Η ΟΙΚΟΝΟΜΙΑ ΚΑΙ ΑΚΡΙΒΕΙΑ ΤΟΥ ΥΠΟΧΡΕΩΤΙΚΟΥ ΙΕ' ΙΕΡΟΥ ΚΑΝΟΝΟΣ ΤΗΣ ΑΒ' ΣΥΝΟΔΟΥ ΤΟΥ ΑΓΙΟΥ ΦΩΤΙΟΥ, ΒΑΣΗ ΤΗΣ ΔΙΑΧΡΟΝΙΚΗΣ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑΣ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΤΗΣ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣ (Μέρος Β'.),μοναχου Μακαριου Κουτλουμουσιανου

"Περιπτώσεις ἀσκήσεως ἐκκλησιαστικῆς Οἰκονομίας σέ ἐπισκόπους πού ἐκήρυτταν αἵρεσιν.
(Περί Νεστορίου)

Ὁ ἅγιος Κύριλλος Ἀλεξανδρείας ἐπαινοῦσε τόν πιστό λαό τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πού διέκοψε ἄμεσα τήν ἐκκλησιαστική κοινωνία μέ τόν πατριάρχη του Νεστόριο «διά τήν ὀρθήν πίστιν»79, ἐπειδή δηλαδή ἐκήρυττε βλάσφημες διδασκαλίες. Χαρακτήριζε μάλιστα ὡς «ἐλαφροτέρους» καί «κολακεύοντας»80, ὅσους στήν Κωνσταντινούπολη δέν ἔπραξαν τό ἴδιο, ἀλλά ἀντιθέτως κοινωνοῦσαν μαζί του.

Παρά ταῦτα ὁ Ἅγιος δέν διέκοψε ἀμέσως τήν κοινωνία μέ τόν Νεστόριο81, ἀλλά μιμήθηκε «τούς ἰατρικήν ἔχοντας ἐμπειρίαν, οἵ τά ἐν τοῖς σώμασι γινόμενα τῶν παθῶν οὐκ εὐθύς ταῖς διά σιδήρου καί πυρός ὑποφέρουσιν ἀνάγκαις, ἀλλ᾿ ἠπίοις ἐν ἀρχαῖς φαρμάκοις καταμαλάσσουσι, περιμένοντες τόν ταῖς τομαῖς πρέποντα καιρόν»82. Ἐπειδή λοιπόν πίστευε, «ὅτι χρή τοῖς ὀλισθήσασι χεῖρα διδόναι, καί ὡς ἀδελφούς πεσόντας ἐγεῖραι»83, προέτρεπε τόν Νεστόριο διά παραινετικῶν ἐπιστολῶν, στίς ὁποῖες τόν ἀποκαλοῦσε «συλλειτουργό»84, «ἀποσχέσθαι μέν τῶν οὕτω σκαιῶν καί διεστραμμένων δογμάτων... ἀνθελέσθαι δέ τήν ὀρθήν πίστιν»85.

Ἐπιπλέον ὁ ἅγιος Κύριλλος ἀγωνίσθηκε «ἵνα γραψάντων αὐτῷ πολλῶν (Ὀρθοδόξων ἐπισκόπων) ἴσως ἐντραπῇ καί διορθωθῇ ὁ Νεστόριος... καί μετά πάντων, ἤτοι διά Οἰκουμενικῆς Συνόδου ποιήσασθαι τό δίκαιον»86.
Πράγματι, ἡ τελική καταδίκη τοῦ Νεστορίου καί ὁριστική διακοπή τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μαζί του ἀπό ὅλους τούς Ὀρθοδόξους πραγματοποιήθηκε κατά τήν Γ΄Οἰκουμενική Σύνοδο... "

«Η αγία και οικουμενική Τρίτη Σύνοδος εν τη κατά την Ασίαν Εφέσω συνεκροτήθη, εν τη μεγάλη εκκλησία της πόλεως, ήτις καλείτε Μαρία Θεοτόκος...
Συνεκροτήθη δε κατά Νεστορίου...
Διότι... κακόφρων εγένετο περί το της ενσάρκου οικονομίας Μυστήριον...
Λοιπόν η αγία Σύνοδος αυτή, δια τούτον αναθεματίσασα...»
(Ιερό Πηδάλιο Αγίου Νικοδήμου, σελίδα 166-167)

"Ἀξίζει νά σημειωθῇ, ὅτι ὁ Νεστόριος μέχρι τήν στιγμή τῆς καταδίκης του ἀπεκαλεῖτο ἀπό τούς ἐπισκόπους τῆς Συνόδου «εὐλαβέστατος καί ὁσιώτατος», θεωρεῖτο δηλαδή ἐπίσκοπος τῆς Καθολικῆς Ἐκκλησίας87".
(Ἀρχιμανδρίτου Βασιλείου Παπαδάκη,Το σχίσμα του ζηλωτικου παλαιοημερολογιτισμού)

«Τω ευλαβεστάτω και θεοφιλεστάτω συλλειτουργώ Νεστόριω, Κύριλλος εν Κυρίω χαίρειν...»
(Επιστολή Β' Κυρίλλου προς Νεστόριον, Πρωτοπρ. Ιωάννου Σ. Ρωμανίδου)

«Τω ευλαβεστάτω και θεοσεβεστάτω συλλειτουργώ Νεστόριω, Κύριλλος καί ή συνελθούσα σύνοδος έν' Αλεξανδρεία εκ τής Αιγυπτιακής διοικήσεως, εν Κυρίω χαίρειν...»
(Επιστολή Γ' Κυρίλλου προς Νεστόριον, Πρωτοπρ. Ιωάννου Σ. Ρωμανίδου)

Από όλα αυτά συνεπάγεται ότι η περίπτωση του Νεστορίου είναι τελείως άσχετη με την συγκεκριμένη περίπτωση των Αιρετικών Ψευδεπίσκοπων της Ληστρικής Συνόδου της Κρήτης.
Επί Νεστορίου δεν υπήρχε μια ανάλογη Ληστρική Σύνοδος.
Δεν είχε κατοχυρωθεί Συνοδικά το αιρετικό δόγμα.
Ο  Νεστόριος κύρηττε προσωπικές αιρετικές διδασκαλίες, " Ου γαρ δόγμα συνιστά ή γνώμη τινών εν τη Εκκλησία"
(Ιερόν Πηδάλιον Αγίου Νικοδήμου, υποσημείωση [2] σελ.7)

Σε επιστολή του προς τον Ηγούμενο Θεόφιλο, ο Όσιος Θεόδωρος Στουδίτης έχει αποφανθεί εν' Πνεύματι Αγίω για αυτό το ζήτημα λέγοντας,
"Αυτά λοιπόν μαζί με τον χαιρετισμό  θεώρησα απαραίτητο να υπενθυμίσω στην πατρωσύνη σου, με σκοπό, γνωρίζοντας ότι υπάρχει αίρεση, να αποφεύγει την αίρεση, δη τους αιρετικούς, ώστε ούτε να κοινωνεί μαζί τους, ούτε να τους μνημονεύει στην περίφημη μονή της κατά τη Θεία Λειτουργία, γιατί υπάρχουν πολύ μεγάλες απειλές, που έχουν διατυπωθεί από τους Αγίους για εκείνους  πού συγκαταβαίνουν με αυτήν μέχρι του σημείου της κοινής συνεστιάσεως.

Εάν όμως ρωτάει η οσιότητα σου, γιατί δεν το είπαμε αυτό πριν από την λεηλασία της μονής, αλλά  και εμείς μνημονεύαμε τούς Κωνσταντινοπολίτες-Επισκόπους- να γνωρίζει τούτο· ότι δεν είχε συγκληθεί Σύνοδος, ούτε και είχε  ακόμα διατυπωθεί το πονηρό δόγμα και ανάθεμα, και ότι πριν από αυτά ήταν επικίνδυνο να χωριστούμε τελείως από αυτούς που παρανομούσαν, παρά μόνο να αποφεύγουμε την ολοφάνερη κοινωνία μαζί τους, και με την πρέπουσα οικονομία να τους μνημονεύουμε προσωρινά..."

Δηλαδή αυτό σημαίνει ότι σε περιπτώσεις κατά τις οποίες επίσκοποι της Εκκλησίας αρχίσουν να κηρύττουν αιρετικές προσωπικές διδασκαλίες έχουμε το δικαίωμα οι Χριστιανοί είτε να εφαρμόσουμε την Εκκλησιαστική Οικονομία και να κοινωνούμε μαζί τους εώς της καταδίκης τους από Ορθόδοξο Σύνοδο, είτε να διακόψουμε την κοινωνία μαζί τους προ της συνοδικής κρίσεώς τους.

Οι Άγιοι Πατέρες της Γ΄ Οικουμενικής Συνόδου έως την οριστική καταδίκη του Νεστορίου φυσικά και θεωρούσαν τα μυστήρια τα γενόμενα υπό αυτόν ως έγκυρα, εφόσον χρησιμοποιώντας την Εκκλησιαστική Οικονομία, του αναγνώριζαν το επισκοπικό του αξίωμα και τον δέχονταν ως μέλος της Εκκλησίας.

Και επειδή όπως είδαμε ο Άγιος Θεόδωρος Στουδίτης στην Τιμία Επιστολή του πρώτα διατύπωσε την Εκκλησιαστική Οικονομία, τώρα συνεχίζοντας αποσαφηνίζει και την Ακρίβεια,
"Αφού όμως εκδηλώθηκε φανερά η αιρετική ασέβεια με την Σύνοδο, πρέπει τώρα η ευλάβεια σου, μαζί με όλους τους Ορθοδόξους, να μη κοινωνεί με τους κακοδόξους ούτε να  μνημονεύει κανένα από αυτούς που έλαβαν μέρος στην Σύνοδο, ή ομοφρονούν με αυτήν.
Διότι εσύ που αληθώς φέρεις το όνομα του Θεόφιλου είναι δίκαιο και με αυτόν τον τρόπον να αγαπάς τον Θεό .
Γιατί ο Ιερός Χρυσόστομος με μεγάλη φωνή εχθρούς του Θεού χαρακτήριζε όχι μόνο τους αιρετικούς, αλλά και εκείνους που κοινωνούν μαζί με αυτούς ...
Και αν εσύ που μίλησες με θάρρος με την δύναμη του Θεού, ως άγιος, πριν εκδηλωθεί η τέλεια αίρεση, τώρα μετά την αίρεση αν υποχωρήσεις, πώς θα τολμήσει άλλος να βγάλει λαλιά;
Αν το μοναχικό τάγμα δεν τα θεωρήσει όλα σκουπίδια εννοώ, μοναστήρια λέγω και όλα όσα είναι γύρω από αυτά, πώς ο λαϊκός θα περιφρονήσει τη γυναίκα, τα παιδιά και όλους τους άλλους ; "(Επιστολή ΛΘ'(39)-.Θεοφίλω ηγουμένω.)

Εύχεστε και για εμένα
Μοναχός Μακάριος Κουτλουμουσιανός



79 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἐπιστολή ιη΄, P.G.77, 125BC.
80 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἐπιστολή ια΄, P.G.77, 81B.
81 Ἔνθ᾿ ἀνωτ. P.G.77, 81A, 84CD.
82 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἐπιστολή ιη΄, P.G.77, 124D125A
83 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἐπιστολή ια΄, P.G.77, 81A.
84 Ἁγίου Κυρίλλου Ἀλεξανδρείας, Ἐπιστολή ιζ΄, P.G.77, 105C.
85 Ἔνθ᾿ ἀνωτ. P.G.77, 108B.
86 Δοσιθέου Ἱεροσολύμων, Δωδεκάβιβλος, βιβλίο γ΄, κεφ. ιε΄, § κ΄, σελ. 175.
87 Ἔνθ᾿ ἀνωτ. § μα΄, σελ. 222.