Λόγος Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Πάριου εἰς τὸν Ἅγιον Μάρκον τὸν Εὐγενικὸν-(Δ)-Προσυνοδικοί διάλογοι της Συνόδου

 

ΠΕΡΙΕΧΟΜΕΝΑ

1.Πρόσωπα που συμμετείχαν στην Σύνοδο

                    2.Προσυνοδικοὶ διάλογοι καὶ τὸ Σιτηρέσιο

                    3.Ἀρχὴ διαλόγου 9.4 μέχρι 9.10.1438

                    4. Φθόνος κατὰ Μάρκου

         

Πρόσωπα που συμμετείχαν στη  Σύνοδο 

Μέγας Εκκλησιάρχης ηταν ο Συρόπουλος 

Προσυνοδικοὶ διάλογοι καὶ τὸ Σιτηρέσιο

Ἀλλὰ ἄς πλησιάσουμε καὶ στὶς πράξεις τῆς Συνόδου ,ὕστερα ἀπὸ τὶς τόσες μεγάλες παρεκβάσεις μου ΄Ὥσπου νὰ συγκεντρωθοῦν οἱ Λατίνοι ἐπίσκοποι, σύμφωνα μὲ τὴν ἐπιστολὴ πού εἶχε στείλει ὁ Πάπας σ’ ὅλα τα γένη τῆς Δύσης, φάνηκε καλὸ καὶ στὰ δύο μέρη καὶ τὸ Παπικὸ καὶ τὸ Ἀνατολικό, πρὶν ξεκινήσει τὶς ἐργασίες της ἡ γενικὴ σύνοδος, νὰ διοριστοῦν ἄνθρωποι κι ἀπὸ τὰ δύο μέρη. Ἡ ὁμάδα αὐτῶν τῶν διορισμένων νὰ συνέρχονται σ’ ἕνα ναὸ κι ἐκεῖ νὰ ἐξετάζουν ἀπὸ κοινοῦ κάποια μικρὰ κι ἐπιμέρους ζητήματα, τὰ ὅποια ὑπῆρχαν ἀνάμεσα στὶς δύο Ἐκκλησίες ὡς μικροδιαφορές. Αὐτὸ συμψωνήθηκε νὰ γίνεται τρεῖς φορὲς τὴν ἑβδομάδα, γιὰ νὰ μὴν κάθονται ἀργόσχολοι. Κι ἐπιπλέον, γιὰ νὰ μὴν τρῶνε οἱ Ἀνατολικοὶ ὡς ἀργόσχολοι τά φλουριὰ τοῦ Πάπα. Γιατί συμψωνήθηκε κάθε μήνα ὁ βασιλιὰς νὰ λαμβάνει τριάντα φλουριά, ὁ ἀδελφός του εἴκοσι, ὁ Πατριάρχης εἴκοσι πέντε κι οἱ συνοδοὶ τοῦ βασιλιὰ καὶ τοῦ Πατριάρχη ἄνα τέσσερα, ἐνῶ οἱ ὑπηρέτες κι οἱ ὑπάλληλοι ἄνα τρία κι αὐτὸ ὀνομάστηκε σιτηρέσιο. Διορίστηκαν λοιπὸν δέκα ἀπὸ τὸν Πάπα καὶ δέκα ἀπὸ τοὺς δικούς μας. Ορίστηκε καὶ ὡς θέμα συζήτησης τὸ ΄πουργατόριο΄, δηλαδὴ τὸ καθαρτήριο πῦρ. Καὶ τί σημαίνει αὐτό, εἶναι ἀναγκαῖο νὰ τὸ φανερώσουμε σ’ αὐτοὺς πού δὲν τὸ γνωρίζουν.

Πουργατόριο – Καθαρτήριον-πῦρ

Οἱ Λατίνοι πιστεύουν ὅτι οἱ ψυχὲς ποὺ φεύγουν ἀπὸ τὴν παροῦσα ζωή, πηγαίνουν σὲ τρεῖς τόπους.
Ὁ ἕνας εἶναι ὁ Παράδεισος, δηλαδὴ ἡ Βασιλεία τῶν Οὐρανῶν, ὁ δεύτερος εἶναι ἡ αἰώνια κόλαση τοῦ Ἅδη, καὶ ὁ τρίτος, πού προσθέτουν καὶ φαντάζονται οἱ παπικοί, εἶναι τὸ καθαρτήριο πῦρ, τὸ ὁποίοὴ ἁγία μας Ἐκκλησία, ἡ Ἀνατολικὴ οὔτε τὸ ἀποδέχεται, οὔτε τὸ πιστεύει καθόλου. Δογματίζουν λοιπὸν αὖτοι ὡς ἕξης: Ὅτι μετὰ θάνατον οἱ καθαρὲς κι ἐλεύθερες ἀπὸ κάθε κηλίδα ψυχές, δηλαδὴ τῶν δίκαιων καὶ τῶν ἁγίων, πηγαίνουν στὴν ἀπόλαυση τοῦ Παραδείσου καὶ κληρονομοῦν τοὺς προορισμένους γι’ αὔτους στεφάνους. Κι οἱ ψυχὲς πού πέθαναν μὲ θανάσιμη ἁμαρτία ἡ μὲ τὸ προπατορικὸ ἁμάρτημα, ὅπως οἱ εἴδολωλατρες, πηγαίνουν ἄμεσως στὴν αἰώνια κόλαση. Κι ὅσες ψυχὲς μετὰ τὸ βάπτισμα ὕπεπεσάν σε διάφορες ἁμαρτίες κι ἔξομολογηθηκαν σωσστά, ἀλλὰ δὲν ἔζησαν γιὰ νὰ ὁλοκληρώσουν τὸν κανόνα πού τοὺς ἔδωσε ὁ πνευματικός τους καὶ νὰ κάνουν ἄξιους καρποὺς μετάνοιας, ΄γιὰ τὴν ἐξιλέωση τῶν ἁμαρτιῶν τους΄, ὅπως λένε οἱ παπικοί, στέλνονται ἀπὸ τὸ Θεὸ σ’ ἕνα πῦρ, διαφορετικὸ ἀπὸ κεῖνο τὸ αἰώνιο πῦρ τῆς κόλασης καὶ μέσιο αὐτοῦ του πυρὸς καθαρίζονται, ἄλλες ψυχὲς γρηγορότερα, ἄλλες ἄργοτερα καὶ μὲ περισσότερο χρόνο, ἄναλογα μὲ τὶς ἅμαρτιες πού ἔχουν κι ἄναλογα μὲ τὶς ἔλεημοσυνες καὶ τὶς λειτουργίες πού γίνονται γι’ αὐτὲς τὶς ψυχές.
Αὐτὸ λοιπὸν τὸ πουργατόριο, πού ὅπως εἶπα ἡ Ἀνατολικὴ Ἐκκλησία δὲν τὸ ἀποδέχεται καὶ μάλιστα τὸ θεωρεῖ ὡς μύθο ἡ καλύτερα ὡς ἄφορμη γιὰ νὰ φτάξει ἕνα πλούσιο μεταλλεῖο, ἀπὸ τὸ ὅποιοσυγκροτειται καὶ συνίσταται ἡ ΄Τράπεζά των χρημάτων τοῦ Πάπα [18]. Καὶ γύρω ἀπ’ αὐτὸ τὸ πουργατόριο. ὁρίστηκε ὡς ὑπόθεση καὶ ὕλη ἐκείνων τῶν ἐπιμέρους συζητήσεων.

Ἀρχὴ διαλόγου 9.4 μέχρι 9.10.1438

Αὖτο ὑπῆρξε καί το .πρῶτο θέμα συζητήσεων πού ἀγωνίστηκε ὁ ἱερὸς Μάρκος. Κι αὐτὸ τὸ Ῥδιο, ὑπῆρξε ἡ πρώτη ἀφορμή, γιὰ νὰ φανεῖ ἡ μικροψυχία, γιὰ νὰ μὴν πῶ εὐθέως ὁ φθόνος, κάποιων ἄλλων πού ἔπρεπε νὰ εἶναι βοηθοὶ τοῦ Μάρκου. Ὁ πρῶτος βέβαια πού διορίστηκε σ’ αὐτὴ τὴν ὑπόθεση ἐκ μέρους τῶν Ἀνατολικῶν ἦταν ὁ Μάρκος. Δεύτερος μετὰ ἀπ’ αὖτον ἦταν κάποιος Βησσαρίων μητροπολίτης τῆς Νίκαιας, νεώτερος στὴν ἥλικια, πολὺ νειότερος στὸ φρόνημα φιλόδοξος καὶ πεισματάρης στοὺς λόγους του.

Σὲ μερικὲς συζητήσεις πού ἔγιναν μὲ προφορικὸ διάλογο, ὁ Μάρκος ἀπαντοῦσε, ὁ Μάρκος ἄνασκευαζε, ὁ Μάρκος ἔλυνε τὶς ἀπορίες. Κατὰ κάποιο τρόπο βοηθοῦσε καὶ ὁ Νίκαιας, ἂν καὶ λιγοστά. Οἱ Λατίνοι ὅμως θέλησαν νὰ ἐξηγήσουν καὶ νὰ παρουσιάσουν τὴ γνώμη τους κι ἔγγραφως. Ὁ λόγος ἀναψέρθηκε στὸ βασιλιά. Κι αὐτὸς διατάζει νὰ γράψουν κι οἱ ὀρθόδοξοι τὴν ἀντίρρησή τους. Καὶ λέγοντας αὐτά, ἀπέβλεπε στὸν Ἐφέσου (κι αὐτὸ τὸ γράφει ρητὰ ὁ Συρόπουλος). Αὐτὸ ἔγινε ἡ πρώτη ἀφορμὴ τῆς διχόνοιας καὶ τοῦ σκανδάλου τοῦ Νίκαιας πρὸς τὸν ἄνθρωπο τοῦ Θεοῦ, τὸ Μάρκο. Ὄχι μόνο γιατί ὁ βασιλιὰς ἔστρεφε τὰ μάτια του πρὸς τὸν Ἐφέσου προτιμώντας τὸν ἀπ’ ὅλους τους ἄλλους, ὅπως ἔπρεπε, ἄλλα, καὶ γιὰ ἄλλη ἀκόμα αἰτία, πού θὰ τὴ μάθετε ἀμέσως.

6. Φθόνος κατὰ Μάρκου

Αὐτὸς ὁ Νικαίας στὴν ἀρχὴ ποὺ πρόβαλαν αὐτὸ τὸ ζήτημα οἱ Λατίνοι κι εἶπαν νὰ γίνονται γι’ αὐτὸ οἱ συζητήσεις, ὁμολόγησε ἐνώπιόν του βασιλιὰ ὅτι: Δὲν ἔχω τί νὰ πῶ γι’ αὐτό. Γιὰ τὰ σχετικὰ μὲ τὸ δόγμα, ἴσως μπορῶ νὰ μιλήσω. Ἀλλὰ γι’ αὐτὸ δὲν γνωρίζω τί νὰ πῶ. Αὐτὸς λοιπόν, πού πρῶτα δὲν ἤξερε τί νὰ πεῖ σὲ μία τέτοια ὑπόθεση, ὕστερα καὶ χωρὶς νὰ τοῦ δοθεῖ ἐντολή, βρέθηκε πρόθυμος νὰ γράψει. Ἀλλὰ γιατί κι ἀπὸ πού εἶναι γνωστὴ αὐτὴ ἡ αἰτία; Ἦταν σὲ κείνη τὴ Σύνοδο κι ἕνας πνευματικός, μᾶλλον ὅμως σατανικὸς ἄνθρωπος, μὲ τὸ ὄνομα Γρηγόριος, πονηρὸς καὶ κακότροπος ὑπὲρ τὸ δέον, ὅπως περιγράφεται. ἱκανοποιητικὰ γιὰ τὰ κακά του ἤθη ἀπὸ τὸν ἱστορικὸ Συρόπουλο. Αὐτὸς ἀπὸ μηδαμινὲς καὶ φαῦλες αἰτίες, ἔτρεφε μεγάλη ἔχθρα πρὸς τὸν Ἐφέσου. Αὐτὸς λοιπόν, ἀπὸ τὸν τάχα δίκαιο φθόνο του, παρακινεῖ τὸν Νίκαιας νὰ γράψει μὲ κάθε τρόπο κι ἔκεῖνος ὁ φιλότιμος πείθεται καὶ γράφει. Τὸ παίρνει αὐτὸ ὁ μηχανογράφος Γρηγόριος κι ἀμέσως τρέχει στὸ βασιλιά, τοῦ τὸ δείχνει καὶ τὸ ἐπαινεῖ, τὸ ἐξυψώνει καὶ παρακινεῖ ἔντονά το βασιλιὰ νὰ στείλει αὐτὸ στοὺς Λατίνους, ὡς δῆθεν σεβάσμιο καὶ ρητορικότερο στὴν ἔκφραση. Ἀλλὰ αὐτὸς ὁ δόλιος δὲν πέτυχε νὰ συμπαρασύρει πρὸς τὸ μέρος τοῦ τὴν γνώμη τοῦ βασιλιὰ ὅπως ἤθελε.
Ὅταν ὁ βασιλιὰς εἶδε καὶ τὰ δύο γραπτά, ἐπαίνεσε μὲν κι αὐτὸ τοῦ Νίκαιας, ἀλλὰ περισσότερο καί. μόνο ἀπὸ τὸ προοίμιο, ἐξύψωσε τοῦ Ἐφέσου, γιὰ τὰ ἰσχυρά του ἐπιχειρήματα, τὶς ἔντεχνες φράσεις του καὶ τὶς πολλὲς περιγραφὲς καὶ μαρτυρίες του. Έτσι ἔστειλε τὸ γραπτό του Μάρκου ἀπάντηση στοὺς Λατίνους. Ἀπὸ αὐτὸ τὸ περιστατικὸ ὁ Νίκαιας κεντήθηκε στὴν καρδιά του μὲ τὸν πόνο τῆς ζήλιας κατὰ τοῦ ἁγίου κι ὁ φθόνος τοῦ πνευματικοῦ Γρηγόριου ἀναζωπύρωνε καὶ φούντωνε τὸ πάθος σὰν μεγάλη φλόγα μέσα του. Γι’ αὐτὸ λέγοντας καὶ πράττοντας πάντα κατὰ τοῦ δίκαιου καὶ ἄριστου ἄντρα Μάρκου κι ἐπαινώντας ὑπερβολικὰ κι ἔξυψωνοντας ἔσκεμμενα τὸν Νίκαιας ὁ μιμητὴς τοῦ πρωτεργάτη διαβόλου, ὁ Γρηγόριος, τὸν ἔφερε σὲ τόση ἐμπαθῆ διχόνοια κατὰ τοῦ Μάρκου.

Τόσο πολὺ λοιπὸν δὲν ἤθελε στὴ συνέχεια ὁ Νίκαιας νὰ συμφωνεῖ μὲ τὸν Ἐφέσου, ὥστε ἔδειξε κι ἔμπρακτά το μίσος του καὶ τὴν ἀποστροφή του πρὸς τὸν ἅγιο. Γιατί σὲ μία ἀπὸ κεῖνες τὶς συζητήσεις (ὅταν ὁ βασιλιὰς δὲν ἄφηνε τὸν Ἐφέσου νὰ ἐξηγήσει στοὺς Λατίνους καὶ τὴ γνώμη τῆς δικῆς μας Ἐκκλησίας πού ἐκεῖνοι ζητοῦσαν ἐπίμονα), ὁ Νίκαιας, ἄψηψωντάς το βασιλικὸ διάταγμα, εἶπε: ΄Ἔγω ἔχω ἐξουσία νὰ πῶ τὴ γνώμη μου ὅπως θέλω΄. Καὶ λέγοντας ὅπως ἤθελε τὴ γνώμη πού εἶχε γιὰ τὴν μέλλουσα κατάσταση τῶν τευχῶν, ἀφοῦ περίμενε λίγο, ἔφυγε κοντὰ ἀπὸ τὸν Ἐφέσου καὶ πῆγε καὶ κάθισε σ’ ἄλλο σημεῖο, ὅπου κάθονταν ἄρχοντες συγκλητικοί, γιὰ τὴν τήρηση τῆς τάξης στὶς διαλέξεις, δείχνοντας ἔτσι ἔμπρακτα τὴ διχόνοια καὶ τὴν ἀπέχθεια πού εἶχε στὴν ψυχὴ τοῦ κατὰ τῆς ἅγιας ἐκείνης ψυχῆς. Κι ἂν καὶ πρωτύτερα ἡ βοήθειά του ἦταν λίγη, τότε ὅμως ἀφοῦ λιποτάκτησε, ἄφησε αὐτὸν τὸν μέγα ἀθλητὴ ν’ ἀγωνίζεται, ἐντελῶς μόνος ποὺ στὸ στάδιο.

Ἀλλὰ τί ἔκανε αὐτὸς ὁ μέγας ἀγωνιστής; Μήπως συγχύστηκε μὲ τὴν προδοσία τοῦ συναγωνιστῆ του; Μήπως φοβήθηκε τὴν ἕφοδο τῶν ἐχθρῶν; Μήπως δείλιασε βλέποντας μόνο τὸν ἕαυτό του ν’ ἄντιπαρατασσεταί σε πολλούς; Ὄχι, ὄχι. Μὴν τὸ σκεφτεῖτε αὐτὸ ἀδελφοί. Τότε εἶναι πού ἔδειξε τὴ σταθερότητα τῆς ψυχῆς του. Τότε συγκέντρωσε τὶς δυνάμεις του καὶ ἕνας αὐτὸς κατατρόπωνε καὶ νικοῦσε τοὺς πολλούς. Καὶ κυρίως νίκησε καὶ κατέβαλλε ἐκεῖνον τὸν ὅποιοτου πρόταξαν οἱ ἐχθροὶ στὴ μονομαχία ὡς ἀκρόπολη ἡ καλύτερα ὡς ἄλλον Γολιάθ. Καὶ γιὰ νὰ καταλάβετε ποιὸν ἐννοῶ, θὰ ἐξηγήσω τὰ λόγια μου, ὅσο τὸ δυνατὸν σαφέστερα καὶ προσέξτε γιατί στ’ ἀλήθεια εἶναι ἄξιο προσοχῆς.

---