δέκα παρθένων.

Και μπήκε ο άγγελος εκεί που ήταν αυτή (η Μαριάμ) και είπε· Χαίρε κεχαριτωμένη, ο Κύριος είναι μαζί σου. Είσαι η ευλογημένη ανάμεσα στις γυναίκες. Κι εκείνη, όταν είδε , ταράχτηκε από το λόγο του, και σκεφτόταν τί να σημαίνει ο χαιρετισμός αυτός. Και της είπε ο άγγελος· Μη φοβάσαι, Μαριάμ· διότι βρήκες χάρη από το Θεό. Και να, θα μείνεις έγκυος και θα γεννήσεις γιο, και θα τον ονομάσεις Ιησού. Αυτός θα γίνει μεγάλος και θα ονομαστεί γιος του Υψίστου, και θα του δώσει ο Κύριος ο Θεός το θρόνο του Δαυίδ του πατέρα του. Και θα βασιλεύσει στη φυλή του Ιακώβ σ’ όλους τους αιώνες, και η βασιλεία του δεν θάχει τέλος (28-33).

Ο Κύριος παρακολουθούσε την πολιτεία της παρθένου, όπως και όλων βέβαια των ανθρώπων. Τη βρήκε γεμάτη χάριτες και ξεχωριστή ανάμεσα στις γυναίκες. Μεγάλος τίτλος τιμής τα λόγια του Θεού. Η ταραχή της Μαριάμ δικαιολογείται α) διότι δεν ήταν συνηθισμένη σε τέτοια εγκώμια, β) διότι δεν κατάλαβε από την αρχή την ειλικρίνεια και το σκοπό της επισκέψεως του Γαβριήλ, γ) διότι το μήνυμα του Γαβριήλ ήταν υπερφυσικό. Γι’ αυτό και δεν κολακεύτηκε ούτε τ’ αποδέχτηκε αμέσως, αλλά προσπαθούσε να βρει τι νόημα έχει ο απρόσμενος χαιρετισμός του.

Λιτά περιεκτικά και θεία τα λόγια του Γαβριήλ. Το «Μη φοβάσαι» της το είπε για να λυθεί η ταραχή της. «Χάρη του Θεού» («Βρήκες χάρη από το Θεό») είναι το ότι την επέλεξε για το μέγιστο σκοπό της γεννήσεως του Υιού του. «Συλλήψει υιόν και καλέσεις το όνομα αυτού Ιησούν»· Δεν εξηγεί τις λεπτομέρειες πώς θα συλλάβει γιο· της λέει μόνο ότι θα ονομαστεί Ιησούς, και δίνει και την εξήγηση· Αυτός θα σώσει το λαό του Θεού. «Έσται μέγας, υιός Υψίστου κληθήσεται», και «Δώσει αυτώ Κύριος τον θρόνον Δαυίδ». Ο Γαβριήλ εξηγεί στη Μαριάμ το μέλλον του γιου της, κι εκείνη αρχίζει να καταλαβαίνει το ρόλο της σ’ ένα τέτοιο υψήγορο σχέδιο. Η φράση «Της βασιλείας αυτού ουκ έσται τέλος» έχει βαθύ δογματικό περιεχόμενο και ως τέτοιο συμπεριλήφθηκε αυτούσια στο σύμβολο της πίστεως. Για τη Μαριάμ σήμαινε ότι· Αφού θα έχει ένδοξη βασιλεία, άρα ο γιος της θα είναι βασιλιάς.

Και είπε η Μαριάμ προς τον άγγελο· Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού άντρα δε γνωρίζω; Και αποκρίθηκε ο άγγελος και της είπε· Πνεύμα άγιο θα έρθει επάνω σου και δύναμη του Υψίστου θα σε επισκιάσει· γι’ αυτό, το άγιο παιδί που γεννιέται, θα ονομαστεί γιος του Θεού. Να και η συγγενής σου Ελισάβετ, που τη λένε στείρα, και αυτή έχει συλλάβει γιο στα γηρατειά της, και αυτός είναι ο έκτος μήνας της. Διότι κανένα πράγμα δεν είναι αδύνατο στο Θεό. Και είπε η Μαριάμ· Να η δούλη του Κυρίου εγώ, ας μου συμβεί όπως λες. Και έφυγε απ’ αυτήν ο άγγελος (34-38).

Η ερώτηση της Μαριάμ· «Πώς θα μου συμβεί αυτό, αφού άντρα δε γνωρίζω», δεν εμπεριέχει αμφισβήτηση· Αυτό φαίνεται από το ότι η Ελισάβετ την ονομάζει «ευτυχισμένη διότι πίστεψε σε όλα όσα της λέχτηκαν από τον άγγελο». Μας αποκαλύπτει επίσης η ερώτηση ότι δεν γνώριζε σαρκικώς άντρα πριν γεννήσει το Χριστό. Η σύλληψη του Χριστού έγινε με υπερφυσικό και μοναδικό τρόπο, άρα ανθρωπίνως παραμένει άθικτη, παρθένος. Μετά τη γέννηση του γιου της ο Ιωσήφ κατανυγμένος από το σχέδιο του Θεού που εκτυλίχτηκε στο πρόσωπό της, ασφαλώς δεν είχε σαρκικές σχέσεις μαζί της. Άλλωστε και ο Ιωσήφ ήταν ευλογημένος εν ανδράσι, όπως η Μαριάμ εν γυναιξί. Αυτό δεν λέγεται αλλά τεκμαίρεται από τα ιερά κείμενα. Εξάλλου δεν φαίνεται να έζησε πολύ ο Ιωσήφ. Έτσι η Μαριάμ ήταν παρθένος. Αν η Μαριάμ είχε παιδιά, ένα απ’ αυτά θα τη γηροκομούσε· αλλ’ ο Χριστός πάνω από το σταυρό την εμπιστεύθηκε στο μαθητή του Ιωάννη.

Της εξηγεί ακόμη ο Γαβριήλ ότι και η Ελισάβετ, που τη λένε στείρα, με παρέμβαση του Θεού είναι έγκυος στον έκτο μήνα της. Σα να της λέει· Αν θέλεις, πήγαινε να δεις. Ο Θεός δεν εμποδίζεται ούτε όταν πρόκειται να συλληφθεί ένα αγόρι χωρίς άντρα, και μάλιστα ο Γιος του, ούτε όταν πρόκειται να μείνει έγκυος μια σύζυγος που τα χρόνια της πέρασαν και είναι γνωστή ως στείρα. Για το Θεό κανένα πράγμα δεν είναι αδύνατο.

Η Μαριάμ δέχεται το μήνυμα και υποτάσσεται στο θείο σχέδιο. «Νά, εδώ είμαι η δούλη του Κυρίου· ας γίνει όπως λες». Μεγάλος λόγος, μεγάλη απόφαση, μεγάλη πίστη, η πλήρης υποταγή της στο Θεό. Τί θα ήταν ο κόσμος αν οι γυναίκες όλες είχαν την υποταγή στο Θεό όπως η Μαριάμ, παρά ένας παράδεισος;