Ομολογία

Βιώνεις κάτι

που δεν

κατανοείς;

του αρχιμ. Δανιήλ Αεράκη

Κανείς δεν αρνείται το πρόβλημα. Πολλοί όμως σπεύδουν να στιγματίσουν όσους από αποστολική αγάπη και ποιμαντική φροντίδα θέλουν και προσπαθούν να προσεγγίσουν του πρόβλημα και να προσφέρουν το σχετικό τους θεολογικό οβολό. Το πρόβλημα; Οι πλείστοι δεν κατανοούν τα όσα λέγονται στις υπέροχες προσευχές (και «ευχές») της εκκλησιαστικής μας λατρείας. Ακόμα και κληρικοί με δεκαετίες λειτουργική εμπειρία, ακόμα και λόγιοι, που κατέχουν καλά και την αρχαία ελληνική και την καθομιλουμένη σήμερα, δεν νοούν τα λεγόμενα!

Εύκολα λέμε το «δεν πειράζει», όπως εύκολα επικαλούμαστε το «έτσι τα βρήκαμε, έτσι ας τα αφήσουμε», όπως εύκολα ισχυριζόμαστε, ότι «οι γιαγιάδες μας βιώνανε τη θεία Λειτουργία, κι’ ας μη καταλαβαίνανε λέξι», όπως εύκολα παραμερίζουμε τελείως (καταφρονητικά!) το 14^ο κεφάλαιο της Α΄προς Κορινθίους Επιστολής, για να κάνουμε το άλμα προς τη βίωσι, τη μέθεξι, ακόμα και τη θέωσι! Όλα αυτά είναι ανώδυνα και ακίνδυνα. Ανώδυνα, γιατί θέλει κόπο η προσέγγισις του σύγχρονου ανθρώπου∙ θέλει κόπο και μόχθο να αποδώσης τα υπέροχα λόγια των ευχών της λατρείας μας σε κατανοητή γλώσσα. Και ακίνδυνα, διότι παραμένοντας απαθώς σε μια κατάστασι, δεν διακινδυνεύουμε να πολεμηθούμε από τους έχοντας τα βέλη της κατακρίσεως έτοιμα στη φαρέτρα τους.

Χαρήκαμε ιδιαίτερα ως Εκκλησία για την κυκλοφορία ενός μικρού, αλλά σοφού βιβλίου του εναρέτου και λογιωτάτου επισκόπου Μελετίου (Καλαμαρά), μητροπολίτου Νικοπόλεως και Πρεβέζης, με τίτλο: «Μέθεξη ή κατανόηση;». Και η χαρά μας έγινε ακόμα μεγαλύτερη, όταν πληροφορηθήκαμε ότι η θεολογική πανεπιστημιακή κοινότητα της Θεσσαλονίκης υποδέχτηκε σε έκτακτη σύναξί της τον σεβάσμιο Μητροπολίτη και τον άκουσε με μεγάλη προσοχή.

Από το νέο βιβλίο του επισκόπου Μελετίου, γεμάτο πατερικές μαρτυρίες, αποσπάμε λίγες σκέψεις του σχετικά με το τι είναι Μετάφραση:

- Μετάφραση δεν είναι η όποια μεταγλώττιση, η όποια μεταφορά λόγου σε άλλο γλωσσικό ιδίωμα, ένας λόγος σπασμωδικός, αλλά ένας λόγος ζωντανός, που να διεγείρει μέσα στον ψυχικό μας κόσμο, τα ίδια νοήματα και συναισθήματα με εκείνα, που είχε ο συγγραφέας. Στο μέτρο που είναι δυνατό.

-Μετάφραση σημαίνει: Κάνω μια φράση άνω-κάτω, και την ανασυνθέτω, προσπαθώντας να βρω πώς θα ηχεί πιο ευχάριστα (φραστικά και νοηματικά)∙ και παλαίβω με τη γλώσσα και με τις λέξεις, αναζητώντας λύσεις, για να αποδώσω επακριβώς την σκέψη και το ύφος του συγγραφέως.

-Για να γίνει μια μετάφραση αληθινή μετάφραση, η χρήση των ερμηνευουσών λέξεων πρέπει να αναζητηθεί κυρίως σε λόγια που να εκφράζουν εμπειρίες της ζωής. Ο μεταφραστής πρέπει να ξέρει καλά και τις δύο γλώσσες!

-Τα λόγια της μετάφρασης πρέπει να μεταφράζουν φυσικά (όχι σπασμωδικά) τα νοήματα του μεταφραζόμενου κειμένου.

Αυτό είναι το αγώνισμα, ιδίως όταν πρόκειται για βιβλία, που πρέπει να μιλάνε βαθειά μέσα στην καρδιά, στον ψυχικό κόσμο του αναγνώστη. Και αναντίρρητα, αυτός πρέπει να είναι ο πρώτος και κύριος στόχος, όταν πρόκειται για προσευχές. Πρέπει τα λόγια να μιλάνε στην καρδιά. Πρέπει λοιπόν να γίνεται μια καλή διαπόρθμευση!

-Αυτό ήταν το απ’ αρχής αγώνισμα των συγγραφέων (και των μεταφραστών!) προσευχών δικών μας προς τον Θεό, και λόγου του Θεού σε μας: μια γλώσσα ζωντανή.

-Κήρυγμα του ζώντος λόγου του Θεού σε γλώσσα νεκρή, νεκρώνει τον λόγο του Θεού. Αυτό το έχουμε καταλάβει∙ και γι’ αυτό, στο κήρυγμα η νεκρή λογία γλώσσα έχει πια ξεχασθή. Πότε θα το καταλάβουμε, ότι κάτι ανάλογο χρειάζεται να γίνει και για την προσευχή;

-Δεν είναι η προσευχή ζήτημα, αν όχι περισσότερο, τουλάχιστον εξ ίσου σοβαρό με το κήρυγμα;

-Δεν είναι σωστό, ότι το ρήμα της πίστεως ό κηρύσσομεν (= η κάθε λέξις που χρησιμοποιούμε στο κήρυγμα της πίστης μας), έχει τεράστια σημασία;

-Δεν είναι σωστό, ότι το ρήμα αυτό της πίστεως, «καρδίᾳ πιστεύεται εις δικαιοσύνην και στόματι ομολογείται εις σωτηρίαν»; (Ρωμ.1΄10).

-Δεν πρέπει το κήρυγμα (ότι ο Ιησούς είναι ο ΚΥΡΙΟΣ, ο Ών), να μιλάει πολύ βαθειά μέσα στην καρδιά μας;

-Δεν πρέπει το κήρυγμά μας (ότι ο Ιησούς Χριστός είναι ο Υιός του Θεού και Σωτήρας μας), να διαπορθμεύεται με λόγια, που να αρκούν να ξυπνήσουν στον άνθρωπο πόθο σωτηρίας; (βλ. Πράξ.β΄21 και δ΄12).

(σελ. 48-49)

Το βιβλίο «Μέθεξη ή κατανόηση;» θα συμβάλη στο να ξαναγίνη η λατρεία μας ζωντανή και λογική.

-Και μια λογική λατρεία φαίνεται όχι μόνο από τη συμμετοχή στα λεγόμενα και πραττόμενα, αλλά και από τη μεταμορφωτική της δύναμι στην καθημερινή μας πορεία. Ο ιερός Χρυσόστομος τονίζει: «Τι εστι λογική λατρεία; Η πνευματική διακονία, η πολιτεία κατά Χριστόν. Τον άπαντα βίον χρή διακείσθαι ως λατρεύοντας και ιερωμένους. Πώς; Όταν καθ’ εκάστην ημέραν προσφέρης αυτώ θύματα, όταν ο ιερεύς του οικείου σώματος γίνη και της κατά ψυχήν αρετής∙ οίον, όταν σωφροσύνην προσενέγκης, όταν ελεημοσύνην, όταν επιείκειαν και ανεξικακίαν» (Ε.Π.Ε. 17,440). Μετάφρασις: Τι σημαίνει λογική λατρεία; Η πνευματική διακονία, που είναι σύμφωνη με τη ζωή του Χριστού. Πώς κατορθώνεται αυτό; Αν καθημερινά προσφέρης θυσίες στο μεγάλο Θεό. Αν γίνεσαι ιερέας του σώματος και της ψυχής σου. Τέτοιες θυσίες κάνεις, όταν ζής με σωφροσύνη, όταν προσφέρης ελεημοσύνη, όταν δείχνης καλωσύνη και ανεξικακία.

-Μεγάλο το κέρδος, κατά τον ιερό Χρυσόστομο από την προσφορά της λατρείας σε γλώσσα κατανοητή: «Εάν μη τι είπω δυνάμενον υμίν εύληπτον γενέσθαι, το δυνάμενον είναι σαφές, αλλ’ επιδείξωμαι μόνον, ουδέν κερδάναντες απελεύσεσθε. Πώς γαρ, από φωνής, ής ού συνίετε;» (Ε.Π.Ε. 18α, 456). Μετάφρασις: Αν δεν σας πω κάτι κατανοητό και σε σας, κάτι το σαφές, αλλά κάνω επίδειξι, θα φύγετε απ’ τη σύναξι χωρίς να έχετε κερδίσει κάτι. Διότι, πώς θα καταλάβετε γλώσσα, που δεν τη γνωρίζετε;

Αρχιμ. Δανιήλ Γ. Αεράκης

Περιοδικό "ΙΩΑΝΝΗΣ Ο ΒΑΠΤΙΣΤΗΣ" τ. ΜΑΪΟΥ ൨൦൧൧

ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΙ:

Δημοσιεύουμε την κριτική του π. Δανιήλ, με κάποιες επιφυλάξεις σε κάπια σημεία, χωρίς να λαμβάνουμε, επί του παρόντος, θέσι επί του ζητήματος.