Λόγος Ἁγίου Ἀθανασίου τοῦ Πάριου εἰς τὸν Ἅγιον Μάρκον τὸν Εὐγενικὸν(Γ)

 ΜΕΡΟΣ -Γ

Ἱστορικὲς προυποθέσεις Συνόδου-Φερράρας

Ἃς στοχαστοῦμε τώρα καὶ τὰ σχετικὰ μὲ τὴν παροῦσα σύνοδο. Σ’ αὐτὴ τὴ Σύνοδο συνέβαιναν ὅλα τ’ ἀντίθετα:
Ά) Θὰ ξεκινήσω ἀπὸ τὸ χρόνο. Τὸ σχίσμα τῶν Ἐκκλησιῶν ἦταν τόσο πολύχρονο, ὥστε εἶχαν περάσει σχεδὸν 500 χρόνια, ἴσως καὶ περισσότερο, ἀπὸ τότε πού ἀποσχίστηκαν οἱ δύο Ἐκκλησίες.
Β) Οἱ Λατίνοι, πού ἦταν οἱ κρινόμενοι, ἀφοῦ μὲ τὴν καινοτομία τοὺς ἔκαναν τὸ τόσο φοβερὸ σχίσμα, ἀποτελοῦνταν ἀπὸ τόσα ἀναρίθμητα ἔθνη, ὥστε ἂν ἤθελαν, μποροῦσαν νὰ συγκεντρωθοῦν καὶ χίλιοι ἐπίσκοποι. Ἔνω οἱ δικοί μας ἀρχιερεῖς, μόλις ἔφταναν τοὺς εἴκοσι καὶ μαζὶ μὲ τοὺς κληρικούς, τοὺς ἱερομόναχους καὶ τοὺς ἡγούμενους, ἴσως ἔφταναν καὶ τοὺς πενήντα.
Γ) Ἡ Σύνοδος ἔγινε στὸ δικό τους χῶρο, στὴν καρδιὰ τῆς Ἰταλίας, δηλαδὴ στὴν ἕδρα τοῦ παπισμοῦ, ὅπου κι οἱ πέτρες ἀκόμα ἦταν ἐχθροί.
Δ) Ὁ δικός μας Βασιλιὰς δὲν εἶχε τὴν παραμικρὴ ἐξουσία, παρὰ μόνο πάνω στοὺς δικούς του.
Ε) Ἡ ζωὴ ὄχι μόνο των ἄλλων, ἀλλὰ καὶ τοῦ Πατριάρχη καὶ τοῦ ἴδιου του Βασιλιά, κρεμόταν ἀπὸ τὸ χέρι τοῦ Πάπα, τὸν ὅποιον πῆγαι νᾶν (ὅπως νόμιζαν) νὰ διορθώσουν.

Ἡ ἀρχικὴ τοποθέτηση τοῦ Πατριάρχη Ἰωσὴφ

Ἀκοῦστε τώρα τί ἔλεγε ὁ Πατριάρχης Ἰωσὴφ στὴ ἀρχὴ ποὺ σχεδιαζόταν αὐτὴ ἡ σύνοδος
Λένε ὅτι θὰ γίνει σύνοδος στὴν Ἰταλία κι ὅταν πᾶνε ἐκεῖ οἱ δικοί μας κι ὅσο παραμένουν στὴ σύνοδο ἐκεῖ, θὰ ἔχουν καλυμμένα τὰ ἔξοδα τοῦ ταξιδιοῦ καὶ τῆς τροφῆς τους ἀπὸ κείνους. ”Αν λοιπὸν πᾶνε ἐκεῖ ἔτσι κι ἀποδεχτοῦν καὶ τὴν ἡμερήσια τροφὴ ἀπὸ κείνους, θὰ γίνουν δοῦλοι καὶ μισθωτοὶ οἱ δικοί μας κι ἐκεῖνοι ἔξουσιαστες. Κι ὅπως κάθε δοῦλος ὀφείλει νὰ ὑπακούει τὸ θέλημα τοῦ ἔξουσιαστή του καὶ κάθε μισθωτὸς νὰ κάνει τὴν ἐργασία αὔτου πού τὸν μισθώνει, ἔτσι κι αὖτος πού μισθώνει κάποιον, τοῦ παρέχει τὸ μισθό, γιὰ νὰ κάνει ὁ μισθωμένος δ,τι τὸν διατάξει αὖτος πού τὸν μισθώνει. Διαφορετικὰ δὲν θὰ τοῦ παρεῖχε αὐτὸν τὸ μισθό. Ἂν λοιπὸν ἐκεῖνοι δὲν τοὺς παρέχουν τὴν τροφή, τί θὰ κάνουν οἱ δικοί μας; Κι ἂν δὲν θελήσουν νὰ στείλουν πίσω τους δικούς μας μὲ τὰ δικά τους ἔξοδα καὶ ναῦλα, ἄραγε τί θὰ μπορέσουν αὖτοι νὰ κάνουν; Σὲ τί λοιπὸν συμφέρει αὐτοὺς τοὺς λίγους τους φτωχοὺς νὰ ξενιτευθοῦν νὰ πᾶνε στοὺς πολλούς, τοὺς πλούσιους, στοὺς περήφανους, στὸν τόπο τους καὶ κεῖ νὰ ὑποδουλωθοῦν σ’ αὐτούς; Τάχα γιὰ νὰ συζητοῦν καὶ νὰ τοὺς διδάσκουν γιὰ τὴν πίστη καὶ τὴν εὔσεβεια; Δὲν εἶναι καλὸ αὐτό, δὲν εἶναι καλό, ὅπως νομίζω ἔγω. Γιατί δὲν μᾶς συμφέρει καθόλου΄.
Ἔνω λοιπὸν ὁ Πατριάρχης μαζὶ μὲ πολλοὺς ἄλλους, διατύπωνε τέτοια σοφὴ κι ἀξιοθαύμαστη ἀποφη γιὰ τὰ γεγονότα. Ἔπειτα, παραδόξως, ἄλλαξε γνώμη κι ἔγινε τόσο πρόθυμος νὰ δεχτεῖ τὴ γνώμη τοῦ βασιλιὰ (ὅπως θὰ δοῦμε μετά), κι ὅλοι οἱ ὑπόλοιποι σιωπώντας τὸν ἀκολούθησαν. Δὲν εἶναι φανερὸ λοιπόν, πώς ὁ Θεὸς τοὺς ἔγκατελειψε καὶ στ’ ἀλήθεια, κατὰ τὸ γραμμένο ἀτὸ βιβλίο τῶν Βασιλειῶν, τοὺς κυρίεψε πνεῦμα πλάνης, ὥστε νὰ φτάσουν σὲ τόση μωρία, πού ξεκίνησαν ἀλήθεια ἔπιτηδες, νὰ πᾶνε νὰ προδώσουν τὴν πίστη τους; Ναί, βέβαια, ἔτσι εἶναι, κι αὐτὸ εἶναι καὶ δικός μου στοχασμός.

Ἄποψη Ἱερομνήμονα γιὰ Φερράρα-Φλωρεντία

Καυτό το ἐξηγεῖ καὶ τὸ βεβαιώνει ἀκόμα περισσότερο κι ὄπροαναφερομενος δάσκαλος, ὁ Ἱερομνήμων, στὸν δικό του διάλογο, λέγοντας αὐτολεξεί:
Ὁ ἄρχηγός του ἔθνους μᾶς (δηλαδὴ ὁ βασιλιὰς Ἰωάννης), κι οἱ προστάτες τῆς καθ’ ἠμᾶς Ἐκκλησίας, δὲν εἶδαν τὴν προσωπική τους ἀδυναμία, οὔτε ἀντιλαμβάνονταν σὲ πόση ἔσχατη δυστυχία κατάντησαν, οὔτε ὅτι στεροῦνταν δλῶν γενικά των τόπων, τῶν πόλεων, τῶν λαῶν καὶ τῶν νησιῶν Ἀνατολῆς καὶ Δύσης. Κι ἀκόμα ὅτι εἶχαν ἐλλειτρη ἀπὸ χρήματα, κτήματα, στρατεύματα σὲ στεριὰ καὶ θάλασσα, ἔλλειψη δύναμης, πλούτου, αἴγλης, γιὰ νὰ μὴν πῶ καὶ τῶν ἴδιων των σωμάτων τους. Κι δλὰ αὐτὰ λόγω ἴσως τῶν ἁμαρτιῶν μας, ἀπὸ τὶς ὅποιες ἦταν δυνατὸν σὲ μᾶς, ν’ ἀντιλη-φθοῦμε τὴν ἀπομάκρυνση τοῦ Θεοῦ. Ἔτσι γιὰ ὅλα αὐτὰ ν’ ἄφεθουμε στὸ Θεό, νὰ ζητᾶμε πρῶτα τὴν συγχώρεση τῶν πταισμάτων μὲ τοὺς ἅρμοδιους τρόπους, ἔπειτα τὴν διόρθωση τῶν οἰκείων πολιτικῶν πραγμάτων κι ὕστερα τὴν λύση τῶν ξένων. Αὐτοὶ ὅμως, φουσκωμένοι ἀπ’ ἄλαζονεια καὶ συλλογιζόμενοι ὅτι μποροῦσαν νὰ κάνουν πράγματα πού ὕπερεβαιναν τὶς δυνάμεις τους καὶ κομπάζοντας γιὰ τὸ ὅτι μποροῦσαν νὰ ἐπιτύχουν περισσότερα ἀπ’ αὐτοὺς τοὺς ἴδιους τους ἁγίους ἥ τους ἀγγέλους ἡ τὴν ἴδια τὴν θεία δύναμη, σκέφτηκαν ν’ ἀποπλεύσουν γιὰ τὴν Ἰταλία, πιστεύοντας πώς θὰ διορθώσουν τὴν πίστη ἐκείνων, μεταφερόμενοι ἔκεῖ. Ποιοί; Αὐτοὶ πού δὲν εἶχαν τὴ δύναμη νὰ κατασκευάσουν οὔτε δίσελμο πλοῖο. Φέρνοντας ποιοὺς θεολόγους; Ἀλλὰ σπλαχνίσου μὲ Κύριε καὶ μὴ μ’ ὁδηγήσεις νὰ διηγηθῶ μὲ λὲ-πτομέρια. Ποιὲς ἄρετές τους; Ἐκτὸς ἀπὸ τὸν ἅγιο Ἐφέσου, πού ἦταν στολισμένος καὶ μ’ ἅγιο βίο καὶ μὲ σοφία λόγου καὶ μερικῶν ἄλλων πολὺ ὀλιγάριθμων, ὅλοι οἱ ἄλλοι πού ἄσκουσαν δῆθεν σεμνὸ βίο, ὅμως ἄφρονες, ἦταν ἄκαταλληλοι γι’ αὐτὰ καὶ δὲν εἶχαν καμιὰ πείρα.

Ἀλλαγὴ γνώμης τοῦ Πατριάρχη

Μᾶς περιέγραφε ἴκανοποητικα μὲ αὐτὰ ὁ συνετὸς δάσκαλος, τὴν ἔσχατη ἀφροσύνη ἐκείνου τοῦ ἐγχειρήματος. Γιατί ἐνῶ ἔλεγε πρὶν ἐκεῖνα τὰ καλὰ λόγια ὁ Πατριάρχης Ἰωσήφ, μόλις ὁ βασιλιὰς κι οἱ ἀπεσταλμένοι τοῦ Πάπα συνομίλησαν μ’ αὐτόν, κατ’ ἰδίαν καὶ μυστικὰ καὶ ἰσχυρίστηκαν ὅτι θὰ λάβει ὅλα ἐκεῖνα πού μποροῦν νὰ εὐχαριστήσουν μία φιλόδοξη ψυχή, ξαφνικὰ μεταβαλλόμενος κι ὁ ἴδιος, ἄρχισε νὰ ἔτοιμαξεται. Κι ὅσους δὲν ἤθελαν νὰ τὸν ἀκολουθήσουν, τοὺς παρακινοῦσε ἔντονα καὶ τοὺς ἄναγκαζε μὲ κάθε τρόπο κι ἔλεγε ἐκ τῶν ὑστέρων τ’ ἀντίθετα μὲ τὰ προηγούμενα λόγια του, σὲ κείνους πού σκέφτονταν σωστὰ καὶ θεωροῦσαν τὴ συνέλευση καὶ τὴ συζήτηση μὲ τοὺς Λατίνους δεινὴ κι ἀσύμφορη.
Ἔγω, τοὺς ἔλεγε, ἔχω πολὺ ἐμπιστοσύνη καὶ πληροφόρηση κι ἀπ’ ἐπιστολὲς κι ἀπὸ λόγια ἐκείνων πού ἔρχονται ἀπὸ κεΐ, ὅτι ἂν ἐμεῖς πᾶμε ἐκεῖ μὲ τὴ βοήθεια τοῦ Θεοῦ, θὰ μᾶς ὑποδεχτοῦν ὅλους μὲ μεγάλες τιμὲς κι ἄγαπη καὶ θὰ μᾶς ὑπηρετήσουν στὸ ἔπακρο. Καὶ θὰ ἔχουμε κάθε ἄδεια κι ἔλευθεριὰ λόγου, μὲ τὴν ὅποια ἂν θέλουμε, θὰ ἀποδείξουμε τὴν πίστη μας μὲ τὴν καθαρότατη καὶ λαμπρότατη χάρη τοῦ Χρίστου. Κι ὅσον ἀφορᾶ τὰ σχετικὰ μὲ τὴ διαφωνία στὸ δόγμα, οἱ δικοί μας θὰ γίνουν δάσκαλοι, ἐκείνων κι αὐτοὶ θ’ ἀποδεχτοῦν τὴ δική μας γνώμη κι ἔτσι θὰ ἑνωθοῦμε καὶ θὰ ἐπιστρέφουμε νικητὲς καὶ τροπαιοῦχοι.
Ἃς ἄντιπαραβαλλει τώρα ὁ καθένας αὐτὰ τὰ δεύτερα λόγια τοῦ Πατριάρχη, μὲ κεῖνα πού ἔλεγε πρωτύτερα, γιὰ νὰ δεῖ φανερὰ ὅπως εἶπα, τὸν ἔσχατο παραλογισμὸ ἐκείνων τῶν ἀνθρώπων, στὸν ὅποιοτους γκρέμισαν οἱ ἀνθρώπινοι σκοποί. Ὅλη αὐτὴ ἡ διήγηση κι οἱ συλλογισμοὶ πού κάναμε ἐδῶ θὰ δείξει ἔπειτα τὴν ὑπερθαύμαστη ἀρετὴ τοῦ θείου Μάρκου καὶ τὴν εὐστάθειά του στὴν ἀλήθεια.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ