Ομολογία

ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ  

ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΡΟΝΗΜΑΤΩΝ 

ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ 

ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ 

(σχέδιο προβληματισμού και 

διαλόγου) 

«Δεύτε διαλεχθώμεν»(τελευταίο)

Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου

Σημείωμα προς τους αναγνώστες του 

ιστολογίου

Εδώ και λίγο καιρό ξεκινήσαμε μια σειρά δημοσιεύσεων με τίτλο ΒΑΣΙΚΑ ΣΗΜΕΙΑ  ΕΚΚΛΗΣΙΟΛΟΓΙΚΩΝ ΦΡΟΝΗΜΑΤΩΝ ΣΥΓΧΡΟΝΟΥ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥ ΧΡΙΣΤΙΑΝΟΥ (σχέδιο προβληματισμού και διαλόγου) «Δεύτε διαλεχθώμεν».

Όπως γράφτηκε από την αρχή, σκοπός των δημοσιεύσεων ήταν ο προβληματισμός και ο διάλογος σε σύγχρονα εκκλησιολογικά θέματα που αγγίζουν την Ορθόδοξη πίστη.

Μέχρι τώρα, δυστυχώς, διαπιστώσαμε τα εξής θλιβερά.

Α. Το μόνο θέμα στο οποίο ήταν λαλίστατοι οι σχολιαστές είναι το θέμα των ΓΟΧ, αναδεικνύοντας το θέμα αυτό ως το μοναδικό σύγχρονο πρόβλημα  της Εκκλησίας. Για τα υπόλοιπα θέματα (π.χ ΣΥΝΟΔΟΣ ΚΡΗΤΗΣ - ΣΥΓΧΡΟΝΕΣ ΑΙΡΕΣΕΙΣ κ.λ.π|) «άκρα του τάφου σιωπή»……

Β. Οι περισσότεροι σχολιαστές καλύπτονται πίσω από την ανωνυμία και γράφουν ό,τι τους έρχεται στο μυαλό, χωρίς να  αποδεικνύουν  τους ισχυρισμούς τους, ρίχνοντας συγχρόνως λάσπη σε αξιόλογα πρόσωπα που δεν ζουν. Λυπηρό παράδειγμα αναφέρω την άποψη ανώνυμου σχολιαστή για τον μακαριστό πλέον καθηγητή Πανεπιστημίου Α.Θ., ο οποίος κοιμήθηκε το 2004.Το μόνο που έχω να πω. ΑΙΔΩΣ…..ΑΙΔΩΣ….ΑΙΔΩΣ

Γ. Άλλοι, χωρίς να γνωρίζουν τον γράφοντα, εξαπέλυσαν προσωπικές επιθέσεις με ανακριβείς και αναληθείς πληροφορίες, δείγμα του εκκλησιαστικού επαρχιωτισμού και κατιναριού, στρέφοντας την προσοχή τους   στο πρόσωπο που γράφει και όχι σε ό,τι γράφει.

Δ. Αν δεν απατώμαι, κάποιοι σχολιαστές ανήκουν στο χώρο των αποτειχισμένων μεταφέροντας δυστυχώς το ΓΟΧΙΚΟ πνεύμα του φανατισμού και του «εν ενεργεία σεσωσμένου». Δηλ. απολυτοποιώντας την πρακτική της αποτείχισης, πιστεύουν, ότι, επειδή αποτειχίσθηκαν, σώθηκαν και μπήκαν με το ασανσέρ στον Παράδεισο. Ξεχνάνε όμως, ότι δύο είναι οι πυλώνες της Εκκλησίας. Η Ορθοδοξία και η ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ.

Αν απολυτοποιήσουμε ένα από τους δύο, τότε θέτουμε σε σοβαρό κίνδυνο το θέμα της σωτηρίας μας. Επομένως ο φανατισμός, η διαβολή και συκοφαντία, η απόρριψη, ο εγωισμός κ.λ.π. δεν έχουν καμία σχέση με το ΟΡΘΟΔΟΞΟ ΕΚΚΛΗΣΙΑΣΤΙΚΟ ΗΘΟΣ…και την ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ.

Ε. Υπενθυμίζω στους αγαπητούς σχολιαστές, ότι ο δημόσιος  διάλογος γίνεται μεταξύ προσώπων με ονοματεπώνυμο, μια και δεν προσφέρεται η δυνατότητα «οπτικού» διαλόγου. Δεν νοείται διάλογος μεταξύ Επώνυμου και ανώνυμου. Η επωνυμία  στον διάλογο δείχνει ανδρικό εκκλησιαστικό φρόνημα, υπευθυνότητα και  εκκλησιαστική λεβεντιά. Η ανωνυμία δείχνει ανασφάλεια και φόβο. Όποιοι για προσωπικούς λόγους δεν θέλουν να σχολιάσουν  επώνυμα δημόσια, ας μην συμμετέχουν στη συζήτηση.

ΣΤ. Για το τελευταίο  θέμα που θα ασχοληθούμε στη συνέχεια  θα υπάρξει αλλαγή τακτικής. Δεν θα γράφω αρχικά τις προσωπικές μου θέσεις, αλλά θα υπάρχει μια μικρή εισαγωγή και θα τίθενται  σχετικά ερωτήματα για συζήτηση. Οι απαντήσεις θα ταξινομούνται  και στο τέλος κλείνοντας τη συζήτηση θα ανακεφαλαιώσω  γράφοντας και τις προσωπικές μου θέσεις.

π.Δ.Α

 

ΚΕΦΑΛΑΙΟ ΕΒΔΟΜΟ

Διερευνώντας το θέμα της Αποτείχισης

 

Τί σημαίνει αποτείχιση;

Αποτείχιση είναι η απομάκρυνση (χωρισμός) από κάτι νόθο, επιβλαβές και ξένο προς την υγιή Πίστη της Εκκλησίας. Είναι το τείχος που σηκώνει ο πιστός, ώστε να περιφρουρήσει την Ορθόδοξη Πίστη και να προφυλαχθεί ο ίδιος από την πλάνη των αιρετικών παραμένοντας μέσα στη διαχρονική αποστολική Εκκλησία και ταυτόχρονα το μέσο πίεσης, που χρησιμοποιεί, ώστε να δρομολογηθεί σύνοδος, που θα καταδικάσει τους αιρετικούς.

Η λέξη "αποτείχιση" πηγάζει από το ρήμα "ἀποτειχίζω" που σημαίνει "χωρίζω (κλείω ἐντὸς ἤ ἐκτός) τι μὲ τεῖχος" (Λεξικόν Επίτομον της Ελληνικής Γλώσσης - Σκαρλάτου Δ. του Βυζαντίου - Αθήνα 1839). Έτσι, όταν οι ορθόδοξοι μιλούν για αποτείχιση, σε εποχή αιρέσεως, εννοούν τον διαχωρισμό τους από τους αιρετικούς. Η αποτείχιση από τους αιρετικούς, είναι αυτονόητη για όλους τους ορθοδόξους και σε όλες τις εποχές. Ο μόνος που προσπάθησε, όχι απλά να την απαξιώσει, αλλά να της προσδώσει και τελείως διαφορετικό νόημα, παρουσιάζοντάς την ως σχίσμα, ήταν ο κεκοιμημένος π. Επιφάνιος Θεοδωρόπουλος.

Η αποτείχιση επιτελείται δια της διακοπής μνημονεύσεως του αιρετικού επισκόπου (δεν είναι δυνατόν ο αιρετικός επίσκοπος να ορθοτομεί τον λόγο της αληθείας) και της διακοπής κάθε εκκλησιαστικής κοινωνίας και επικοινωνίας μαζί του. Είναι η αποτείχιση η ενδεδειγμένη και  υγιής συμπεριφορά του πιστού σε καιρό αιρέσεως, ώστε να αποφευχθεί η εγκατάσταση της αίρεσης. Γι’ αυτόν τον λόγο, όσοι προχώρησαν σε αποτείχιση, είναι άξιοι τιμής και επαίνου. 

Τι λένε οι ιεροί Κανόνες για την 

«αποτείχιση»

1. Η Εκκλησία είναι θείος οργανισμός. Έχει μέλη της, ανθρώπους. Η κοινότητα αυτή των ανθρώπων, δεν μπορεί να υπάρχει χωρίς οργάνωση και τάξη.Ήδη, στην κοινότητα των Αποστόλων υπήρχε η τάξη αυτή. Η Εκκλησία απ΄ την πρώτη στιγμή της ύπαρξής της μετά την Πεντηκοστή, θέσπισε τους νόμους της, που έπρεπε να διέπουν τόσο την ίδια, όσο και τα μέλη της.

Έτσι, οι άγιοι Πατέρες, εκτός από τη διδασκαλία και τις εντολές τους στους πιστούς, άφησαν στην Εκκλησία και συγκεκριμένους νόμους. Είναι οι ιεροί Κανόνες, οι οποίοι έχουν τεράστια σημασία για τη ζωή της και τη σωτηρία των μελών της.

Η αγία Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος αναφερόμενη στη σημασία των ιερών Κανόνων λέει τα εξής σημαντικά:

« Ο Παύλος λέει: Κι’ αν εμείς ή ακόμη κι ένας άγγελος από τον ουρανό σας κηρύξει ευαγγέλιο διαφορετικό από το ευαγγέλιο που σας κηρύξαμε, να είναι ανάθεμα. Επειδή, λοιπόν, αυτά είναι έτσι, και μαρτυρούνται σ’ εμάς, εμείς χαιρόμαστε μ’ αυτά, όπως (θα χαιρόταν) κάποιος, αν έβρισκε πολλά λάφυρα. Ενστερνιζόμαστε με χαρά τους θείους κανόνες. Ενδυναμώνουμε απαρασάλευτα όλα, όσα μας διατάζουν, γιατί αυτά διατυπώθηκαν από τις άγιες σάλπιγγες του Πνεύματος, τους πανεύφημους Αποστόλους, από τις έξι άγιες οικουμενικές συνόδους και από τις τοπικές συνόδους, που συγκλήθηκαν για να εκδώσουν τέτοιες διαταγές και από τους αγίους Πατέρες μας. Γιατί όρισαν αυτά που είναι συμφέροντα, φωτισμένοι όλοι από ένα και το αυτό Πνεύμα …»

Στον επίλογο των Αποστολικών Κανόνων διαβάζουμε:
« Αυτά και για τους Κανόνες διατάσσονται από μας σε σας, επίσκοποι. Εσείς μένοντας πιστοί σ’ αυτούς θα σωθήτε και θα έχετε ειρήνη, ενώ, εάν δείξετε απείθεια, θα τιμωρηθείτε και θα έχετε διαρκή πόλεμο μεταξύ σας, και θα υποστείτε την ανάλογη τιμωρία της ανυπακοής σας».
Γι’ αυτό, οδηγός κάθε πιστού, εκτός από τη διδασκαλία των αγίων Πατέρων της Εκκλησίας, είναι και οι ιεροί Κανόνες της, οι οποίοι θεωρούνται οι οδοδείκτες στο δρόμο της σωτηρίας μας.
2. Με βάση, λοιπόν, τους ιερούς Κανόνες και τη διδασκαλία των αγίων Πατέρων, θα εξετάσουμε, αν επιτρέπεται η διακοπή της «κοινωνίας» των πιστών από τον επίσκοπό τους.

Τι είναι αυτό το οποίο λέμε «κοινωνία»;

Η λέξη «κοινωνία» έχει μεγάλη σημασία στη θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας. Σημαίνει τη μετοχή κάποιου στο «σώμα Χριστού», που είναι η Εκκλησία. Αυτό σημαίνει, ότι έχει συμμετοχή στα μυστήρια της Εκκλησίας, προπαντός στη θεία Ευχαριστία και γενικά στη λατρευτική ζωή της. Σημαίνει, ότι με την «κοινωνία» αυτή είναι ενωμένος σε «ένα», που είναι το «ένα σώμα Χριστού». Κι’ σ’ αυτό το «ένα» είναι ενωμένα όλα τα μέλη της Εκκλησίας, όπως είπε ο Κύριος στην αρχιερατική προσευχή Του, «ίνα πάντες εν ώσιν» .
Γι΄ αυτό ομολογούμε στο Σύμβολο της Πίστης μας «εις μίαν Εκκλησίαν».
Η Εκκλησία είναι «κοινωνία αγίων». Όποιος λοιπόν έχει «κοινωνία» με το Χριστό και τους αγίους, ανήκει στην Εκκλησία. Η Εκκλησία, επειδή είναι «μία», έχει αδιάσπαστη ενότητα. Αυτό είναι βασική δογματική διδασκαλία της. Αν διασπασθεί η ενότητά της σε δύο ή περισσότερα κομμάτια, το ένα από τα κομμάτια αυτά θα είναι η «μία αγία καθολική και αποστολική Εκκλησία». Το άλλο κομμάτι θα είναι σχίσμα! Δεν υπάρχουν άλλες, ή πολλές εκκλησίες! Όποιος, λοιπόν, αποκόπτεται απ’ το σώμα της «μίας αγίας καθολικής και αποστολικής Εκκλησίας», γίνεται κατ’ ανάγκη σχισματικός, αιρετικός!
Για να μη διασπάται η ενότητα της «μίας» Εκκλησίας, όχι μόνο τα μέλη της είναι ενωμένα μεταξύ τους «εν Χριστώ», αλλά και οι κατά τόπους επίσκοποί της έχουν «κοινωνία» μεταξύ τους, που εκδηλώνεται με δύο τρόπους:
α. Με τη μυστηριακή επικοινωνία, δηλ. όλοι κοινωνούν από το ίδιο άγιο Ποτήριο, συλλειτουργούν, συμπροσεύχονται κλπ. Και όλοι οι πιστοί, με τη θεία Κοινωνία του σώματος και αίματος του Κυρίου, ενωνόμαστε σ’ ένα σώμα, το σώμα Χριστού, που είναι η Εκκλησία.
β. Με τη μνημόνευση του ονόματός τους, στη θεία Λειτουργία και τις άλλες ακολουθίες. Η μνημόνευση αυτή, λέγεται και «μνημόσυνο του ονόματος» του επισκόπου. Το «μνημόσυνο» αυτό δεν έχει καμία σχέση με τα μνημόσυνα που κάνουμε για τους νεκρούς. Σε κάθε τοπική Εκκλησία, που είναι κάθε επισκοπή, ορατή κεφαλή της είναι ο επίσκοπος. Ο επίσκοπος, κατά τον άγιο Ιγνάτιο, είναι εις «τόπον και τύπον Χριστού». Γι’ αυτό είναι αδιανόητο σε μία επισκοπή, να υπάρχουν δύο επίσκοποι! Σε κάθε λειτουργία μνημονεύεται απαραίτητα το όνομα του Επισκόπου από τους ιερείς και διακόνους.
Μνημονεύουμε, λοιπόν, αυτούς με τους οποίους έχουμε «κοινωνία ». Γι’ αυτό, κάθε Προκαθήμενος της Ορθοδόξου Εκκλησίας μνημονεύει τα ονόματα των άλλων Προκαθημένων, ως απόδειξη της ενότητας της Μιας Εκκλησίας. Για τον ίδιο λόγο, οι επίσκοποι μνημονεύουν το όνομα του Προκαθημένου της Εκκλησίας, στην οποία ανήκουν, οι δε ιερείς και διάκονοι το όνομα του επισκόπου τους.
Εάν κάποιος ιερεύς ή διάκονος αρνηθεί να μνημονεύσει το όνομα του επισκόπου του, αυτό σημαίνει, ότι ο κληρικός αυτός, αποσχίσθηκε από τη τοπική Εκκλησία. Και όταν κάποιος αποσχίζεται από την τοπική εκκλησία, όπου ανήκει, αποσχίζεται από ολόκληρη την Εκκλησία του Χριστού. Είναι «εκτός Εκκλησίας»!
Το ίδιο μπορεί να συμβεί και με ένα λαϊκό, όταν αρνείται να εκκλησιάζεται σε ναό, γιατί μνημονεύεται το όνομα του επισκόπου του, με τον οποίο δεν θέλει να έχει «κοινωνία». Αποσχίζεται από την Εκκλησία.

Υπάρχουν όμως και ορισμένες εξαιρέσεις, 

που θα δούμε πιο κάτω.

Όλοι οι επίσκοποι οφείλουν και αυτοί, να μνημονεύουν το όνομα του Μητροπολίτη, ή του Πατριάρχη τους. Αλλιώς, αποσχίζονται από την Εκκλησία.
Εδώ, πρέπει να σημειωθεί, ότι εκείνος που «κοινωνεί» με κάποιο «ακοινώνητο» καθίσταται και αυτός «ακοινώνητος»! Δηλ. αυτοαποκόπτεται από το σώμα της Εκκλησίας.
Βλέπουμε εδώ την τεράστια σημασία, που έχει για την Ορθοδοξία και για κάθε πιστό, η «κοινωνία» και η κανονική «μνημόνευση» του ονόματος του επισκόπου, το «μνημόσυνό» του, όπως λέγεται.

Ο 31ος Αποστολικός Κανόνας

Α. Λόγοι διακοπής της «κοινωνίας»

Η διακοπή της «κοινωνίας» για λόγους πίστεως, πηγάζει από την ίδια την αγία Γραφή, η οποία λέγει «τις κοινωνία φωτί προς σκότος»;
Υπάρχουν Κανόνες, που προβλέπουν τη διακοπή της «κοινωνίας» από τον επίσκοπo, για συγκεκριμένους λόγους. Είναι, ο 31ος Αποστολικός και ο 15ος της Πρωτοδευτέρας Συνόδου. Η παύση ή διακοπή της «κοινωνίας» με τον επίσκοπο, λέγεται και «αποτείχιση». Η «αποτείχιση» έχει την έννοια ότι, όσοι διακόπτουν την «κοινωνία» με τον επίσκοπό τους, είναι σαν να ανεγείρουν γύρω από τον αιρετικό επίσκοπο κάποιο φραγμό για να τον αποκλείσουν εντελώς από τον εαυτό τους!
Ο 31ος Αποστολικός είναι ένας τέτοιος Κανόνας. Προβλέπει τη διακοπή της «κοινωνίας» με τον επίσκοπο, για λόγους «ευσεβείας και δικαιοσύνης»!
Πουθενά όμως, ο Κανόνας δεν εξηγεί τι είναι αυτοί οι λόγοι «ευσεβείας και δικαιοσύνης». Όταν έγινε ο Κανόνας, η έννοια των λέξεων «ευσέβεια» και «δικαιοσύνη» ήταν κατανοητή από τους πιστούς. Δεν υπήρχε λόγος να δοθούν τότε άλλες εξηγήσεις. Με την πάροδο όμως του χρόνου, η έννοια των λέξεων αυτών ξεθώριασε, μέχρι το σημείο, σήμερα να μη καταλαβαίνουμε τι θέλει να ειπεί ο Κανόνας με τις λέξεις «ευσέβεια» και «δικαιοσύνη».
Οι μεγάλοι Κανονολόγοι του 12ου αιώνα δεν είναι καθόλου διαφωτιστικοί στο ζήτημα αυτό. Ο Ζωναράς εξηγεί ότι λόγοι «ευσεβείας» και «δικαιοσύνης» υπάρχουν, όταν ο επίσκοπος «σφάλλει περί την ευσέβειαν και ποιεί παρά το καθήκον». Ο Βαλσαμών ερμηνεύει ότι υπάρχουν οι λόγοι αυτοί, όταν ο επίσκοπος είναι «ασεβής και άδικος». Οι ερμηνείες αυτές είναι προσκολλημένες στο γράμμα του κανόνα. Δεν βοηθούν, όμως καθόλου στην ερμηνεία του Κανόνα.

Β. Ποιοι είναι οι λόγοι «ευσεβείας»

1. Ο άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος, διδάσκει, ότι ευσέβεια είναι «η καθαρή πίστη και η σωστή ζωή». Εξηγεί, ότι δεν έχει καμιά ωφέλεια ο πιστός, αν διαθέτει «ορθά δόγματα», όχι όμως και ορθό βίο. Ούτε επίσης, ωφελείται καθόλου, αν έχει ορθό βίο, αλλά αμελεί τα ορθά δόγματα.
Ευσέβεια, λοιπόν, είναι τα ορθά δόγματα και η τήρηση των εντολών του Θεού. Η ορθή πίστη και η ορθή ζωή είναι η ευσέβεια. Αυτό όμως είναι και η Ορθοδοξία. Ορθοδοξία και ευσέβεια, ως έννοιες, ταυτίζονται.
Γι’ αυτό, και ο άγιος Γρηγόριος ο θαυματουργός λέγει ότι η ευσέβεια θεωρείται μητέρα των αρετών, γιατί είναι η αρχή και το τέλος τους .
2. Πολύ ορθά επίσης ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θεωρεί ως αιρετικό, αυτόν που δεν έχει «ευσέβεια»! Και σ’ αυτό, έχει απόλυτα δίκιο ο άγιος Νικόδημος, γιατί όποιος δεν ξέρει, ή δεν μπορεί να θεραπεύσει τη ψυχή του, για να φτάσει στην ευσέβεια, αυτός ακολουθεί λαθεμένο τρόπο θεραπείας. Ο λαθεμένος τρόπος θεραπείας είναι η αίρεση. Αντίθετα, ο σωστός τρόπος θεραπείας είναι η Ορθοδοξία.
Ο Μέγας Αθανάσιος λέει ότι ο αιρετικός δεν μπορεί να ονομάζεται καν χριστιανός, γιατί εξέπεσε από την Ορθόδοξη αλήθεια!
Ο Μέγας Βασίλειος συμπληρώνει, ότι εκπίπτει κάποιος από την αλήθεια, όταν αθετεί κάτι από όσα γράφει η αγία Γραφή και οι Πατέρες, ή διδάσκει κάτι «καινούργιο», ξένο απ’ την Παράδοση.
Ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς γράφει, ότι στο Ευαγγέλιο δεν αποκόπηκε ποτέ τίποτε από κανένα χριστιανό, ούτε τροποποιήθηκε καθόλου. Υπάρχουν, συμπληρώνει, γι’ αυτό βαριές και φρικωδέστατες κατάρες, κι’ όποιος τολμήσει ν’ αποκόψει ή να διασκευάσει κάτι, μάλλον αυτός αποκόπτεται απ’ το Χριστό! Τονίζει ακόμη ο Άγιος Γρηγόριος Παλαμάς, ότι θα υπάρχουν ψευδοδιδάσκαλοι και ψευδοπροφήτες, που θα εισαγάγουν αιρέσεις απώλειας και θα «εξαγοράζουν τους πιστούς με υπερβολικά πλαστούς λόγους»!
Από τέτοιους ανθρώπους, ακόμα κι’ αν είναι επίσκοποι, θέλει ο Κανόνας αυτός να προστατεύσει τους Ορθοδόξους. Προβλέπει τη διακοπή της «κοινωνίας» με αυτούς ή αλλιώς, την «αποτείχιση».
Οι Πατέρες δεν θεωρούν αιρετικούς μόνο αυτούς που διδάσκουν ξένα πράγματα απ’ την Ορθόδοξη Παράδοση, αλλά και όσους «κοινωνούν» με αυτούς. Γι’ αυτό η «κοινωνία» έχει τόση μεγάλη σημασία.

Γ. Ποιοι είναι οι λόγοι «δικαιοσύνης»

Ο Χρυσόστομος λέει, ότι η Γραφή, με τη λέξη «δικαιοσύνη», εννοεί την αρετή γενικά, την ευσέβεια στη ζωή. Αυτό άλλωστε, είναι και το νόημα των λόγων του Κυρίου στην επί του όρους ομιλία Του, όταν έλεγε «μακάριοι οι πεινώντες και διψώντες την δικαιοσύνην, ότι αυτοί χορτασθήσονται».
Μακάρισε δηλ. ο Χριστός όσους αγωνίζονται με πολύ πόθο ν’ αποκτήσουν τις αρετές, την ευσέβεια. ΄Η, όταν έλεγε «ζητείτε πρώτον την βασιλείαν του Θεού, και την δικαιοσύνην αυτού, και ταύτα πάντα προστεθήσεται υμίν».
Η «ευσέβεια» και «δικαιοσύνη», μολονότι ως έννοιες, είναι ταυτόσημες, όμως, η μεν ευσέβεια χρησιμοποιείται περισσότερο για να τονίσει την πίστη, η δε δικαιοσύνη για να τονίσει την απόκτηση της αρετής. Και γι’ αυτό το λόγο, στον Αποστολικό αυτό Κανόνα, χρησιμοποιούνται και οι δύο λέξεις.

Δ. Τα προσωπικά παραπτώματα των 

επισκόπων είναι λόγος διακοπής της 

κοινωνίας;

Ο 31ος Αποστολικός Κανόνας προβλέπει τη παύση της «κοινωνίας» για θέματα, που αφορούν την πίστη, δηλ. όταν υποστηρίζονται διδασκαλίες ξένες από την Ορθόδοξη Παράδοση. Και αυτό μεν, είναι πλήρως κατανοητό. Εκεί, όμως που δημιουργείται πρόβλημα είναι το εάν ο Κανόνας αυτός προβλέπει διακοπή της «κοινωνίας», για λόγους «δικαιοσύνης», κατά τ’ ανωτέρω, στη περίπτωση που ένας επίσκοπος παραβαίνει στη προσωπική ζωή του μια ή περισσότερες εντολές του Θεού.
Οι ατομικές αμαρτίες κάθε προσώπου, ακόμα και του επισκόπου, είναι κατ’ αρχήν προσωπική του υπόθεση. Αφορά αυτόν και το Θεό. Από τη στιγμή όμως, που οι προσωπικές αμαρτίες κάποιου κληρικού γίνουν ευρύτερα γνωστές και προκληθεί γενικότερα διασυρμός του, είναι υπόθεση και της Εκκλησίας. Τότε οι άλλοι επίσκοποι της Εκκλησίας είναι υποχρεωμένοι να εξετάσουν, αν οι αμαρτίες αυτές είναι κωλυτικές της ιερωσύνης και αποτελούν λόγο καθαίρεσεώς του.
Εάν όμως, τα προσωπικά αυτά παραπτώματα του επισκόπου γίνουν ευρύτερα γνωστά και τείνουν να γίνουν «κατάσταση», ή «καθεστώς» στην επισκοπή του ή προκαλούν σκάνδαλο ή διασυρμό της Εκκλησίας γενικότερα, χωρίς να επεμβαίνει η Σύνοδος των λοιπών επισκόπων, είτε αυτεπάγγελτα, είτε κατόπιν καταγγελίας, για να παραπέμψει σε δικαστήριο τον παραβάτη, τότε οι περιπτώσεις αυτές, έχομε την γνώμη, ότι εμπίπτουν στη πρόβλεψη του 31ου Αποστολικού Κανόνα, για παύση της «κοινωνίας», για λόγους «δικαιοσύνης».
Τέτοιες υποθετικές περιπτώσεις μπορεί να είναι και οι εξής:
Εάν ένας επίσκοπος χρηματίζεται για τις χειροτονίες που κάνει. Όταν διαπράττει δηλ, το αδίκημα της σιμωνίας, με αποτέλεσμα να παρασύρει και άλλα άτομα στην αμαρτία αυτή. ΄Η όταν ζει φανερά έκλυτο βίο, με αποτέλεσμα να γίνεται κακό παράδειγμα στο ποίμνιό του και να σκανδαλίζει τους ανθρώπους. Ή όταν χειροτονεί κατ’ εξακολούθηση άτομα ανάξια και διαβεβλημένα, χωρίς τη λεγόμενη «έξωθεν καλή μαρτυρία». ΄Η όταν διαπράττει άλλες κολάσιμες πράξεις, που προκαλούν το δημόσιο αίσθημα, κτλ.


Ε. Πότε η μη τήρηση των εντολών 

του Θεού είναι λόγος διακοπής της 

«κοινωνίας»;

Αδιαμφισβήτητα, λόγοι «δικαιοσύνης», κατά τον 31ο Αποστολικό Κανόνα, υπάρχουν κατά κύριο λόγο, όταν ένας επίσκοπος, αλλοιώνει τη διδασκαλία της Εκκλησίας, ως προς την τήρηση των εντολών του Θεού. Όταν δηλ. διδάσκει διαφορετικά απ’ την Αγία Γραφή κι’ απ’ ό,τι δίδαξαν οι Πατέρες, για την παράβαση των θείων εντολών. Όταν κάνει «θεολογία» τις πτώσεις του, απαλλάσσοντας τον εαυτό του, ή τους άλλους, από την ευθύνη της αμαρτίας. Όταν «νομοθετεί» τις πτώσεις του ως αρετή, δηλ. εξωραΐζει την αμαρτία, ως «θεάρεστη» πράξη ή έστω, αδιάφορη για τη σωτηρία του ανθρώπου! Κατ’ αυτό τον τρόπο, δογματίζει ότι οι παραβάσεις των εντολών του Θεού, δεν είναι αμαρτία, ούτε εμπόδιο στον άνθρωπο για τη σωτηρία του!

Αυτό το πράγμα, είναι διαστροφή της διδασκαλίας της Εκκλησίας. Είναι έργο του διαβόλου, όπως ήταν τα λόγια του στους Πρωτοπλάστους, για να τους πείσει να φάνε τον απαγορευμένο καρπό. Η περίπτωση αυτή εμπίπτει στην πρόβλεψη του 31ου Αποστολικού Κανόνα, ως λόγου «δικαιοσύνης», για παύση της «κοινωνίας» από επίσκοπο, που διδάσκει τέτοια πράματα

 

   Πότε επιτρέπεται η αποτείχιση;

Σε περιπτώσεις προσωπικών αμαρτιών των επισκόπων, οι ΙΓ΄, ΙΔ΄και ΙΕ΄Ιεροί Κανόνες απαγορεύουν την απόσχιση δια της διακοπής της μνημονεύσεως προ συνοδικής κρίσης και όσοι προχωρούν σε αποτείχιση θεωρούνται υπεύθυνοι σχίσματος. Επιβάλλεται η αποτείχιση σε περιπτώσεις αιρετικώς φρονούντων επισκόπων, ώστε εκείνος που αιρετικά φρονεί και κηρύττει, να αποκόπτεται από το Σώμα του Χριστού, ενώ αυτός που κάνει αποτείχιση να παραμένει ενσωματωμένος δια της αληθινής πίστης στην Εκκλησία.

   Τί σημαίνει κατεγνωσμένη αίρεση;

Κατεγνωσμένη σημαίνει γνωστή αίρεση η οποία έχει καταδικασθεί από Σύνοδο ή από Αγίους της Εκκλησίας. Ο Οικουμενισμός περικλείει αιρέσεις οι οποίες ήδη έχουν καταδικασθεί από Συνόδους και είναι αίρεση κατεγνωσμένη και από τον Άγιο Ιουστίνο Πόποβιτς. Ο Οικουμενισμός είναι γνωστικισμός,ο οποίος υφίσταται από τον 1^ο μ.Χ. αιώνα και έχει καταδικαστεί π.χ. από την 6^η Οικουμενική Σύνοδο (καταδίκη Παυλικιανών).

Οι Άγιοι Πατέρες που συμμετείχαν στη Σύνοδο της Κωνσταντινούπολης το 879-880 διακήρυξαν με παρρησία, ότι κάθε παρέμβαση στα παραδοθέντα από τις προηγούμενες θεόπνευστες 7 Οικουμενικές Συνόδους καθιστά αίρεση και ύβρη.

  Μνημόνευση κατά την Θεία Λειτουργία

Η μνημόνευση  του επισκόπου κατά τη Θεία Λειτουργία δηλώνει την ταυτότητα πίστεως επισκόπου και λαού, άρα σε καιρό αιρέσεως δηλώνει συμμετοχή στην αίρεση. Δεν είναι δυνατόν να μνημονεύεται εκείνος  που είναι εχθρός προς τον Θεό. Δεν είναι δυνατό να ομολογείται δημόσια ότι ο αιρετικός ορθοτομεί τον λόγο της Αληθείας. Οι λαϊκοί, όταν κινδυνεύει η Πίστη, πρέπει να φεύγουν από ιερέα που μνημονεύει αιρετικό επίσκοπο και να αγωνισθούν για την Ορθοδοξία.

Κατά τον Άγιο Γενάδιο Σχολάριο, η πνευματική κοινωνία των ομοδόξων και η τέλεια υποταγή στους γνήσιους ποιμένες εκφράζεται με το μνημόσυνο (μνημόνευση).

Κατά τον Άγιο Θεόδωρο Στουδίτη, και μόνον η αναφορά ονόματος επισκόπου που δεν έχει ορθόδοξη πίστη, μολύνει τη Θεία Λειτουργία, έστω και αν ο τελών τη Θεία Λειτουργία φρονεί ορθά.  

  Ποιοι είναι οι ψευδοδιδάσκαλοι;

Ψευδοδιδάσκαλοι κατά της ευσεβείας, ψευδοαπόστολοι και ψευδοπροφήτες, κατά τον Άγιο Μάξιμο τον Ομολογητή, είναι οι αιρετικοί τους οποίους εξέλεξε ο διάβολος, ώστε να πολεμηθεί ο παλαιός Νόμος και ο Ευαγγελικός. Γι’ αυτό, συνεχίζει ο Άγιος, όποιος τους δέχεται, δέχεται τον διάβολο. Ο Κύριος, στο κατά Ματθαίον Ευαγγέλιο, μας λέει: «προσέχετε από των ψευδοπροφητών, οίτινες έρχονται προς υμάς εν ενδύματι προβάτου, ένδοθεν δε εισί λύκοι άρπαγες. από των καρπών αυτών επιγνώσεσθε αυτούς». (κατά Ματθαίον κεφ.ζ’ στ 15)

 

Τί σημαίνει «δημοσία και γυμνή τη 

κεφαλή»;

Δημοσία και γυμνή τη κεφαλή σημαίνει, ότι ο επίσκοπος κηρύττει τις αιρετικές του απόψεις δημόσια και απροκάλυπτα, με λόγια και με έργα, ώστε να τις διαδώσει και να τις καταστήσει γραμμή της Εκκλησίας χρησιμοποιώντας τη θέση του. Επισφράγιση των κακόδοξων λόγων και των έργων ήταν η σύνοδος στην Κρήτη τον Ιούνιο του 2016. Επειδή το σύστημα της Ορθοδοξίας είναι συνοδικό, η προσπάθεια των αιρετικών επικεντρωνόταν στο να «νομιμοποιηθεί» συνοδικά η αίρεση, πράγμα που επιτεύχθηκε με τη ψευδοσύνοδο στην Κρήτη .

 

Ποιοι Άγιοι δίδαξαν την απομάκρυνση από 

τους αιρετικούς;

Οι άγιοί μας, βασιζόμενοι στην εμπειρική και βιωματική τους σχέση με τον Θεό, μας δίδαξαν την ά μ ε σ η απομάκρυνση από τους αιρετικούς ως τρόπο διαφύλαξης της Πίστης.

O Μ. Βασίλειος συμβούλευε την μη εκκλησιαστική κοινωνία με αιρετικούς επισκόπους, οι οποίοι χαρακτηρίζονται από τον Άγιο ως «λύκοι βαρείς» καθώς και την απομάκρυνση από εκείνους που προσποιούνται, ότι έχουν την ορθή πίστη, αλλά κοινωνούν με τους ετερόφρονες.

Ο Μ. Αθανάσιος δίδασκε την απομάκρυνση από όσους επισκόπους ή πρεσβυτέρους  σκανδαλίζουν και την απομάκρυνση από εκείνους που κοινωνούν με αιρετικούς και προσποιούνται, ότι ομολογούν ορθή πίστη.

Ο Άγιος Ιωάννης ο Χρυσόστομος συμβούλευε, να αποφεύγουμε προϊστάμενο (ποιμένα), όταν είναι κακός εξ αιτίας της πίστεως και να απομακρυνόμαστε απ' αυτόν όχι μόνο αν είναι άνθρωπος, αλλά και αν είναι άγγελος που κατέβηκε από τον Ουρανό.  Αν είναι κακός ως προς την ιδιωτική του ζωή δεν θα πρέπει να ασχολούμαστε μ' αυτήν, καθώς το «μη κρίνετε ίνα μη κριθήτε» αναφέρεται στον τρόπο ζωής, και όχι στην πίστη. Κατά τη διάρκεια της εξορίας του, μακάριζε τους φυλακισμένους κληρικούς για το ορθόδοξό τους φρόνημα, λέγοντας, ότι τα ονόματά τους συγκαταριθμούνται μαζί με των Μαρτύρων στο βιβλίο της Ζωής.  

Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας χαρακτήριζε ως ομολογητές της Πίστεως τους κληρικούς που καθήρεσε ο αιρετικός πατριάρχης Νεστόριος, τιμωρώντας τους, επειδή είχαν διακόψει την εκκλησιαστική κοινωνία και μνημόνευσή του. Συμβούλευε δε, ο Άγιος τον κλήρο και το λαό της Κωνσταντινούπολης, να μη κοινωνούν με τον Νεστόριο, για να μη μολυνθούν, χαρακτηρίζοντάς τον ως λύκο αντί ποιμένα.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής με την αποτείχισή του, δίδασκε έμπρακτα τη σωστή στάση απέναντι στην αίρεση. Πίστευε, ότι είναι χρέος του καθενός να μη προδίδει την αληθινή Πίστη και να την υπερασπισθεί μέχρι θανάτου. Χαρακτήριζε τους αιρετικούς ως ψευδοδιδασκάλους και ψευδοπροφήτες και έλεγε, ότι όποιος τους αποδέχεται ως ποιμένες της Εκκλησίας, αποδέχεται και αναγνωρίζει τον διάβολο. Η αποτείχιση, για τον Άγιο, είναι η μοναδική οδός σωτηρίας διότι μόνο δι΄ αυτής η αληθινή Πίστη παραμένει ανόθευτη από την επικοινωνία με την αίρεση. Προτίμησε τον αναθεματισμό, την εξορία, τον μαρτυρικό θάνατο παρά την κοινωνία με τους αιρετικούς.

Ο Άγιος Σωφρόνιος Πατριάρχης Ιεροσολύμων χαρακτήριζε τους ορθοδόξους, που απομακρύνονταν από αίρεση υπό Συνόδου ή Αγίων Πατέρων κατεγνωσμένη, άξιους τιμής και αποδοχής.

Ο Όσιος Θεόδωρος Στουδίτης, σε καιρό αιρέσεως, ως Εκκλησία θεωρούσε εκείνους που προχώρησαν σε αποτείχιση από τους αιρετικούς, έστω και αν ήταν ελάχιστοι. Την τοπική εκκλησία, που είχε αποδεχθεί την αίρεση την θεωρούσε «πεπτωκυία, καταπεσούσα, ρερρυπωμένη» και γι’ αυτό συμβούλευε τους ορθοδόξους να αποφεύγουν με παρρησία κάθε εκκλησιαστική επικοινωνία με τους κακόδοξους και να διακόπτουν τη μνημόνευσή τους στην τέλεση της Θείας Ευχαριστίας.

Ο Μέγας Φώτιος πρόσταζε το εξής «αν ο ποιμένας είναι αιρετικός, να απομακρυνθούμε από αυτόν άμεσα, διότι η κοινωνία με αυτόν είναι δηλητήριο φιδιού. Δεν πρέπει, έλεγε, να εξαπατηθούμε από το γεγονός, ότι φαίνεται ήμερος, διότι είναι λύκος. Ως προς τον ορθόδοξο ποιμένα, συνέχιζε, ο πιστός αφού εξετάσει, αν έχει ευσεβή πίστη και ζωή, χωρίς κανένα αιρετικό σημάδι, πρέπει να υποτάσσεται σ' αυτόν. Όλα τα άλλα, εκτός της πίστεως, δεν πρέπει να τα εξετάζουμε».

Ο Άγιος Γερμανός ο Β΄εξόρκιζε τους λαϊκούς να φεύγουν από ιερείς υποταγμένους σε λατίνους και να μην παίρνουν ευλογία από τα χέρια τους. Καλύτερα να προσεύχεστε στα σπίτια σας, έλεγε, ειδάλλως, θα υποστείτε την ίδια κόλαση μ' αυτούς.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς θεωρούσε, ότι είναι αδύνατο κάποιος που επικοινωνεί εκκλησιαστικώς με αιρετικό πατριάρχη, να είναι ορθόδοξος. Συνέδεε την υποταγή στους ποιμένες με την πλήρη αποδοχή και ταύτιση με την Ορθόδοξη Πίστη, η οποία είναι το κριτήριο εισόδου (ή εξόδου) από την Εκκλησία.

Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, υποστήριζε, ότι στα της πίστεως δεν χωρεί συγκατάβαση, διότι όλοι οι διδάσκαλοι της Εκκλησίας, όλες οι Σύνοδοι και όλες οι Θείες Γραφές προτρέπουν την αποφυγή των ετεροφρόνων και την αποφυγή της κοινωνίας με αυτούς. Για τα θέματα της Πίστεως, έλεγε, δεν υπάρχουν μικρά και μεγάλα, όλα είναι μεγάλα και σημαντικά γι’ αυτό δεν κάνουμε υπακοή ούτε σε αρχιερέα, ούτε σε σύνοδο ψευδή, αλλά στον Χριστό και στους Αποστόλους!  

Ο Άγιος Γεννάδιος Σχολάριος συμβούλευε, ότι αυτών που αποστρεφόμεθα το φρόνημα, πρέπει, σύμφωνα με τις Συνόδους και τους Πατέρες, να αποφεύγουμε και την κοινωνία.

Ο Άγιος Συμεών ο νέος Θεολόγος, δίδασκε, να εξετάζουμε τον πνευματικό άνθρωπο από τη ζωή του και τις πράξεις του, αν συνάδουν με τις διδασκαλίες του Κυρίου, των Αποστόλων και των Πατέρων και αν όχι, ακόμα και αν κάνει θαύματα και ανασταίνει νεκρούς να τον αποστρεφόμαστε και να τον μισούμε ως δαίμονα. Όσοι αποδέχονται αιρετικές διδασκαλίες, λέει, είναι καταδικασμένοι εις απώλεια.

Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης θεωρούσε, ότι ο αρχιερέας που είναι ως προς την Πίστη κακός, δεν είναι δυνατό να μη κηρύξει και στο λαό, το αιρετικό φρόνημα που έχει στην καρδιά του. Αν, λοιπόν, είναι ως προς την Πίστη κακός, έχει δηλαδή αιρετικά και βλάσφημα δόγματα, τότε πρέπει να φεύγουμε από αυτόν.

Ποιοι άγιοι προχώρησαν σε αποτείχιση 

(εφαρμόζοντας τον ΙΕ΄ Κανόνα  της 

Πρωτοδευτέρας  Συνόδου)

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής είχε εκκλησιαστική κοινωνία μόνο με όσους διατηρούσαν την Ορθόδοξη Πίστη και καμία κοινωνία με την εκκλησία της Κωνσταντινούπολης και της Ρώμης (οι οποίες τότε ήταν αιρετικές) .

Επίσης οι ακόλουθοι Άγιοι προχώρησαν σε 

αποτείχιση:

Ο Άγιος Θεοφύλακτος επίσκοπος Νικομήδειας, ο Άγιος Μιχαήλ επίσκοπος Συνάδων, ο Άγιος  Αιμιλιανός επίσκοπος Κυζίκου, ο Άγιος Ευθύμιος επίσκοπος Σάρδεων, ο Όσιος Θεοφάνης ηγούμενος Μονής Μεγάλου Αγρού, ο Άγιος Στέφανος ηγούμενος Τρίγλιας, ο Άγιος Μακάριος ηγούμενος Πελεκητής, ο Άγιος Ιωάννης ηγούμενος Καθαρών, ο Όσιος Νικήτας ηγούμενος Μηδικίου, ο όσιος Πέτρος Ατρώας, οι Άγιοι Θεόδωρος και Θεοφάνης οι Γραπτοί, ο Όσιος Πλάτων Στουδίτης, ο Άγιος  Ιωσήφ αρχιεπίσκοπος Θεσσαλονίκης, ο Όσιος Νικόλαος Στουδίτης, ο Όσιος Ναυκράτιος Στουδίτης, ο Όσιος Θαδδαίος Στουδίτης, ο Όσιος Θεόδωρος Στουδίτης.

Οι 74 Αγιορείτες Πατέρες, επί πατριάρχου Βέκκου, υπέστησαν μαρτυρικό θάνατο, διότι ομολόγησαν, ότι δεν ήθελαν καμία εκκλησιαστική κοινωνία με τον λατινόφρονα πατριάρχη.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς, ως ιερομόναχος, διέκοψε το μνημόσυνο του αιρετικού πατριάρχη και γι' αυτό αναθεματίσθηκε και φυλακίστηκε.

Ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός, διέκοψε κάθε εκκλησιαστική κοινωνία με όλους, όσους υπέγραψαν στην σύνοδο στην Φλωρεντία, καθώς πίστευε, ότι μόνο έτσι έμενε ενωμένος με τους Αγίους Πατέρες.

Ο Άγιος Παϊσιος ο Αγιορείτης διέκοψε το μνημόσυνο του πατριάρχη Αθηναγόρα καθώς πίστευε, ότι η συμπροσευχή με άλλους είναι επιτρεπτή μόνο όταν υπάρχει συμφωνία Πίστης.

Ο Άγιος Ιουστίνος Πόποβιτς διέκοψε το μνημόσυνο του πατριάρχη Σερβίας Γερμανού και έπαψε κάθε εκκλησιαστική επικοινωνία με αυτόν παραμένοντας έγκλειστος στο ησυχαστήριό του.

  Ποια η στάση του λαού

Στην εποχή του Μεγάλου  Βασιλείου, σύμφωνα με μαρτυρία του Αγίου, οι πιστοί έφευγαν απ' τους ναούς, θεωρώντας τους «ασεβείας διδασκαλεία» και προσεύχονταν στην ύπαιθρο. Ο Άγγελος της Εκκλησίας, συνεχίζει ο Άγιος, έφυγε κι αυτός απ' τους ναούς, όπου παρέμεναν οι αιρετικοί και ήλθε εκεί, όπου συγκεντρώνονταν οι ορθόδοξοι (στις ερημιές). Ο Μ. Βασίλειος λέγοντας «και γαρ και το αχρειωθέν απερρύη και ουκ εκολοβώθη το μένον»  δηλώνει ότι, όσοι κι αν αποχωρήσουν δια της αιρέσεως απ' την Ορθοδοξία, το Σώμα του Χριστού μένει ανέπαφο, ακέραιο και ολόκληρο.  

Στα χρόνια του Μ. Αθανασίου, οι Ορθόδοξοι δεν είχαν καμμιά εκκλησιαστική επικοινωνία με τους αιρετικούς. Το κριτήριο για την εκκλησιαστική κοινωνία ήταν το φρόνημα και όχι η απόφαση συνόδου.

Ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος περιγράφει το λαό που αποτείχισε τον αιρετικό πατριάρχη, ως πλήθος ασύντακτο και ανεπίσκοπο (χωρίς επίσκοπο) περιπλανώμενο σε όρη, σπήλαια και οπές στη γη. Τοποθετείται ξεκάθαρα υπέρ της διδασκαλίας και εφαρμογής του ΙΕ' Κανόνος γνωστοποιώντας στους πιστούς, πως ο Θεός βρίσκεται εκεί, όπου είναι η αληθινή Πίστη λέγοντας ότι οι αιρετικοί έχουν τους οίκους, αλλά εμείς (οι πιστοί της αποτείχισης) τον Ένοικο, αυτοί τους ναούς εμείς τον Θεό.

Όταν ο Άγιος Κύριλλος αγωνιζόταν εναντίον της αιρέσεως του Νεστορίου, ο λαός και οι κληρικοί έφυγαν απ’ τον ναό, παρόλο που η αίρεση δεν ήταν κατεγνωσμένη (καταδικασμένη).

Στην εποχή του Μεγάλου Φωτίου οι πιστοί όχι απλώς δεν κοινωνούσαν με τον αρχιεπίσκοπο που πρόδωσε τα δόγματα της Πίστεως, αλλά ούτε και «χαίρετε» του έλεγαν.

            (πηγή; Απόσπασμα από παλιότερο ενημερωτικό φυλλάδιο των Ομάδων αποτείχισης:“μικρό ποίμνιο” και “Ορθοδοξία”)

"Πού εκκλησιάζονταν, όσοι έκαναν 

Αποτείχιση;"

Οι Ορθόδοξοι της Αντιοχείας επί Ευζωΐου.

Το 360 επίσημος Επίσκοπος Αντιοχείας, στη θέση του εξορισθέντος Αγίου Μελετίου, τοποθετήθηκε ο Ευζώιος. Ο Ευζώιος ήταν αρειανόφρονας, γι' αυτό και οι Ορθόδοξοι "διαχωρισθέντες ἀπὸ τοὺς κακοδόξους, συνηθροίζοντο εἰς τὴν Ἀποστολικὴν Ἐκκλησίαν κειμένην ἐν τῇ καλουμένη Παλαιᾷ" (Μελετίου Αθηνών, Εκκλησιαστική Ιστορία, τόμος α΄, Βιέννη, 1783, σελ. 349).

Χωρίσθηκαν δηλαδή όχι μόνο από τον Ευζώιο, αλλά και από τους συν αυτώ και εκκλησιάζονταν στην παλιά πόλη της Αντιόχειας, σε έναν ναό που είχαν κτίσει οι Απόστολοι. Όπως γράφει ο ιστορικός: "χωρισθέντες ἀπὸ τὴν Ἀρειανικὴν συμμορίαν, τὰς θείας ἐτέλουν λειτουργίας ἐν τῇ καλουμένῃ Παλαιᾷ" (στο ίδιο, σελ. 379).

Οι Ορθόδοξοι της Κωνσταντινουπόλεως από το 350 έως το 379.

Το 350 επίσημος Επίσκοπος Κωνσταντινουπόλεως, στη θέση του εξορισθέντος Αγίου Παύλου, τοποθετήθηκε ο Μακεδόνιος, ο οποίος ήταν Πνευματομάχος. Μετά τον Μακεδόνιο εκλέχθηκε ο από Αντιοχείας αρειανόφρονας Ευδόξιος. Με το θάνατο του Ευδοξίου εκλέγεται ο επίσης αρειανόφρονας Δημόφιλος.

Όμως ο εξόριστος Άγιος Ευστάθιος Αντιοχείας, ο οποίος κρυβόταν σε κάποιο σπίτι των λιγοστών Ορθοδόξων της Πόλεως χειροτονεί γι’ αυτούς (πρώτη φορά μετά από 20 χρόνια!) Ορθόδοξο Επίσκοπο τον Ευάγριο. Μόλις το μαθαίνει ο αρειανόφρονας αυτοκράτορας Ουάλης, εξορίζει τον Ευάγριο και δημεύει τους λιγοστούς ναούς των Ορθοδόξων, παραχωρώντας τους στον Δημόφιλο, τον οποίο και αναγνωρίζει ως επίσημο Επίσκοπο της Κωνσταντινουπόλεως.

Μόλις ο Άγιος Γρηγόριος ο Θεολόγος φθάνει στην Πόλη το 379 (είχε αποσταλεί από την Ορθόδοξη Σύνοδο της Αντιοχείας του 378 ως Επίσκοπος Σασίμων, για να οργανώσει την Ορθόδοξη Εκκλησία της Κωνσταντινουπόλεως), συναντά ένα θλιβερό θέαμα. Οι εναπομείναντες Ορθόδοξοι ήταν ελάχιστοι και ασύντακτοι, εκκλησιάζονταν δε σε βουνά και σπηλιές ή και καθόλου. Ας δούμε την περιγραφή του Αγίου: "Τοῦτο τὸ ποίμνιον ἦν, ὅτε μικρόν τε καὶ ἀτελὲς ἦν, ὅσον ἐπὶ τοῖς ὁρωμένοις, καὶ οὐδὲ ποίμνιον, ἀλλὰ ποίμνης τι μικρὸν ἴχνος, ἢ λείψανον, ἀσύντακτον, καὶ ἀνεπίσκοπον, καὶ ἀόριστον, μήτε νομὴν ἐλευθέραν ἔχον, μήτε μάνδρᾳ περιεχόμενον, πλανώμενον ἐν ὄρεσι, καὶ σπηλαίοις καὶ ταῖς ὀπαῖς τῆς γῆς, ἄλλο ἀλλαχοῦ διεσπαρμένον τε καὶ διεῤῥιμμένον, ὡς ἕκαστον ἔτυχε σκεπόμενον, ἢ νεμόμενον, καὶ διακλέπτον ἀγαπητικῶς τὴν ἑαυτοῦ σωτηρίαν" (P. G. 36, 460).

Μόλις φθάνει ο Άγιος Γρηγόριος, τότε οι Ορθόδοξοι με την καθοδήγηση του Αγίου ανασυντάσσονται και αποκτούν δικό τους ναό (ο Δοσίθεος Ιεροσολύμων γράφει πως μετέτρεψαν ένα σπίτι σε ναό!), τον οποίο ο Άγιος ονόμασε "Ἀναστασίαν ὅπως συμβολικῶς τὸ ὄνομα σημαίνῃ τὴν ἐν τούτῳ ἀνάστασιν καὶ ἀναζωογόνησιν τῆς τέως νεκρᾶς ὀρθοδοξίας ἐν Κωνσταντινουπόλει" (Βασιλείου Σμύρνης, Περί του Αγίου Γρηγορίου του Θεολόγου, Αθήνα, 1903, σελ. 111-112)

Οι Ορθόδοξοι της Κωνσταντινουπόλεως επί Νεστορίου

Μόλις διαπιστώθηκε, πως ο Νεστόριος δεν δεχόταν την υποστατική ένωση των δύο φύσεων του Χριστού μας, (και ως εκ τούτου απέρριπτε τον όρο "Θεοτόκος" για την Παναγία μας), οι Ορθόδοξοι εξεγέρθηκαν και εγκατέλειψαν τους ναούς, ‘οπου μνημονευόταν το όνομά του.

Ο Άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας αναφέρει σε επιστολή του προς τον Άγιο Κελεστίνο, Πάπα Ρώμης, πως το μεγάλο πλήθος των πιστών έχει εγκαταλείψει τους ναούς της Κωνσταντινουπόλεως, εκτός από λίγους αδιάφορους και κόλακες! Και όχι μόνο ο λαός, αλλά και οι μοναχοί και οι αρχιμανδρίτες! Συγκεκριμένα γράφει:

"῏Ην ἐν Κωνσταντινουπόλει ἐπίσκοπος ὀνόματι Δωρόθεος, τὰ αὐτὰ φρονῶν αὐτῷ (τῷ Νεστορίῳ), ἀνὴρ χρειοκόλαξ, καὶ προπετὴς χείλεσι, καθὼς γέγραπται· ὃς ἐν συνάξει, καθεζομένου ἐπὶ τοῦ θρόνου τῆς ἐκκλησίας τοῦ τῆς Κωνσταντινουπόλεως εὐλαβεστάτου (σ. ημ. επειδή δεν είχε καθαιρεθεί ακόμη τον προσφωνεί με τον τίτλο "ευλαβέστατο", όπως λέμε σήμερα "σεβασμιώτατος", "παναγιώτατος" κ.τ.ο.) Νεστορίου, ἀναστὰς μεγάλῃ τῇ φωνῇ τετόλμηκεν εἰπεῖν· Εἴ τις Θεοτόκον εἶναι λέγει τὴν Μαρίαν, οὗτος ἀνάθεμα ἔστω. Καὶ γέγονε μὲν κραυγὴ μεγάλη παρὰ παντός τοῦ λαοῦ καὶ εκδρομή (ἔξοδος). Οὐ γὰρ ἤθελον ἔτι κοινωνεῖν αὐτοῖς τοιαῦτα φρονοῦσιν, ὥστε καὶ νῦν ἀποσυνάκτους εἶναι τοὺς λαοὺς τῆς Κωνσταντινουπόλεως, πλὴν ὀλίγων ἐλαφροτέρων καὶ τῶν κολακευόντων αὐτόν. Τὰ δὲ μοναστήρια σχεδὸν ἅπαντα καὶ οἱ τούτων ἀρχιμανδρῖται καὶ τῆς συγκλήτου πολλοὶ οὐ συνάγονται, δεδιότες μὴ ἀδικηθῶσιν εἰς πίστιν, αὐτοῦ καὶ τῶν σὺν αὐτῷ οὓς ἀπὸ τῆς Ἀντιοχείας ἀναβαίνων ἤγαγε, πάντων λαλούντων τὰ διεστραμμένα" (P.G. 77, 81).

Οι Ορθόδοξοι της 

Κωνσταντινουπόλεως μετά την 

Ψευδοσύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας

Όταν το 1439 επέστρεψαν από την Φλωρεντία οι ορθόδοξοι επίσκοποι, οι οποίοι είχαν υπογράψει τη ψευδοένωση με τους Παπικούς, ο πιστός λαός τους γύρισε την πλάτη αδειάζοντας τους ναούς τους. Ήταν τόσος ο ζήλος του λαού, που και υποψία να υπήρχε ότι κάποιος κληρικός ήταν λατινόφρονας εγκατέλειπαν τον ναό! Ο Σιλβέστρος Συρόπουλος αναφέρει ένα χαρακτηριστικό περιστατικό: "Ἱερεύς τις ἠθέλησεν ἰδεῖν, ὅπως γίνεται ἡ τοῦ πατριάρχου (σ. ημ. Μητροφάνους του Β΄, λατινόφρονος) πρόβλησις· ὄνομα τῷ ἱερεῖ Θεοφύλακτος. Ἐδανείσατο οὖν ἵππον (οὐδέ γάρ ἐκέκτητο) καί ἦλθεν εἰς τά βασίλεια, καί ἰδών τήν πρόβλησιν, ἦλθε μεθ’ ἡμῶν μέχρι καί τοῦ πατριαρχείου. Εἶτα ὑπέστρεψεν εἰς τό ἴδιον οἴκημα, καί κατά τήν ὥραν τοῦ ἑσπερινοῦ ἐσήμανεν (ἦν γάρ ἡ ἑορτή τῆς Ἀναλήψεως), καί οὐδείς ἦλθεν εἰς τόν ναόν αὐτοῦ· ὡσαύτως καί εἰς τόν ὄρθρον, καί οὐδείς ἦλθε· ἐξεδέχετο δέ καί εἰς τήν ὥραν τῆς λειτουργίας, ἵνα φέρῃ τις αὐτῷ λειτουργίαν, καί οὐκ ἔφερε· διό οὐδέ ἐλειτούργησεν· Ἀγανακτήσας προσῆλθε τοῖς εἰωθόσιν ἐκκλησιάζεσθαι ἐν τῷ ναῷ καί ἠρώτα τίνος χάριν οὐκ ἦλθον ἐν τῇ ἐκκλησίᾳ ἑορτῆς οὔσης;

Οἱ δέ ἔλεγον αὐτῷ· Διότι ἠκολούθησας καί σύ τῷ πατριάρχῃ καί ἐλατίνισας. Ἔ

λεγεν οὖν ὁ ἱερεύς· Καί πῶς ἐλατίνισα; ἐγώ ἀπῆλθον ἁπλῶς ἵνα ἴδω τήν τάξιν μόνον ἥν οὐδέποτε εἶδον, καί οὔτε ἐφόρεσα οὔτε ἔψαλα, οὔτε τι ἱερατικόν ἐποίησα. Πῶς οὖν ἐλατίνισα;

Οἱ δέ εἶπον· Ἀλλ’ ἀνεμίχθης καί συνοδοιπόρεις μετά τῶν λατινισάντων ἔμπροσθεν τοῦ λατινόφρονος πατριάρχου καί ἔφθανέ σοι ἡ εὐλογία αὐτοῦ. Τότε ἠγανάκτησεν, ἵνα δυσωπῇ αὐτούς μεθ’ ὑποσχέσεων ἐνόρκων, ὡς οὐκέτι ἀπελεύσεται εἰς τόν πατριάρχην ἤ εἰς τούς πλησιάζοντας αὐτῷ, καί μόλις ἠδυνήθη καταπεῖσαι αὐτούς συνέρχεσθαι πάλιν εἰς τήν ἐκκλησίαν" (V. Laurent, Les mémoires du grand ecclésiarque de l'Église de Constantinople Sylvestre Syropoulos, Paris, 1971, p. 556).

Και το 1452, όταν με το ουνιτικό συλλείτουργο της 12ης Δεκεμβρίου στην Αγιά Σοφιά διακηρύχθηκε η Ψευδοένωση με τους Παπικούς, ο λαός πάλι έδειξε την απέχθειά του αποφεύγοντας να λειτουργείται στον ναό.

Γράφει χαρακτηριστικά ο ιστορικός της εποχής Δούκας: "Οἱ δὲ τῆς πόλεως ἀπὸ τῆς ἡμέρας ἐκείνης, ἐν ᾗ ἐγένετο τάχα ἡ ἕνωσις ἐν τῇ Μεγάλῃ ἐκκλησίᾳ, ὡς Ἰουδαίων συναγωγὴν τοῦτον ἀπέφευγον καὶ οὐκ ἦν ἐν αὐτῇ οὔτε προσφορά, οὔτε ὁλοκαύτωσις, οὔτε θυμίαμα. Εἴ ἔτυχέ τις τῶν ἱερέων λειτουργῆσαι Θεῷ ἐν ἡμέρα ἐπισήμῳ, οἱ προσευχόμενοι μέχρι τῆς ὥρας τῆς προσφορᾶς ἵσταντο· καὶ τότε πάντες ἐξήρχοντο οὕτω γυναῖκες ὡς ἄνδρες, οὕτω μοναχοὶ ὡς μονάζουσαι. Τὶ χρὴ λέγειν; καὶ τὸν ναὸν ὡς βωμὸν (τῶν εἰδώλων), καὶ τὴν θυσίαν (λειτουργίαν) ὡς Ἀπόλλωνι τελουμένην ἐνόμιζον" (P. G. 157, 1072).

Οι Άγιοι Απόστολοι (διά του Αγίου Κλήμεντος, Πάπα Ρώμης) διατάζουν την αποφυγή κάθε είδους συμπροσευχής με τους αιρετικούς: "Eἰ μὴ δυνατὸν ἐν ἐκκλησίᾳ προϊέναι διὰ τοὺς ἀπίστους, κατ' οἶκον συνάξεις, ὦ ἐπίσκοπε, ἵνα μὴ εἰσέρχηται εὐσεβὴς εἰς ἐκκλησίαν ἀσεβῶν· οὐχ ὁ τόπος γὰρ τὸν ἄνθρωπον ἁγιάζει, ἀλλ' ὁ ἄνθρωπος τὸν τόπον. Ἐὰν δὲ ἀσεβεῖς κατέχωσιν τὸν τόπον, φευκτέος ἔστω σοι διὰ τὸ βεβηλῶσθαι ὑπ' αὐτῶν· ὡς γὰρ οἱ ὅσιοι ἱερεῖς ἁγιάζουσιν, οὕτως οἱ ἐναγεῖς μιαίνουσιν. Eἰ δὲ μήτε ἐν οἴκῳ ἅμα μήτε ἐν ἐκκλησίᾳ συναθροισθῆναι δυνατόν, ἕκαστος παρ' ἑαυτῷ ψαλλέτω, ἀναγινωσκέτω, προσευχέσθω, ἢ καὶ ἅμα δύο ἢ τρεῖς· «Ὅπου γὰρ ἂν ὦσι, φησὶν ὁ Κύριος, δύο ἢ τρεῖς συνηγμένοι ἐν τῷ ὀνόματί μου, ἐκεῖ εἰμὶ ἐν μέσῳ αὐτῶν». Πιστὸς μετὰ κατηχουμένου μήτε κατ' οἶκον προσευχέσθω· οὐ γὰρ δίκαιον τὸν μεμυημένον μετὰ τοῦ ἀμυήτου συμμολύνεσθαι· εὐσεβὴς μετὰ αἱρετικοῦ μήτε κατ' οἶκον συμπροσευχέσθω· «Τίς γὰρ κοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος;»" (P. G. 1, 1136-1137).

Ο Μέγας Βασίλειος συνιστά στους πρεσβυτέρους της Νικοπόλεως, αν οι αιρετικοί κατέχουν τους ναούς, να τελούν τις ακολουθίες στην ύπαιθρο: "Εἰ δὲ ὅτι ὁ δεῖνα τὸν οἶκον κατέχει τῆς προσευχῆς, ὑμεῖς δὲ ἐν τῷ ὑπαίθρῳ προσκυνεῖτε τὸν οὐρανοῦ καὶ γῆς Δεσπότην, τοῦτο ὑμᾶς ἀνιᾷ, ἐνθυμήθητε, ὅτι οἱ μὲν ἕνδεκα μαθηταὶ ἐν τῷ ὑπερῴῳ ἦσαν ἀποκεκλεισμένοι, οἱ δὲ σταυρώσαντες τὸν Κύριον ἐν τῷ περιβοήτῳ ναῷ τὴν Ἰουδαϊκὴν λατρείαν ἐπλήρουν" (P. G. 32, 896-897).

Ο Μέγας Αθανάσιος προτρέπει τους Ορθοδόξους να εκκλησιάζονται μόνοι τους, χωρίς τους κληρικούς τους (όταν εκείνοι είναι αιρετικοί), για να μη κολαστούν μαζί τους: «Ἐάν ὁ ἐπίσκοπος ἤ ὁ πρεσβύτερος, οἱ ὄντες ὀφθαλμοί τῆς Ἐκκλησίας, κακῶς ἀναστρέφονται καί σκανδαλίζωσι τόν λαόν, χρή αὐτούς ἐκβάλλεσθαι. Συμφέρον γάρ ἄνευ αὐτῶν συναθροίζεσθαι εἰς εὐκτήριον οἶκον ἤ μετ’ αὐτῶν ἐμβληθῆναι ὡς μετά Ἄννα καί Καϊάφα εἰς τήν γέενναν τοῦ πυρός» (P.G. 35, 33).

Ο Πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως Γερμανός ο Β΄ απαγορεύει στους ορθοδόξους να εκκλησιάζονται σε ναούς που λειτουργούν λατινόφρονες: "Ὅσοι τῆς καθολικῆς (ὀρθοδόξου) ἐκκλησίας ἐστὲ τέκνα γνήσια, φεύγειν ὅλῳ ποδὶ ἀπὸ τῶν ὑποπεσόντων ἱερέων τῇ λατινικῇ ὑποταγῇ, καὶ μηδὲ εἰς ἐκκλησίαν τούτοις συνάγεσθε, μηδὲ εὐλογίαν ἐκ τῶν χειρῶν αὐτῶν δἐχεσθε τὴν τυχοῦσαν· κρεῖσσον γάρ ἐστιν ἐν τοῖς οἴκοις ὑμῶν τῷ Θεῷ προσεύχεσθαι καταμόνας, ἢ ἐπ' ἐκκλησίας συνάγεσθαι μετὰ τῶν λατινοφρόνων ὑποταγάτων" (Γερμανού Β΄ Κωνσταντινουπόλεως, Επιστολή Β΄ προς τους Κυπρίους στο Κωνσταντίνου Σάθα, Μεσαιωνική Βιβλιοθήκη, τόμος Β΄, Βενετία,  1873, σελ. 18).

(Πηγή :Νικόλαος Μάννης-Κρυφό Σχολειό)

 

Γενικές διαπιστώσεις για την μέχρι 

τώρα πρακτική της αποτείχισης

Παλιότερα η αποτείχιση  στην Κρατική  Ελλαδική Εκκλησία  ήταν πρακτική  μεμονωμένων προσώπων. Μετά τη Σύνοδο της Κρήτης τον Ιούνιο 2016 εμφανίστηκε κίνημα ομάδων  αποτείχισης στην Ελλαδική Εκκλησία με τα εξής χαρακτηριστικά.

1. Οι εμφανιζόμενες ομάδες ήταν αυτόνομες και με συγκεχυμένες εκκλησιολογικές θέσεις.

2. Οι εμφανιζόμενες διαφωνίες  σύντομα δημιούργησαν προϋποθέσεις για την μη εκκλησιαστική κοινωνία μεταξύ των ομάδων.

3. Οι εμφανιζόμενοι ως ηγέτες των ομάδων έδειχναν οι περισσότεροι  αρχηγικές τάσεις στον αγώνα της αποτείχισης και δημιούργησαν την εντύπωση, ότι μόνο αυτό τους ενδιαφέρει.
4. Όλες σχεδόν οι ομάδες δημιούργησαν κλίμα ΑΠΟΛΥΤΟΠΟΙΗΣΗΣ ΤΗΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΗΣ, δημιουργώντας την εντύπωση, ότι μόνο με την αποτείχιση μπήκαμε στον Παράδεισο.

5. Η ερμηνεία της αποτείχισης μέσα από την εκκλησιαστική ιστορία είχε μια επικίνδυνη μονομέρεια. Αποδεσμεύεται πολλές φορές από την ΟΡΘΟΠΡΑΞΙΑ. Για να γίνω πιο κατανοητός σε αυτό αναφέρω το εξής παράδειγμα. Ο Άγιος Γρηγόριος ο Παλαμάς έγινε γνωστός για τους ομολογιακούς αγώνες του με την πρακτική της αποτείχισης, ως ιερομόναχος,  σε λατινόφρονα πατριάρχη, αλλά δεν αναγνωρίστηκε άγιος μόνο για την αποτείχισή του. Ο Άγιος ήταν και μεγάλος ασκητής και μεγάλος εκκλησιαστικός πατέρας ως Επίσκοπος της Εκκλησίας και  ΌΧΙ ΩΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΜΕΝΟΣ ΙΕΡΟΜΟΝΑΧΟΣ.

6. Ενώ η  αποτείχιση ως πρακτική  είναι ΠΡΟΣΩΡΙΝΗ ΚΑΤΑΣΤΑΣΗ και  έχει αρχή, πορεία και τέλος, σήμερα διαπιστώνουμε, ότι οι αποτειχιζόμενες ομάδες αρκούνται στους οπαδούς που δημιουργούν, δεν ενδιαφέρονται για την πορεία της αποτείχισης, καλλιεργούν ένα αντι-εκκλησιαστικό φανατισμό και οι περισσότεροι οπαδοί, ενώ  δεν γνωρίζουν τον τελικό σκοπό της αποτείχισης, εμφανίζονται ως Σωτήρες της Εκκλησίας και υπέρτατοι Κριτές της Οικουμένης, απαράδεκτη πρακτική και ξένη με το ορθόδοξο Εκκλησιαστικό ήθος. Έτσι δημιουργούν τις συνθήκες μελλοντικού εκκλησιαστικού σχίσματος. Και για να μην παρεξηγηθώ. Η αποτείχιση ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΣΧΙΣΜΑ, όμως η κακή πρακτική μπορεί να τη διολισθήσει σε αίρεση και σχίσμα, γιατί αποδεχόμαστε την μη Αποστολική Εκκλησία.(την ονόμασα πρεσβυτεριανή και κατηγορήθηκα ότι προωθώ τον επισκοποκεντρισμό…Άλλα αντί άλλων!!!!!!).

7. Ήδη ο γράφων δέχτηκε τα αφοριστικά βέλη ανωνύμων σχολιαστών, γιατί επισήμανε τον κίνδυνο της ανεπίσκοπης αποτείχισης. Οι περισσότεροι (αποτειχισμένοι) ιερωμένοι, λόγω ακριβώς του ότι είναι ελάχιστοι στην Ελλάδα και αναγκαστικά οι πιστοί καταφεύγουν σε αυτούς,  έχουν καβαλήσει το καλάμι και αισθάνονται "Πάπες", παντογνώστες και αλάθητοι.

Όταν οι αποτειχισμένοι ιερείς μνημονεύουν λέγοντας «υπερ πάσης επισκοπής Ορθοδόξων» εμμέσως πλην σαφώς αποδέχονται ή όχι την ύπαρξη ορθοδόξων επισκόπων»;; Και αν ναι, γιατί δεν ψάχνουν να βρουν αυτούς τους ορθόδοξους επισκόπους και να διερευνήσουν τη δυνατότητα ύπαρξης εκκλησιαστικής κοινωνίας ;;; Και αν όχι, το ερώτημα παραμένει. Χάθηκε η Ιερωσύνη από την Ορθόδοξη Εκκλησία;;;

Δεν γνωρίζουμε πότε θα δημιουργηθούν οι συνθήκες για την καταδίκη της αίρεσης του Οικουμενισμού. Γνωρίζουμε όμως, ότι η ανθρώπινη ζωή έχει τέλος. Όμως η αποτείχιση πρέπει να συνεχιστεί μέχρι την τελική καταδίκη των εκπροσώπων της Παναίρεσης.

 

ΘΕΜΑΤΑ  ΓΙΑ ΔΙΑΛΟΓΟ

Ο διάλογος στη συνέχεια για το θέμα της Αποτείχισης θα έχει ως σκοπό τη διερεύνηση των παρακάτω θεμάτων, που παρουσιάζονται με μορφή ερωτήσεων.

1. Εφόσον συνοδικώς άχρι τούδε δεν καθηρέθησαν επί Οικουμενισμώ οι διάφοροι συμμετέχοντες Ποιμένες μας  στη Σύνοδο της Κρήτης, σε συμπροσευχές και διαλόγους, εμείς μολυνόμαστε από την μετ’ αυτών κοινωνία; Είναι μολυσμένη η καθόλου Ορθόδοξη Εκκλησία από την παραπάνω αίρεση; Αν ναι, σε ποιο σημείο υπάρχει καθαρότητα και με ποιον τρόπο και από ποιους θα αρχίσει η εκκλησιαστική θεραπεία; Ποιοι είναι και πώς ορίζονται οι «κεκαθαρμένοι» εκ της νόσου ταύτης κληρικοί και λαϊκοί;

2. Μετά τη Σύνοδο της Κρήτης στην Ελλαδική Εκκλησία τελούνται έγκυρα Μυστήρια;;;

3. Τα μυστήρια στην Ιεραποστολή οικουμενιστικών Πατριαρχείων είναι ΕΓΚΥΡΑ ΚΑΙ ΣΩΣΤΙΚΑ;

4. Πώς οι αποτειχισμένοι πιστοί θα συμμετέχουν στα Μυστήρια του Βαπτίσματος και του Χρίσματος; Από πού θα προμηθευτούν οι αποτειχισμένοι ιερείς Άγιο Μύρο για το μυστήριο του Χρίσματος;;

5. Πώς θα τελείται το μυστήριο του γάμου σε αποτειχισμένους πιστούς;;;

6. Πρέπει να συγκροτηθεί ΣΥΝΟΔΟΣ ΑΠΟΤΕΙΧΙΣΜΕΝΩΝ με Επίσκοπο ή Επισκόπους ή θα πρέπει η αποτείχιση να είναι ΑΝΕΠΙΣΚΟΠΗ;;

7. Σε ποια θέματα μπορεί να υπάρξει οικονομία για τους αποτειχισμένους;;;

Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος.

Α. Ένας αποτειχισμένος:

-Επιτρέπεται να πηγαίνει σε κηδείες συγγενικών του προσώπων;

-Επιτρέπεται να πηγαίνει σε Μυστήρια συγγενικών προσώπων ή φίλων του μη αποτειχισμένων, όταν προσκαλείται;

Β. Αν σε ένα ανδρόγυνο ένας εκ των δύο θέλει να αποτειχιστεί και ο άλλος διαφωνεί τι θα πρέπει να γίνει;;;

Γ. Μια οικογένεια που έχει μικρά παιδιά, πού θα πρέπει να εκκλησιάζεται, αν δεν υπάρχει κοντινός ναός με αποτειχισμενο ιερεα.