Σύμβολα και συμβολισμοί του έργου της Θείας Οικονομίας στην Θεία Λειτουργία.(Β)

 

Έρευνα πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου(χημικού).

ΜΕΡΟΣ-Β

Έναρξη της θείας λειτουργίας

Κατά την  έναρξη της Θείας Λειτουργίας γίνεται  θυμίαση, σύμφωνα με τα αρεοπαγιτικά συγγράμματα. Ο λειτουργός αφού αναπέμψει ευχή μπροστά στο θυσιαστήριο, αρχίζει με την προσφορά του θυμιάματος .

Επειδή το θυμίαμα συνδέεται με τα δώρα των Μάγων προσφέρεται στην πρόθεση η οποία είναι τύπος της Βηθλεέμ. Παράλληλα, το θυμίαμα είναι τύπος της θυσίας, γι’ αυτό προετοιμάζει την αγία τράπεζα ως θυσιαστήριο.

Στην αρχή της θείας λειτουργίας η Ωραία Πύλη είναι ανοιχτή, για να δηλωθεί ότι έφθασε πλέον ο καιρός που άνοιξαν οι πύλες του παραδείσου. Σύμφωνα με τα τυπικά η Ωραία Πύλη (τα βημόθυρα) μετά την έναρξη της θείας λειτουργίας κλείνει και μένει ανοιχτό το καταπέτασμα, για να δηλωθεί συμβολικά ότι το μυστήριο της θείας ενανθρωπήσεως δεν ήταν γνωστό στους πολλούς, αλλά αποκαλύφθηκε μόνο στους προφήτες και τους πατριάρχες της Παλαιάς Διαθήκης, τους «εν ουρανοίς αγγέλους», τους μάγους και τους ποιμένες και όλους όσοι ήταν γύρω από το θείο βρέφος, το οποίο τώρα βρίσκεται κεκρυμμένο από τα μάτια των πιστών στην ιερά πρόθεση.

Αντίφωνα-Μακαρισμοί

Τα αντίφωνα, που συνίστανται από ψαλμικούς στίχους, εφύμνια και καινοδιαθηκικούς ύμνους, μας οδηγούν στην περίοδο της αφανούς ζωής  του Κυρίου στη Ναζαρέτ, αλλά και ακόμη νωρίτερα από τη γέννηση του Κυρίου, στην περίοδο προ του Ιωάννου του Προδρόμου. Γι᾽αυτό και οι προφητικοί ψαλμικοί στίχοι αναφέρονται στην έλευση του Μεσσία. Όταν ψάλλονται τα τυπικά, οι Μακαρισμοί, που αναφέρονται στην επί του Όρους ομιλία του Κυρίου, οδηγούν τη σκέψη μας στην έναρξη του διδακτικού έργου του Κυρίου.(  Νικολάου Καβάσιλα, Εις την θείαν λειτουργίαν, 19,  σ. 106-108).

Μικρά είσοδος

 Η Μικρά Είσοδος εξεικονίζει την πρώτη φανέρωση του Κυρίου. Κατά τον άγιο Γερμανό Α΄ Κωνσταντινουπόλεως «εμφαίνει την παρουσίαν του Υιού του Θεού και την είσοδον την εις τον κόσμον τούτον» ή  «την επί του Ιορδάνου ανάδειξιν και φανέρωσιν του Χριστού και Θεού ημών, την του αρχιερέως είσοδον υπαινίττεσθαι».

Κατά τον άγιο Συμεών Θεσσαλονίκης, συμβολίζει την παρουσία και φανέρωση του Ιησού στη γη και την μέχρι θανάτου και Άδου κάθοδο, ενώ κατά τον Σωφρόνιο Ιεροσολύμων εικονίζει τον Χριστό που κουβαλούσε τον σταυρό. Οι διάκονοι που εισοδεύουν με τον ιερέα συμβολίζουν τους αγγέλους που κατέβηκαν κατά την ανάσταση και Ανάληψη του Κυρίου ή και μιμούνται τον αγγαρευθέντα Σίμωνα.

Η προπορευόμενη λαμπάδα εικονίζει τον Πρόδρομο και το θείο φως. Η ύψωση του Ευαγγελίου συμβολίζει την ανάδειξη του Κυρίου, όταν άρχισε να εμφανίζεται στα πλήθη καθώς και την έγερση του Κυρίου. Η είσοδος του ιερέα στο βήμα συμβολίζει τον αναστημένο Χριστό, που εμφανίστηκε στους μαθητές του, και την Ανάληψη του Κυρίου. Το Ευαγγέλιο τοποθετημένο πάνω στην Αγία Τράπεζα συμβολίζει τον Κύριο . Ψάλλεται το «Δεῦτε προσκυνήσωμεν, κτλ.», που συμβολίζει την μετ’ ευχαριστίας αποδοχή του Ευαγγελίου, και την Ανάσταση και Ανάληψη του Κυρίου, καθώς και τα λόγια των αποστόλων μετά το βάπτισμα.

Ο τρισάγιος ύμνος

Ο αγγελικός ύμνος «Ἅγιος ὁ Θεός», που ακολουθεί, δηλώνει ότι, αφού με το Χριστό έγινε γνωστό στον κόσμο το μυστήριο της Αγίας Τριάδος, τότε με μία συμφωνία άγγελοι και άνθρωποι δοξολόγησαν τον Θεό· άνθρωποι και άγγελοι έγιναν ένα ποίμνιο. Με τον τρισάγιο ύμνο ο λειτουργός και οι πιστοί συνταυτίσθηκαν με τα αγγελικά τάγματα στο έργο της δοξολογίας του Θεού.

Τα Αναγνώσματα.

Πρώτα αναγινώσκεται ο Απόστολος συμβολίζοντας πως ο Χριστός κηρύττοντας το Ευαγγέλιο σύναξε τους αποστόλους και τους έστειλε να κηρύξουν στα έθνη. Η σφραγίδα της ευλογίας που δίδει ο ιερέας μετά την ανάγνωση του αποστόλου κατά κάποιο τρόπο είναι  «κατασφράγισμα προφητικῶν λογων» .

Έπειτα γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου δηλώνοντας ότι αποστάλθηκαν οι απόστολοι και κήρυξαν τον λόγο του Θεού . «Δεικνύει» ακόμη «το  κήρυγμα και τούς νόμους ούς έθηκεν ημίν ὁ Παντεπόπτης».

Τα αναγνώσματα συμβολίζουν τη φανέρωση , τη θυσία, την Ανάσταση και την Ανάληψη του Κυρίου, καθώς και την επιφοίτηση του αγίου Πνεύματος στους αποστόλους . Οι ευχές και οι δεήσεις, που λέγονται μετά το ευαγγέλιο μέχρι το Χερουβικό, συμβολίζουν «τὴν ἐπὶ χρόνοις τοῖς τρισὶ Χριστοῦ διδασκαλίαν»

ΣΧΟΛΙΑ. «Από αυτό το σημείο της Μικράς Εισόδου στη θεία λειτουργία έχουμε μία σταδιακά όλο και πιο έντονη μυστική παρουσία του Χριστού διά μέσου συμβόλων και συμβολισμών όλο και πιο έντονων, όπως η ανάγνωση του ιερού Ευαγγελίου. Υποχωρούν δραστικά οι προτυπώσεις και προεικονίσεις και οι προφητικές αναγγελίες, αφού έχουμε τον ίδιο το Χριστό, συμβολικά, μυστικά, αλλά και δραστικά παρόντα. Κατά τη στιγμή που λέγονται οι αιτήσεις για τους κατηχουμένους ανοίγεται το ιερό αντιμήνσιο πάνω στην αγία Τράπεζα, πράγμα το οποίο, εκτός της πρακτικής του σημασίας και αξίας, συμβολίζει την προετοιμασία του μνημείου - τάφου από τον Ιωσήφ τον από Αριμαθαίας για τον εαυτό του, το οποίο και παραχώρησε στη συνέχεια για την ταφή του Κυρίου…...

Τέλος, η προτροπή «οι κατηχούμενοι προέλθετε...» προεικονίζει το τέλος του κόσμου, τη Δευτέρα Παρουσία, όταν, μετά την κήρυξη του Ευαγγελίου σ᾽ ολόκληρο τον κόσμο, θα γίνει η διάκριση, ο διαχωρισμός δικαίων και αδίκων, καθότι το δεύτερο μέρος της θείας λειτουργίας που ακολουθεί, κατά το οποίο θα πραγματωθεί διά της θείας μεταλήψεως η μυστική ένωση με το Χριστό, είναι η θεία μακαριότητα και πρόγευσή της, την οποία θα απολαύσουν οι δίκαιοι στην ουράνια βασιλεία.(π.Κ.Κ)

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ