Η άγνωστη ιστορία του Βατικανού: Πόσοι ήταν οι Έλληνες Πάπες;
Tρεις είναι οι επιβεβαιωμένοι Πάπες ελληνικής καταγωγής, ενώ για άλλους τρεις υπάρχουν εικασίες για την καταγωγή τους - Αλλοι δέκα φέρονται να έχουν επίσης σχέση με την Ελλάδα
Habemus... πατριώτη, έλεγαν κάποτε οι Eλληνες μετά την εκλογή Πάπα! Καθώς, μετά την κηδεία του Πάπα Φραγκίσκου, ο οποίος, σημειωτέον, μίλαγε ελληνικά, το Βατικανό αναζητά τον νέο Πάπα, λίγοι θυμούνται την παρουσία Ελλήνων στον θρόνο του Ποντίφικα. Οι Ελληνες, ιδιαίτερα πριν από το Σχίσμα, είναι μια από τις πολλές πτυχές της μακραίωνης ιστορίας του παπικού θεσμού, έχοντας το... απαραίτητο μυστήριο, αφού μόνο τρεις είναι οι επιβεβαιωμένοι Πάπες ελληνικής καταγωγής. Υπάρχουν άλλοι τρεις με πιθανή αλλά αμφισβητούμενη ελληνική καταγωγή και άλλοι (τουλάχιστον) δέκα που φέρονται να έχουν επίσης σχέση με την Ελλάδα.
Σύμφωνα με παλαιότερη καταγραφή του Αρχιερατικού Επιτρόπου της Ρωμαιοκαθολικής Αρχιεπισκοπής Αθηνών, Αρχιερατικού Επιτρόπου Νικηφόρου Βιδάλη, ανάμεσα στους 264 που υπηρέτησαν από τον Απόστολο Πέτρο έως σήμερα, περιλαμβάνονται 12 Ελληνες Πάπες: Ανάκλητος, Ευάρεστος, Τελεσφόρος, Υγίνος, Ελευθέριος, Αντέρως, Σίξτος Β’, Ευσέβιος, Ζώσιμος, Θεόδωρος Α’, Αγάθων και Ιωάννης ΣΤ’. Επιπλέον, ο Ιωάννης Ζ’ και ο Ζαχαρίας, αμφότεροι από την Καλαβρία, συμπληρώνουν τον κατάλογο.
Τους πρώτους χριστιανικούς αιώνες, η Εκκλησία της Ρώμης δεν ήταν απομονωμένη από την ελληνόφωνη Ανατολή· αντιθέτως, συνδεόταν στενά με αυτήν, και αρκετά από τα πρώτα της στελέχη προέρχονταν είτε από την Ελλάδα, είτε από εξελληνισμένες περιοχές της αυτοκρατορίας. Η χρήση της ελληνικής ως λειτουργικής και θεολογικής γλώσσας ήταν τόσο διαδεδομένη, ώστε οι πρώτες εκκλησιαστικές αποφάσεις και οι περισσότερες επιστολές των πρώτων Πατέρων της Εκκλησίας γράφονταν στη γλώσσα του Ομήρου και του Πλάτωνα. Σε αυτό το πλαίσιο, η ανάδειξη Ελλήνων στον παπικό θρόνο δεν αποτέλεσε ιστορική ιδιαιτερότητα, αλλά σχεδόν φυσική εξέλιξη. Παρότι σήμερα η Παπική Εκκλησία ταυτίζεται στη συλλογική συνείδηση με την Ιταλία και τον λατινικό κόσμο, τα πρώτα της βήματα έγιναν σε ένα ευρύτερο πολιτισμικό περιβάλλον, όπου η ελληνική γλώσσα, παιδεία και θεολογία διαδραμάτιζε πρωταγωνιστικό ρόλο. Οι Ελληνες που κάθισαν στον παπικό θρόνο άφησαν το στίγμα τους διαμορφώνοντας, σε μεγάλο βαθμό, την Εκκλησία όπως την ξέρουμε τώρα. Ποιοι είναι όμως οι τρεις επιβεβαιωμένοι Ελληνες Πάπες;
Ανάκλητος (ή Κλήμης Β’)
Ο πρώτος από τους τρεις Πάπες που αναφέρονται ρητά με ελληνική καταγωγή είναι ο Αγιος Ανάκλητος, του οποίου η θητεία τοποθετείται μεταξύ 76-88 μ.Χ. Η ιστορία του είναι και η πιο εντυπωσιακή αλλά και μυστηριώδης, καθώς καταγράφεται ως ο τρίτος Πάπας μετά τον Αγιο Πέτρο. Και αυτό γιατί υπάρχουν ιστορικές πηγές που διαφωνούν ως προς την ταύτισή του με τον Κλήμη Β’, ενώ άλλες τον θεωρούν ξεχωριστό πρόσωπο. Παρά τις ασάφειες, πηγές της παράδοσης υποστηρίζουν ότι καταγόταν από την Αθήνα ή την Κόρινθο, γεγονός που ενισχύει τη θέση του ως Ελληνα στην κεφαλή της Εκκλησίας της Ρώμης. Κατά κάποιες ιστορικές πηγές, ο Πάπας Ανάκλητος ήταν γιος Αθηναίου φιλόσοφου.
Ελευθέριος
Ο δεύτερος Ελληνας Πάπας, ο Ελευθέριος, υπηρέτησε μεταξύ των ετών 174-189 μ.Χ. Γεννημένος στην Επίδαμνο, μια αρχαία ελληνική αποικία που βρίσκεται στο Δυρράχιο (σήμερα στην Αλβανία), ο Ελευθέριος είναι από τους πρώτους Ποντίφικες που άσκησαν ισχυρή επιρροή στη διαμόρφωση της επίσημης θεολογικής γραμμής της Εκκλησίας.Ο Ελευθέριος αναδείχθηκε υπέρμαχος της ορθόδοξης πίστης καταδικάζοντας τις αποκλίσεις και ενισχύοντας τον ρόλο της Ρώμης ως θεολογικού κέντρου. Πάντως, ήταν σε γενικές γραμμές μετριοπαθής Πάπας σε ό,τι αφορούσε ζητήματα πολιτισμικής ενσωμάτωσης, δείχνοντας ανοχή στην αποδοχή εθνικών (μη Ιουδαίων) χριστιανών, κάτι που σηματοδότησε σημαντική εξέλιξη στην πορεία της Εκκλησίας προς την καθολικότητα.
Ζώσιμος
Ο Πάπας Ζώσιμος, ή Ζώσιμος ο Καππαδόκης, ήταν ο 41ος Ποντίφικας και υπηρέτησε στον παπικό θρόνο για σύντομο διάστημα, από το 417 έως το 418 μ.Χ. Αν και γεννήθηκε στην Καλαβρία της Ιταλίας, η οποία την εποχή εκείνη διατηρούσε έντονα στοιχεία ελληνικού πολιτισμού, η καταγωγή του θεωρείται πιθανότατα ελληνική, από τα βάθη της Καππαδοκίας.Ο Ζώσιμος διαδραμάτισε καθοριστικό ρόλο στις θεολογικές διαμάχες της εποχής του, κυρίως στον αγώνα κατά του Πελαγιανισμού, ενός κινήματος που αμφισβητούσε το δόγμα του προπατορικού αμαρτήματος, καθώς, σύμφωνα με αυτή την αίρεση, η ανθρώπινη φύση δεν επηρεάζεται από το προπατορικό αμάρτημα.
Οι τρεις με... ίσως
Η επιρροή της ελληνικής σκέψης και καταγωγής στους πρώτους αιώνες του παπικού θεσμού υπήρξε ευρύτερη απ’ όσο συνήθως πιστεύεται. Πέρα από τους τρεις ιστορικά καταγεγραμμένους Ελληνες Πάπες, υπήρξαν και άλλοι Ποντίφικες για τους οποίους υπάρχουν ενδείξεις ή εικασίες περί ελληνικής καταγωγής, αν και η ιστορική τεκμηρίωση παραμένει ελλιπής. Πιο ισχυρές είναι οι ενδείξεις για Πάπες με πιθανή αλλά αμφισβητούμενη ελληνική καταγωγή για τους:- Θεόδωρο Α’ (642-649): Γιος Ελληνα επισκόπου από την Ιερουσαλήμ. Αν και θεωρείται «Ρωμαίος» Πάπας, η καταγωγή του από την Ανατολή και η εκπαίδευσή του σε ελληνόφωνο περιβάλλον ενισχύουν την άποψη περί ελληνικής ταυτότητας.
- Ιωάννη ΣΤ’ (701-705): Σύμφωνα με ορισμένες αναφορές, ήταν ελληνικής καταγωγής από τη Συρία, περιοχή με έντονα ελληνορθόδοξα χαρακτηριστικά κατά την εποχή του. Ηταν 85ος Πάπας και αντιμετώπισε με όπλο»τη διπλωματία μέχρι και εξέγερση στη Ρώμη.
- Ιωάννη Ζ’ (705-707): Γεννήθηκε στη Ρώμη, αλλά καταγόταν από οικογένεια ελληνικής προέλευσης από τη Βυζαντινή Ανατολή. Η παιδεία του ήταν έντονα επηρεασμένη από την ελληνική θεολογία και διοίκηση. Προτού γίνει Ποντίφικας, αφιέρωσε στους γονείς του έναν επιτάφιο, ο οποίος διατηρήθηκε στην Εκκλησία της Αγίας Αναστασίας μέχρι τον 15ο αιώνα.
Το ενδιαφέρον του για την τέχνη μαρτυρείται επίσης από τις διάφορες τοιχογραφίες που είχε ζωγραφίσει σε πολυάριθμες εκκλησίες. Οι ιστορικές πηγές αναφέρουν ότι χειροτόνησε 18 επισκόπους κατά τη διάρκεια του ποντιφικού του αξιώματος. Πέθανε μόλις δύο χρόνια αφότου ανέβηκε στον παπικό θρόνο.
απο το Πρωτο θεμα
.jpg)
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου