Aπαντήσεις σε ενστάσεις για την εικόνα του Συνθρόνου της Αγίας Τριάδος (Β)

 

Έρευνα: πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου (χημικός)

ΕΝΣΤΑΣΗ ΤΡΙΤΗ. Η εικόνα είναι αιρετική επειδή έχει καταδικασθεί ἀπό την Σύνοδο τής Μόσχας τό 1666

ΑΠΑΝΤΗΣΗ

Η Σύνοδος του έτους 1666

Περί της Συνόδου αυτής και των παρελκομένων της παραθέτομεν απόσπασμα εκ του βιβλίου του ιερομονάχου Χρυσοστόμου αγιορείτου, Κατουνακιώτου, «Η «σύγχρονη» έριδα περί των Ιερών Εικόνων΄»:

«Ένα από τα επιχειρήματα των νεοεικονολόγων κατά της συμβολικής εικόνος της Αγίας Τριάδος είναι η απόφασις της Ρωσσικής Συνόδου του 1666 μ.Χ. Την Σύνοδον αυτήν την συνεκάλεσε ο Τσάρος Αλέξιος Μιχαήλοβιτς, διά να καθαιρέση τον Πατριάρχη Νίκωνα, έναν από τους λαμπροτέρους ιεράρχες που εγνώρισε, όχι μόνον η Ρωσσία, αλλά και ολόκληρος η Ορθοδοξία. Επειδή η καθαίρεσις έγινε, όλως αδίκως και παρανόμως, η Σύνοδος αύτη έχασε το κύρος της και σχολιάζεται δυσμενώς από πολλούς Ιστορικούς... (σ.σ. Ευκόλως έκαστος δύναται να λάβη γνώσιν διά τα ατοπήματα τας απρεπείας και συνωμοσίας όπου συνέβησαν κατά την διάρκειαν της Συνόδου αυτής εκ της αναγνώσεως του βιβλίου του Θ. Βαλλιάνου, ΄΄Ιστορία Ρωσσικής Εκκλησίας΄΄ (Αθήναι 1851). ...Αφήνοντας την κριτικήν των ιστορικών, θα σχολιάσωμε την απόφασιν αυτής της Συνόδου κατά της εικονογραφίας του Ανάρχου Πατρός, διά την οποίαν οι πολλοί  έχουν την Σύνοδον περί πολλού: «ΝΑ΄ Ορίζομεν δε από του νυν την εικόνα του Κυρίου Σαβαώθ πλέον μη ζωγραφίζεσθαι ούτε εικονίζεσθαι, διότι τον Κύριον Σαβαώθ (ήγουν τον Πατέρα) ουδείς είδε ποτέ φανέντα εν σαρκί...».

Οι πολέμιοι της συμβολικής εικονογραφίας του Ανάρχου Πατρός δεν θα επεκρότουν τόσον την Σύνοδο διά την απόφασιν αυτήν, εάν ελάμβανον υπ’ όψιν τους και τον ορισμόν ΝΒ' αυτής της Συνόδου, ο οποίος διαλαμβάνει: «...Όμως εάν και ο Προφήτης Δανιήλ λέγη ότι είδε τον Παλαιόν των ημερών καθήμενον επί βήματος, και εκείνο όχι τόσον διά τον Πατέρα γροικάται, αλλά και διά τον Υιόν...». Δηλαδή ο ορισμός αυτός δέχεται και του Θεού Πατρός την εμφάνειαν εις τον Προφήτην Δανιήλ. Έτσι καταρρίπτεται και από αυτήν την Σύνοδον ο ισχυρισμός των νεοεικονολόγων, ότι δήθεν δεν εμφανίσθηκε εις τας οράσεις των Προφητών ο Άναρχος Πατήρ, εις τον οποίον δικαιολογούν την άρνησιν της εικονογραφίας Του.

Παρατηρούμε ακόμη, ότι ο ορισμός που διαλαμβάνει το άρθρον ΝΑ΄ της Συνόδου του 1666 και Απαγορεύει την εικονογραφίαν του Θεού Πατρός, «διότι τον Κύριον Σαβαώθ ουδείς είδε ποτέ φανέντα εν σαρκί», δεν είναι ορθός. Διότι, αφού εδέχθη εις το άρθρον ΝΒ' την εμφάνειαν του Θεού Πατρός, εξ ανάγκης έπρεπε να παραδεχθή και την συμβολικήν εικονογραφίαν Αυτού, σύμφωνα με τον ορισμόν της Ζ' Οικουμενικής Συνόδου περί της εικονογραφίας των προφητικών οράσεων. Άλλωστε «εν σαρκί» (με φύσιν σαρκός) κανένα από τα θεία Πρόσωπα δεν εμφανίσθηκε εις τας οράσεις των Προφητών, αλλ’ εμφανίσθηκαν με μορφή σαρκός (ανθρώπου), σύμφωνα με την διδασκαλία των Αγίων Πατέρων. Είναι λοιπόν ανάγκη οι νεοεικονολόγοι να δείξουν και κάποια σοβαρότητα και αντικειμενικότητα και να μη μονοπωλούν τας αποφάσεις των Συνόδων και Αγίων Πατέρων». Σημειωτέον, ότι η απόφασις αυτή της Συνόδου ουδέποτε ετηρήθη και εφηρμόσθη υπό του ποιμνίου και του υπολοίπου κλήρου, πράγμα καταφανές και από του ότι δεν υπήρξε χρονικόν κενόν αγιογραφήσεως της εικόνος μετά την απόφασιν της εν λόγω Συνόδου. Καταδικαστικές αποφάσεις κατά των ιερών εικόνων είχομεν και κατά το παρελθόν, όχι μόνον από τους εικονομάχους του 8ου αιώνος, αλλά και πολύ παλαιότερα κατά τον 4ον αιώνα, όταν «η εν Ελιβερίτω της Ισπανίας τω 305-306 συγκροτηθείσα Σύνοδος, διά του 36ου κανόνος αυτής, ρητώς απηγόρευσεν την επ’ εκκλησίας χρήσιν των εικόνων».147 Ουδείς όμως εκ των καλώς φρονούντων πιστών ηκολούθησεν ή έδωσε σημασίαν εις αυτήν την απόφασιν, διό και ελησμονήθη εις τα άδυτα της ιστορίας ως μηδέποτε γινομένη! Οι δε εικονομάχοι μάλιστα πρώτοι ετόλμησαν και ανεθεμάτισαν δι' Οικουμενικής Συνόδου τους εικονοφίλους ορθοδόξους, θελήσαντες ούτω να προκαταβάλουν τον ασθενή λογισμόν των αδυνάτων προκαλώντας τους φόβον. Πράγματι, ο πολύς όχλος (ο εκκοσμικευμένος) τους ηκολούθησε, όχι όμως οι Άγιοι και οι βαθέως πιστεύοντες χριστιανοί, οι οποίοι απαρνούμενοι ακόμη και την ιδίαν τους ζωήν συνέχιζαν να προσκυνούν με ευλάβεια τας ιεράς εικόνας, συνήθειαν την οποίαν παρέλαβαν από την παράδοσιν των Πατέρων της Εκκλησίας αποποιούμενοι τας κενοφωνίας των τότε νεωτεριστών εικονομάχων. Ενώ όμως διαλαλούν τας αποφάσεις της ληστρικής Συνόδου του 1666 (!), εν τούτοις σιωπούν διά μίαν άλλην Ιεράν Σύνοδον, όπου έλαβεν χώρα και πάλιν εν τη Ρωσσία κατά το έτος 1554 προεξάρχοντος του Μητροπολίτου Μόσχας αγίου Μακαρίου. Εις την Σύνοδον αυτήν ελήφθη απόφασις άκρως αντίθετος από της μεταγενεστέρας, θέτουσα βαρύτατα επιτίμια εις τους αντιτιθεμένους της προσκυνήσεως της Ιεράς αυτής Εικόνος και της εικονογραφήσεως του Ανάρχου Πατρός.

 

Ποίον είναι το κύρος της Συνόδου της Μόσχας του 1666;

1. Η ιδία η Σύνοδος δεν είχε συνείδησιν ότι αποτελεί Οικουμενικήν η Πανορθόδοξον Σύνοδον.

2. Δεν ανεγνωρίσθη υπό ουδεμιάς μεταγενεστέρας Συνόδου, παρά μόνον εξυ ψω νεται ως δήθεν Οικουμενικού κύρους από συγχρόνους Οικουμενιστάς του 20ου αιώνος, των οποίων η γνώμη κάθε άλλο παρά πηγήν Εκκλησιαστικής αυθεντίας η Εκκλησιαστικού κύρους αποτελεί.

3. Αγνοήθηκε τελείως από την Εκκλησίαν της Ρωσίας, η οποία ούτε ως Τοπικήν δεν την εδέχθη. Ενώ αυτή κατεδίκασε τον Πατριάρχη Νίκωνα, η Ρωσική Εκκλη σία τον ανεκήρυξε και τον αναγνωρίζει μέχρι σήμερον ως Άγιον.

 4. Η Σύνοδος αυτή εδέχθη ως Κανονικόν το Βάπτισμα-Ράντισμα των Παπικών (όπως αναφέρει ο Ι. Καρμίρης εις το, Πως Δέχεσθαι τους Προσιεμένους, σελ. 231).

5. Θεωρείται Αντικανονική διότι αντιτίθεται εις τας Αποφάσεις προηγουμένων Ορθοδόξων, Κανονικών Συνόδων, όπως της Συνόδου της Μόσχας το 1553-1554, επί Μητροπολίτου Μακαρίου, ο οποίος τιμάται ως Άγιος από την Εκκλησίαν της Ρωσίας.

Η προηγουμένη εκείνη Σύνοδος του 1553-1554 είχεν ασχοληθή αποκλειστικώς με την εικόνα της Αγίας Τριάδος και είχεν αποφασίσει ότι η εικών είναι Ορθόδοξος και όχι Αιρετική, ότι είναι σύμφωνος με τας Αποστολικάς Διδαχάς και την Παράδοσιν της Εκκλησίας, ότι ει ναι προσκυνητή, και ότι όσοι δεν την προσκυνούν να τιμωρούνται. Μάλιστα ετιμώρησε τον τότε κύριον πολέμιον της εικόνος της Αγίας Τριάδος, Διάκονον Ivan Mihailovitch Viskovaty, με τρία έτη αποφυγής της Θείας Κοινωνίας και με την απειλήν να καταδικασθή ως Αιρετικός εάν δεν συμμορφωθή.

6. Ο ιστορικός Κωνσταντίνος Σάθας (1842-1914) την καταγράφει ως Ληστρικήν.

7. Εις αυτήν διεπράχθησαν βιαιοπραγίαι, ύβρεις, πλαστογραφίαι, δωροδοκίαι και λοιπαί παρανομίαι Εν ολίγοις, αι Αποφάσεις της Συνόδου της Μόσχας το 1666 ηγνοήθησαν παν τελώς και δεν έγιναν αποδεκταί, ούτε περί του Νίκωνος, ούτε περί της Εικόνος της Αγίας Τριάδος, ούτε περί του Βαπτίσματος των Παπικών. Η Κανονικότης της Συνόδου αυτής είναι περισσότε ρον από αμφίβολος και η Εγκυρότης των Απο φάσεών της όχι μόνον αμφισβη τείται υπό της Ρωσικής Εκκλησίας, αλλά και προσκρούει μετωπικώς εις την Ορθόδοξον Διδασκαλίαν και Παράδοσιν. Όσον αφορά εις τον πόλεμον εναντίον της εικόνος της Αγίας Τριάδος, πρέπει να γίνη γνωστόν ότι αρχικώς είχεν εγερθή εις την Ρωσίαν υπό Ιουδαιζόντων Κληρικών τον 13ον αιώνα, οι οποίοι αντιπρότεινον την εικόνα της Φιλοξενίας του Αβραάμ. Οι Ιουδαίζοντες Ρώσοι Κληρικοί ήσαν Αιρετικοί και πολύ εταλαιπώρησαν την Εκκλησίαν της Ρωσίας επί δύο κυρίως αιώνας, 1450-1650, απορρίπτοντες πολλά Χριστιανικά Δόγματα. Κατεδικάσθησαν βεβαίως το 1478 και το 1504 από την Σύνοδον της Ρωσικής Εκκκλησίας, η οποία τελούσε τότε υπό το Πατριαρχείον Κωνσταν τινουπόλεως, αλλά δεν επτοήθησαν, ουδέ έως των ημε ρων μας έπαυσαν τας σκο τεινάς των επι χειρήσεις κατά της Ορθοδόξου Πίστεως. Εις την Σύνοδον του 1666, κατάλοιπα αυτής της Αιρέσεως επέρασαν, λάθρα εις τας Αποφάσεις της, θέσιν εναντίον της εικονίσεως του Θεού Πατρός και της Αγίας Τριάδος, με πρωτεργάτην τον Μητροπολίτην Γάζης Παΐσιον Λιγαρίδην, ο οποίος όπως απεδεί χθη και πλαστογράφησιν διέπραξεν εντός της Συνόδου, λόγος διά τον οποίον καθηρέθη, και κρυπτοπαπικός Ιησουίτης ήτο, χειροτονημένος ιε ρεύς το 1639 εις την Ρώμην από τον Ουνίτην Μητροπολίτην Raphael Korsak. Ο Παίσιος Λιγαρίδης είχε κατορθώσει τον Σεπτέμβριον του 1652 να χειροτο νηθή μητροπολίτης Γάζης και αργότερα, μεταξύ 1662-1678, να παρουσιασθή εις την Ρω σίαν, εμφανισθείς αρχικώς ως υπερασπιστής του Πατριάρχου Νίκωνος, αργότερον δε μεταπεισθείς επί χρήμασιν εις συνεργόν του Τσα ρου Αλεξίου Μιχαήλοβιτς.Δια τηρούσε συγχρόνως επικοινωνίαν με τους Παπικούς και εχρηματοδοτείτο μυστι κως από τον Πάπα. Ήτο ευμετάβλητος χαρακτήρ και καιροσκόπος. Επέτυχε δε διά της κοσμικής εξουσίας και την άρσιν της καθαιρέ σεώς του. Ο Παίσιος Λιγαρί δης, επηρεασμένος από τους Παπικούς, εκατηγόρει τον Άγιον Γρηγόριον Παλαμάν, ως Αιρετικόν, Πολυθειστήν και Άθεον, διότι ο Άγιος εδέχετο το Δόγμα των Ακτί στων Θείων Ενεργειών. Καθηρέθη οριστικώς διά τούτο ως Λατινόφρων, και διά πλήθος άλλων παρανομιών, από το πατριαρχείον Ιεροσολύμων τον Μάιον του 1671, επί πατριάρχου Δοσιθέου. Απέθανε δε εις το Κίεβον την 24-8-1678.

Εάν η Απόφασις της Συνόδου του 1666-1667 κατά της εικόνος της Αγίας Τριάδος ήτο Ορθόδοξος και ισχυρά, θα είχε γίνει αποδεκτή αλλά δεν έγινε. Μετά την Απόφασιν αυτήν, και μέχρι σήμερον, οι Ρώσοι αγνοούντες πλήρως την Απόφασιν, προσκυνούν την εικόνα της Αγίας Τριάδος .

Χαρακτηριστική είναι η θαυματουργός εικών, γνωστή ως «Θεοτόκος του Kursk», εικονίζουσα την Παναγίαν Βρεφοκρατούσαν, περιβαλομένην υπό εννέα( 9 )Προφητών και έχουσαν άνωθεν παράστασιν του Θεού Πατρός Σαβαώθ, ως Παλαιού των Ημερών, με το Άγιον Πνεύμα, συμπληρώνοντας με το εικονιζόμενον βρέφος Ιησούν την Αγίαν Τριάδα και αναδεικνύοντας ταυτοχρόνως την Παναγίαν ως Θεομήτορα.

Αγιογραφήθησαν βεβαίως και πάμπολλαι άλλαι εικόνες της Αγίας Τριάδος εις την Ρωσίαν μετά το 1666,και εκτίσθησαν πάμπολλοι Ναοί τήςΑγίαςΤριάδος, ακόμη και υπ᾽αυτού του Τσάρου Αλεξίου, του χειραγωγήσαντος τήνΣύνοδον του1666, απόδειξις πως αι αποφάσεις της Συνόδου αυτής ούτε εφηρμόσθησαν ούτε έγιναν αποδεκταί. Χαρακτηριστικωτέρα είναι μία Ρωσική εικών της Αγίας Τριάδος χρονολογουμένη από το 1676, δέκα έτη μετά την Σύνοδον του 1666, γνωστή και ως η « «Αγία Τριάς της Καινής Διαθήκης» εις Κοστρόμα, Βορειο ανατολικώς της Μόσχας.

Η Σύνοδος του έτους 1780

Την Σύνοδον ταύτην ανώφελα επικαλούνται, διότι αύτη ησχολήθη συγκεκριμένως με Παπικάς νεωτέρας εξεικονίσεις της Αγίας Τριάδος και όχι με την Ορθόδοξον, όπου χρησιμοποιούμεν εις την καθ’ ημάς Εκκλησίαν. Τούτο είναι καταφανές εκ των λεγομένων της αποφάσεως, όπου ομιλεί περί εικόνος προσφάτου επινοήσεως, εις αντίθεσιν με τας παμπαλαίους Ορθοδόξους. Είναι γνωστόν, ότι αυτές οι παραστάσεις όπου εικονίζουν Συμβολικώς την Αγίαν Τριάδα έφθασαν εις την Δύσιν κατά τους μεταβυζαντινούς χρόνους της Αναγεννήσεως εις πολλάς ακρότητας. Αυτάς τας ακρότητας καταδίκασεν η εν λόγω Σύνοδος του έτους 1780 Τέτοια εικονογραφική ακρότητα είναι Η ΣΤΕΨΙΣ ΤΗΣ ΜΑΡΙΑΣ παριστάνουσα τον μεν Θεόν Πατέρα ως Γέροντα μετά των χειρών τεταμένων, και σταυροειδούς αίγλης∙ επί του στήθους δε φέροντα το Άγιον Πνεύμα∙ τον δε Χριστόν μετά της Παναγίας έμπροσθεν του Πατρός γονατισμένους∙ συνάμα δε κρατούντα διάδημα και θέτοντα αυτό επ’ της κεφαλής της μητρός Του.

 Τούτ’ ακριβώς το είδος της εικόνος της Αγίας Τριάδος «Η Στέψις της Μαρίας» ως και ετέραν τριπρόσωπον με μίαν κεφαλήν –δι’ ην κατωτέρω θα ομιλήσωμεν- έχων φαίνεται υπ’ όψιν του ο Πατριάρχης Κων/λεως Σωφρόνιος ο Β΄ εξέδωκε τω 1776 το κατά των Κολλυβάδων και της Αγίας Τριάδος Σιγγίλιον αυτού. Εν ω οι Ορθόδοξοι ιδού πως ζωγραφίζουσι την Στέψιν της Κυρίας ημών Θεοτόκου (σ.σ. παραθέτει την εικόνα). Αύτη η εικών εύρηται τετυπωμένη εις εκκλησιαστικά βιβλία του 16ου αιώνος».150 Απ’ ότι βλέπομεν η Σύνοδος συνεκροτήθη δύο αιώνες αργότερα. Είναι ξεκάθαρον λοιπόν, ότι η καταδίκη αφορούσε όχι την Ορθόδοξον ιστόρησιν, αλλά την Παπικήν!

(ΠΗΓΗ. «ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ»)

(ΠΗΓΗ. «ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ»)

 

ΕΝΣΤΑΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ. Η εικόνα του Συνθρόνου δημιουργεί πρόβλημα δημιουργώντας δογματικά προβλήματα στην ΣΥΝΑΪΔΙΟΤΗΤΑ ΤΟΥ ΠΑΤΡΟΣ ΜΕ ΤΑ ΑΛΛΑ ΠΡΟΣΩΠΑ καθώς και ΤΗΝ ΚΑΤΑΛΥΣΗ ΤΟΥ ΣΥΝΑΝΑΡΧΟΥ

 

ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Η  μορφή του Ανάρχου ως πολιού γέροντος δεν σημαίνει πως είναι παλαιότερος χρονικώς από τον Υιόν, αλλά φανερώνει κάποια χαρακτηριστικά ιδιώματα αυτού. Δυστυχώς παραβλέπονται οι αγιοπατερικές φωνές, όπως αυτή του αγίου Χρυσοστόμου, που λέγει, ότι: «Ώσπερ γαρ επί του Πατρός νοείς τας τρίχας, και τα λοιπά· ούτω και τούτο... Ώσπερ γαρ γεγηρακότα ορών, ουχί γέροντα υποπτεύεις...». Δηλαδή, όταν ακούς να γίνεται αναφορά περί του Πατρός ότι είχε τρίχας λευκάς και γεροντική εμφάνισιν να μην υποπτεύεσαι πως είναι και εις την πραγματικότητα γέρος.

Η εικόνα διδάσκει εξοφθάλμως το ομότιμον και ομόθρονον των τριών προσώπων, συμφώνως μάλιστα και με τους Αγίους Πατέρας που ερμήνευσαν ούτω το όραμα του προφήτου Δανιήλ. Λέγει ο θείος Χρυσόστομος: «Ώσπερ γαρ ημείς μείζονα αυτόν του Πατρός ου λέγομεν, επειδή την εκ δεξιών έχει καθέδραν την εντιμοτάτην· ούτω μηδέ συ ελάττω λέγε και καταδεέστερον, αλλ' ομότιμον και ίσον. Τούτο γαρ η κοινωνία της καθέδρας δηλοί».Η κοινωνία δηλαδή της εκ δεξιών καθέδρας δηλώνει το ομότιμον μεταξύ των προσώπων. Μόνον οι σύγχρονοι ΄΄θεολογούντες΄΄ περί εικόνων βλέπουν Αρειανικάς και Δυτικάς επιδράσεις! Εάν ζούσε σήμερον ο άγιος Ιωάννης, είναι σίγουρον, ότι θα απελάμβανε και αυτός τας ιδίας μομφάς.

 

ΕΝΣΤΑΣΗ ΠΕΜΠΤΗ.Η  εικόνα της Αγίας Τριάδος διδάσκει τον πολυθεισμό, τον Αρειανισμόν και το Φιλιόκβε.

ΑΠΑΝΤΗΣΗ. Είναι δε χαρακτηριστικόν, ότι οι μεταβυζαντινοί ορθόδοξοι Θεολόγοι εις αυτήν την εικόνα παρέπεμπαν τους Παπικούς, ώστε να τους πείσουν διά το ορθόν των Ορθοδόξων περί της εκπορεύσεως (μόνον) υπό του Πατρός δόγμα! Ούτω λοιπόν βλέπομεν εις τον «Τόμον Καταλλαγής» του Πατριάρχου Δοσιθέου, του χαρακτηριζομένου και ως παπομάστιγος, να παρακινή τρόπον τινα ο συγγραφεύς τους απανταχού λατινόφρονες να ατενίσουν την εικόνα της Αγίας Τριάδος και να επαναφέρουν το Σύμβολον της Πίστεως που αλλοίωσαν, συμφώνως με αυτά που διδάσκει η Εικόνα, έχοντες αυτήν ως αξιόπιστον μάρτυρα. Ας τον ακούσωμεν: «Περί της πανταχόσε γης εις τύπον της Αγίας Τριάδος εικονιζομένης ιστορίας, ούσης υπέρ ημών μεν, κατ’ αυτών δε».

«Επεί δε αι παρά των εχθρών μαρτυρίαι και μάλλον το αξιόπιστον έχουσι, φέρε δη και την εικονικήν ιστορίαν ην εν πάσι ναοίς, και οίκοις, και προαστίοις λατίνων, και πανταχού της τούτων γης εωράκαμεν απ’ αυτόν των της Βενετίας χωρών άχρι και των Βρετανικών νήσων. Και έως των του ωκεανού διηκουσών ήτοι της εγκλυτέρας, εν η και το περιφανές Λούντρες και αι περί αυτό, και πάσαι ... (αναφέρει εις την συνέχειαν πλήθος χωρών και πόλεων). Ταύτα γούν συμπεριλαμβάνοντες α και ημείς οικείοις οφθαλμοίς εθεασάμεθα, και άλλα πλείστα όσα οι μεθ’ ημών είδον εις το μέσον προθέμενοι, και ως εν πίνακι διαζωγραφίσαντες, ούτως πάντας ομοθυμαδόν τους ημετέρους προς θαύμα και δοξολογίαν συγκινήσωμεν του Θεού, του αεί ποιούντος θαυμάσια εις δόξαν και τιμήν του αγίου Ονόματος Αυτού, και της προς Αυτόν ορθοδόξου ημών πίστεως. η δε γε ρηθείσα εικών ως εν διηγήσει έχει ούτως. Εις σύμβολον και τύπόν τινα της μακαρίας και Ζωαρχικής Τριάδος, και όσοι δυνατόν εκ της καθ’ ημάς τα υπέρ ημάς στοχάσασθαι, και μάλλον τους παχυτέρους, ιστορούσι πατροπαραδότως λατίνοι τον μεν Θεόν και Πατέρα ως παλαιόν ημερών επί θρόνου καθήμενον και τας χείρας έχοντα ηπλωμένας, τον και τούτου υιόν τον Κύριον και Θεόν ημών Ιησούν Χριστόν, σταυρώ ηωρημένον ως έθος τον μέντοι σταυρόν όρθιον φέρει ο Πατήρ εις αυτού χείρας, διικνούμενον από γε του στήθους άχρι των τούτου ποδών. Το δε Πνεύμα το άγιον εν είδει περιστεράς εκπορεύει ο Πατήρ από του στόματος αυτού καταβαίνον ως ανεί προς τον υιόν και σωτήρα ημών Ιησούν Χριστόν. τον ως έφημεν επί σταυρού κρεμάμενον. και τα μεν της ζωγραφίας ούτως έχει. αφ’ ων παρίσταται εκ μεν του Πατρός εκπορεύεσθαι το Πνεύμα το άγιον, αναπαύεσθαι και μένειν εν τω υιώ. οι και λατίνοι μύοντες τα της ψυχής και του σώματος κόρας αναισθήτως έχουσιν ως προς τας των Πατέρων φωνάς και τους Όρους, ούτω και προς τα της εικόνος διανοούμενον, και αμαρτάνουσι καθ’ εκάτερα αύτη γε ως έπος ειπείν η εικών. και το εν τη πρεσβυτέρα Ρώμη ανεστυλωμένον ιερόν ως προείρηται σύμβολον. συμπεριλαβόντα και το μακρόν χρόνον των πολλών εκατοντάδων, επέκεινα όντα πολλαπλασίως του νομίμου χρόνου, καθ’ ον και λατίνοι συνωμολόγουν ημίν ακαινοτόμητον το ιερόν σύμβολον. και τρεις γεγονότες κατά νόμον αξιόπιστοι και απαράγραπτοι μάρτυρες. οίον ίνα αναλαβών είπω το της εικόνος της εις πάσαν λατίνων εζωγραφουμένοις. το του ιερού συμβόλου του ανεστυλωμένου εν τη πρεσβυτέρα Ρώμη. και του υπέρ νόμον μακρόν χρόνον δίχα των άλλων των υπέρ ημών πολλών όντων και μεγάλων και αληθεστάτων εγγράφων αποδείξεων των εκ τε της Θείας Γραφής, και θεηγόρων ρήσεων...».

Μας λέγει δηλαδή με απλά λόγια, ότι η εικόνα της Αγίας Τριάδος που είναι ζωγραφισμένη εις Σύμβολον και Τύπον της Ζωαρχικής Τριάδος ευρίσκεται τυπουμένη εις όλας τας χώρας και πόλεις της Δύσεως όπου κατοικούν λατινόφρονες, οι οποίοι αλλοίωσαν το Σύμβολον της Πίστεως, προσθέτοντας ότι το Πνεύμα το άγιον Εκπορεύεται και από τον Υιόν. Η εικόνα μας λέγει αυτή (μετά και από μίαν σύντομον περιγραφήν αυτής), κηρύττει το Ορθόδοξον Δόγμα της Εκκλησίας μας περί της Εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος ΜΟΝΟΝ από τον Πατέρα. Όπως λοιπόν οι Λατίνοι είναι μύωπες έμπροσθεν εις τας φωνάς και τους Όρους των Πατέρων και δεν ακολουθούν και αντιλαμβάνονται αυτά, ούτω συμβαίνει και με την εικόνα αυτήν την οποίαν δεν κατανοούν. Η εικόνα αυτή είναι μία από τας μαρτυρίας όπου ελέγχει την αίρεσιν του λεγομένου Φιλιόκβε, δηλαδή της Εκπορεύσεως και από τον Υιόν. Εκ των ανωτέρω αντιλαμβανόμεθα πάντες, ότι ο λόγος που επικαλούνται τα ανωτέρω επιχειρήματα είναι μόνον διά εντυπωσιασμόν και εκφοβισμόν των μη κατηρτισμένων θεολογικώς αναγνωστών! Η κατηγορία λοιπόν των μαχομένων εναντίον της εικόνος αυτής, ως δήθεν εικονικής παραστάσεως του Φιλιόκβε, είναι τελείως ανυπόστατη και αστήρικτος, ως αποκλειστικόν γένημα της νοσηράς φαντασίας των και εμφανής επινόησις της ενεργείας του Αντικειμένου!

(ΠΗΓΗ. «ΑΝΑΙΡΕΣΙΣ ΚΑΙ ΑΝΑΤΡΟΠΗ ΤΟΥ ΝΕΟΕΙΚΟΝΟΜΑΧΙΚΟΥ ΒΙΒΛΙΟΥ «ΑΠΑΓΟΡΕΥΜΕΝΕΣ ΑΠΕΙΚΟΝΙΣΕΙΣ»)