ΣΧΟΛΙΑΖΟΝΤΑΣ ΑΠΟΨΕΙΣ ΠΟΥ ΑΝΑΦΕΡΟΝΤΑΙ ΣΤΟΝ ΜΟΛΥΣΜΟ (Α)

 

Άποψη πρώτη.

 Οι Αγιορείτες Πατέρες επί  Μιχαήλ Η Παλαιολόγου γράφουν τα εξής:  «...τὴν   ἐπὶ   τῶν   ἀδύτων ἀναφορὰν...συγκοινωνίαν τελείαν ἐδέξατο τοῦτο». Δηλαδή οἱ Ἁγιορεῖτες Πατέρες ἐξηγοῦν γιὰ ποιὸ λόγο μνημονεύουμε τὸ ὄνομα τοῦ ἀρχιερέα κατὰ τὴν θεία Λειτουργία. Αὐτὸ γίνεται, ὄχι γιατὶ χωρὶς τὴν μνημόνευση τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀρχιερέα δὲν ἐπιτελεῖται τὸ μυστήριο, κατὰ τὴν σφαλερὴ γνώμη μερικῶν συγχρόνων, ἀλλὰ γιὰ νὰ φανεῖ ἡ "τέλεια συγκοινωνία", ἡ ταυτότητα πίστεως τοῦ μνημονεύοντος καὶ τοῦ μνημονευομένου. Ἀναφέρουν μάλιστα καὶ τὴν ἐξήγηση τῆς Θείας Λειτουργίας τοῦ Θεοδώρου Ἀνδίδων, σύμφωνα μὲ τὴν ὁποία ὁ ἱερουργὸς ἀναφέρει τὸ ὄνομα τοῦ ἀρχιερέως γιὰ νὰ δείξει ὅτι κάνει ὑπακοὴ στὸν προϊστάμενό του, ὅτι ἔχει τὴν ἴδια πίστη μὲ αὐτὸν καὶ ὅτι εἶναι διάδοχος τῶν θείων μυστηρίων.

Σχόλιο.

Τὸ λεγόμενο παραπάνω  ὡς πρὸς τὸν Θεόδωρο Ἀνδίδων, γιὰ νὰ δείξει ὅτι ἔχει τὴν ἴδια πίστη μ’ αὐτόν, δὲν εἶναι ἀκριβὲς καὶ ὀρθὸ ὡς πρὸς Ὀρθοδόξους. Τὸ ὀρθὸ εἶναι ὅτι ἡ διαμνημόνευση τοῦ Ἀρχιερέως στὴν ἁγία ἀναφορὰ δεικνύει ὅτι κοινωνός ἐστι τῆς πίστεως, δηλαδὴ ὁ μνημονεύων μετέχει στὴν πίστη τοῦ μνημονευομένου. Ἂν ὁ Θεόδωρος ἤθελε νὰ πεῖ περὶ μόνον μίας καταδείξεως τῆς ἰδίας πίστεως, δὲν ἔπρεπε νὰ χρησιμοποιήσει τὶς λέξεις «κοινωνός ἐστι» ἀλλὰ ὁμόφρων ἢ ὁμόδοξος ἢ σύμφωνός ἐστι. Σ’ αὐτὸ συντείνουν τὰ λεχθέντα: τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων μὲ τὴν σχετικὴ ἑρμηνεία τους, τοῦ ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου (ποὺ ἐπικαλοῦνται οἱ Ἁγιορεῖτες), τοῦ Προφήτου Ἰεζεκιὴλ κατὰ τὴν ἑρμηνεία τῶν ἁγίων Πατέρων, τῆς Ε’ Οἰκουμενικῆς Συνόδου καὶ τοῦ ἱεροῦ Γενναδίου τοῦ Σχολαρίου.

Συνεπῶς τὸ τῆς απόψεως: «καὶ γιὰ νὰ δείξει... ὅτι ἔχει τὴν ἴδια πίστη μ’ αὐτόν», δὲν εἶναι ἀκριβὲς καὶ ὀρθὸ ὡς πρὸς Ὀρθοδόξους. Τὸ ὀρθὸ εἶναι, ὅτι ἡ ἀναφορὰ τοῦ ὀνόματος τοῦ Ἀρχιερέως ἀποτελεῖ «τελείαν ἕνωσιν...καὶ κοινωνίαν»· καὶ τὸ ἄλλο: «γιὰ νὰ φανεῖ "ἡ τέλεια συγκοινωνία" ἡ ταυτότητα πίστεως τοῦ μνημονεύοντος καὶ τοῦ μνημονευομένου». Ἡ ὀρθὴ διατύπωσή του εἶναι: γιὰ νὰ δειχθεῖ "ἡ τέλεια συγκοινωνία", δηλαδὴ ἡ (τέλεια) συγκοινωνία-συμμετοχὴ (καὶ ὄχι ἡ ταυτότητα) τῆς πίστεως, τοῦ (ὀρθοδόξου) μνημονεύοντος καὶ τοῦ (ἀκαθαιρέτου αἱρετικοῦ) μνημονευομένου -στὴν ἀποκλίνουσα πίστη του- ἐξ αἰτίας τῆς διαμνημονεύσεως, τοῦτ’ ἔστιν ἀρχὴ συγκοινωνούντων δοχείων· κατὰ τὸν νοῦν τῶν Ἁγιορειτῶν Πατέρων, τοῦ Θεοδώρου Ἀνδίδων, τοῦ ὁσίου Θεοδώρου τοῦ Στουδίτου ὡς ἤδη ἐλέχθη, καὶ τελικὰ τῆς ὅλης Ἐκκλησίας, κατὰ τό:

« Ἄνωθεν (=ἀπ’ ἀρχῆς) γὰρ ἡ τοῦ Θεοῦ ὀρθόδοξος ἐκκλησία τὴν ἐπὶ τῶν ἀδύτων ἀναφορὰν τοῦ ὀνόματος τοῦ ἀρχιερέως συγκοινωνίαν τελείαν ἐδέξατο τοῦτο».

Άποψη δεύτερη

«Ἡ ἐπικοινωνία μὲ τοὺς αἱρετικοὺς φαίνεται νὰ ἀπασχόλησε ἰδιαίτερα τοὺς Πατέρες τῶν συνόδων. Καὶ ἡ προτροπὴ γιὰ ἀποφυγή τους ἀπέβλεπε στὴν προφύλαξη τῶν πιστῶν ἀπὸ πιθανοὺς κινδύνους: πρῶτον γιατὶ ἡ συνεύρεση μὲ τοὺς αἱρετικοὺς θὰ μποροῦσε νὰ δώσει τὴν εἰκόνα τῆς ἀναγνώρισής τους, τῆς παραδοχῆς τους καὶ δεύτερον γιατὶ μὲ τὸ νὰ κρατοῦν περιχαρακωμένη τὴν πίστη τους θὰ ἦταν δυσκολότερο νὰ παρασυρθοῦν ὁρισμένοι πιστοὶ ἀπὸ τὰ αἱρετικὰ δόγματα».

 

Σχόλια

 

Τα παραπάνω  εἶναι μὲν ὀρθὰ ἀλλὰ δὲν καλύπτουν τὸ ὅλο θέμα τοῦ γιατὶ οἱ Πατέρες καὶ οἱ Σύνοδοι διόρισαν νὰ ἀποφεύγεται μὲ κάθε τρόπο καὶ «πάσῃ δυνάμει» ἡ κοινωνία μὴ καταδικασθέντων αἱρετικῶν. Ὁ πρωτεύων λόγος εἶναι ἡ ἀποφυγὴ τοῦ συμμολυσμοῦ ἐκ τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας ἑτεροδόξων στοὺς Ὀρθοδόξους.

Ἡ  άποψη  στὴν συνέχεια μνημονεύει Ἀποστολικοὺς καὶ ἄλλους ἱεροὺς Κανόνες, μεταξὺ τῶν ὁποίων καὶ τὸν 9ο Τιμοθέου. Ἡ ἐρώτηση ποὺ τέθηκε στὸν Ἀρχιεπ. Τιμόθεο, ὡς φαίνεται ἀπ’ αὐτὸν τὸν ἱερὸ Κανόνα, εἶναι ἡ ἐξῆς:

«Εἰ ὀφείλει Κληρικὸς εὔχεσθαι, παρόντων Ἀρειανῶν, ἢ ἄλλων αἱρετικῶν· ἢ οὐδὲν αὐτὸν βλάπτει, ὁπόταν αὐτὸς ποιῇ τὴν εὐχήν, ἤγουν τὴν προσφοράν;».

 Ὁ ἱερὸς Κανόνας ὁμιλεῖ γιὰ βλάβη καὶ μάλιστα ὄχι ὑπὸ τῆς διδασκαλίας τοῦ αἱρετικοῦ ἀλλὰ ἀπὸ μόνης τῆς παρουσίας του στὴν θεία Λειτουργία. Διότι ἀναφέρεται συγκεκριμένα ὡς πρὸς τὸν χρόνο ποὺ τελεῖ τὴν προσφορὰ ὁ Ἱερεύς, δηλαδὴ τὴν ἀναίμακτο ἱερουργία κατὰ τὸν ὅσιο Νικόδημο καὶ ὅταν εὔχεται ὁ Ἱερεὺς δὲν μπορεῖ νὰ διδάξει ὁ αἱρετικὸς τὴν αἵρεσή του. Ἄλλωστε ἡ ἐρώτηση ἀναφέρεται στὸ ἐὰν βλάπτει τὸν ἴδιο τὸν κληρικὸ ἡ παρουσία τοῦ αἱρετικοῦ ἐν ὥρᾳ θείας λειτουργίας καὶ ὄχι τὸν λαό. Καὶ ὁ ἱερὸς Τιμόθεος ἀπαντᾶ ὅτι ὁ Διά κονος προσφωνεῖ «οἱ ἀκοινώνητοι περιπατήσατε», δηλαδὴ οἱ ἀκοινώνητοι ἀποχωρήσατε· αὐτὸ ὁ Βαλσαμὼν καὶ ὁ ὅσιος Νικόδημος τὸ ἀποδίδουν μὲν ὡς πρὸς τοὺς κατηχουμένους, τοῦτ’ ἔστι τοὺς ἀβαπτίστους, ὑπονοοῦν δὲ στοὺς κατηχουμένους καὶ τοὺς προσωπικῶς ἀκρίτους αἱρετικούς.

Ὁ δὲ Ἀρχιεπ. Τιμόθεος καὶ αὐτὸς τὸ ἀναφέρει καὶ ὡς πρὸς τοὺς βαπτισμένους καὶ ἀκατακρίτους Ἀρειανοὺς καὶ ἄλλους αἱρετικοὺς . Τὸ ὅτι τὸ «ἀκοινώνητοι» ἔχει καὶ αὐτὴν τὴν ἔννοια προ κύπτει καὶ ἀπὸ τοὺς ἁγίους Ἀποστόλους καὶ τὸν ἅγιο Συμεὼν Θεσ- σαλονίκης. Καὶ καταλήγει ὁ ἱερὸς Τιμόθεος στὸν ἀνωτέρω ἱερὸ Κανόνα του (9ο ), ὅτι δὲν μποροῦν νὰ παρευρίσκονται οἱ αἱρετικοὶ ἐν ὥρᾳ θείας Λειτουργίας, τὸ ἐὰν βλάπτει ὅμως δὲν ἀπάντησε ἄμεσα ἀλλα ἔμμεσα, ὅτι ναὶ βλάπτει ἡ παρουσία τους.

Αὐτὸ τὸ τελευταῖο ἀποδεικνύεται, ἐκτὸς τῶν ἄλλων, ἐκ τῶν Ἀποστολικῶν Διαταγῶν, στὶς ὁποῖες λέγεται ὅτι συμμιαίνονται οἱ Ὀρθόδοξοι ἐὰν συμπροσευχηθοῦν μετὰ τῶν αἱρετικῶν.

Αὐτὸν τὸν συμμολυσμὸ τὸν ἑρμηνεύει ἡ Ε’ Οἰκουμενικὴ Σύνοδος , ὁ Ἰωάννης ὁ Δαμασκηνός, οἱ Ἁγιορεῖτες Πατέρες (βλ. καὶ ποιοὶ ἄλλοι Πατέρες, σσ. 182κ.ἑ., ἀλλ’ ἑρμηνεύεται καὶ ἀπὸ ὅλη τὴν ἐκκλησιαστικὴ παράδοση). Ἀλλὰ καὶ ὁ 15ος ἱερὸς Κανόνας τῆς ΑΒ’ Συνόδου ὁμιλεῖ γιὰ σχίσμα ποὺ εἰσαγάγει ὁ ἀκατάγνωστος αἱρετικὸς ἐντὸς τῆς Ἐκκλησίας.

Ἐνδεικτικῶς, ὁ ἅγιος Συμεὼν Θεσσαλονίκης λέγει: «Λαὸς δὲ ἅπας, ὀρθῶς ἔχων περὶ τὴν πίστιν προθέσει ψυχῆς, τοῖς μελωδοῦσι συνάπτεται, τὸν ἀπὸ Θεοῦ ἐκκαλούμενος ἔλεον. Ἐμφαίνει δ’ οὗτος τὴν τελευταίαν τάξιν μεθ’ ὧν οὐ θέμις συνίστασθαι ἢ κακεργάτην ἢ ἑτερόδοξον. Οὐ γὰρ συγκοινωνία φωτὶ πρὸς σκότος. Εἰ δέ τις ἐπιστραφείη πρὸς τὸ φῶς, τότε δεκτέος τοῖς τοῦ φωτός...»405. Δὲν πρέπει νὰ παρευρίσκεται μετὰ τῶν Ὀρθοδόξων ἐντὸς τοῦ ναοῦ οὔτε ὁ ἐργάτης τοῦ κακοῦ - τῆς ἁμαρτίας ὅπως λέγει ἀλλοῦ - οὔτε καὶ ὁ ἑτερόδοξος - καὶ ἡ ἀποδοχὴ τῆς κακοδοξίας ἀποτελεῖ ἁμαρτία καὶ γιὰ τὸν ἱερὸ Συμεὼν καὶ γιὰ τοὺς ἄλλους Πατέρες - . Καὶ ἀλλοῦ ὁ κλεινὸς Ἱεράρχης ἐξηγεῖ γιατὶ δὲν πρέπει νὰ μνημο- νεύεται στὴν ἱερὰ προσκομιδὴ οὔτε ὁ «κακεργάτης», οὔτε ὁ «ἑτερόδοξος», διότι κατακρίνονται καὶ ὁ ἕνας καὶ ὁ ἄλλος ποὺ μνημονεύονται, ἀλλὰ συγκατακρίνεται καὶ ὁ Ἱερεὺς ποὺ τοὺς μνημονεύει. Δηλαδὴ ἀρχὴ συγκοινωνούντων δοχείων, αὐτὸ λέγουν ὅλοι οἱ Πατέρες· οἱ ὁποῖοι δίδαξαν ἢ βίω σαν αὐτὴν τὴν ἀρχή, ὄχι μόνον ὡς πρὸς τὴν διαμνημόνευση ἀλλὰ καὶ στὴν γενικώτερη ἐκκλησιαστικὴ κοινωνία ἀκατακρίτου αἱρετικοῦ.

ΣΗΜΕΙΩΜΑ ΠΡΟΣ ΤΟΥΣ ΑΝΑΓΝΩΣΤΕΣ

Ο  Γέροντας προσφέρει ΔΩΡΕΑΝ  ένα μικρό αριθμό αντιτύπων του βιβλίου  σε ενδιαφερομένους, με μοναδικό έξοδο την πληρωμή των ταχυδρομικών τελών αποστολής .Όσοι ενδιαφέρονται ας στείλουν μήνυμα στο e-mail aiakeidis@yahoo.gr με τα στοιχεία τους, (ονοματεπώνυμο-ταχυδρομική διεύθυνση αποστολής-τηλέφωνο).