Ομολογία

Όποιος δεν θυμάται 

το παρελθόν του, 

είναι καταδικασμένος 

να το ξαναζήσει.

Santayana George  

Ισπανός φιλόσοφος

Πολλά έχουν γραφεί για την ανάγκη γνώσης της ιστορίας, καθώς και για τα προβλήματα που προκύπτουν από την άγνοιά της. Πολλοί είναι αυτοί οι οποίοι υπέδειξαν ή κατέδειξαν το θέμα. Ενδεικτικά:

Ο Ευριπίδης έγραψε: «Όλβιος όστις ιστορίης έσχε μάθησιν» – είναι ευτυχής όποιος γνωρίζει ιστορία.

Ο αείμνηστος Πρόεδρος της Δημοκρατίας Κων/νος Τσάτσος είπε: «Λαός που δεν γνωρίζει την ιστορία του, είναι λαός που δεν έχει μέλλον».

Σε 2 χρόνια συμπληρώνονται 200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση του 1821.

Μπορούμε να γεμίσουμε σελίδες με αποφθέγματα σχετικά με την ανάγκη και τις συνέπειες γνώσης ή μη της ιστορίας. Θα επιχειρήσουμε να τεκμηριώσουμε αυτήν την ανάγκη, με μια μικρή αναδρομή σε «γεγονότα» που συνέβησαν και θα καταγράψουμε μερικά ενδεικτικά «προβλήματα» που αντιμετώπισε η Ελλάδα όλα αυτά τα χρόνια, θέματα διδακτικά για το σήμερα, που αποτελούν παραδείγματα προς αποφυγή.

• ΠΟΛΕΜΟΙ

Σε αυτά τα 200 χρόνια η Ελλάδα συμμετείχε σε 14 πολέμους, εμφυλίους ή μη.

Μεταξύ των θυμάτων των εμφυλίων πολέμων ήταν ο Καποδίστριας, ο Κολοκοτρώνης, αγωνιστές της επανάστασης του 1821, ήρωες του 1940.

Ο Σολωμός ορθά ανέφερε «…αν μισιούνται ανάμεσά τους, δεν τους πρέπει λευτεριά».

Τι συνέβη στον εμφύλιο 1946 – 1949; Όσοι πήραν τα όπλα εναντίον της νόμιμης κυβέρνησης, ήταν υποκινούμενοι από τη Ρωσία και εξυπηρετούσαν τα δικά της συμφέροντα. Οι Άγγλοι ήταν «και με τον αστυφύλαξ και με τον χωροφύλαξ», δηλαδή και με την κυβέρνηση και με τους αντάρτες, δυστυχώς πολλές φορές άνισα υπέρ των τελευταίων. Οι Αμερικανοί υπέρ της νόμιμης κυβέρνησης της Ελλάδας (βλέπε Δόγμα Τρούμαν), αλλά πρωτίστως υπέρ των συμφερόντων τους. Οι Έλληνες τελικά με ποιον ήταν; Δυστυχώς ούτε καν με τον εαυτό τους.

Οι Έλληνες, σε όλους τους πολέμους πολέμησαν ηρωικά, το παραδέχθηκαν όλοι, εχθροί και φίλοι, πχ Τσώρτσιλ, Χίτλερ κλπ, αλλά στο τέλος ηττήθηκαν διπλωματικά. Τις περισσότερες φορές υπήρξε έλλειψη της απαραίτητης πολιτικής συναίνεσης, έλλειψη γνώσης και ιδιαίτερα ιστορικής, άγνοια της διεθνούς πραγματικότητας, αδυναμία εκτίμησης των συνεπειών, ιδεοληψίες και φοβίες. Αλλά δυστυχώς, αρκετές φορές, υπήρξε και η μη φιλική, και φοβούμαι εχθρική, αντιμετώπιση από τους συμμάχους μας.Χαρακτηριστικό παράδειγμα η Βόρειος Ήπειρος ή όπως βουλευτής του κυβερνώντος κόμματος αναφέρει μετ’ επιτάσεως Νότιος Αλβανία, την οποία οι σύμμαχοί μας, παρά τις συνεχείς ελληνικές επιτυχίες παρέδωσαν στην Αλβανία.

Δυστυχώς, ουδέποτε αντιληφθήκαμε ότι οι ξένες δυνάμεις είναι φίλιες, ουδέτερες ή εχθρικές, ανάλογα με τη συγκυρία και τα συμφέροντα που εξυπηρετούνται την κάθε χρονική στιγμή. Στο πλαίσιο αυτό ουδέποτε είχαμε πραγματικούς συμμάχους ή και όταν είχαμε, δεν μπορέσαμε να εξασφαλίσουμε το επιδιωκόμενο αποτέλεσμα. Και ας μην μιλήσουμε για τα γειτονικά κράτη, για κάποια από τα οποία στην πράξη, πρέπει να έχουμε υπόψη ότι αν ανταλλάξουμε χειραψία, πρέπει στη συνέχεια «να μετράμε τα δάκτυλά μας».

• ΣΤΡΑΤΙΩΤΙΚΑ ΚΙΝΗΜΑΤΑ

Η Ελλάδα αντιμετώπισε σε αυτήν την περίοδο, μεγάλο αριθμό στρατιωτικών κινημάτων, είτε με τη συνεργασία πολιτικών (Βενιζέλος, Παπάγος, Πλαστήρας κλπ), είτε χωρίς αυτήν. Δεν αποτελούν δηλαδή τα κινήματα του παρελθόντος αποκλειστικό «προνόμιο» των στρατιωτικών.

• ΠΤΩΧΕΥΣΕΙΣ

Η Ελλάδα αντιμετώπισε 7 πτωχεύσεις, την πρώτη από τις οποίες μόλις το 1827.

Ενδεικτικά, μεταξύ 1879 και 1890 συνομολογήθηκαν 6 μεγάλα εξωτερικά δάνεια, το συνολικό ποσό των οποίων έφτασε τα 630 εκατομ. δραχμές της εποχής. Το 1887, το 40% του συνόλου των δημοσίων δαπανών πήγαινε στην εξυπηρέτηση του εθνικού χρέους.

Το έλλειμμα του προϋπολογισμού την 04/08/1936 έφθανε, σύμφωνα με τον τότε νέο Υπουργό Οικονομικών Κ. Ζαβιτσιάνο, στο ποσό του 1 δις δραχμών της εποχής.

Δεν θα αναφερθώ στα οικονομικά προβλήματα και στην κρίση της τελευταίας 10ετίας, κατά τη διάρκεια της οποίας ενώ βιώνουμε τα γεγονότα, δεν γνωρίζουμε τι ακριβώς και γιατί το βιώνουμε, δεν γνωρίζουμε την αλήθεια, αποτελούμε πείραμα της διεθνούς πολιτικής σκηνής, των οικονομολόγων και των μοντέλων τους, και τελικά απλά υφιστάμεθα είτε την αδυναμία συνεννόησης των πολιτικών κομμάτων, είτε τις αυταπάτες των μοιραίων.

• ΚΥΒΕΡΝΗΣΕΙΣ

Σε ένα κράτος που λειτουργεί «κανονικά», με δεδομένο την 4ετία διακυβέρνησης, σε 200 χρόνια αναλογούν 50 κυβερνήσεις. Ας πούμε και 20% παραπάνω, για διάφορους απρόβλεπτους και μη λόγους, φθάνουμε στις 60 κυβερνήσεις. Η Ελλάδα μέχρι το 2021 θα έχει ξεπεράσει τις 210 κυβερνήσεις, σχεδόν δηλαδή τετραπλάσιο του «προβλεπόμενου», με ό,τι αυτό συνεπάγεται.

Να αναφέρουμε ενδεικτικά ότι στην περίοδο 1865 – 1875, διοργανώθηκαν 7 γενικές εκλογές, σχηματίσθηκαν 20 διαφορετικές κυβερνήσεις, από τις οποίες η μακροβιότερη κράτησε 20 μήνες και η πλέον βραχύβια 2 μέρες.

Η Βουλή, το 1924, κηρύσσει έκπτωτη τη δυναστεία των “Γλυξβούργων”, ανακηρύσσει την Ελλάδα Αβασίλευτη Δημοκρατία και προκηρύσσει επικυρωτικό δημοψήφισμα. Η Ελλάδα, κατά τα δύο πρώτα έτη της περιόδου αυτής γνώρισε 6 κυβερνήσεις και 4 στρατιωτικά κινήματα.

Το 2009 και το 2015 η κυβέρνηση «έπεσε» επειδή δεν μπορούσε να εκλέξει Πρόεδρο Δημοκρατίας. Πολιτικός εκβιασμός, «συνταγματικά κατοχυρωμένος και επιτρεπτός». Εκβιασμός που και στις δύο περιπτώσεις, επέτρεψε σε αυτούς που εκβίαζαν, είτε να οδηγήσουν τη χώρα στα μνημόνια, είτε να οδηγήσουν τη χώρα και πάλι στα μνημόνια, ικανοποιώντας ιδεοληπτικές αυταπάτες.

Στην ίδια περίοδο των 200 ετών της σύγχρονης ελληνικής ιστορίας είχαμε 7 βασιλείς, 7 αντιβασιλείς και 14 προέδρους δημοκρατίας, με «πολλαπλές θητείες» ορισμένων από αυτούς, ουκ ολίγους δηλαδή.

• ΠΟΛΙΤΙΚΑ ΚΟΜΜΑΤΑ - ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΚΑΙ ΑΛΛΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ

Ποια ήταν τα πρώτα κόμματα που εμφανίσθηκαν στην Ελλάδα; Τα λεγόμενα «ξενικά».

Το Γαλλικό, το Αγγλικό, το Ρωσικό. Πάντα οι ξένες δυνάμεις βρίσκουν πολιτικό προσωπικό στην Ελλάδα για να εξυπηρετήσουν τις βλέψεις τους, ικανοποιώντας ταυτόχρονα και τις ιδιοτελείς επιδιώξεις Ελλήνων πολιτικών ηγετών. Σύγχρονο παράδειγμα ο Εμφύλιος 1946 – 1949, όπως αναλύθηκε σε προηγούμενη παράγραφο.

Στη συνέχεια, τα κόμματα μετεξελίχθηκαν σε διάφορες μορφές, μεταξύ των οποίων οι παρακάτω:

✓ «Ορεινοί» με φιλελεύθερες τάσεις και «πεδινοί» με συντηρητικό προσανατολισμό.

✓ Γερμανόφιλοι, Αγγλόφιλοι, Ρωσόφιλοι, Γαλλόφιλοι.

✓ Βενιζελικοί και αντιβενιζελικοί.

✓ Βασιλικοί και αντιβασιλικοί.

✓ Δεξιοί και αριστεροί.

✓ Το «Κέντρο» είναι πιο σύγχρονη έκφανση της πολιτικής διαίρεσης. Το Κέντρο που «διεκδικείται» από τους Δεξιούς και τους Αριστερούς ή το Κέντρο που «διεκδικεί» τους Δεξιούς και τους αριστερούς.

✓ Οι υπέρμαχοι του «Ο λαός δεν ξεχνά τι σημαίνει δεξιά», που αποτέλεσε κυρίαρχο πολιτικό μήνυμα. Λήθη μεν, μονόπλευρη δε.

✓ Δεξιοί και «πιο δεξιοί».

✓ Αριστεροί και «πιο αριστεροί».

✓ Φασίστες και μη.

✓ Συνταγματικό τόξο και μη.

✓ Εθνικόφρονες και μη.

✓ «Εκχωρήσαντες» τη Μακεδονία και μη.

Και συνεχίζουμε με άλλης φύσεως διαφορές, ενίοτε και πολιτικής διάστασης:

✓ Οικολόγοι και μη

✓ Δημοτικιστές και μη.

✓ Πιστεύοντες και μη (άθεοι).

✓ Ομοφοβικοί και μη.

✓ …Και δεν θα αναφέρω τα τοπικιστικά και εν γένει σατιρικά της μορφής «Κάτω από το αυλάκι» κλπ

Στον «Εθνικό Διχασμό» του 1915, οι Έλληνες που ακολουθούσαν τον Ελ. Βενιζέλο υπέρ της συμμετοχής στον πόλεμο στο πλευρό της Αντάντ, χαρακτηρίζονταν ως «Αγγλόφιλοι», και όσοι ήταν στο πλευρό του Βασιλιά υποστηρίζοντας την ουδετερότητα, χαρακτηρίζονταν ως «Γερμανόφιλοι».

Το 2014 όσοι ψήφιζαν υπέρ των Μνημονίων κατηγορούνταν από τους πολιτικούς τους αντιπάλους ως «Γερμανοτσολιάδες» και η ιστορία είναι προφανές ότι επαναλαμβάνεται.

• ΑΠΟΠΕΙΡΕΣ ΔΟΛΟΦΟΝΙΑΣ ΕΝΑΝΤΙΟΝ ΒΑΣΙΛΕΩΝ ΚΑΙ ΠΟΛΙΤΙΚΩΝ (Επιτυχημένες ή μη)

Βασίλισσα Αμαλία, Βασιλιάς Γεώργιος Α’, Καποδίστριας, Βενιζέλος, Δραγούμης, Βασιλιάς Κωνσταντίνος Α’, Ναύαρχος Κουντουριώτης κ.ά.

Οι απόπειρες δυστυχώς συνεχίζονται και στη σύγχρονη εποχή με παράδειγμα τον πρωθυπουργό Λ. Παπαδήμο.

• ΠΡΟΒΛΗΜΑΤΑ ΜΕ ΠΟΛΙΤΙΚΗ ΔΙΑΣΤΑΣΗ ΚΑΙ ΕΠΕΙΣΟΔΙΑ. Δυστυχώς ουκ ολίγα.

«Ιουνιανά - 1863»: Ένοπλη ρήξη "Ορεινών" και "Πεδινών" στην Αθήνα (Κανάρης, Βούλγαρης).

"Στηλιτικά - 1874": Επεισόδια στην Ελληνική Βουλή, καθώς ο προϋπολογισμός ψηφίζεται από την κυβέρνηση Βούλγαρη χωρίς τη νόμιμη απαρτία. Στις στήλες των εφημερίδων δημοσιεύονται για διαπόμπευση τα ονόματα των βουλευτών που στηρίζουν τον Βούλγαρη.

«Ευαγγελικά - 1901»: Αιματηρά επεισόδια με αφορμή τη δημοσίευση από την εφημερίδα "Ακρόπολις" των Ευαγγελίων μεταφρασμένων από τον Αλέξανδρο Πάλλη στην καθομιλούμενη δημοτική γλώσσα. Αποτέλεσμα 6 νεκροί, 80 τραυματίες και 22 συλληφθέντες, με συνέπεια την παραίτηση της κυβέρνησης Θεοτόκη.

«Σανιδικά - 1902»: Γιατί … οι αντίπαλες παρατάξεις Δηλιγιαννικοί και Θεοτοκικοί, που είχαν σχεδόν ισοψηφήσει στις εκλογές, διεκπεραίωσαν τις διαφορές τους με …σανίδες, που ξηλώνουν από παρακείμενα γιαπιά.

«Ορεστειακά – 1903»: Ταραχές, με αφορμή την παράσταση του έργου "Ορέστεια" του Αισχύλου από το Βασιλικό Θέατρο, μεταφρασμένο στη δημοτική από τον καθηγητή Γ. Σωτηριάδη. Το αποτέλεσμα των συγκρούσεων είναι 3 νεκροί και 7 τραυματίες.

«Νοεμβριανά – 1916»: Δύναμη 3.000 Γάλλων αποβιβάζεται στο Φάληρο και τον Πειραιά, προκειμένου να εξαναγκάσει τον βασιλέα Κωνσταντίνο να αποσύρει στρατεύματα από τη Θεσσαλία και να παραδώσει τις ποσότητες πολεμικού υλικού που ζητήθηκαν, καθώς επίσης να αποσύρει όλες τις στρατιωτικές δυνάμεις από την Πελοπόννησο και να εγκαταστήσει έλεγχο στον Ισθμό και την Πάτρα. Ακολούθησε κανονιοβολισμός και μάχη στην περιοχή Ζαππείου - Σταδίου (μάχη των Αθηνών), στην οποία σκοτώθηκαν ή τραυματίσθηκαν 194 Γάλλοι και 84 Έλληνες. Η αποχώρηση των Γαλλικών δυνάμεων την επόμενη ημέρα, έδωσε την αφορμή οχλοκρατικών βιαιοτήτων σε βάρος των Βενιζελικών, που θεωρήθηκαν συνυπαίτιοι για την πολεμική ενέργεια των Γάλλων. Σε απάντηση, η "Τριανδρία" (Βενιζέλος, Κουντουριώτης, Δαγκλής) και η προσωρινή κυβέρνηση της Θεσσαλονίκης, λόγω των Νοεμβριανών, κηρύσσουν έκπτωτο τον βασιλιά Κωνσταντίνο.

1922: Με την επικράτηση του κινήματος Πλαστήρα – Ζορμπά, συλλαμβάνονται οι «Κωνσταντινικοί», δηλαδή οι οπαδοί του βασιλέως Κωνσταντίνου. Και βέβαια δεν πρέπει να ξεχνάμε την περιβόητη «εκτέλεση των Εξ», που ήταν αποτέλεσμα μιας δίκης παρωδίας, δικαιολογημένης από την πρόσφατη Μικρασιατική Καταστροφή και την ανάγκη το κόσμου για «αίμα», που πραγματοποιήθηκε ωστόσο «εν θερμώ», χωρίς τα εχέγγυα της δίκαιης δίκης, όπως άλλωστε αποφάσισε το 2010 ο Άρειος Πάγος.

1927: Συγκρούσεις στην Αθήνα μεταξύ οπαδών του παλαιού και του νέου ημερολογίου.

Σύγχρονα ανάλογα; Πολλά, τα οποία οδήγησαν για παράδειγμα στον άδικο θάνατο εργαζομένων της Marfin, σε έκτροπα και αθλιότητες στο Μνημείο του Άγνωστου Στρατιώτη, εκτεταμένες καταστροφές στο κέντρο της Αθήνας κλπ, των οποίων δυστυχώς «ουκ έστιν αριθμός».

• «ΑΜΦΙΛΕΓΟΜΕΜΕΣ» ΚΑΙ ΠΙΘΑΝΩΣ «ΑΣΤΕΙΕΣ» ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ

1925: Ο στρατηγός Θεόδωρος Πάγκαλος καθορίζει το μήκος της γυναικείας φούστας, η οποία πρέπει να απέχει 30 εκατοστά από το έδαφος. Όσες γυναίκες δεν ακολουθούσαν τις υποδείξεις συλλαμβάνονταν από την αστυνομία. Η απόφαση «άντεξε» 4 μήνες και ανακλήθηκε.

1967: Απαγορεύεται στις υπαλλήλους των υπουργείων να φορούν μίνι φούστες.

• ΕΝΔΕΙΚΤΙΚΕΣ ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΠΟΛΙΤΙΚΕΣ ΑΣΤΟΧΙΕΣ

1935 – 1937: Αδυναμία σύγκλισης των πολιτικών δυνάμεων, με κυριότερο πρόβλημα το «αποτακτικό», δηλαδή την επαναφορά στην ενέργεια απότακτων αξιωματικών που είχαν εμπλακεί στο κίνημα του 1935, των Βενιζέλου – Πλαστήρα. Το θέμα έληξε μερικώς με την κήρυξη του πολέμου του 1940 και οριστικά το 1941, με ενέργεια της εξόριστης κυβέρνησης Τσουδερού και την επάνοδο του συνόλου σχεδόν των αξιωματικών που είχαν εμπλακεί και δεν είχαν καταδικασθεί.

1937: Καθυστερημένη συμφωνία των πολιτικών κομμάτων για το πρόγραμμα που θα εφάρμοζαν σε περίπτωση αποκατάστασης της δημοκρατίας, με την υπογραφή πρωτοκόλλου, το οποίο υποβλήθηκε στον Βασιλέα, χωρίς αποτέλεσμα. Τα κόμματα συμφωνούσαν στον σχηματισμό οικουμενικής κυβέρνησης, με την προϋπόθεση ο βασιλιάς να «διώξει» τον Μεταξά. Συμφωνία που θα μπορούσε να είχε επιτευχθεί πριν από την επιβολή της δικτατορίας.

1964 – 1967: Αδυναμία σύγκλισης των πολιτικών κομμάτων, αποστασία, «Ιουλιανά», Επταετία. Ήταν άμοιροι ευθυνών οι πολιτικοί της εποχής;

1974: Μετά την ατυχή και αδικαιολόγητη έξοδο της Ελλάδας από το ΝΑΤΟ, άνοιξε ο δρόμος για τις τουρκικές διεκδικήσεις.

1980: Η επάνοδος στο ΝΑΤΟ χωρίς να εξασφαλισθεί ότι αυτή θα πραγματοποιείτο υπό το προηγούμενο Status quo, έδωσε την ευκαιρία στην Τουρκία να προκαλεί ζητήματα, τα οποία έκτοτε συντηρούν το θερμό κλίμα μεταξύ των δύο χωρών.  

1997: Συμφωνία της Μαδρίτης μεταξύ Σημίτη και Ντεμιρέλ, στην οποία αναγνωρίζονται ζωτικά συμφέροντα της Τουρκίας στο Αιγαίο.

2008: Ενώ δώσαμε στο Βουκουρέστι σκληρή μάχη, με ισχυρή επιχειρηματολογία, η οποία έπεισε ώστε να αποφασισθεί ομόφωνα (της Τουρκίας συμπεριλαμβανομένης) να μη προσκληθούν τα Σκόπια στο ΝΑΤΟ, εδώ για ψηφοθηρικούς λόγους «πανηγυρίζαμε ότι ασκήσαμε βέτο» και τελικά αυτό το πληρώσαμε στη Χάγη, με την αρνητική για τα εθνικά μας συμφέροντα, απόφαση του Διεθνούς Δικαστηρίου.

2018: Συμφωνία των Πρεσπών.

• ΕΠΙΛΟΓΟΣ

Οι προκλήσεις πολλές. Η διεθνής συγκυρία πολύπλοκη. Η Ιστορία δεδομένη. Τα λάθη που κάναμε πολλά. Το μέλλον αβέβαιο.

Γνωρίζουμε τι πρέπει να αποφύγουμε;

Σοφή η συμβουλή του απλού λαού: «τα παθήματα να γίνονται μαθήματα».

Είναι η Ελλάδα έτοιμη;

Είναι οι Έλληνες έτοιμοι;

Πρέπει να φοβόμαστε τους άλλους ή τους εαυτούς μας;

Ποιος είναι ο εχθρός μας; Πρωτίστως εμείς οι ίδιοι.

Πρέπει κυρίως να νικήσουμε τον κακό εαυτό μας.

Πρέπει απλά να έχουμε πάντα υπόψη μας:

Όποιος δεν θυμάται το παρελθόν του, είναι καταδικασμένος να το ξαναζήσει!

Νικόλαος Πιτσόλης

Αντγος ε.α.

Επίτιμος Διευθυντής Ζ’ Κλάδου/ΓΕΕΘΑ

24/02/2019