Δευτέρα 22 Μαΐου 2017




(Προς Γαλάτας 4,24)


Αναμφίβολα, ο όρος «Αλληγορία» σε Αγιογραφικό επίπεδο και στην Πατερική γραμματεία δεν είναι ακαθόριστος, μια δηλ. ακαταστάλακτη έννοια. Με τη βοήθειά της αποδίδονται και μεταδίδονται πνευματικές ερμηνείες, πνευματικές διδασκαλίες και πνευματικά μηνύματα, όχι μόνο στο διαχρονικό Ορθόδοξο Εκκλησιαστικό σώμα αλλά και σε ολόκληρη την οικουμένη.

«Επειδή δε τισι των εκκλησιαστικών παρίστασθαι τη λέξει της αγίας Γραφής δια πάντων δοκεί και το δι’ αινιγμάτων τε και υπονοιών ειρήσθαι τι παρ’ αυτής εις ωφέλειαν ημών ου συντίθενται, αναγκαίον ηγούμαι πρώτον περί τούτων τοις τα τοιαύτα ημίν εγκαλούσιν απολογήσασθαι» δηλ. «επειδή μερικοί από τους εκκλησιαστικούς νομίζουν, ότι σε όλα τα σημεία πρέπει να παραμένουμε στη λέξη της αγίας Γραφής, και δε δέχονται ότι μερικά πράγματα έχουν λεχθεί με συμβολισμούς και αλληγορίες, θεωρώ απαραίτητο ν’ απολογηθώ γι’ αυτά πρώτα σ’ αυτούς, που μας αποδίδουν τέτοιες κατηγορίες (ΕΠΕ, τόμος 7, Σελ. 11), υπενθυμίζει ο Άγιος Γρηγόριος Νύσσης στις ομιλίες του στο Άσμα ασμάτων. Στην Καινή Διαθήκη παραδείγματα αλληγορίας ο Απ. Παύλος αναφέρει σε δύο περιπτώσεις: Την πέτρα στην έρημο, που έγινε πηγή νερού, «η δε πέτρα ην ο Χριστός» (Α΄ Κορινθ. Ι, 4) καθώς και στην ιστορία της Άγαρ και της Σάρρας (όλα στην Π. Διαθήκη) «άτινα εστίν αλληγορούμενα» (Γαλ. δ΄,24).

Η αλληγορία δεν είναι αποκομμένη από τις παραβολές τού Χριστού. Μέσα τους έχουν μόνιμες μεταφορές, όπως του πατέρα, της γεωργικής συγκομιδής, του οικονομικού απολογισμού, του δανειστή, του θερισμού, του αγκαθιού κ.λ.π.


Η αναγνώριση του βαθύτερου πνευματικού νοήματος ενός χωρίου ή μιας βιβλικής αλληγορίας δεν είναι μόνο θέμα λογικής αλλά και πνευματικής αίσθησης – πληροφορίας, που είναι καρπός – χάρισμα του Αγίου Πνεύματος μέσα στην Εκκλησία.

Μέσα στις αλληγορίες της Γραφής και των Πατέρων δεν γίνεται απλά μια ριζική αλλαγή σημασίας (εννοιών). Η πνευματική πληροφορία που δίνει ο Θεός ξεπερνά την πραγματικότητα του δεδομένου και φανερώνει την βαθύτερη θεολογική αλήθεια. Οι αλληγορικές αλήθειες – ερμηνείες των Πατέρων είναι μέρος της οικονομίας του Τριαδικού Θεού και ανήκουν οι πιο πολλές στον χώρο της Ι. Παραδόσεως της Εκκλησίας. Για το Άσμα ασμάτων, για παράδειγμα, ο μεγάλος Άγιος της Εκκλησίας και βαθύς Θεολόγος Αγ. Νεκτάριος ο θαυματουργός, ακολουθώντας τη γραμμή – παράδοση των Πατέρων γράφει: «Το Άσμα ασμάτων (δηλ. το κάλλιστον άσμα) περιγράφον την αγάπην του Θεού προς τον Ισραήλ υπό τον τύπον της αγάπης νυμφίου προς νύμφην και συγγραφέν υπό του Σολομώντος» (Ορθόδοξος Ιερά Κατήχησις).

Ο Άγιος Ισαάκ ο Σύρος γράφει σχετικά: «ταύτα τα έργα της δικαιοσύνης· νηστεία, ελεημοσύνη, αγρυπνία, αγιασμός και τα λοιπά τα δια του σώματος ενεργούμενα· αγάπη πριν τον πλησίον, ταπεινοφροσύνη καρδίας, συγχώρησις των επταισμένων, ενθύμησις των αγαθών, εξέτασις των μυστηρίων των όντων εν ταις αγίαις γραφαίς κεκαλυμένων…» (περί τριών τρόπων της γνώσεως, Λόγος ξβ΄).

Ας μη ξεχνάμε, ότι και η Αγία γραφή είναι παράδοση, διότι ο Κύριος τίποτε δεν έγραψε προσωπικά!

 

Αυτό δεν μπορούν να το κατανοήσουν οι προτεστάντες και οι «δυτικά» σκεπτόμενοι, γι’ αυτό και εκφράζουν υποτίμηση της εξηγητικής σημασίας των Πατέρων στα βιβλικά κείμενα.

Αναφέρω ένα παράδειγμα πνευματικής αίσθησης – πληροφορίας: «Ακούεις τι ούτοι λέγουσιν; Ο δε Ιησούς λέγει αυτοίς. Ναι· ουδέποτε ανέγνωτε ότι εκ στόματος νηπίων και θηλαζόντων κατηρτίσω αίνον;» (Ματθ. κα΄, 16-17) και (Ψαλμ. 8,3).

Με τη λογική δεν μπορούσαν να βρουν λύση στην πραγματικότητα «Ιησούς». Τα παιδάκια, όμως, με το φωτισμό της Θείας Χάριτος, προσέγγισαν την πραγματικότητα – αλήθεια του Σωτήρος Χριστού. Άξιο παρατηρήσεως, ότι τον στίχο 3 του 8ου Ψαλμού, τον προσαρμόζει ο Κύριος ως προφητική επαλήθευση.

Άλλο παράδειγμα αλληγορικής ερμηνείας: «Και ιδών συκήν μίαν επί της οδού ήλθεν επ’ αυτήν, και ουδέν εύρεν εν αυτή ει μη φύλλα μόνον, και λέγει αυτή· μηκέτι εκ σου καρπός γένηται εις τον αιώνα και εξηράνθη παραχρήμα η συκή» (Ματθ. κα΄,19).

Η φράση «και λέγει αυτής», αναμφίβολα, έχει μια μέγιστη θεολογική – οντολογική φόρτιση, στην οποία «σκοντάφτει» ο λογικός θετικισμός πολλών ερμηνευτών και πολλές φορές το εκμεταλλεύεται η αρνητική κριτική.

Πως δηλ. ο Χριστός διαλέγεται με τα μη έλλογα κτίσματα;

Στην ταραγμένη θάλασσα είχε πει: «Σιώπα, πεφίμωσο».

Τις βαθύτερες θεολογικές ερμηνείες για τον «Λόγο των όντων», τις αναφέρει στα έργα του ο Άγ. Μάξιμος ο Ομολογητής.

Μία απάντηση – αλληγορία δίνει η Εκκλησία σε υμνολογικό επίπεδο. Ο υμνογράφος (Μ. Δευτέρα) τονίζει: «Την συναγωγήν, συκήν ο Χριστός, Εβραίων, καρπών άμοιρον πνευματικών εικάζων, αρά ξηραίνει. Ης φύγωμεν το πάθος».

Ο Μ. Αθανάσιος στην ερμηνεία του 96 Ψαλμού χρησιμοποιεί αλληγορία. Στον στίχο 4 του Ψαλμού διαβάζουμε: «Έφαναν αι αστραπαί αυτού τη Οικουμένη, είδε και εσαλεύθη η γη».

Ερμηνεία Μ. Αθανασίου: «Αστραπές ονομάζει του Αγίους Αποστόλους και Ευαγγελιστάς, οι οποίοι εφώτισαν ως φως τον κόσμο». Στον στίχο 5 του Ψαλμού διαβάζουμε: «τα όρη ωσεί κηρός ετάκησαν από προσώπου Κυρίου, από προσώπου Κυρίου πάσης της Γης».

Ερμηνεία Μ. Αθανασίου: «όρη αποκαλεί τας εχθρικάς δυνάμεις, αι οποίαι έλυωσαν ωσάν κηρός από την προαναφερθείσαν πυράν. Ό,τι παγώνει ο βοριάς, το λυώνει ο νότος· δια τούτο καλώς λέγει η νύμφη στο Άσμα ασμάτων: «Σηκώσου, βορρά και ελθέ, νότε, φυσήξατε εις τον κήπον μου, και θα στάξουν τα αρώματά μου» (Άσμα, 4,16).

Ακόμη μια πατερική βεβαίωση, ότι ο βαθύτερος πνευματικός πυρήνας του Άσματος δεν είναι τα δύο βασικά ένστικτα: Της Αυτοσυντήρησης και της Αναπαραγωγής.

Ερώτημα: Εάν οι Πατερικές αλληγορικές ερμηνείες δεν εκφράζουν την συνείδηση της Εκκλησίας, τότε ποιος την εκφράζει;



ΝΙΚΟΣ Ε. ΣΑΚΑΛΑΚΗΣ

ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΣ

6 σχόλια:

  1. Το ένα και μοναδικό που θελήσαμε να σας πούμε είναι ότι, δεν έχετε δικαίωμα να ερμηνεύετε κατά το δοκούν (καββαλιστικώς) τα ιερά κείμενα της Αγίας Γραφής, όπως επράξατε.

    Για τον ορισμό της αλληγορικής ερμηνείας αλλά και του καββαλισμού με τον οποίον ταυτίζετε την αλληγορία, αναφερθήκαμε σε προηγούμενα σχόλια, παραθέτοντας κείμενα ΚΑΙ ΕΠΩΝΥΜΩΝ θεολόγων, που στρέφονται εναντίον της καββαλιστικής παρερμηνείας του Άσματος. Οπωσδήποτε εμείς τα δικά μας εσείς τα δικά σας. Ἐχετε κάθε δικαίωμα αφ'ενός να μην θέλετε να καταλάβετε τι εννοούμε, αφ'ετέρου να ακολουθείτε όποια ερμηνεία θέλετε ή προτείνετε και ο ιστολόγος έχει κάθε δικαίωμα να επιλέγει τα δικά σας απαντητικά σχόλια ως κύρια άρθρα, προφανώς συμφωνώντας με τη δική σας εκδοχή. Απολύτως σεβαστό.

    Υ.Γ. Ένας ύμνος κάποιας ακολουθίας δεν απηχεί οπωσδήποτε τη διδασκαλία της Εκκλησίας, ούτε κάποιος μεμονωμένος πατέρας για κάποιο συγκεκριμένο χωρίο απηχεί οπωσδήποτε την Ερμηνεία της Εκκλησίας. Όποιος αναγνώστης θέλει μπορεί να βρει πλήρεις αντιρρήσεις, στα σχόλια των δύο προηγούμενων σχετικών άρθρων.

    Ευχαριστούμε το ιστολόγιο για την δημοσίευση και των σχολίων που διαφωνούν με τον μαθηματικό κο Ν.Σ. και ελπίζουμε κάποτε να αναρτηθεί σε ΑΡΘΡΟ η άλλη άποψις.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  2. Περὶ τοῦ ἀκριβοῦς νοήματος τοῦ τίτλου τοῦ ἄρθρου ποὺ εἶναι ἡ φράσις τοῦ ἀποστόλου Παύλου, «ΑΤΙΝΑ ΕΣΤΙΝ ΑΛΛΗΓΟΡΟΥΜΕΝΑ» (Γα.4,24) γράφει ὁ κραταιός Βιβλικὸς ἐρευνητὴς καὶ ἐπαΐων περὶ τὰ ἑρμηνευτικὰ τῶν θείων Γραφῶν, ὁ Κων/νος Σιαμάκης Διδάκτωρ θεολογίας καὶ δεινὸς Φιλόλογος:
    "..ἀπορῶ πῶς οἱ ἑρμηνευταὶ μπερδεύονται καὶ ἀνοηταίνουν, ὅταν, ἑρμηνεύοντας τὴ λέξι τοῦ Παύλου ἀλληγορούμενα (Γα 4,24), ἀρχίζουν νὰ δικαιολογοῦν τὴν «ἀλληγορία», ὅπως τὴ λὲν ἐννοώντας τὸν καββαλισμό.
    ὁ Παῦλος γιὰ τὰ χωρία τῆς Γενέσεως ποὺ ἑρμηνεύει δὲν εἶπε ὅτι εἶναι ἀλληγορικά•
    εἶπε ἀλληγορούμενα.
    ἄλλο ἀλληγορικὰ
    κι ἄλλο ἀλληγορούμενα.
    ὅπως ἀμάραντον εἶναι αὐτὸ ποὺ δὲν μαράθηκε,
    ἐνῷ ἀμαράντινον εἶναι αὐτὸ ποὺ δὲν μαραίνεται,
    ἔτσι καὶ ἀλληγορικὸν εἶναι αὐτὸ ποὺ ἐννοεῖται μόνο ἀλληγορικά,
    ἐνῷ ἀλληγορούμενον εἶναι αὐτὸ ποὺ εἶναι δυνατὸν νὰ ἐννοηθῇ καὶ ἀλληγορικά, μπορεῖ ν᾿ ἀλληγορηθῇ• δηλαδὴ κυρίως εἶναι μὴ ἀλληγορικό, ἀλλὰ μπορεῖ κανεὶς δευτερευόντως νὰ δῇ σ᾿ αὐτὸ ἕνα συμβολισμὸ καὶ ν᾿ ἀλληγορήσῃ πάνω σ᾿ αὐτό.
    μὰ εἶναι τόσο προφανές•
    τί ἔχουν πάθη οἱ ἑρμηνευταί;
    ἑλληνικὰ δὲν καταλαβαίνουν;..."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  3. Εἶναι ἀδύνατον νὰ πληκτρολογήσουμε τὶς περισσότερες ἀπὸ 80 σελίδες, τὶς σχετικὲς μὲ τὴν Ἑρμηνεία τῆς Βίβλου ποὺ διαβάσαμε σὲ Πανεπιστημιακά Συγγράμματα, Ἑρμηνευτικὰ Ὑπομνήματα καὶ διαδικτυακές αναρτήσεις τοῦ Δρος Κων/νου Σιαμάκη. Ἀντιγράφουμε σχετικῶς μόνον αὐτὰ τὰ ἐλάχιστα (τὰ ἐντὸς παρενθέσεων δικὲς μας ἐπεξηγήσεις) καὶ ὁ καθένας εἶναι ἐλεύθερος νὰ ἀκολουθήσῃ τὴν ἑρμηνευτικὴ κλεῖδα ποὺ ποθεῖ.

    "... Πρέπει νὰ πῶ καὶ μερικὰ πράγματα γιὰ τὴν ἀλληγορία, γιὰ τὴν ὁποία 50 χρόνια τώρα, ἀπὸ μαθητής, βαρέθηκα ν᾿ ἀκούω καὶ νὰ διαβάζω ἀνοησίες, τόσο χοντρές, ποὺ σχηματίζω τὴν ἐντύπωσι ὅτι οἱ περισσότεροι ἑρμηνευταὶ εἶναι ἀνόητοι. ὅλοι ταυτίζουν τὴν ἀλληγορία μὲ τὸν καββαλισμὸ καὶ λὲν ἀλληγορία πάντα τὸ δεύτερο. ἐν τούτοις αὐτὰ τὰ δύο εἶναι πράγματα ἄσχετα.
    ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ:
    Ἡ ἀλληγορία εἶναι μόνο τοῦ συγγραφέως ἑνὸς κειμένου• τὴ χρησιμοποιεῖ σὰν ἕνα σχῆμα λόγου• αὐτὸς τὴ δίνει, αὐτὸς τὴν ἐλέγχει, κι ὅταν ἡ σημασία της δὲν εἶναι προφανής, αὐτὸς τὴν ἑρμηνεύει. δὲν ἐφαρμόζει τὴν ἀλληγορία ὁ ἑρμηνευτής• ἁπλῶς τὴν καταλαβαίνει.
    ΚΑΒΒΑΛΙΣΜΟΣ:
    Ἀντίθετα (μὲ τὴν ἀλληγορία) ὁ καββαλισμὸς εἶναι μόνο τῶν ἑρμηνευτῶν• αὐτοὶ τὸν ἐπινοοῦν κι αὐτοὶ τὸν ἐφαρμόζουν παρὰ τὴ βούλησι τοῦ συγγραφέως, ποὺ γι᾿ αὐτοὺς δὲν μετράει• στὴν οὐσία ἀγνοοῦν τὸ συγγραφέα, διαγράφουν τὰ λεγόμενά του, καὶ μὲ τὴ χρῆσι τοῦ ὀνόματός του μόνο γράφουν ἕνα ἄλλο κείμενο, ποὺ ἂν τὸ πλασσάριζαν ὡς δικό τους, δὲν θὰ γύριζε νὰ τὸ κυττάξῃ κανείς.
    ΑΛΛΗΓΟΡΙΑ:
    Ἡ ἀλληγορία εἶναι ἕνας τρόπος ἐκφράσεως τόσο βιβλικὸς ὅσο καὶ πανανθρώπινος. στὴ Βίβλο ἀρκετὲς φορὲς μιλοῦν ἀλληγορικὰ πολλοὶ συγγραφεῖς της, καὶ ὁ Κύριος ὅταν λέῃ τὶς ὡραῖες παραβολές του, καὶ κυρίως οἱ συντάκτες ἀποκαλύψεων ᾿Ιεζεκιὴλ Δανιὴλ Ζαχαρίας ᾿Ιωάννης.
    ΚΑΒΒΑΛΙΣΜΟΣ:
    Τὸν καββαλισμὸ ἐπινόησαν οἱ κούφιοι καὶ ξιππασμένοι Αἰγύπτιοι ἱερογραμματεῖς γύρω στὸ 500 π.Χ., ὅταν, μὴ γνωρίζοντας πλέον νὰ διαβάζουν τὶς προϊστορικὲς ἱερογλυφικὲς γραφὲς τῶν μνημείων τους, καὶ ξεναγώντας περιηγητὰς ἢ τοὺς μαθητάς των, γιὰ νὰ μὴ φανοῦν σ᾿ ἐκείνους ὅτι δὲν ξέρουν νὰ διαβάσουν, τοὺς ἔλεγαν διάφορες ἀρλοῦμπες ὡς ἀνάγνωσι δῆθεν τῶν ἀκατανοήτων ἱερογλυφικῶν κειμένων. στὴν ῾Ελλάδα εἰσήγαγαν τὸν κομπογιανιτισμὸ αὐτὸ ὁ Πλάτων καὶ μερικοὶ ἄλλοι φιλόσοφοι. τὸν καββαλισμὸ ἐφαρμοζόμενο στὰ βιβλικὰ κείμενα εἰσήγαγαν στὸν ἰουδαϊσμὸ οἱ ᾿Ιουδαῖοι ἑλληνόγλωσσοι τῆς Αἰγύπτου κατὰ τὸ Β΄ π.Χ. αἰῶνα• κυρίως ὅμως εἰσηγηταί του στὸν ἰουδαϊσμὸ καὶ στὴν ἐκκλησία εἶναι τρεῖς ψυχοπαθεῖς, ὅπως φαίνονται ἀπὸ τὴ γραφόρροιά τους, ὁ ἑλληνόγλωσσος ᾿Ιουδαῖος Φίλων ᾿Αλεξανδρεὺς (20 π.Χ. - 50 μ.Χ.), ὁ ῥαββῖνος ᾿Ακιβά (θ. 135), κι ὁ ἐκτομίας ᾿Ωριγένης (θ. 254). εἶναι λάθος χοντρό, ὅταν λένε μερικοὶ ὅτι τὸ Ἆισμα καὶ ἡ ᾿Αποκάλυψι ἑρμηνεύονται ἀπὸ τοὺς ἑρμηνευτὰς ἀλληγορικά. δὲν ἑρμηνεύονται ἀλληγορικά, ἀλλὰ (ἀπὸ ἀρκετοὺς ἑρμηνευτὰς ἐσφαλμένως) καββαλιστικά. ἡ ἀλληγορία εἶναι προφανὴς καὶ χρησιμοποιεῖται ἀπὸ τὸ συγγραφέα• τὸ χρησιμοποιούμενο ἀπὸ τοὺς ἑρμηνευτὰς εἶναι καββαλισμός. καββαλισμὸς εἶναι, καὶ ὄχι ἀλληγορία, ὅταν τοὺς δύο μαστοὺς τῆς κοπέλλας τοῦ Ἄισματος τοὺς ἑρμηνεύουν ἄλλος ὡς «δύο πλάκες μὲ τὶς δέκα ἐντολές», ἄλλος ὡς «δύο Διαθῆκες, Παλαιὰ καὶ Καινή», ἄλλος ὡς «δύο φύσεις τοῦ Χριστοῦ, θεία καὶ ἀνθρωπίνη», ἄλλος ὠς «βάπτισμα καὶ θεία εὐχαριστία», ἄλλος ὡς «τὰ δύο στοιχεῖα τοῦ βαπτίσματος ὕδωρ καὶ πνεῦμα», ἄλλος ὡς «τὰ δύο ποὺ ἔρρευσαν ἀπὸ τὴ λογχευθεῖσα πλευρὰ τοῦ ἐσταυρωμένου Χριστοῦ αἷμα καὶ ὕδωρ», ἄλλος ὡς «τὰ δύο στοιχεῖα τῆς θείας εὐχαριστίας ἄρτον καὶ οἶνον», ἄλλος ὡς τὶς δυὸ ἰδιότητες τῆς μητέρας τοῦ Κυρίου «παρθένος καὶ μήτηρ», καὶ ἄλλοι μὲ ὅποιον ἄλλον τρόπο τοὺς καπνίσῃ. ὅπως καταλαβαίνει κανείς, μὲ τὸν καββαλισμὸ ποὺ ὀνομάζεται «ἀλληγορία» μπορεῖ ὁ καθένας νὰ βγάλῃ ἀπὸ τὴ Βίβλο ὅποια ἱστορία θέλει, ὅποιο δόγμα θέλει καὶ ὅποια ἠθικὴ θέλει.
    οὔτε τὸ Ἆισμα οὔτε ἡ ᾿Αποκάλυψι οὔτε ἄλλο βιβλίο τῆς ῾Αγίας Γραφῆς βρίσκει τὴν ἐξήγησί του ποτὲ μὲ καββαλισμό. ὁ καββαλισμὸς εἶναι εἶδος ἀρνητικῆς κριτικῆς εἰς βάρος τῆς Βίβλου..."

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  4. Σχόλιο στο "η Αγία γραφή είναι παράδοση, διότι ο Κύριος τίποτε δεν έγραψε προσωπικά"

    Η Αγία Γραφή αποτελείται από την Παλαιά Διαθήκη και από την Καινή Διαθήκη.

    Ας ασχοληθούμε μόνο με την Καινή Διαθήκη. Είναι θεόπνευστη με την έννοια ότι δεν είναι απλώς παράδοση και μάλιστα ιερά διότι είναι αποτέλεσμα όχι μόνο αναμνήσεων -παραδόσεων αλλά και θείων αποκαλύψεων (απ. Πέτρος, όραμα περί Εθνών, απ. Ιωάννης -Αποκάλυψις, απ. Παύλος κατ΄ εξοχήν εξ Αποκαλύψεως το ευαγγέλιο που εδίδασκε κ.α.) και κατευθύνσεως της συγγραφέων υπό του Αγίου Πνεύματος. Δεν είναι δηλαδή ανθρωπίνη παράδοσις αν και την περιέχει αλλά είναι λόγος Θεού, θεόπνευστη, Έργο του Θεού, Διαθήκη του Θεού που περιέχει την Πίστη μας την αναλλοἰωτη και δεν της δίνουμε αυτή τη σημασία, ούτε τη μελετούμε, αντικαθιστώντας την με λόγια ανθρώπων. Γι'αυτό επιβάλλεται και η μεγάλη μας ευαισθησία για την Μή παρερμηνεία της και τη μή αυθαίρετη ερμηνεία της.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
  5. «ΑΤΙΝΑ ΕΣΤΙΝ ΑΛΛΗΓΟΡΟΥΜΕΝΑ»
    (Προς Γαλάτας 4,24)

    Τὰ ὑπὸ τοῦ Παύλου «ἀλληγορούμενα», ὑπὸ δὲ τῶν Πατέρων «τυπολογούμενα» ἀποτελοῦν πτυχὴν τῆς ἱστορικῆς ἑρμηνείας τῆς Ἁγίας Γραφῆς τὴν ὁποίαν καὶ μόνην ἀποδέχεται ἡ Ἐκκλησία, ἑρμηνεία ἥτις οὐδεμίαν σχέσιν ἔχει μὲ τὴν λεγομένην «ἀλληγορικήν» (καββαλιστικήν) ἑρμηνείαν τοῦ Φίλωνος, τοῦ Κλήμεντος ἢ τοῦ Ὠριγένους. Ὁ ἀπόστολος Παῦλος εἰς τὴν πρὸς Γαλάτας, ἀναφέρει τὸ ἱστορικὸν γεγονός, ὅτι ὁ Ἀβραάμ εἶχε δύο υἱούς, τὸν Ἰσμαήλ ἐκ τῆς δούλης Ἄγαρ καὶ τὸν Ἰσαάκ ἐκ τῆς ἐλευθέρας Σάρρας. Καὶ μετὰ τοῦτο λέγει∙ «Ἅτινά ἐστιν ἀλληγορούμενα. αὖται γάρ (=ἡ Ἄγαρ καὶ ἡ Σάρρα) εἰσι δύο Διαθῆκαι, μία μὲν ἀπὸ ὄρους Σινά (= ἡ Παλαιὰ) εἰς δουλείαν γεννῶσα, ἥτις ἐστιν Ἄγαρ∙ τὸ γὰρ Ἄγαρ Σινὰ ὄρος ἐστὶν ἐν τῇ Ἀραβίᾳ, συστοιχεῖ δὲ τῇ νῦν Ἱερουσαλήμ, δουλεύει δὲ μετὰ τῶν τέκνων αὐτῆς∙ ἡ δὲ ἄνω Ἱερουσαλὴμ ἐλευθέρα ἐστίν, ἥτις ἐστὶ μήτηρ πάντων ἡμῶν» (Γα 4,22-26). Αἱ λέξεις «ἀλληγορούμενα», ἀλληγορῶ, σημαίνουν εἰς τὸν Παῦλον «τυπολογούμενα» διότι ἄλλο «ἀλληγορούμενα» (τυπολογούμενα κατὰ τὴν βούλησιν τοῦ συγγραφέως) καὶ ἄλλο «ἀλληγορικά» (ἑρμηνευόμενα αὐθαιρέτως κατὰ τὰ κέφια ἑκάστου ἑρμηνευτοῦ, καββαλιστικά). Ἡ Ἄγαρ καὶ ἡ Σάρρα ὄντως εἶναι ἱστορικὰ πρόσωπα καθώς καὶ οἱ υἱοί των καὶ ὁ σύζυγος Ἀβραάμ. Καὶ μόνον ὡς ἐξωτερικά γεγονότα τὰ περὶ αὐτὰς γεγονότα εἶναι ἱερὰ ἱστορία καὶ ἀποκάλυψις τοῦ Θεοῦ. Ἀλλὰ συγχρόνως ὁ Θεὸς ὑπαινίσσεται διὰ τῶν γεγονότων αὐτῶν, ἄλλα τόσα καὶ ἀντίστοιχα γεγονότα τοῦ μέλλοντος πνευματικά. Τὰ ἱστορικὰ εἶναι τύποι τῶν μελλόντων. Ὁ τύπος, εἶναι μία ἄφθογγος προφητεία∙ εἶναι ὅμως καὶ αὐθύπαρκτον γεγονός. Ἡ Ἄγαρ μὲ τὸν υἱόν της Ἰσμαὴλ προϋπαινίσσονται τὴν παλαιὰν θρησκείαν τοῦ Ἰσραήλ, τὴν Παλαιὰν Διαθήκην μὲ τοὺς δούλους τοῦ μωσαϊκοῦ νόμου. Ἡ Σάρρα μὲ τὸν υἱὸν της Ἰσαάκ προϋπαινίσσονται τὴν καινήν Πίστιν τῆς ἐλευθερίας, τὴν Καινήν Διαθήκην. Ἕνας ἦτο ὁ σύζυγος καὶ πατὴρ τῶν γυναικῶν ἐκείνων καὶ τῶν υἱῶν, ὁ Ἀβραάμ, ἕνας εἶναι καὶ ὁ κοινὸς Θεὸς καὶ τῆς μωσαϊκῆς θρησκείας καὶ τῆς Χριστιανικῆς Πίστεως. Ἀλλ’ οἱ μὲν ἐκ τῆς Ἄγαρ καὶ τοῦ Σινὰ καὶ τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης υἱοὶ εἶναι δοῦλοι, οἱ δὲ ἐκ τῆς Σάρρας καὶ τοῦ Γολγοθᾶ καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης εἶναι ἐλεύθεροι.
    Ἐντελῶς διάφορος εἶναι ἡ ἀλληγορικὴ ἑρμηνεία τοῦ Φίλωνος καὶ τῶν ἄλλων Ἀλεξανδρινῶν. Διὰ τοῦτο οἱ ἑρμηνευταὶ τῆς Ἐκκλησίας οἱ τὴν ἱστορικὴν ἑρμηνείαν ἐφαρμόζοντες, ἀκολουθοῦν μὲν τὸ παράδειγμα τοῦ Παύλου ἀλλ’ ὀνομάζουν τὴν παύλειον ἀλληγορίαν «τυπολογίαν», διότι ἤδη ἡ λέξις ἀλληγορία ἐπεκράτησε μὲ τὴν καταχρηστικήν της σημασίαν τὴν γνωστήν ἐκ τοῦ Φίλωνος.
    Ἡ τυπολογία ἢ παύλειος ἀλληγορία εἶναι κατὰ πάντα ἱστορικὴ ἑρμηνεία∙ εἶναι ἑρμηνεία ἀφθόγγου προφητείας. Διὰ τοῦτο τόσον αὐτὴ ἡ ἀλληγορία ὅσον καὶ τὰ προειρημένα σύμβολα ἔχουν ἐν τῇ ἱστορικῇ ἑρμηνείᾳ μόνον ΜΙΑΝ ἑρμηνείαν ἐπὶ ἑκάστου χωρίου∙ οὐδέποτε συνυπάρχουν περισσότεραι τῆς μιᾶς ἑρμηνεῖαι∙ καὶ αὐτὸ εἶναι τὸ γνώρισμα τῆς ἱστορικῆς ἑρμηνείας. Ἀντιθέτως εἰς τὴν καταχρηστικῶς λεγομένην ἀλληγορικὴν ἑρμηνείαν (δηλαδὴ τὴν καββαλιστικήν) αἱ ἐπὶ τοῦ αὐτοῦ χωρίου ἑρμηνεῖαι εἶναι πολλαὶ ἀκόμη καὶ παρὰ τῷ αὐτῷ ἑρμηνευτῇ! Ὁ Χρυσόστομος ἑρμηνεύων τὸ προεκτεθὲν χωρίον τοῦ Παύλου, ἀντιδιαστέλλει σαφῶς τὰς δύο ἀλληγορίας ὡς δύο ἄσχετα πράγματα. Τὴν ἱστορικὴν ἑρμηνείαν ἐφαρμόζει ὁ ἀπόστολος Παῦλος καὶ ἀλλοῦ, ὅταν π.χ. ἑρμηνεύῃ τὸν ὑδροφόρον βράχον ὡς Χριστόν, τῆν νεφέλην ὡς βάπτισμα κλπ (Α΄Κο 10,1-4) Αὐτὴ ἡ τῆς ἱστορικῆς ἑρμηνείας ἀλληγορία εἰς τοὺς πατέρας τῆς Ἐκκλησίας εἶναι γνωστὴ μὲ τὸ ὄνομα τυπολογία.
    Πτυχὴ τῆς ἱστορικῆς ἑρμηνείας, τῆς μόνης ἀποδεκτῆς ἀπὸ τὴν Ἐκκλησία εἶναι καὶ ἡ «ἀναγωγή» ἐνῶ έπίσης ἡ μεταφορά ἤτοι ἡ παραβολή ἢ παροιμία ἀποτελεῖ σπουδαῖον μέρος τῆς ἱστορικῆς ἑρμηνείας.

    ΑπάντησηΔιαγραφή
    Απαντήσεις
    1. Εμνήσθημεν ημερών αρχαίων! Α΄ έτος Θεολογικής Σχολής Α.Π.Θ. έτος 1971-72 κατάμεστα τα φοιτητικά έδρανα κατά τις παραδόσεις. Μάθημα: Εισαγωγή στην Καινή Διαθήκη. Σάκκος, Κουτλεμάνης, Σιαμάκης. Άστραφτε και βροντούσε η αίθουσα κατά των Αλεξανδρινών αλληγοριστών ερμηνευτών και όσων από τότε άρχιζαν να ερμηνεύουν αυθαίρετα και την Αποκάλυψη. Τι έμεινε; Άγουρα σταφύλια, διότι παντού επικράτησε η Αγουρίδειος θεολογία.

      Διαγραφή

Δημοφιλείς αναρτήσεις

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου