Τι επιδιώκει η Τουρκία; Ο Ερντογάν θα προσπαθεί συνεχώς να σπάσει τον κλοιό με ρήξεις Από τον Σαράντο Ι. Καργάκο

Ἄν δέν εἶχε γίνει τό 1921 ἡ ἄσκοπη καί ἄστοχη ἐκστρατεία ἐναντίον τῆς Ἄγκυρας καί ἄν ὁ Ἑλληνικός Στρατός εἶχε ὀργανωθεῖ καλύτερα ἀμυντικά στή γραμμή Ἐσκί Σεχίρ-Κιουτάχεια-Ἀφιόν Καραχισάρ, ὥστε νά θραυσθεῖ ἡ ἐπίθεση τοῦ Κεμάλ καί ἡ ἑλληνική παρουσία νά εἶναι ἐμφανής στή Μικρά Ἀσία γιά ἀκόμη μία διετία, ἀσφαλῶς ἡ σημερινή Τουρκία δέν θά εἶχε τή γεωγραφική συμπάγεια καί τήν ἐδαφική ἔκταση πού ἔχει σήμερα. Θά εἶχε –ἄν ὄχι διαλυθεῖ– τεμαχισθεῖ. Διότι, ὅπως ἐδείξαμε μέ δύο ἐκτενῆ ἄρθρα πού δημοσιεύθηκαν στόν «Ἐλεύθερο Τύπο» τόν καιρό τῆς συλλήψεως τοῦ Ὀτσαλάν, ἕναν χρόνο μετά τήν ἀποχώρηση τοῦ στρατοῦ μας καί τόν ξεριζωμό τοῦ Ἑλληνισμοῦ ἀπό τή Μικρά Ἀσία, καί συγκεκριμένα ἀπό τίς ἀρχές τοῦ 1924, ξέσπασε μία κουρδική ἐπανάσταση πού ἐκτάθηκε μέχρι τόν Μάρτιο τοῦ 1925 καί ἡ ὁποία συγκλόνισε τό κεμαλικό καθεστώς, τουλάχιστον ὡς πρός τήν ἀνατολική ἔκτασή του. Στίς 28 Ἰουνίου 1925 ὁ ἡγέτης τῶν Κούρδων Σεΐχ-Σαΐτ καί 48 Κοῦρδοι ἀρχηγοί ἀπαγχονίστηκαν στό Ντεγιαρμακίρ. Ὅλοι τότε ἐθαύμασαν τό θάρρος τοῦ Σεΐχ-Σαΐτ, ὁ ὁποῖος ἀνεβαίνοντας στό ἰκρίωμα ἀναφώνησε: «Θά κανονίσουμε τούς λογαριασμούς μας τήν ἡμέρα τῆς ἐσχάτης κρίσεως». Καί ἔκτοτε ἡ Τουρκία κανονίζει λογαριασμούς μέ τούς Κούρδους ἕως σήμερα καί πιθανῶς ἕως τά τέλη τοῦ αἰῶνα. Ἀρκεῖ νά σημειωθεῖ ὅτι τό 1930, τή χρονιά πού ὑπογράφτηκε τό σύμφωνο εἰρήνης μέ τήν Ἑλλάδα –ἴσως καί γι’ αὐτό ὑπογράφτηκε– ξέσπασε νέο κουρδικό κίνημα, ἰσχυρότερο ἀπό αὐτό τοῦ 1925. Ἔκτοτε οἱ Κοῦρδοι παραμένουν μέ τό ὅπλο παρά πόδα. Καί ἐνῶ παλαιότερα εἶχαν μόνο πολεμική κατάρτιση –ἦσαν μαζί μέ τούς Ἀλβανούς τό βαρύ ρόπαλο τῶν σουλτάνων– στά πρόσφατα χρόνια ἔχουν ἀποκτήσει καί ἀξιοπρόσεκτη πολιτική καί διπλωματική ἐμπειρία.

Αὐτό συνιστᾶ ἀκόμη μεγαλύτερο κίνδυνο γιά τήν κεμαλική καί τώρα ἐρντογανική Τουρκία. Καί ὁ κίνδυνος εἶναι πολλαπλός, διότι παράλληλα –χάρη στήν πρόοδο τῶν γραμμάτων (ὅσο «μανιπουλαρισμένα» κι ἄν προσφέρονται στούς μικρασιατικούς πληθυσμούς), κυρίως ὅμως στίς συνεχῶς διευρυνόμενες ἀνασκαφές– σιγά-σιγά οἱ πληθυσμοί αὐτό συνειδητοποιοῦν, ὅτι οὐδέν κοινόν ἔχουν μέ τόν ἐπείσακτο ὀσμανλικό πληθυσμό πού ἀρχικά ἦταν μιά δράκα ἱππέων, ὅπως ὀρδή ἱππέων ἦσαν καί οἱ προηγηθέντες Σελτζοῦκοι Τοῦρκοι πού ὑποτάχθηκαν στούς Ὀσμανλῆδες-Ὀθωμανούς. Ὅσοι ἔχουμε ἐπισκεφθεῖ εἰς βάθος τή Μικρά Ἀσία –ὄχι μέ ταξιδιωτικά γραφεῖα– καί γνωρίζουμε στοιχειωδῶς τήν τουρκική, ἀσφαλῶς θά ἔχουμε αἰφνιδιαστεῖ ἀπό κάποιες τέτοιες ἐθνικές ἀφυπνίσεις. «Κι ἐμεῖς ἤμαστε κάποτε Ἕλληνες» μοῦ εἶπε πρό πολλῶν ἐτῶν ἕνας ἀρχαιοφύλακας κάπου στήν Τουρκία. Πρό πενταετίας στό καφέ-ζαχαροπλαστεῖο πού βρίσκεται στό προαύλιο τοῦ ἱστορικοῦ «Ἑλληνικοῦ Φροντιστηρίου» τῆς Τραπεζοῦντος (νῦν Λύκειο «Κεμάλ Ἀτατούρκ»), ἕνας εὐσταλής νεαρός, ἀκούγοντάς με νά ὁμιλῶ ἑλληνικά, σηκώθηκε πάνω καί μέ χαιρέτησε δηλώνοντάς μου ὑπερήφανος: «Εἶμαι Πόντιος». Καί ὅλα αὐτά εἰς ἄψογα ἑλληνικά. Κάπως συγκινημένος τοῦ ἀποκρίθηκα: «Κι ἐγώ Μανιάτης»! Παραμερίσαμε τήν «γκιουζέλ» συνοδό του («εἶναι Τοῦρκοι» μοῦ εἶπε ὁ Πόντιος) καί ἀρχίσαμε νά συζητᾶμε. Ὅπως μοῦ ἐξήγησε, τό «Πόντιος» –παρά τά ἄψογα ἑλληνικά του– δέν εἶναι ἔνδειξη ἑλληνικότητας ἀλλά ποντιακῆς τοπικότητας μέ ἀναγωγή στούς Μιθριδάτες κ.λπ. Κάτι ἀνάλογο μοῦ συνέβη στή Φρυγία, στόν χῶρο τοῦ Γορδίου. 

Ἄλλοι Ἕλληνες ξέρουν περισσότερα ἀπό ἐμένα ὡς πρός αὐτά, ἀλλά τῶν φρονίμων ὀλίγα, διότι καί οἱ τοῖχοι ἔχουν αὐτιά. Ἄν τώρα συναθροίσουμε πρός τά παραπάνω καί τό πρόβλημα τῶν περίπου 12.000.000 Ἀλεβήδων καθώς καί τίς ἀντιδράσεις τῶν κεμαλικῶν καί τῶν ἀκολουθούντων τόν ἐν Ἀμερικῆ ἰμάμη, τότε καταλαβαίνουμε ὅτι αὔριο μεθαύριο ἡ θέση τοῦ Ἐρντογάν μπορεῖ νά εἶναι στό... τηγάνι!

Καί ἐπειδή ξέρει ὅτι πρός Ἀνατολάς διαρκῶς θά χάνει (ἤδη ἡ νέα ἐπέμβασή του στή Συρία ἐξελίσσεται σέ Βιετνάμ), κατά παλιά τουρκική τακτική στρέφεται πρός Δυσμάς. Ἄν συνεχίσουμε τή νανουριστική πολιτική, ἐντός ὀλίγου θά ἀπαιτήσει δημοψήφισμα μέ αἴτημα τήν αὐτονομία τῆς Θράκης. Καί ἐπειδή ἡ Τουρκία εἶναι κυκλωμένη μέ χῶρες ἱστορικά ἐχθρικές πρός αὐτή (Ἑλλάδα, Βουλγαρία, Ἀρμενία, Ἰράκ, Συρία, Κύπρος), ὁ Ἐρντογάν κάνει ἀνοίγματα πρός τή θάλασσα. Δέν ἔχει ὅμως νησιά, πλήν Ἴμβρου καί Τενέδου, πού δειλοφρόνως τά ἀφήσαμε στήν τουρκική κυριαρχία. Καί χωρίς νησιά ἡ χώρα του μοιάζει μέ τεράστιο ἀνάπηρο κάβουρα. Ἡ Ἑλλάδα μέ τά νησιά της, μαζί καί ἡ Κύπρος, καλύπτουν γεωπολιτική ἔκταση μεγαλύτερη καί οἰκονομικά ἐπικερδέστερη ἀπό ὅση ἡ Τουρκία. Ὡς πρός τοῦτο, ὁ Ἐρντογάν συνεχῶς θά προσπαθεῖ νά σπάσει τόν κλοιό μέ ρήξεις καί πιθανῶς μέ ἐκρήξεις. Μποροῦμε ποικιλοτρόπως νά ἀντιδράσουμε σ’ αὐτές. Ὄχι ἐξάπαντος μέ μέσα πολεμικά. Κατά πρῶτον, ὅπως ἔγινε πρό ἡμερῶν διά τῆς συλλήψεως μιᾶς δῆθεν θαλαμηγοῦ, μέ τήν ἐξουθένωση τοῦ ἐμπορίου ναρκωτικῶν (μέγας πλοῦτος γιά τήν Τουρκία!). Δεύτερον, μέ τό σταμάτημα τῶν προσφυγικῶν ροῶν μέ τή σύναψη τριμεροῦς –καί γιατί ὄχι τετραμεροῦς;– ἀμυντικῆς συμφωνίας ἀνάμεσα σέ Ἑλλάδα, Κύπρο, Σερβία καί Βουλγαρία. Ὅμως ὅλα αὐτά προϋποθέτουν ἄλλου τύπου ἑλληνική πολιτική ἡγεσία.