Ἀκυρωτέα ἡ χειροτονία τῆς “πρώτης” ὀρθοδόξου διακονίσσης;

 

 

Ὅπως λέει καὶ ὁ μέγας Χρυσόστομος γιὰ τοὺς κληρικούς, “ὁ Θεὸς οὐ πάντας χειροτονεῖ, διὰ πάντων δὲ ἐνεργεῖ”. Δὲν εἶναι εὔκολο οὔτε ὡραῖο νὰ ἀκυρώσεις μία ἱερατικὴ πράξη. Ὅταν ὅμως γίνεται παρὰ τοὺς ἱεροὺς Κανόνες, σκανδαλίζει τὸ ποίμνιο καὶ προσβάλλει τὴν οὐσία τῆς Παράδοσης, τότε θὰ πρέπει νὰ γίνεται καὶ αὐτό. Ἡ Ἐκκλησία βέβαια “οἰκονομεῖ” σὲ σκανδαλιστικὸ βαθμὸ ἐνίοτε παρόμοιες καταστάσεις (π.χ. ἐπικύρωση χειροτονιῶν ἀπὸ αἱρετικοὺς καὶ σχισματικούς), ἀλλὰ δὲν μποροῦμε νὰ τὰ ἰσοπεδώνουμε ὅλα, τανύοντας ἀνεπίτρεπτα τὴν ἐκκλησιαστικὴ οἰκονομία καὶ ἐπιείκεια.

  Πρὸ ἔτους περίπου θεωρήσαμε ἄκυρη τὴ χειροτονία εἰς Ἐπίσκοπον τοῦ π. Θεοφάνους Κόγια, λόγω τῆς ἀπαγγελίας τοῦ Συμβόλου τῆς Πίστεως μὲ τὴ λατινική του ἐκδοχή. Τὸ θέμα “σώθηκε” μὲ τὴ γραπτὴ ἀνακοίνωση τοῦ ἰδίου μετὰ ἀπὸ λίγες μέρες, στὴν ὁποία ὁ ἴδιος ἐξηγεῖ ὅτι ἐπρόκειτο περὶ ἀκουσίου λάθους. Ἀκόμα λοιπὸν καὶ ἂν πονηρευόμενος ἔπραξε ἀρχικὰ αὐτὸ τὸ “λάθος”, ἀπὸ τὴ στιγμὴ ποὺ δημοσίως τὸ ἀποκηρύσσει, ἡ χειροτονία του μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ἔγκυρη. Κάτι ἀντίστοιχο θὰ λέγαμε ἰσχύει καὶ στὴν περίπτωση τῆς πρώτης ὀρθόδοξης διακόνισσας ποὺ χειροτονήθηκε τὴν παρελθοῦσα Μ. Πέμπτη στὴν Ἀφρική.

  Ἡ χειροτονηθεῖσα δὲν φταίει φυσικὰ σὲ τίποτε. Τὴν πλήρη εὐθύνη φέρει ὁ Ἐπίσκοπος καὶ ἡ Σύν­οδος ποὺ τοῦ τὸ ἐπέτρεψε. Ἡ χειροτονία ὅμως δὲν μπορεῖ νὰ ἰσχύει, ἐφόσον θεωρηθεῖ ἰσόκυρη μὲ αὐτὴν τῶν ἀνδρῶν λειτουργῶν Διακόνων. Εἴδαμε τὴ χειροτονηθεῖσα νὰ κοινωνεῖ τοὺς πιστούς. Ἀνεπίτρεπτο καὶ πρωτοφανὲς στὴν Παράδοσή μας! Ἀπὸ τὶς εἰκόνες βέβαια ποὺ διέρρευσαν δὲν ξέρουμε ἂν συμμετεῖχε καὶ μὲ ἄλλο τρόπο στὴ θεία Λειτουργία, ὅπως μὲ τὴν ἐκφώνηση λειτουργικῶν αἰτημάτων. Μᾶλλον πρέπει ἔτσι νὰ ἔγινε, ἐφόσον συμμετεῖχε καὶ στὴ μετάδοση τῆς Εὐχαριστίας. Ἀλλὰ καὶ μόνο ἡ μετάδοση καθιστᾶ ἀντικανονικὴ τὴν ἐν λόγῳ χειροτονία, διότι τὴν ἐξισώνει μὲ αὐτὴν τοῦ ἀνδρὸς Διακόνου (πρώτου βαθμοῦ τῆς εἰδικῆς ἱερωσύνης).

  Δὲν πρόκειται γιὰ θέμα αὐστηρότητας ἢ ζηλωτικῆς θεώρησης τοῦ πράγματος. Εἶναι ζήτημα οὐσιῶδες ποὺ ἅπτεται τῆς βασικῆς μας ἐκκλησιαστικῆς Παράδοσης. Αὐτὴ οὐσιαστικὰ ὁδηγεῖ τὰ ἐκκλησιαστικὰ πράγματα καὶ σὲ αὐτὴν ὀφείλουν νὰ ὑπακούουν οἱ Ἐπίσκοποι, οἱ λοιποὶ κληρικοί, οἱ λαϊκοί, ἀλλὰ καὶ ὅλες οἱ Σύνοδοι τῶν Τοπικῶν Ἐκκλησιῶν. Ἀκόμη καὶ οἱ Οἰκουμενικές. Σὲ ἀντίθετη περίπτωση ἀπορρίπτονται καὶ καθίστανται λῃστρικὲς καὶ ἄκυρες. Μύρια τὰ παραδείγματα ἀπὸ τὸ παρελθόν.

  Δὲν ὑπάρχει λόγος νὰ ἀναλύσουμε τὸ θέμα τῆς χειροτονίας τῶν γυναικῶν σὲ αὐτὸ τὸ σύντομο ἄρθρο. Ἐπιγραμματικὰ θὰ λέγαμε πὼς ἐὰν οἱ διακόνισσες στὸ παρελθὸν εἶχαν τὴν εἰδικὴ ἱερωσύνη τῶν ἀνδρῶν, τότε θὰ προχωροῦσαν καὶ στοὺς ἑπόμενους βαθμοὺς (Ἱερεῖς καὶ Ἐπίσκοποι)! Καὶ ὄχι μόνο αὐτὸ δὲν ἔγινε, ἀλλὰ στὴν πορεία χάθηκε ἐντελῶς ὁ θεσμὸς τῶν διακονισσῶν, ποὺ καταδεικνύει ἐμφανέστατα πὼς τὸ βασικό τους λειτούργημα ἦταν ἡ ἐπικουρία στὴ βάπτιση τῶν ἐνηλίκων γυναικῶν.

  Εἶναι μεγάλο τὸ βάρος τῆς εἰδικῆς ἱερωσύνης καὶ θὰ πρέπει οἱ γυναῖκες νὰ αἰσθάνονται τυχερὲς ποὺ τὸ Ἅγιο Πνεῦμα τὶς ἀπάλλαξε ἀπὸ τὴν τεράστια αὐτὴ εὐθύνη! Σκοπὸς εἶναι ἡ σωτηρία, ὄχι ἡ εἰδικὴ ἱερωσύνη. Καὶ ποιὸς βαπτισμένος Ὀρθόδοξος, ἄλλωστε, δὲν ἔχει τὴ γενικὴ ἱερωσύνη; Νὰ ἐπαναλαμβάνουμε τὰ αὐτονόητα; Προσωπικὰ θεωροῦμε παντελῶς ἀχρείαστη τὴν εἰδικὴ γυναικεία ἱερωσύνη στὰ ἔσχατα χρόνια τῆς Ἐκκλησίας. Προέχει ἐξάπαντος ἡ ἑνότητα τῶν Ὀρθοδόξων ἐνώπιον τῆς τελικῆς ἀντίχριστης ἐπιθέσεως καὶ ἡ ἄμυνα κατὰ τῆς ἰσοπεδωτικῆς ἐκκοσμίκευσης.

  Ἡ Παναγία ἐξάντλησε, θὰ λέγαμε, μὲ τὸ πολὺ παραπάνω τὴν εἰδικὴ ὑπουργία (ἱερωσύνη) τῶν γυναικῶν στὸ μυστήριο τῆς Θείας Οἰκονομίας, τὸ ὁποῖο συνεχίζει ἡ Ἐκκλησία. Ἡ Ἐκκλησία ἐξύψωσε τὴ γυναῖκα ἀπίστευτα συγκριτικὰ μὲ ἄλλες ἐποχές, θρησκεῖες καὶ διάφορες ἰδεολογίες καὶ κοσμοθεωρίες. Ἔφτασε μάλιστα ἀκόμη καὶ στὴ χειροτονία τῆς διακόνισσας μὲ τὰ ἴδια λόγια μὲ αὐτὴν τοῦ λειτουργοῦ Διακόνου. Ἀλλὰ ὥς ἐκεῖ. Πατέρες Ἅγιοι ἑρμηνεύουν πὼς δὲν εἶναι τὸ ἴδιο μὲ τὴν τῶν ἀνδρῶν (π.χ. Ἐπιφάνιος Κύπρου καὶ Νικόδημος Ἁγιορείτης). Ἡ εἰκονικὴ – ἱστορικὴ (: ἡ ἀνδρώα φύση τοῦ Θεανθρώπου) ἀντιστοίχιση Χριστοῦ – Ἐκκλησίας καὶ ἄνδρα (κεφαλή του ὁ Χριστὸς) – γυναίκας (κεφαλή της ὁ ἀνὴρ) – κατὰ τὴν παύλεια θεολογία – δὲν πρέπει νὰ ἀλλοιωθεῖ. Δὲν ὑφίσταται οὔτε κἄν σοβαρὸς ποιμαντικὸς λόγος. Γνώμη μας…

  Ἡ κακὴ ὄψη τοῦ φεμινισμοῦ θέλει, ἀφοῦ εἰσῆλθε σχεδὸν παντοῦ καὶ ἐπικράτησε ἐπιθετικῷ τῷ τρόπῳ, νὰ ἁλώσει καὶ τὴν Ὀρθόδοξη Παράδοση. Ἡ προχθεσινὴ χειροτονία κινεῖ εὔλογα ὑποψίες οἰκουμενιστικοῦ χαρακτῆρος, ἔστω καὶ ἂν εἶναι ἀβάσιμες, καθόσον ἀνοίγει τὸν δρόμο τῆς ἐξομοίωσής μας μὲ τὶς δυτικὲς χριστιανικὲς ὁμολογίες (βλ. Προτεσταντισμὸς καὶ Ἀγγλικανισμός). Ἐδῶ δὲν ἔχουμε λύσει τὰ ἐσωτερικά μας προβλήματα (π.χ. σχίσμα Οἰκουμενικοῦ Πατριαρχείου καὶ Μόσχας) καὶ τολμοῦμε ἀνεπίτρεπτα νὰ δημιουργήσουμε καὶ ἄλλα;

  Ἐὰν λοιπὸν καὶ ἐφόσον ἡ Σύνοδος τῆς Ἀλεξανδρείας διευκρινίσει πὼς ἡ χειροτονία αὐτὴ δὲν ἔχει τὸν λειτουργικὸ χαρακτῆρα τῆς εἰδικῆς ἱερωσύνης τῶν ἀνδρῶν καὶ στὸ ἑξῆς ἀπαγορεύσει τὴ συμμετοχὴ τῆς διακόνισσας στὴν τέλεση τῆς Θείας Λειτουργίας, τότε μπορεῖ νὰ θεωρηθεῖ ἔγκυρη, ἂν καὶ ὄχι πρώτη, διότι ἔχουμε ἤδη διακόνισσες στὴν ἐκκλησιαστικὴ ἱστορία τῆς Ὀρθοδοξίας! Καὶ  ἂς μὴ ξεχνᾶμε πὼς ἡ παλινδρόμηση δὲν εἶναι πάντοτε θεμιτὴ καὶ εὐλογημένη ἐπιστροφὴ στὴν Παράδοση. Μπορεῖ νὰ ἀποδειχθεῖ προβληματικὴ ἕως καταστροφική…

Κ. Νούσης

Λάρισα, 9/5/2024

Εφημερίδα Ορθόδοξος Τύπος