Ομολογία

Ζητείται αντίλογος

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Το δικαίωμα είναι βασική έννοια του Δικαίου και έχει τον εξής ορισμό: «Δικαίωμα είναι η εξουσία, που απονέμεται από το δίκαιο στο πρόσωπο (φυσικό ή νομικό), για την ικανοποίηση έννομων συμφερόντων του».

ΔΙΑΚΡΙΣΗ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΩΝ

Τα δικαιώματα κατατάσσονται σε διάφορες κατηγορίες, με σκοπό την καλύτερη εποπτεία και την καλύτερη κατανόηση των κανόνων των επιμέρους δικαιωμάτων. Έτσι, τα δικαιώματα διακρίνονται σε απόλυτα και σχετικά:

Απόλυτα είναι τα δικαιώματα της προσωπικότητας, τα εμπράγματα (κυριότητα, δουλεία, ενέχυρο, υποθήκη), τα δικαιώματα σε άυλα αγαθά (πνευματική ιδιοκτησία, εφεύρεση), οικογενειακά δικαιώματα (γονική μέριμνα, συμβίωση) και κληρονομικά δικαιώματα.

Σχετικά είναι τα ενοχικά δικαιώματα, τα δικαιώματα διατροφής, τα περιουσιακά κ.λπ.

ΑΝΘΡΩΠΙΝΑ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Στα απόλυτα δικαιώματα υπάγονται και τα λεγόμενα ανθρώπινα δικαιώματα, που είναι: Η ισότητα έναντι του νόμου, ο σεβασμός της ελευθερίας του άλλου, η παραδοχή της αθωότητας μέχρις αποδείξεως της ενοχής, η ελευθερία της σκέψης και των πεποιθήσεων (και επομένως και των θρησκευτικών πεποιθήσεων), η ελευθερία της διαμονής, της κυκλοφορίας, του συνεταιρίζεσθαι, του συνέρχεσθαι, τα κοινωνικά και οικογενειακά δικαιώματα, η ισοτιμία ανδρών και γυναικών, το δικαίωμα στο γάμο, στην κοινωνική ασφάλιση, στην εργασία και την ανάπαυση. Επίσης το δικαίωμα του εκλέγειν και εκλέγεσθαι. Καταδικάζονται, ως αντιτιθέμενα στα ανθρώπινα δικαιώματα: η δουλεία, τα βασανιστήρια, ο φυλετισμός και η βία.

ΚΑΙΝΗ ΔΙΑΘΗΚΗ ΚΑΙ ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ

Η λέξη δικαιώματα αναφέρεται οκτώ φορές στην Κ. Διαθήκη. Στις αναφορές αυτές υπάρχουν δικαιώματα του Κυρίου, του Θεού, του νόμου, της λατρείας, της σάρκας και των αγίων. Πουθενά δεν αναφέρονται ανθρώπινα δικαιώματα. Έτσι:

1/ Δικαιώματα του Κυρίου:

Λουκάς 1. 6: «ήσαν δε δίκαιοι αμφότεροι ενώπιον του Θεού, πορευόμενοι εν πάσαις ταις εντολαίς και δικαιώμασι του Κυρίου άμεμπτοι».

2/ Δικαιώματα του Θεού:

Ρωμαίους 1. 32: «οίτινες το δικαίωμα του Θεού επιγνόντες, ότι οι τα τοιαύτα πράσσοντες άξιοι θανάτου εισίν, ου μόνον αυτό ποιούσιν, αλλά και συνευδοκούσι τοις πράσσουσι».

Αποκάλυψη 15. 4: «ότι μόνος όσιος, ότι πάντα τα έθνη ήξουσι και προσκυνήσουσιν ενώπιόν σου, ότι τα δικαιώματά σου εφανερώθησαν».

3/ Δικαιώματα του νόμου:

Ρωμαίους 2. 26: «εάν ουν η ακροβυστία τα δικαιώματα του νόμου φυλάσση, ουχί η ακροβυστία αυτού εις περιτομήν λογισθήσεται;».

Ρωμαίους 8. 4: «ίνα το δικαίωμα του νόμου πληρωθεί εν ημίν τοις μη κατά σάρκα περιπατούσιν, αλλά κατά πνεύμα».

4/ Δικαιώματα της λατρείας:

Εβραίους 9. 1: «Είχε μεν ουν η πρώτη σκηνή δικαιώματα λατρείας το τε άγιον κοσμικόν».

5/ Δικαιώματα της σάρκας:

Εβραίους 9. 10: «….. μόνον επί βρώμασι και πόμασι και διαφόροις βαπτισμοίς και δικαιώμασι σαρκός, μέχρι καιρού διορθώσεως επικείμενα».

6/ Δικαιώματα των αγίων:

Αποκάλυψη 19. 8: «και εδόθη αυτή ίνα περιβάληται βύσσινον λαμπρόν καθαρόν^. το γαρ βύσσινον τα δικαιώματα των αγίων εστί».

Σ’ όλες τις ανωτέρω αναφορές τα δικαιώματα αφορούν, είτε σε νόμους του Κυρίου, είτε σε προειδοποιήσεις του Θεού, σε βουλές του Θεού, είτε σε εντολές του νόμου, σε απαιτήσεις του νόμου, είτε σε λατρευτικές διατάξεις, είτε σε διατάξεις για το σώμα, είτε σε δίκαιες πράξεις των αγίων.

Πουθενά στην Κ. Διαθήκη δεν αναφέροντα τα λεγόμενα «ανθρώπινα δικαιώματα», κάτι που ασφαλώς δεν θα έχει απασχολήσει και τους ερμηνευτές Πατέρες της Εκκλησίας, οι οποίοι για να προβούν σε ερμηνείες θα πρέπει να στηριχθούν σε αναφορές στην Αγία Γραφή ή σε ερμηνείες σε προ αυτών Πατέρες, σύμφωνα και με την κλασική ρήση του αγίου Μαξίμου του Ομολογητή: «πάσα λέξις και φωνή, μη τοις πατράσιν ειρημένη, καινοτομία προδήλως καθέστηκε».

ΔΙΚΑΙΩΜΑΤΑ ΚΑΙ γ. ΠΟΡΦΥΡΙΟΣ

Την μη ύπαρξη πατερικής τεκμηρίωσης πάνω στα λεγόμενα «ανθρώπινα δικαιώματα» δηλώνει εμμέσως πλην σαφώς και ο μακαριστός γ. Πορφύριος, ο οποίος δηλώνει απερίφραστα, ότι όσοι ασχολούνται και υπεραμύνονται γενικώς των όποιων δικαιωμάτων, απλώς θεωρούνται στενόμυαλοι: «Δεν είναι ο Χριστός τόσο στενόμυαλος, όσον είμαστε εμείς οι άνθρωποι, που θέλουμε να υπερασπιζόμαστε τα δικαιώματα» (Ανθολόγιο συμβουλών γέροντος Πορφυρίου, σελ. 71-75).

Από τα ανωτέρω καταγραφόμενα αποδεικνύεται, ότι ούτε στην αγία Γραφή, ούτε στην Πατερική γραμματεία αναφέρονται δικαιώματα, κάτι που δεν μπορεί να έχει ένας πιστός Χριστιανός, παρά μόνον υποχρεώσεις.

ΠΟΛΙΤΗΣ ΚΑΙ ΟΔΙΤΗΣ

Πολίτης είναι ο κάτοικος μιας πόλης, ο οποίος έχει και πολιτικά δικαιώματα και κατ’ επέκταση, ο κάτοικος ενός κράτους, ο οποίος έχει την αντίστοιχή ιθαγένεια και τα δικαιώματα που απορρέουν από αυτήν, αλλιώς υπήκοος.

Η λέξη «πολίτης» υπάρχει τρεις φορές στην Κ. Διαθήκη:

«και πορευθείς εκολλήθη ενί των πολιτών της χώρας εκείνης, και έπεμψεν αυτόν εις τους αγρούς αυτού βόσκειν χοίρους» (Λουκ. 15. 15).

«οι δε πολίται αυτού εμίσουν αυτόν, και απέστειλαν πρεσβείαν οπίσω αυτού λέγοντες» (Λουκ. 19. 14).

«εγώ άνθρωπος μεν ειμί Ιουδαίος Ταρσεύς, της Κιλικίας ουκ ασήμου πόλεως πολίτης» (Πράξ. 21. 39).

Οδίτης είναι ο οδεύων επί της οδού, ο οδοιπόρος.

Η λέξη «οδίτης», καθώς και η λέξη οδοιπόρος δεν αναφέρονται στην Κ. Διαθήκη. Αντιθέτως, εμφανίζεται σε έργα του αγίου Ιωάννη Χρυσόστομου.

Ας θυμηθούμε τι είπε ο Χριστός στους μαθητές Του: «μη φοβηθήτε από των αποκτεννόντων το σώμα, την δε ψυχήν μη δυναμένων αποκτείναι» (Ματθ. 10. 28).

Ο Απόστολος Παύλος εξέφραζε αυτήν την κατάσταση γράφοντας: «πέπεισμαι γαρ ότι ούτε θάνατος ούτε ζωή ούτε άγγελοι ούτε αρχαί ούτε δυνάμεις ούτε ενεστώτα ούτε μέλλοντα ούτε ύψωμα ούτε βάθος ούτε τις κτίσις ετέρα δυνήσεται ημάς χωρίσαι από της αγάπης του Θεού της εν Χριστώ Ιησού τω Κυρίω ημών» (Ρωμ. 8. 38-39). Είχε μέσα του τον Χριστό και δεν τον διακατείχε κανένας φόβος

Επίσης, είναι θαυμάσιο το χωρίο της προς Διόγνητον επιστολής του β΄ αιώ­να (συντάκτης, ανώνυμος μαθητής του απολογητή Αριστείδη, δάσκαλος του Κλήμη Αλεξανδρέα), που εκφράζει την πίστη των πρώτων Χριστιανών. Μεταξύ των άλλων γράφεται, ότι οι Χριστιανοί «πατρίδας οικούσιν ιδίας, αλλ' ως πάροικοι· μετέχουσι πάντων ως πολίται, και πανθ' υπομένουσιν ως ξένοι· πάσα ξένη πατρίς εστίν αυτών, και πάσα πατρίς ξένη».

Δηλαδή, οι Χριστιανοί έχουν πατρίδες, αλλά στην πραγματικότητα ζουν ωσάν να είναι πάροικοι, μετέχουν στην κοινωνική ζωή ως πολίτες, αλλά όλα τα υπομένουν ωσάν να είναι ξένοι. Κάθε ξένο τόπο τον θεωρούν πατρίδα τους, και την πατρίδα τους την θεωρούν ως ξένη. Άλλωστε, «ημών γαρ το πολίτευμα εν ουρανοίς υπάρχει» (Φιλιπ. 3. 20).

Και αυτό συμβαίνει γιατί, πάλι κατά την προς Διόγνητον επιστολή, οι Χριστιανοί «επί γης διατρίβουσιν, αλλ' εν ουρανώ πολιτεύονται. Πείθονται τοις ωρισμένοις νόμοις, και τοις ιδίοις βίοις νικώσι τους νόμους». Δηλαδή, ζουν στην γη, αλλά πολιτεύονται στον ουρανό, υπακούουν στους νόμους της Πολιτείας, αλλά με την ζωή τους υπερβαίνουν τους νόμους.

Είναι εξόχως καταπληκτικός ο λόγος του αγίου Ιωάννου του Χρυσοστόμου που λέγει,

ότι ο Χριστιανός δεν είναι απλώς «πολίτης» του κόσμου αυτού, αλλά είναι «οδίτης» προς το ουράνιο πολίτευμα.

Και γράφει: «μη είπης· έχω τήνδε την πόλιν και έχω τήνδε. Ουκ έχει ουδείς πόλιν. Η πόλις άνω εστίν. Τα παρόντα οδός εστίν». Δηλαδή, οι Χριστιανοί θεωρούν ως πραγματική τους πόλη τον ουρανό, ήτοι την μετοχή της δόξης του Θεού και διαρκώς πορεύονται προς αυτήν την ένδοξη πόλη. Έτσι, στην πραγματικότητα είμαστε «οδίτες» προς την ουρανούπολη. Και αυτό συνδέεται με τον λόγο του Αποστόλου Παύλου: «ου γαρ έχομεν ώδε μένουσαν πόλιν, αλλά την μέλλουσαν επιζητούμεν» (Εβρ. 13. 14). Είμαστε «ουρανοδρόμοι» και «ουρανοπολίτες».

Παρά ταύτα, εμείς οι σύγχρονοι Χριστιανοί, τα νεότερα αδέλφια τέτοιων μεγάλων αγίων

και οικουμενικών διδασκάλων, αν και έχουμε τέτοιους αγίους, ζούμε πολύ φτωχά, είμαστε φοβισμένοι, φοβόμαστε κάθε μικρό εχθρό, ακόμη και την σκιά μας, είμαστε φυλακισμένοι στην φιλαυτία μας, κλεισμένοι μέσα στα στενά κελιά του εαυτού μας, διακατεχόμαστε από ανασφάλεια.

Φοβόμαστε τον διπλανό μας, αφού τον κάθε άνθρωπο τον θεωρούμε απειλή της ύπαρξής μας, φοβόμαστε τον διάβολο, τον Αντίχριστο, πράγμα το οποίο δεν συνέβαινε στους αγίους, γιατί όποιος συνδέεται με τον Χριστό και αγαπά τους αδελφούς του δεν μπορεί να φοβάται κανέναν, αφού κατά τον Ευαγγελιστή Ιωάννη «η τελεία αγάπη έξω βάλλει τον φόβον» (Ἰ­ω. Α΄ 4. 18).

Είναι χαρακτηριστικός ο λόγος ενός λογοτέχνη, που μιλά για τον σύγχρονο αγχώδη άνθρωπο και τον συγκρίνει με τον Φώτη Κόντογλου, τον γνωστό Χριστιανό καλλιτέχνη, ο οποίος εμπνεόταν από την αγάπη του Θεού. Γράφει:

«Στο δρόμο περνώντας, βλέπεις χιλιάδες ανθρώπους και λες: νεκροταφείο κινούμενο είναι ο δρόμος. Όλοι τούτοι πέθαναν η θα πεθάνουν. Σαν τα πρόβατα, σαν τις όρνιθες, καταχτυπούν μια στιγμή τις σκόνες και τα πεζοδρόμια κι ύστερα θα χαθούν, σαν να μην υπήρξαν ποτέ τους. Και ξάφνου βλέπεις έναν και τινάζεσαι χαρούμενος. Λες: τούτος δεν θα πεθάνει. Τούτος έχει ψυχή, πιάνει την ύλη και την κάνει πνεύμα, του δόθηκε μια στάλα εφήμερη ζωή και την κάνει αθανασία… τα μάτια του λάμπουν κι είναι τα χέρια του γεμάτα ανυπομονησία και δύναμη. Κι όταν τον παρασφίξει η πίκρα, αρχινάει και ψέλνει ένα τροπάρι: «Τη υπερμάχω στρατηγώ τα νικητήρια…» ή «Σιγησάτω πάσα σαρξ βροτεία…». Κι η πίκρα ξορκίζεται κι η γης μετατοπίζεται κι ο Κόντογλου, με τα σγουρά μαλλιά του, με τα μεγάλα του μάτια μπαίνει ολάκερος στον παράδεισο» (Ναυπάκτου Ιερόθεος).

Έτσι ζουν οι άγιοι, χωρίς φοβίες, χωρίς ανασφάλειες, αλλά με την δύναμη και την πληρότητα της ζωής. Με τον τρόπον αυτό αντιμετωπίζουν τις δυσκολίες της ζωής, αλλά με τον ίδιο τρόπο υπερβαίνουν θαρραλέα και το φόβο του θανάτου.

Πολλοί ρωτούν για την κάρτα του πολίτη που ετοιμάζεται. Βεβαίως, θα αποφανθεί, για το θέμα αυτό η Εκκλησία. Όμως, εκείνο που χρειάζεται επειγόντως είναι να λάβουμε «την κάρτα του ουρανοπολίτη». Οι άγιοι πορεύθηκαν την οδό προς την ουράνια πόλη, υπερβαίνοντας όλες τις αντίξοες συνθήκες στην ζωή τους και μάλιστα αντιμετώπισαν, με την δύναμη του Αγίου Πνεύματος, μια σιδηρόφρακτη ρωμαϊκή αυτοκρατορία που είχε σύμβολα ειδωλολατρικά και λάτρευε τον αυτοκράτορα ως θεό (Ναυπάκτου Ιερόθεος)..

Οι άγιοι έλαβαν την κάρτα του ουρανοπολίτη, έγιναν ουρανοπολίτες.
Και εμείς πρέπει να τους μιμηθούμε. Αυτό σημαίνει ότι πρέπει να συνδεόμαστε με το Χριστό, να χαραχθεί το όνομα του Χριστού στην καρδιά μας, σύμφωνα με το λόγο της Αποκάλυψης «και είδον, και ιδού το αρνίον εστηκός επί το όρος Σιών, και μετ' αυτού εκατόν τεσσαράκοντα τέσσαρες χιλιάδες, έχουσαι το όνομα αυτού και το όνομα του πατρός αυτού γεγραμμένον επί των μετώπων αυτών» (Αποκ. Ι4. 1).

Αυτό δε το όνομα του Αρνίου και του Πατρός του στο μέτωπο του πιστού Χριστιανού δηλώνει, κατά τον Καισαρείας Αρέθα, «ως τω θείω φωτί του προσώπου αυτού του θείου σφραγίζονται, δι' ου τοις αντιτίμοις επί τούτου και ολεθρίοις δαίμοσι φοβεροί γίνονται». Τότε θα ισχύει ο λόγος του Ευαγγελιστή Ιωάννη: «Υμείς εκ του Θεού εστε, τεκνία, και νενικήκατε αυτούς, ότι μείζων εστίν ο εν υμίν η ο εν τω κόσμω» (Ἰ­ω. Α΄ 4. 4).

Ζώντας αυτήν την εν Χριστώ ζωή στην Εκκλησία, δεν θα φοβόμαστε κανέναν, θα είμαστε ελεύθεροι εν Χριστώ, θα πορευόμαστε από την φιλαυτία στην φιλοθεΐα και την φιλανθρωπία, από το μικρό περιβάλλον στο οποίο ζούμε, θα ανοιγόμαστε στην παγκοσμιότητα και θα γίνουμε ουρανοπολίτες. Δεν θα βασανιζόμαστε από την «μένουσαν πόλιν», με όλα τα πτωτικά της φαινόμενα, αλλά θα εμπνεόμαστε από την «μέλλουσαν πόλιν» (Εβρ. 13. 14) «ης τεχνίτης και δημιουργός ο Θεός» (Εβρ. 11. 10).

«Ουκ οίσθα, ότι αποδημία ο παρών βίος;

Μη γαρ πολίτης ει;

Οδίτης ει... ουκ ει πολίτης αλλ' οδίτης ει και οδοιπόρος...

Η πόλις άνω εστι. Τα παρόντα οδός εστιν...

Άδηλος η έξοδος, άστατος η κτήσις...

Τι μαίνη περί τας σκιάς; Τι αφείς την αλήθειαν κατατρέχεις επί τας σκιάς;»

(άγιος Iωάννης ο Χρυσόστομος)

Ι. ΚΑΡΔΑΣΗΣ