Ομολογία

Σχόλια στο Συναξάριο της εορτής 

των Εισοδίων της Θεοτόκου 

(21 Νοεμβρίου)

πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου (χημικός-βιοχημικός)

---

Στο συναξάριο της εορτής των Εισοδίων 

της Θεοτόκου γράφονται τα εξής:

Τω αυτώ μηνί ΚΑ΄, η εν τω Ναώ Είσοδος της Υπεραγιας Δεσποίνης ημών Θεοτόκου και Αειπαρθένου Μαρίας.Αυτήν λέγω την Υπεραγίαν και Δέσποιναν Θεοτόκον Μαρίαν όταν έγινε τριών χρόνων, επήραν αυτήν οι γονείς της, και επρόσφεραν κατά την σημερινήν ημέραν εις τον Ναόν. Και πληρούντες τας υποσχέσεις οπού έκαμαν, αφιέρωσαν την θυγατέρα αυτών εις τον χαρισάμενον ταύτην Θεόν. Και παραδίδουσιν αυτήν εις τους ιερείς, και μάλιστα εις τον τότε Αρχιερέα Ζαχαρίαν.

Ο οποίος ταύτην παραλαβών έμβασε μέσα εις το ενδότατον του Ναού, όπου μόνος ο Αρχιερέας μίαν φοράν τον χρονον εισήρχητο. Και τούτο εποίησε κατά βούλησιν Θεού, όστις έμελλε μετά ολίγον να γεννηθή εξ αυτής, διά την διόρθωσιν και σωτηρίαν του κόσμου. Εκεί λοιπόν η Παρθένος διέμεινε χρόνους δώδεκα, τρεφομένη ξενοπρεπώς από τον Αρχάγγελον Γαβριήλ με τροφήν ουράνιον.

Νικόδημος Αγιορείτης, Συναξαριστής, εκδ. Δομός, τ. I, σ. 523-4. ————————————————————————-----------------

Η όλη περιγραφή γεννάει στον αναγνώστη 

προβληματισμούς και απορίες.

i) Πώς, σε μία κοινωνία ανδροκρατούμενη και θεσμοθετημένη με τις εντολές του Νόμου (Δευτερονομίου και του Λευιτικού) όσον αφορά την λατρεία του Γιαχβέ και τον τρόπο λατρείας (τυπικό-ιερείς) είναι νοητή είσοδος γυναίκας στα Άγια των Αγίων και μάλιστα για κατοικία της;

ii) Τι σημαίνει αφιέρωση στην Παλαιά Διαθήκη; Ισχύει για γυναίκες η εποχιακή (για συγκεκριμένη χρονική περίοδο) αφιέρωση; Υπάρχουν Ναζηραίοι γυναίκες; Και τρίτον:

iii) ”Τριών χρονών παιδί μπορεί να ζήσει χωρίς τους γονείς του και χωρίς την φροντίδα τους”; Αν δεχτούμε μια τέτοια πιθανότητα δεν αναγκαζόμαστε άραγε να αποδεχτούμε μια Μαρία χωρίς βούληση και προσωπικότητα που… ”αναγκάζεται” σε μια πορεία υποχρεωτική, για ένα έστω άγιο, και μέγιστο αξιολογικά, σκοπό; Δεν θα ήταν, σε τέτοια περίπτωση, τελικώς ένα (θεολογικώς) ”ενεργούμενο” αφού, λόγω ηλικίας, ήταν χωρίς δυνατότητα άλλης γνώμης;

Ερευνώντας τα θέματα τηςγιορτής, βρίσκει 

κανείς οκτώ συγγραφείς ασχολούμενους με 

τα Εισόδια μέχρι τον δέκατο αιώνα.

Οι μεταγενέστεροι, ακόμα και οι άγιοι (π.χ Γρηγόριος Παλαμάς), απλώς επαναλαμβάνουν τα υπό των προηγηθέντων λεχθέντα. Η γλώσσα κάποιων εξ αυτών των συγγραφέων (Γερμανός & Ταράσιος Κων/πόλεως) είναι ποιητική. Ο τελευταίος όμως (μέχρι τον Ι΄ αιώνα) που είναι ο μοναχός Επιφάνιος (1015 μ.Χ) γράφει τα εξής. Μεταφράσαμε λοιπόν και παραθέτουμε κατωτέρω το ουσιαστικότερο μέρος του λόγου του μοναχού Επιφανίου για τον «Βίο της Μαρίας» στον οποίο παρουσιάζει το προφανές αίτιο του γεγονότος της κατοικίας στο Ναό, την ορφάνια της μικρής Μαρίας και την φροντίδα των ιερέων γι’ αυτήν. Η προοπτική αυτή μάς φαίνεται θεολογικά ορθή. Τα περί της κατοικήσεως της Μαρίας εις τα Άγια των Αγίων είναι αδιανόητα για την θεολογία του Νόμου και τις ιερατικές πράξεις στον Ναό του Θεού. ”Πᾶς ὁ ἁπτόμενος” ἐτελεύτα. Πώς μια γυναίκα θα γινόταν δεκτή εκεί όπου μόνον ”ἅπαξ τοῦ ἐνιαυτοῦ καί μόνος ὁ Ἀρχιερεύς εἰσέρχεται”; Ακόμα και ισόβιος αφιέρωση να είχε υπάρξει, κάτι τέτοιο δεν ήταν επιτρεπτό. Και βέβαια, αν, είχε υπάρξει ισόβιος αφιέρωση, [”κἀγώ κιχρῶ αὐτόν τῷ Κυρίῳ, πάσας τάς ἡμέρας, ἅς ζῇ αὐτός, χρῆσιν τῷ Κυρίῳ ” (Α΄ Βασ. 1,28)] , πώς εκ των υστέρων οι ιερείς (που θα ήταν σαφώς γνώστες του θέματος) την υπάνδρευσαν με τον Ιωσήφ; Ας δούμε όμως το κείμενο του μοναχού Επιφανίου και ας σκεφτούμε ότι δεν τιμώνται οι άγιοι, και πολύ περισσότερο ο Χριστός και η Παναγία, με υπερβολές.

2. Το κυρίως θέμα.……………………………………………………

Δ. Όταν έγινε το κοριτσάκι τριών χρονών το ανέβασαν οι γονείς του στην Ιερουσαλήμ και το «παρουσίασαν» στον Κύριο, προσφέροντας και δώρα. Την δέχθηκε με τα δώρα της ο ιερέας Οδαέ που ονομαζόταν και Βαραχίας και ήταν πατέρας του Ζαχαρία. Όλοι οι ιερείς του ναού χαίρονταν και εύχονταν στην Μαριάμ και ευλογούσαν τους γονείς της Ιωακείμ και Άννα. Μετά από αυτά επέστρεψαν στην Ναζαρέτ.Όταν η Μαριάμ έγινε επτά ετών την ανέβασαν και πάλι στα Ιεροσόλυμα, και την δώρισαν στον Κύριο αφιερώνοντάς την για όλη της την ζωή. Αφού το έκαναν αυτό, μετά από λίγο πέθανε ο πατέρας της Ιωακείμ σε ηλικία ογδόντα ετών. Η Μαρία πλέον δεν εγκατέλειπε τον ναό όλο το εικοσιτετράωρο (ημέρα και νύκτα). Η μητέρα της Άννα άφησε την Ναζαρέτ και ήλθε στην Ιερουσαλήμ όπου ζούσε μαζί με την θυγατέρα της Μαριάμ. Η Άννα έζησε ακόμα δύο χρόνια και πέθανε εβδομήντα δύο ετών.

Ε. Η Μαρία λοιπόν ορφάνεψε και από τους δύο γονείς της στα εννιά της χρόνια και έμεινε ˝ανεπιμέλητος˝. Για τον λόγο αυτό δεν έβγαινε καν από τον ναό του Κυρίου.

Όταν χρειαζόταν κάτι, πήγαινε μόνο στην Ελισάβετ. Είχε μάθει τα Εβραϊκά γράμματα ενώ ακόμα ζούσε ο πατέρας της. Μάθαινε εύκολα και αγάπησε την μάθηση. Παρ’ ότι έμεινε μόνη (μετά τον θάνατο των γονέων της) συνέχισε να ασχολείται επισταμένως με την επίπονη μελέτη των Θείων Γραφών.Είχε θαυμαστή επιμέλεια και απόδοση στην επεξεργασία του μαλλιού, του λιναριού, του μεταξιού και του βύσσου (λεπτού μαλλιού ή μεταξιού).Απ’ όλες τις συνομήλικές της κοπέλες ήταν σε σοφία και σύνεση ˝θαυμασιότερη˝ ώστε να βρίσκει σ’ αυτήν υλοποίηση ο λόγος του Σολομώντα (και πράγματι γι’ αυτήν προφητικά τον έγραψε): Γυναίκα με ανδρικό φρόνημα ποιος θα βρει; Καθώς και όλα τα παρακάτω.

ΣΤ. Υπήρχε καθορισμένος χώρος στον ναό του Κυρίου κοντά στο εξέχον μέρος του θυσιαστηρίου όπου στέκονταν μόνον οι παρθένες κοπέλες, οι οποίες μετά την απόλυση κάθε προσευχητικής σύναξης, πήγαιναν στους δικούς τους. Η Μαρία όμως συνέχιζε να παραμένει εκεί «φυλάττουσα» το θυσιαστήριο και τον ναό και εξυπηρετώντας τους ιερείς.

Η συμπεριφορά της ήταν άψογη: σεμνότατη σε όλα, σιωπηλή, υπάκουη, ευπροσήγορη, ταπεινή προς τους ανθρώπους, χωρίς ανόητα γέλια, ήρεμη, γαλήνια, ευσεβής , σεβαστική. Τιμούσε και «προσκυνούσε» κάθε καλόν άνθρωπο και όλοι θαύμαζαν την σοβαρότητα και τον λόγο της.

Στην σωματική διάπλαση ήταν μεσαίου ύψους, μελαχρινή, με μαύρα μαλλιά, με «ανοιχτούς» και όμορφους οφθαλμούς, με μαύρα φρύδια, με λίγο καμπύλη μύτη, με μακριά μεγάλα χέρια, με μεγάλα δάκτυλα καθώς και με μακρουλό πρόσωπο γεμάτη ομορφιά και θεία χάρη. Μετριόφρων και χωρίς «μεγαλοπιάσματα» (ασχημάτιστος), χωρίς ανόητες εκδηλώσεις, έχοντας υπερβολική ταπείνωση, πράγμα για το οποίο «επέβλεψε επ’ αυτήν» ο Κύριος, όπως και ίδια είπε μεγαλύνοντας τον Κύριο. Της άρεσε να φορά ρούχα στο φυσικό χρώμα του υλικού τους όπως καταλαβαίνει όποιος βλέπει το άγιο μαφόριό της. Έγνεθε τα μαλλιά για τα υφασμάτινα καλύμματα του ναού και εξασφάλιζε την τροφή της από τον ναό. Είχε μεγάλη καρτερικότητα, στις προσευχές και στη μελέτη, στη νηστεία, στις εργασίες καθώς και σε κάθε αρετή. Με την ποιότητα των εργοχείρων της και με τον τρόπο της ζωής της, έγινε η αγία Μαρία διδάσκαλος πολλών γυναικών.

Όταν έγινε δώδεκα χρονών κάποια νύχτα που προσευχόταν κοντά στην πόρτα του θυσιαστηρίου, τα μεσάνυχτα, την εκάλυψε φως δυνατότερο από το φως του ηλίου και άκουσε φωνή από το θυσιαστήριο να λέει προς αυτήν: Θα γεννήσεις τον Υιό μου. Αυτή εσιώπησε το γεγονός, δεν ανέφερε σε κανένα το μυστήριο αυτό, μέχρις ότου ανελήφθη ο Χριστός.-……………………………………………………………………………

(P.G. τομ. 120, 192Α-Β. Μοναχός Επιφάνιος (1015 μ. Χ.).Περί του βίου της υπεραγίας Θεοτόκου)