Ομολογία

7 Ιαν Σύναξη Ιωάννου του Βαπτιστού Πρξ 19,1-8

Βάπτισμα μετανοίας 

και βάπτισμα αφέσεως

του αρχιμ. Αθανασιου Σιαμακη

 

Ο Ιωάννης δεν ήταν μόνο ο πρόδρομος του Χριστού, αλλά και ο βαπτιστής του. Διότι συνήργησε στη βάπτισή του. Ο ρόλος του αυτός ήταν μοναδικός. Γι’ αυτό και η εκκλησία μια μέρα μετά τη γιορτή της βαπτίσεως του Χριστού τιμά τη σύναξη του Ιωάννου βαπτιστού.

Σύναξη (από το συνάγω= συγκεντρώνω, μαζεύω, εξ ου και Συναξάριον¹ ) λοιπόν είναι η συνάθροιση των πιστών για την τέλεση της θείας λειτουργίας προς τιμήν του μάρτυρος ή άλλων προσώπων που συνεργούν σε γεγονότα τα οποία αναφέρονται στο Δεσπότη Χριστό (κυρίως της μητέρας του, του Ιωσήφ, του αγγέλου Γαβριήλ, κλπ)· εδώ του Ιωάννου Βαπτιστού. Στη βάπτιση του Χριστού κυριαρχεί ο Χριστός, και δεν μένει χρόνος για έξαρση της συνεργίας του Ιωάννου. Γι’ αυτό γίνεται η σύναξή του την επομένη των θεοφανίων.

Κατ’ αυτήν λοιπόν τη σύναξη των πιστών προς τιμήν του Βαπτιστού διαβάζεται μια περικοπή από τις Πράξεις², που αναφέρεται σε κάποια συνάντηση, στην οποία έγινε λόγος για το βάπτισμα του Ιωάννου. Έτσι η περικοπή έχει και την επικαιρότητά της.

Ποια είναι αυτή η συνάντηση; Είναι εκείνη του αποστόλου Παύλου με 12 άντρες μαθητευόμενους στην πίστη. Πότε έγινε; Ο συγγραφεύς των Πράξεων Λουκάς μας δίνει ένα χρονικό στοιχείο· Όταν ο Απολλώς³ βρισκόταν στην Κόρινθο. Και πώς έγινε; Πάλι μας πληροφορεί ο Λουκάς · Όταν ο απόστολος Παύλος επισκέφθηκε τα βορειότερα (= ανωτερικά) μέρη της μικρασιατικής χερσονήσου, και συνέβη τότε να επισκεφθεί και την Έφεσο (1).

Εκεί συνάντησε τους μαθητευόμενους, και τους λέει με ευγένεια· Με χαρά βλέπω ότι έχετε πιστέψει στο Χριστό. Επιτρέψτε μου να σας ρωτήσω· Όταν πιστέψατε πήρατε χαρίσματα από το Άγιο Πνεύμα; Κι εκείνοι του αποκρίθηκαν· Όχι. Ούτε καν έχουμε ακούσει ότι υπάρχει Άγιο Πνεύμα. Τους ξαναρωτάει ο απόστολος με φαινομενική έκπληξη· Σε τί είδους βάπτισμα βαπτιστήκατε; Του απαντούν· Στο βάπτισμα του Ιωάννου (2-3).

Γεννάται το ερώτημα· Πώς αυτοί οι 12, ενώ ζούσαν στην Έφεσο, πήραν το βάπτισμα του Ιωάννου; Ο Ιωάννης, ως γνωστόν, βάπτιζε σε άλλη χώρα, την Παλαιστίνη, πολλά χιλιόμετρα νοτιότερα, στο ύψος των Ιεροσολύμων. Πώς συναντήθηκαν με τον Βαπτιστή;

Ο Ιωάννης χρυσόστομος δίνει μια λογική απάντηση· Προφανώς, λέει, τα χρόνια που βάπτιζε ο Ιωάννης οι άνθρωποι αυτοί  βρέθηκαν εκεί σαν επισκέπτες. Και βαπτίστηκαν από τον Ιωάννη, χωρίς να γνωρίσουν το Χριστό και πριν να βαπτιστεί ο Χριστός. Πιθανώς να είχαν ακούσει μόνο αυτό που είχε πει ο Ιωάννης, ότι «Όπου νάναι έρχεται ο Χριστός». Πάντως ήταν καλοπροαίρετοι άνθρωποι και ήταν σχεδόν έτοιμοι και πρόθυμοι να δεχτούν το χριστιανικό βάπτισμα και τα χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Γι’ αυτό και ανταποκρίθηκαν την ίδια ώρα.

Υπενθυμίζω μόνο ότι, σύμφωνα με τον ευαγγελιστή Ματθαίο (3,5), στον Ιορδάνη συνέτρεχαν τότε  πλήθη ανθρώπων από τα Ιεροσόλυμα, από όλη την Ιουδαία, και από τις γύρω και πέρα από τον Ιορδάνη χώρες, για να βαπτιστούν. Μέσα σ’ αυτές, τις πιο μακρινές, μπορούμε να συμπεριλάβουμε και την Έφεσο.

Ας σημειωθεί ότι τα χρόνια εκείνα η Έφεσος  ήταν η πιο σπουδαία πόλη της Μικράς Ασίας, σημείο εμπορικής και πολιτιστικής συναντήσεως ανατολής και δύσεως. Είχε 300 χιλιάδες πληθυσμό, μίγμα Ελλήνων Ρωμαίων και Ιουδαίων, και έβραζε η ειδωλολατρία. Από τη δύση οι ταξιδιώτες που προορίζονταν για τη χώρα του Τίγρητος και Ευφράτου, το σημερινό Ιράκ, περνούσαν από την Έφεσο. Ο απόστολος Παύλος μαρτυρείται ότι έμεινε στην Έφεσο τρία χρόνια. Κήρυξε στους κατοίκους της το Χριστό και ίδρυσε την πρώτη εκκλησία. Προφανώς οι 12 άντρες να τον είχαν ακούσει τότε σε κάποιο κήρυγμά του. Και με την ευκαιρία τον πλησίασαν και τον γνώρισαν από κοντά προσωπικώς. 

Σ’ αυτή την ευκαιρία έγινε η στιχομυθία των 12 με τον Παύλο και τους ρώτησε αν είχαν πάρει Πνεύμα Άγιο, δηλαδή δωρεές και χαρίσματα του Αγίου Πνεύματος. Τους έδωσε το έναυσμα για να ζητήσουν το Πνεύμα που το στερήθηκαν. Κι όταν αυτοί έδειξαν ενδιαφέρον  να λάβουν το Πνεύμα, βαπτίστηκαν αμέσως στο όνομα του Κυρίου Ιησού.

Και έβαλε τα χέρια του ο Παύλος πάνω τους, ήρθε σ’ αυτούς το Άγιο Πνεύμα και άρχισαν την ίδια στιγμή να μιλούν ξένες γλώσσες και να προφητεύουν, όπως είχε συμβεί την πεντηκοστή με τους 12 αποστόλους, που μετά την επιφοίτηση του Αγίου Πνεύματος  εν είδει πυρίνων γλωσσών μιλούσαν ξένες γλώσσες. Κανένας δεν είδε το Άγιο Πνεύμα, αλλά από τις ενέργειές του όλοι το κατάλαβαν (5-6).

Αξίζει να παραθέσουμε εδώ κάποια εύστοχα σχόλια του Ιωάννου χρυσοστόμου. Απ’ εδώ ξεπηδάει, λέει, το μεγάλο δόγμα, ότι οι βαπτιζόμενοι καθαρίζονται τελείως από τ’ αμαρτήματα. Διότι, αν δεν καθαρίζονταν, δεν θα δέχονταν Πνεύμα Άγιο· ούτε χαρίσματα θα λάμβαναν αμέσως. Στην εδώ περίπτωση, ήταν διπλό το χάρισμα που πήραν· Γλώσσες και προφητείες. Και σωστά ο Παύλος το βάπτισμα του Προδρόμου το χαρακτήρισε «βάπτισμα μετανοίας» κι όχι αφέσεως. Το χαρακτήρισε έτσι για να τους βοηθήσει να καταλάβουν ότι το βάπτισμα του Προδρόμου δεν είχε δωρεές του Αγίου Πνεύματος. Δωρεές είχε το βάπτισμα της αφέσεως, δηλαδή το χριστιανικό βάπτισμα, που δόθηκε  μετά την πεντηκοστή.

Κι αφού τελείωσε το ευχάριστο γεγονός με τους 12 άντρες, λέει το ανάγνωσμα και κάτι ακόμη, ότι ο απόστολος Παύλος μπήκε στη συναγωγή. Εκεί εμφανιζόταν  με αποφασιστικότητα για τρεις μήνες δημοσίως κάθε σάββατο κάνοντας συζήτηση με τους παρισταμένους Ιουδαίους και δίνοντας πειστικές αποδείξεις για τη βασιλεία του Θεού. Και μιλούσε με θάρρος ό,τι κι αν του κόστιζε η συζήτηση και η διδασκαλία εκείνη (7-8).

Τόσο μεγάλο πράγμα είναι το χριστιανικό βάπτισμα. Είναι βάπτισμα αφέσεως και προσθέσεως. Αφέσεως αμαρτιών και προσθέσεως χαρισμάτων. Αλλά δυστυχώς σήμερα η κοσμικότητα το κατάντησε σχεδόν νεκρό και ανενεργό. Μεγάλη η ευθύνη των Χριστιανών γονέων αλλά και του ιερατείου, που ανέχεται την κοσμικότητα.

1.       Συναξάριον είναι κατ’ αρχήν ο πίνακας των αποστολικών και ευαγγελικών περικοπών  του όλου έτους που διαβάζονται επ’ εκκλησίας κατά σύναξιν, δηλαδή κυρίως κατά τις κυριακές, και έπειτα κατά τα σάββατα και τις κινητές και ακίνητες εορτές του ενιαυτού. Αργότερα ως συναξάριον λέγεται η εξιστόρηση του μαρτυρίου του εορταζομένου μάρτυρος στα Μηναία της εκκλησίας· Κ. Σιαμάκης, Η παράδοση  του κειμένου της Αγίας Γραφής, Θεσσαλονίκη 1995, σ. 15-17· Του αυτού, Μελέτες, 8,267-8 (Προφητολόγιον).

2.       Οι Πράξεις είναι ιστορικό βιβλίο της Καινής Διαθήκης, που γράφτηκε από το γιατρό Λουκά, μαθητή του Παύλου. Ο ίδιος έγραψε και το Ευαγγέλιο που φέρει το όνομά του.

3.       Ο Απολλώς ήταν Ιουδαίος γεννημένος στην Αλεξάνδρεια, λόγιος και εύγλωττος. Προσήλθε στην πίστη από τη μελέτη των Γραφών και το κήρυγμα του Ιωάννου. Περισσότερο τον κατήχησαν ο Ακύλας και η Πρίσκιλλα στην Έφεσο. Κήρυξε στην Έφεσο και στην Κόρινθο. Ο Παύλος  τον εκτιμάει πολύ. Αναφορές σχετικές με το πρόσωπό του Πρξ 18,24· 27· 28· 19,1· Α΄ Κο 3,4-7· 16,12· Ττ 3,13.