Ομολογία

Δρος Κωνσταντίνου Σιαμάκη Βιβλικού Θεολόγου - Φιλολόγου

Η  ΔΙΑΣΩΣΙ  ΤΗΣ

 ΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΓΛΩΣΣΗΣ

       Ὅταν οἱ Πέρσες κατέκτησαν καὶ κράτησαν στὴν κατοχή τους γιὰ 50 μέχρι 170 χρόνια τὰ τρία τέταρτα τῆς Ἑλλάδος, δηλαδὴ τὴ Μικρασιατικὴ Ἑλλάδα, ποὺ ἦταν ἡ μισή, γιὰ 170 περίπου χρόνια, κι ἀπὸ τὴ μητροπολιτικὴ Ἑλλάδα τὴ Βόρειο, ποὺ ἦταν τὸ ἕνα τέταρτό της, γιὰ 50 περίπου χρόνια, σεβάστηκαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα τῶν ἐκεῖ Ἑλλήνων καὶ δὲν τὴν ἐμπόδισαν ποτέ. ὅταν πάλι οἱ Ῥωμαῖοι κατέκτησαν τὴν Ἰταλικὴ καὶ Σικελικὴ Ἑλλάδα στὰ τέλη τοῦ Γ’ π.Χ. αἰῶνος, τὴ Βόρειο μητροπολιτικὴ τὸ 168 π.Χ., καὶ τὴ Νότιο τὸ 146 π.Χ., ὄχι μόνο σεβάστηκαν, ἀλλὰ καὶ θαύμασαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα τόσο πολύ, ποὺ ἀπὸ τὴν ἀρχὴ κιόλας τὴ θεώρησαν ἀνώτερη ἀπὸ τὴ δική τους, κι αὐτὴ καὶ τὴ γραμματεία της, καὶ ὅσοι ἀπ᾽ αὐτοὺς ἦταν εὐγενεῖς ἢ εὐκατάστατοι, τὸ θεωροῦσαν ἀπαράδεκτο νὰ μὴν ξέρουν νὰ μιλοῦν καὶ νὰ γράφουν ἑλληνικά. ὁ Ἰούλιος Καῖσαρ, ὅταν ὑπέτασσε τὴ Γαλατία, γιὰ νὰ μὴ μποροῦν νὰ διαβάζουν οἱ Γαλάτες τὶς διαταγές του, ὅταν ἔπεφταν στὰ χέρια τους, ἀλληλογραφοῦσε μὲ τοὺς ἀξιωματικούς του στὴν ἑλληνική. καὶ τὴ σεβάστηκαν οἱ Ῥωμαῖοι τὴ γλῶσσα αὐτὴ ὄχι μόνο στὰ παραπάνω ἑλληνικὰ ἐδάφη, ἀλλὰ καὶ σὲ ξένα ἐδάφη, ὅπως λ.χ. στὴν Παλαιστίνη. ἡ Παλαιστίνη τῶν χρόνων τοῦ Χριστοῦ ἦταν δίγλωσση· δηλαδὴ κι ὁ φτωχὸς καὶ ἀγράμματος λαός της μιλοῦσε παιδιόθεν ὡς μητρικὲς δύο γλῶσσες, καὶ ἡ μία ἀπ᾽ αὐτὲς ἦταν ἡ ἑλληνική. γι᾽ αὐτὸ καὶ εἶχαν καὶ πολλὰ ὀνόματα ἑλληνικὰ  ὄχι μόνον οἱ πλούσιοι, ὅπως ὁ βασιλεὺς Ἡρῴδης ἢ ὁ πατέρας του Ἀντίπατρος ἢ ὁ γιός του Ἀρχέλαος ἢ ὁ ἀδερφός του Φίλιππος, ἀλλὰ καὶ οἱ φτωχοὶ τοῦ λαοῦ, ὅπως οἱ μαθηταὶ τοῦ Χριστοῦ Ἀνδρέας καὶ Φίλιππος. ὁ Ῥωμαῖος Πιλᾶτος μὲ τὸν Ἑβραῖο Χριστὸ συνωμίλησαν ἑλληνικά, διότι οὔτε ὁ Πιλᾶτος ἤξερε ἑβραϊκὰ οὔτε ὁ Χριστὸς μιλοῦσε λατινικά. ἡ κυρία γλῶσσα τῆς Ῥωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας, ἡ διαφυλετική, δὲν ἦταν, ὅπως θὰ νόμιζε κανείς, ἡ λατινική, ἀλλ᾽ ἡ ἑλληνική. οἱ Ῥωμαῖοι σὲ κάθε χώρα χρησιμοποιοῦσαν ὡς ἐπίσημες κρατικὲς τρεῖς γλῶσσες· πρώτη καὶ κύρια τὴν ἑλληνική, δεύτερη τὴν ἐντόπια (λ.χ. συριακή, γαλατική, αἰγυπτιακή, κλπ.), καὶ τρίτη τὴ δική τους τὴ λατινική. γι᾽ αὐτὸ καὶ στὴν πινακίδα τοῦ σταυροῦ τοῦ Χριστοῦ τὸ αἰτιολογικὸ τῆς θανατικῆς του καταδίκης γράφτηκε, ὅπως ἱστοροῦν οἱ εὐαγγελισταί, ἑβραϊστὶ ἑλληνιστὶ ῥωμαϊστί. αὐτὸς ὁ τρίλεξος ὅρος ἀνευρίσκεται πολλὲς φορὲς σὲ πολλὰ ἀρχαῖα κείμενα, ἄσχετα μὲ τὴ Χριστιανικὴ πίστι ἢ τὸν Ἰουδαϊσμό· μόνο ποὺ στὴν πρώτη θέσι πολλὲς φορὲς ἀντὶ ἑβραϊστὶ ἔχει συριστί, αἰγυπτιστί, ἀραβιστί, κλπ.. ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἦταν ἡ μόνη κοινὴ γλῶσσα ὅλων τῶν ἐθνῶν τῆς Ῥωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας. γι᾽ αὐτὸ κι ὁ Ἑβραῖος ἀπόστολος Παῦλος, ὁ κατὰ τὴ νομική του ἰθαγένεια Ῥωμαῖος πολίτης, ὅταν γράφῃ Ἐπιστολὲς πρὸς Ῥωμαίους, πρὸς Γαλάτας, πρὸς Ἑβραίους, γράφει στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. γι᾽ αὐτὸ καὶ γενικῶς ἡ Κ. Διαθήκη γράφτηκε ὁλόκληρη στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα (δὲν ἀληθεύει ὁ μῦθος ὅτι τὸ Κατὰ Ματθαῖον Εὐαγγέλιον γράφτηκε πρῶτα στὴν ἑβραϊκή). αὐτὸς ὁ σεβασμὸς πρὸς τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ τὴν ὑπεροχή της ἐκ μέρους τῶν Ῥωμαίων καὶ ἡ ἐπικράτησί της ὡς πρώτης γλώσσης τῆς αὐτοκρατορίας των, μὲ δεύτερη τὴ λατινική, διήρκεσε μέχρι τὸ 284 μ.Χ.. καὶ τὴ σεβάστηκαν τὴ γλῶσσα αὐτὴ ὄχι μόνο οἱ καθαρόαιμοι Ῥωμαῖοι αὐτοκράτορες, οἱ μέχρι δηλαδὴ τὸν Ἀδριανό, ἀλλὰ καὶ οἱ Γαλάτες, καὶ οἱ Σύροι, καὶ οἱ Ἄραβες, καὶ οἱ Θρᾷκες αὐτοκράτορες τῆς Ῥωμαϊκῆς αὐτοκρατορίας.

        Τὸ 284 μ.Χ. ἀναρριχήθηκε στὸν αὐτοκρατορικὸ θρόνο ὁ ἐξ ὑπαξιωματικῶν Ἰλλυριός, ἤτοι Δαλμάτης (= Ἀλβανός), στρατηγὸς Διοκλητιανός. ἕνα ἀπὸ τὰ πρῶτα ποὺ ἔκανε ὁ βάρβαρος αὐτὸς αὐτοκράτορας, μόλις ἐνθρονίστηκε, ἦταν ὅτι κατήργησε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ ἀπαγόρευσε τὴν ἐπίσημη χρῆσι της. καὶ ἡ ἀπαγόρευσι αὐτὴ διήρκεσε τρισήμισυ αἰῶνες, μέχρι τὸ 610 ποὺ ἀνατράπηκε ὁ αὐτοκράτορας Φωκᾶς ὁ μέθυσος. τὴν ἐπανέφερε ὡς γλῶσσα τῆς αὐτοκρατορίας, ἐπίσημη καὶ μοναδική, ὁ αὐτοκράτορας Ἡράκλειος ποὺ ἀνέτρεψε τὸ Φωκᾶ. ὁ Διοκλητιανός, ἐπειδὴ φοβόταν τὸν πανίσχυρο Γερμανὸ συστράτηγό του καὶ συναυτοκράτορα Κωνστάντιο, ποὺ βασίλευε στὶς ἐπαρχίες Αὐστρία Γερμανία Ἑλβετία Γαλλία καὶ Ἀγγλία, κι ἐπειδὴ δὲν ἔνιωθε -ὁ Διοκλητιανὸς- καθόλου ἀσφαλὴς στὴν καρέκλα του, εἶχε κάνει συναυτοκράτορές του ἄλλους δυὸ Ἰλλυριούς, τὸ γαμπρό του Γαλέριο καὶ τὸν ψυχοπαθῆ φίλο του Μαξιμιανό· ἦταν καὶ οἱ δύο τοῦ χεριοῦ του. ὁ Γερμανὸς Κωνστάντιος ἀπὸ τὴν Ἑλληνίδα γυναῖκα του Ἑλένη, τὴν πρώτη, εἶχε γιὸ τὸ Μ. Κωνσταντῖνο·  κι ἀπὸ τὴν Ἰλλυρίδα, τὴ δεύτερη γυναῖκα του, τὴν κόρη τοῦ ψυχασθενοῦς Μαξιμιανοῦ, ἀπέκτησε ἕναν ψυχασθενῆ γιό, τὸν Κωνστάντιο, τὸν πατέρα τοῦ Ἰουλιανοῦ τοῦ λεγομένου παραβάτου. μετὰ τὴν ἀπαγόρευσι τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης ἀπὸ τὸ Διοκλητιανό, ὅλοι σχεδὸν οἱ ἐγγράμματοι εἰδωλολάτρες Ἕλληνες -ποὺ ἦταν τότε περίπου τὸ ἕνα τρίτο ἢ τέταρτο τῶν Ἑλλήνων- ἀπαρνήθηκαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, ἐπειδὴ μ᾽ αὐτὴ δὲν εἶχαν καμμία πρόσβασι στὰ κρατικὰ ἀξιώματα καὶ κανένα λαμπρὸ μέλλον, ἔμαθαν καλὰ τὴ λατινική, κι ἔγραφαν πλέον σ᾽ αὐτήν, γιατὶ καὶ σ᾽ αὐτὴ πλέον μιλοῦσαν. ἔτσι λ.χ. οἱ σύγχρονοι τοῦ Ἰωάννου Χρυσοστόμου Ἕλληνες Ἀμμιανὸς Μαρκελλῖνος ὁ ἱστορικὸς καὶ Μακρόβιος ὁ γραμματικὸς καὶ πάρα πολλοὶ ἄλλοι ὡς συγγραφεῖς εἶναι Λατῖνοι καὶ λατινόγλωσσοι. στὴν ἑλληνικὴ ἔμειναν γιὰ λίγα χρόνια λίγοι εἰδωλολάτρες Ἕλληνες, οἱ ὁποῖοι γρήγορα κι ἐγκατέλειψαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα ὅλοι. μ᾽ αὐτὸ τὸν τρόπο ἐξέλιπαν οἱ τελευταῖοι Ἕλληνες εἰδωλολάτρες, μηδενὸς διώκοντος. ὡς τυχοδιῶκτες ἐκλατινίστηκαν, γιὰ νὰ μὴ χάσουν τὴν ὑψηλὴ κοινωνικὴ τάξι στὴν ὁποία πάσχιζαν νὰ μποῦν. τὰ δυὸ ὅμως τρίτα ἢ τρία τέταρτα τῶν Ἑλλήνων ἤδη τῆς ἐποχῆς τοῦ Διοκλητιανοῦ ἦταν, ὅπως εἶπα, Χριστιανοί. κι αὐτοὶ μόνοι κράτησαν μὲ πεῖσμα ὡς γλῶσσα τους, καὶ λαλούμενη καὶ γραφόμενη, ἀπὸ ἐγγραμμάτους κι ἀγραμμάτους, τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα· μόνο τὴν ἑλληνική.

      Ὅταν 80 χρόνια μετὰ τὸ Διοκλητιανό, ἐπὶ Ἰουλιανοῦ, ἐπανῆλθε ἡ δίωξι τῶν Χριστιανῶν,  γιὰ 17 μόνο μῆνες ποὺ βασίλευσε ὁ Ἰουλιανός, ὁ Γερμανοϊλλυριὸς αὐτὸς αὐτοκράτορας ὁ λεγόμενος καὶ παραβάτης (= πρώην Χριστιανὸς ἀποσκιρτήσας), ἐπειδὴ ἀπὸ κατηχούμενος τοῦ ἀρειανισμοῦ, ποὺ ἦταν, ἀσπάστηκε τὴν περσικὴ εἰδωλολατρία, γιατὶ μέσα στὴν ψυχασθενική του φαντασίωσι πίστευε ὅτι εἶναι γιὸς τοῦ περσικοῦ θεοῦ Μίθρα, ὁ φρενοβλαβὴς αὐτός, λαμβάνοντας εἰς βάρος τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης μέτρα πολὺ σκληρότερα ἐκείνων τοῦ Διοκλητιανοῦ, ἀπαγόρευσε στοὺς Χριστιανούς, δηλαδὴ στὰ 90 ἢ 95% πλέον τοῦ Ἑλληνικοῦ πληθυσμοῦ τῆς αὐτοκρατορίας, ἀκόμη καὶ τὴν ἐντελῶς ἰδιωτικὴ διδασκαλία καὶ ἐκμάθησι τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης. αὐτὸ τὸ ἔκανε κυρίως, ἐπειδὴ πίστευε ὅτι ἔτσι θὰ πλήξῃ τὴν Καινὴ Διαθήκη. ἀλλὰ βέβαια οἱ 17 μῆνες τῆς βασιλείας του γιὰ τοὺς Χριστιανοὺς ἦταν κουνούπι στοῦ βοδιοῦ τὸ κέρατο· οὔτε ποὺ τὴν κατάλαβαν· διότι γι᾽ αὐτοὺς σήμαινε μόνον ὅτι τὰ παιδιά τους στὴν ἐκμάθησι τῆς μητρικῆς των γλώσσης στὰ σχολεῖα ἔχασαν μόνο μιὰ χρονιά. τὴν ἀπαγόρευσι τοῦ Ἰουλιανοῦ καὶ τὸν ἴδιο τὸν Ἰουλιανὸ οἱ Χριστιανοὶ οὔτε ποὺ τὰ ἔνιωσαν. γελοῦσαν μὲ τὰ καμώματα τῆς ἀνισορροπίας του. ὁ Μ. Ἀθανάσιος μάλιστα, ἐπίσκοπος τῆς μεγαλείτερης πόλεως τῆς αὐτοκρατορίας, τῆς Ἀλεξανδρείας, τὸν ὁποῖο ὁ Ἰουλιανὸς «ἐξώρισε», οὔτε κἂν ξεκίνησε γιὰ τὴν ἐξορία ἐκείνη, παρ᾽ ὅλο ποὺ ὁ παλαβὸς προσπαθοῦσε μὲ ἀλλεπάλληλες ἐπιστολὲς νὰ διεγείρῃ ἐναντίον του τοὺς Ἀλεξανδρεῖς, λὲς καὶ αὐτὸς ἦταν ὁ ἀντάρτης, ὁ δὲ αὐτοκράτορας ἦταν ὁ Ἀθανάσιος. τοὺς ἔγραφε μάλιστα, γιὰ νὰ τοὺς φιλοτιμήσῃ, ὅτι Εἶστε ἀπόγονοι τοῦ Ἀλεξάνδρου τοῦ Μακεδόνος, τοῦ πιὸ γενναίου καὶ τρομεροῦ Ἕλληνος, ὁ ὁποῖος, ἂν ζοῦσε σήμερα, θὰ ἔφερνε σὲ κάποια ἀγωνία ἀκόμη κι ἐμᾶς τοὺς Ῥωμαίους! ἐκεῖνο τὸν καιρὸ ἔγραψε καὶ δυὸ φαντασιωτικὰ βιβλία τρελλοῦ, δυὸ ψυχασθενικὲς λογόρροιες, ἐναντίον τῶν Ἑλλήνων, ἐπειδὴ ἦταν φανατικὸς ἑβραιόφιλος, κι ἐναντίον τοῦ Μ. Ἀλεξάνδρου. τὸ πρῶτο, στὸ ὁποῖο χλευάζει κι ἐξυβρίζει τοὺς Ἕλληνες, τὸ τιτλοφορεῖ Μισέλλην, τὸ δεύτερο, στὸ ὁποῖο προσπαθεῖ νὰ λασπώσῃ τὸν Ἀλέξανδρο μὲ πολλὴ μανιακὴ κακία, τὸ τιτλοφορεῖ Συμπόσιον ἢ Κρόνια. οἱ σημερινοὶ Ἑλληναρᾶδες ἐξυμνοῦν καὶ θεοποιοῦν τὸν Ἰουλιανὸ γιὰ δύο λόγους· ἀπὸ ἀντιχριστιανικὴ λύσσα κι ἀπὸ πολλὴ ἀγραμματοσύνη∙  σὰν τσόκαρα καὶ στειλιάρια, ποὺ εἶναι, οὔτε διάβασαν τὰ δυὸ αὐτὰ βιβλία του οὔτε κἂν τὴν ὕπαρξί τους ξέρουν· κούτσουρα. καὶ τὸν λένε «μέγαν Ἰουλιανό», ἐπειδὴ δὲν ξέρουν ὅτι βασίλευσε μόνο 17 μῆνες καὶ δὲν ἔκανε ἀπολύτως τίποτε. ἦταν δὲ καὶ κίναιδος. ὁ Ἀθανάσιος ἐξακολουθοῦσε πολὺ ἐπίσημα νὰ ἐπισκοπεύῃ στὴ μεγαλούπολι καὶ ἔλεγε ὅτι δὲν βλέπει νὰ διαρκέσῃ γιὰ πολὺ αὐτὴ ἡ παλαβομάρα. μᾶλλον καταλάβαινε ὅτι ἕνα τέτοιο ψυχοπαθὲς ἄτομο δὲν θὰ τὸ ἀνεχτοῦν στὸ θρόνο οἱ στρατηγοὶ παραπάνω ἀπὸ μιὰ χρονιὰ περίπου. καὶ φυσικὰ δὲν διαψεύστηκε. ὁ πανίσχυρος εἰδωλολάτρης στρατηγὸς Βαλεντινιανὸς δολοφόνησε τὸν ψυχασθενῆ, διώρισε γιὰ ἕνα ἔτος αὐτοκράτορα τὸν εἰδωλολάτρη συστράτηγό του Ἰοβιανό, ὥσπου νὰ δῇ ἂν θὰ ἐπικρατήσῃ τὸ κίνημά του, κι ὅταν εἶδε ὅτι ἐπικράτησε, δολοφόνησε καὶ τὸν Ἰοβιανό, κι ἔγινε αὐτοκράτορας ὁ ἴδιος γιὰ πολλὰ χρόνια. ὅλοι οἱ τότε εἰδωλολάτρες αὐτοκράτορες, Ἰοβιανός, Βαλεντινιανός Α’, Β, Γ’, Βάλης, καὶ Γρατιανός, εὐνόησαν τοὺς Χριστιανούς καὶ τοὺς ἄφησαν ἥσυχους νὰ διδάσκουν καὶ νὰ μαθαίνουν ὅ,τι θέλουν. εἶναι οἱ 6 εἰδωλολάτρες αὐτοκράτορες τῆς πραγματικῆς ἀνεξιθρησκίας, οἱ προκάτοχοι τοῦ Θεοδοσίου Α’. ἀλλὰ κι ὁ Θεοδόσιος, ὁ ἕβδομος τῆς σειρᾶς, ἦταν εἰδωλολάτρης, ὅταν ἔγινε αὐτοκράτορας· ἔπειτα ἔγινε Χριστιανός, ἐπειδὴ σχεδὸν ὅλοι οἱ ὑπήκοοί του ἦταν πλέον Χριστιανοί. τὸ πρῶτο πρᾶγμα ποὺ ἀκύρωσε ὁ Ἰοβιανός, μόλις διαδέχτηκε τὸν Ἰουλιανό, ἦταν τὸ διάταγμα τοῦ Ἰουλιανοῦ ποὺ ἀπαγόρευε στοὺς Χριστιανοὺς τὴ σπουδὴ τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης. ἦταν ἐξωφρενικό, διότι, ὅπως εἶπα, τὸ 95% τῶν Ἑλλήνων ἦταν τότε Χριστιανοί. ἦταν σὰ ν᾽ ἀπαγόρευε κανεὶς στοὺς Ἕλληνες νὰ μιλοῦν ἑλληνικά. γι᾽ αὐτὸ κι ὁ Ἰοβιανὸς ἀκύρωσε τὸ τρελλὸ διάταγμα τοῦ Ἰουλιανοῦ. δὲν ἐπανέφεραν ὅμως οἱ αὐτοκράτορες ἐκεῖνοι, οὔτε κανεὶς ἄλλος μέχρι τὸν Ἡράκλειο, ὡς ἐπίσημη γλῶσσα τοῦ κράτους τὴν ἑλληνική∙  γιὰ τὸν ἁπλούστατο λόγο ὅτι δὲν ἦταν Ἕλληνες· δὲν τοὺς ἔνοιαζε. οὔτε τὴν ἐπανέφεραν ἀλλ᾽ οὔτε κι ἐμπόδιζαν τὴν ἰδιωτικὴ μάθησι καὶ χρῆσι της· ἀκριβῶς ὅπως γινόταν ἐπὶ τουρκοκρατίας. οἱ δὲ ἐλάχιστοι πλέον εἰδωλολάτρες Ἕλληνες, ἐπειδὴ διακατέχονταν ἀπὸ τυχοδιωκτικὴ καὶ ἀκόρεστη ὄρεξι γιὰ κρατικὰ ἀξιώματα, υἱοθετοῦσαν τὴ λατινικὴ γλῶσσα καὶ ἀρνοῦνταν τὴν ἑλληνική. ἀναφέρω τὸ ἐπιφανὲς παράδειγμα ἑνὸς τέτοιου αὐτοκράτορος μὴ Ἕλληνος, ποὺ ἦταν ἀδιάφορος γιὰ τὴν τύχη τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης τὴν ὁποία δὲν μίλησε ποτέ του, κι ἑνὸς συγχρόνου του ἀξιωματούχου Ἕλληνος εἰδωλολάτρου ἀπὸ κείνους ποὺ ἀπαρνήθηκαν τὴν ἑλληνικὴ μητρική τους γλῶσσα, γιὰ ν᾽ ἀναρριχηθοῦν στὰ ὑψηλὰ ἀξιώματα, πρὸς τὸ τέλος περίπου τῆς μαύρης περιόδου 284 – 610. ὁ Ἰουστινιανὸς (527 – 565) καὶ ὁ ἐπὶ τῆς δικαιοσύνης ὑπουργός του Τριβωνιανός, ποὺ προτίμησε νὰ κωδικοποιήσῃ τὰ μέχρι τότε κείμενα τοῦ ῥωμαϊκοῦ δικαίου στὴ λατινικὴ γλῶσσα, καὶ ὄχι ὅπως τὰ κωδικοποίησαν ἀργότερα οἱ αὐτοκράτορες τῆς Μακεδονικῆς δυναστείας στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. ὁ Ἰουστινιανὸς ἦταν «Χριστιανός», ἀλλὰ δὲν ἦταν Ἕλληνας· ὁ Τριβωνιανὸς ἦταν Ἕλληνας, ἀλλὰ δὲν ἦταν Χριστιανός· ἦταν ἀπὸ τοὺς τελευταίους εἰδωλολάτρες. καὶ οἱ δυό, καὶ ὁ πανίσχυρος αὐτοκράτορας κι ὁ εὐνοημένος του ὑπουργός, συμφωνοῦσαν ὅτι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα πρέπει νὰ παραμείνῃ θαμμένη, μέχρι νὰ σβήσῃ τελείως, ὅτι οἱ νόμοι τοῦ κατὰ 80% ἑλληνικοῦ κράτους πρέπει νὰ εἶναι γραμμένοι στὴ λατινική, οἱ νομομαθεῖς οἱ δικασταὶ καὶ οἱ δικηγόροι νὰ μιλοῦν στὰ δικαστήρια μόνο λατινικά, καὶ ὁ ἁπλὸς λαός, ὁ Ἑλληνικός, τόσο στὰ  δικαστήρια ὅσο καὶ στὸ στρατὸ καὶ σ᾽ ὅλες ἀνεξαιρέτως τὶς δημόσιες ὑπηρεσίες πρέπει νὰ ἐξαναγκάζεται νὰ μιλάῃ λατινικά. τότε μπῆκαν στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα οἱ σημερινὲς ἄφθονες λατινικὲς λέξεις της, ὅπως σπίτι πόρτα σκάλα κάγκελλο κολόνα κελλί φροῦτο φρέσκος μαρούλι ῥαδίκι μανίκι μουλάρι σκρόφα πουλί κουνέλι κότα παϊδάκια φαμίλια μπάρμπας κάστρο ταβέρνα καὶ χιλιάδες ἄλλες.

      Καὶ ποιός κατὰ τὴ μαύρη ἐκείνη ἐποχὴ τῶν 3,5 αἰώνων ἦταν ὁ μοναδικὸς χρήστης τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης;  ποιός ἦταν ἐκεῖνος ποὺ ἐπέμενε μὲ πεῖσμα νὰ μιλάῃ τὴν ἑλληνικὴ καὶ μόνο τὴν ἑλληνική, ποὺ ἂν δὲν τὴ μιλοῦσε κι αὐτὸς ὁ τελευταῖος φορέας, ἡ ἑλληνικὴ σ᾽ ἕναν αἰῶνα θὰ γινόταν μιὰ  πενιχρὴ γλῶσσα τῶν 3.000 λέξεων σὰν τὴν τσιγγάνικη, καὶ σ᾽ ἄλλον ἕναν αἰῶνα θὰ ἔσβηνε τελείως, ὅπως συνέβη μὲ ἄλλες ἐθνικὲς γλῶσσες σὰν τὴν προρρωμαϊκὴ γαλατικὴ καὶ τὴν προρρωμαϊκὴ ἱσπανικὴ καὶ τὴν προαραβικὴ αἰγυπτιακή; ποιός εἶναι ὁ ἕνας καὶ ἀποκλειστικὸς χρήστης καὶ διατηρητὴς καὶ σωτήρας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης, ποὺ ὄχι μόνο τὴ διέσωσε, ἀλλὰ καὶ τὴν κράτησε στὸ πιὸ ὑψηλό της ἐπίπεδο, ἐπίπεδο ποὺ δὲν δοκίμασε ποτὲ ἄλλοτε καμμία γλῶσσα τῆς γῆς, καὶ διατήρησε μαζὶ μ᾽ αὐτὴ καὶ τὴν ἀρχαία της προχριστιανικὴ γραμματεία, δεύτερη σὲ ἔκτασι πάνω σ᾽ ὅλη τὴ γῆ, κι ἔγραψε σ᾽ αὐτὴ ἄλλη μιὰ τεράστια γραμματεία, πρώτη σὲ ἔκτασι πάνω σ᾽ ὅλη τὴ γῆ; ποιός εἶναι αὐτὸς ὁ μοναδικὸς χρήστης καὶ σωτήρας τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης; ἡ Χριστιανικὴ ἐκκλησία· οἱ Χριστιανοὶ Ἕλληνες. ὅταν οἱ Ἕλληνες εἰδωλολάτρες πρόδωσαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, γιὰ νὰ μὴ χάσουν τ᾽ ἀξιώματα καὶ τὴν ἔνταξί τους στὴν τότε κοινωνικὴ ἐλὶτ καὶ κρατικὴ νομενκλατούρα. δὲν ὑπάρχει ἱστορικὸς ἢ γνώστης τῆς ἱστορίας ποὺ θὰ τολμήσῃ ν᾽ ἀμφισβητήσῃ αὐτὴ τὴ μεγάλη ἀλήθεια. μόνο φρενοβλαβὴς θὰ τολμοῦσε κάτι τέτοιο.

      Βέβαια ἐξ ἴσου ἀλήθεια εἶναι ὅτι τὸ κίνητρο τῶν Χριστιανῶν γι᾽ αὐτὴ τὴ μεγάλη πρᾶξι τους ἦταν ἡ Κ. Διαθήκη καὶ ἡ Π. Διαθήκη, τὸ ὅτι δηλαδὴ ἤθελαν πάσῃ θυσίᾳ νὰ κρατήσουν ζωντανὴ τὴ γλῶσσα στὴν ὁποία γράφτηκε πρωτοτύπως ἡ Κ. Διαθήκη καὶ ἡ αὐθεντικὴ μετάφρασι τῆς Π. Διαθήκης. τὸ κίνητρο ὅμως αὐτὸ δὲν μειώνει καθόλου τὴν προσφορά τους στὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος, ὅτι μόνοι αὐτοὶ διέσωσαν τὴ γλῶσσα του, τὴ γλῶσσα τους.

      Οἱ Χριστιανοί, οἱ ἐκκλησιαστικοὶ συγγραφεῖς, οἱ πατέρες τῆς ἐκκλησίας, ὁ Ἀθανάσιος, ὁ Ἰωάννης Χρυσόστομος, καὶ τόσοι ἄλλοι ἐπέμεναν νὰ γράφουν, ἁπαξάπαντες καὶ μόνον αὐτοί, στὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, νὰ κηρύττουν τὴν πίστι στὴν ἑλληνική, νὰ χρησιμοποιοῦν στὴ λατρεία τὴν ἑλληνική. καὶ γιὰ νὰ τὴ γνωρίζουν εἰς βάθος καὶ ἐκ περισσοῦ, ἔκριναν ὅτι πρέπει νὰ διαφυλάξουν καὶ νὰ σπουδάζουν καὶ τὰ προχριστιανικὰ κείμενά της, 2.000 τόμους, τὴ δεύτερη, ὅπως εἶπα, σὲ ἔκτασι ἀρχαία γραμματεία τῆς γῆς μετὰ τὴ χριστιανική. οἱ εἰδωλολάτρες Ἕλληνες ἐν τέλει προσῆλθαν ὅλοι στὴν προσοδοφόρο λατινικὴ κι ἀφωμοιώθηκαν ἀπὸ τὸ λατινισμό. γι᾽ αὐτὸ καὶ οἱ μὲν Χριστιανοὶ λέγονταν τότε μὲ τὴν ἑλληνικὴ λέξι πιστοί, οἱ δὲ εἰδωλολάτρες μὲ τὴ λατινικὴ λέξι παγάνοι (pagani)· καὶ σήμερα τοὺς λέμε παγανιστάς. διότι ἐκλατινίστηκαν· πρόδωσαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα. ὁ τυχοδιώκτης καὶ ὑλόφρων καὶ ἄπληστος εἰδωλολάτρης ποτὲ δὲν χαλάει τὴ ζαχαρένια του, ἀλλὰ τὸ μόνο ποὺ κυττάει εἶναι τὸ τομαράκι του· καὶ γι᾽ αὐτὸ θέλει πάντα κοινωνικῶς καὶ κρατικῶς νὰ ἔχῃ τὸ πάνω χέρι· καὶ γιὰ νὰ τὸ ἐπιτύχῃ αὐτό, πουλάει, ὅταν χρειαστῇ, καὶ τὴ γλῶσσα του καὶ τὸ ἔθνος του. εἶναι τέτοιος λόγῳ τῆς ἠθικῆς ποὺ τοῦ ὑπαγορεύει ἡ ἀκάθαρτη θρησκεία του, ἡ θρησκεία τοῦ ψεύτη καὶ κλέφτη Ἑρμοῦ, τῶν φονιάδων Ἀπόλλωνος καὶ Ἄρεως, τοῦ κτηνοβάτου Ποσειδῶνος, τῆς πόρνης Ἀφροδίτης, τῆς μοιχαλίδος Δήμητρος, τοῦ μοιχοῦ καὶ αἱμομίκτου καὶ ἀρσενοκοίτου Διός, καὶ τοῦ κιναίδου Διονύσου, τοῦ ψευδάνορος (= ψευτοάντρα), ὅπως τὸν ἔλεγαν μὲ σιχασιὰ στὴ διάλεκτό τους οἱ ἀρχαῖοι Μακεδόνες· τέτοια εἶναι ἡ ἠθικὴ τῶν φαντασιωτικῶν αὐτῶν προσωποποιήσεων τῆς κακίας τῆς ἀκαθαρσίας καὶ τῆς διαστροφῆς. ποιά ἐθνικὴ γλῶσσα νὰ διασώσῃ ὁ παγανιστής, ὅταν θὰ χρειαστῇ νὰ τὴν προδώσῃ καὶ νὰ τὴ θάψῃ, γιὰ νὰ μὴ χάσῃ τὸ τομαράκι του τὴν καλοπέρασι καὶ τὴν ὑστερικὴ προβολή; οἱ ἐλάχιστοι τελευταῖοι εἰδωλολάτρες τῆς Ἑλλάδος χάθηκαν, ὄχι διότι κάποιος τοὺς κυνήγησε· κανεὶς δὲν τοὺς πείραξε μέχρι τὸν Θ’ μ.Χ. αἰῶνα ποὺ ὑπῆρχαν λίγοι ἀκόμη· ἀφοῦ ἀνέβαιναν καὶ στὰ ὕπατα ἀξιώματα, ὅπως ὁ ἐπὶ Θεοδοσίου πρωθυπουργὸς Εὐτρόπιος κι ὁ ἐπὶ Ἰουστινιανοῦ ὑπουργὸς Τριβωνιανός, γιὰ τὸν ὁποῖο ὅλες οἱ πηγὲς μαρτυροῦν ὅτι ἦταν ὁ μεγαλείτερος μιζαδόρος καὶ δωρολήπτης (δωροδοκῶν) τῆς αὐτοκρατορίας. οἱ Ἕλληνες εἰδωλολάτρες ἐξέλιπαν, ἐπειδὴ ἐκλατινίστηκαν· τότε χάθηκαν γιὰ τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος· ὅπως ἀκριβῶς χάθηκαν γι᾽ αὐτὸ καὶ οἱ ἐξισλαμισθέντες Βυζαντινοί, ὅσοι ἔγιναν Ἄραβες καὶ Τοῦρκοι, καὶ πασᾶδες καὶ τύραννοι καὶ βασανισταὶ τῶν ἄλλων ἀδερφῶν τους Ἑλλήνων· αὐτὸ ἦταν δική τους ἐπιλογή.

      Ἀλλὰ καὶ λίγο πρὶν ἀπὸ τὴν τουρκοκρατία, ὁ Γεώργιος Γεμιστὸς καὶ περίπου ἄλλοι 10 τῆς παρέας του, ποὺ ἀπὸ Χριστιανοὶ ἔγιναν εἰδωλολάτρες, γιατὶ φαντάστηκαν ὅτι ἔτσι θὰ σώσουν τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος ἀπὸ τοὺς Τούρκους, ὅταν τοὺς παρουσιάστηκε ἡ εὐκαιρία νὰ πᾶν στὴν Ἰταλία ὡς διαπραγματευταὶ τῆς ἑνώσεως ὀρθοδόξων καὶ παπικῶν, ξανάγιναν «Χριστιανοὶ» ὀρθόδοξοι, σὰν τὸν Καραχαβιάρη καὶ τὰ ζαγάρια του, πῆγαν στὴν Ἰταλία, ὑπέγραψαν τὴν «ἕνωσι», κι ἐκεῖ, ὅταν ὁ φιλοτομαρισμός τους καὶ ἡ φιλαυτία τους γλυκάθηκαν καὶ ζεστάθηκαν, γιὰ νὰ παραμείνουν στὴν Ἰταλία καὶ νὰ γίνουν ἰταλόγλωσσοι καὶ Ἰταλοί, ἔγιναν παπικοί· δὲν ξαναγύρισαν στὴν Ἑλλάδα. χάθηκαν γιὰ τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος, μηδενὸς διώκοντος. διότι δὲν μποροῦσε τὸ τομαράκι τους νὰ ὑπομείνῃ τὴν τουρκοκρατία, ὅπως τὴν ὑπέμειναν καρτερικὰ καὶ ἡρωϊκὰ οἱ πιστοὶ Χριστιανοί, αὐτοὶ ποὺ διατήρησαν μέχρι τὴν ἀπελευθέρωσί του καὶ τὸ ἔθνος καὶ τὴ γλῶσσα του.

      Δεύτερη λοιπὸν φορὰ ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα κινδύνευσε νὰ σβήσῃ, μαζὶ καὶ μὲ τὴ γραμματεία της καὶ μὲ τὸ ἔθνος, κατὰ τοὺς 4 αἰῶνες τῆς τουρκοκρατίας, ποὺ γιὰ τὸ βόρειο μισὸ τῆς Ἑλλάδος ἦταν 5. τότε ὅλοι οἱ ὑλόφρονες καὶ καιροσκόποι καὶ τυχοδιῶκτες Ἕλληνες ἔγιναν Τοῦρκοι καὶ μουσουλμάνοι·  καὶ λίγοι ποὺ μποροῦσαν νὰ φύγουν στὸ ἐξωτερικὸ καὶ νὰ  ῥίξουν πίσω τους στὴν πατρίδα μαύρη πέτρα, ἔγιναν παπικοὶ καὶ Ἰταλοί. οἱ δὲ πιστοὶ Χριστιανοὶ ἔμειναν Ἕλληνες. πάλι βέβαια τὸ κίνητρό τους ἦταν ἡ πίστι τους ἡ χριστιανική· ἐπειδὴ δὲν μποροῦσαν νὰ γίνουν Τοῦρκοι οὔτε Ἰταλοί, ἂν δὲν ἀπαρνοῦνταν αὐτὴ τὴν πίστι· οὔτε αὐτὸ μειώνει ὅμως τὴ μεγάλη πρᾶξι τους, τὴ μόνη πρᾶξι ποὺ διέσωσε τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ φυσικὰ καὶ τὸ ἔθνος τὸ Ἑλληνικό. οὔτε αὐτὸ εἶναι σύμπτωσι, οὔτε ἄσχετο μὲ τὴ θεία πρόνοια. ὅσοι δὲν κρατήθηκαν πιστὰ μέλη τῆς Χριστιανικῆς πίστεως καὶ ἐκκλησίας, ἔχασαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα· καὶ τὴν ἐθνικότητά τους βέβαια. γιὰ κείνους ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα ἔσβησε· χάθηκε. σήμερα μιλοῦν τουρκικὰ  καὶ ἰταλικά· κι ἔχουν καὶ τὴν ἀντίστοιχη ἐθνικὴ συνείδησι· κι ἐπιβουλεύονται κιόλας τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος καὶ τὴ γλῶσσα του. μόνη ἡ ἐκκλησία διέσωσε, γιὰ δεύτερη φορὰ στὴν ἱστορία, τὴ γλῶσσα αὐτὴ τὴν ἑλληνική. οἱ Ἕλληνες γιὰ 4-5 αἰῶνες καὶ στὰ δικαστήρια καὶ στὶς κρατικὲς ὑπηρεσίες ἦταν ἀναγκασμένοι νὰ μιλοῦν τουρκικά. μόνο στὴν ἐκκλησία μιλοῦσαν ἑλληνικά, καὶ στὸ σπίτι τους βέβαια ὡς Χριστιανοί. ἡ ἐκκλησία κράτησε καὶ στὴ λατρεία της καὶ στὸ κήρυγμά της καὶ σὲ κάθε χρῆσι της μόνο τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα∙ μόνη ἡ ἐκκλησία. δὲν ὑπῆρξε ἄλλος φορεὺς τῆς ἑλληνικῆς γλώσσης τότε. κι ἂν χανόταν ἡ γλῶσσα βέβαια, θὰ χανόταν καὶ ἡ γραμματεία της καὶ ἡ ἱστορία καὶ τὸ ἔθνος.

      Καὶ παρ᾽ ὅλες τὶς δυσμενεῖς, δυσμενέστατες κι ἐπικίνδυνες, συνθῆκες ἡ ἐκκλησία τὴ γλῶσσα τὴν ἑλληνικὴ τὴν κράτησε σ᾽ ὅλο τὸ ὕψος της καὶ σ᾽ ὅλη τὴν καθαρότητά της. ἀφήνω τοὺς λογίους ἐκκλησιαστικοὺς ἡγέτες, σὰν τοὺς κληρικοὺς Μελέτιο Πηγᾶ, Εὐγένιο Βούλγαρι, Νικηφόρο Θεοτόκη, Νεόφυτο Δούκα, Ἀθανάσιο Πάριο, Θεόφιλο Καμπανίας Θεσσαλονίκης, καὶ τόσους ἄλλους, ποὺ ἔγραφαν σὲ ἀρχαΐζουσα γλῶσσα. παίρνω τὶς ἁπλὲς Διδαχὲς τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ! τί δημοτικὴ ἑλληνική! τί καθαρότητα ἑλληνικῆς γλώσσης! κάνετε ἕνα πείραμα. πάρετε τρία δημοτικὰ κείμενα τῆς τουρκοκρατίας, δυὸ ἰδιωτικὰ κι ἕνα ἐκκλησιαστικό· ἕνα τοῦ ΙΖ’ αἰῶνος, ἕνα τοῦ ΙΗ’, κι ἕνα τοῦ ΙΘ’· τὸ Χρονικὸ τοῦ Παπασυναδινοῦ τοῦ Σερραίου (ΙΖ’), τὶς Διδαχὲς τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ (ΙΗ’), καὶ τὸ Στορικὸν (= Ἱστορικὸν) τοῦ στρατηγοῦ Μακρυγιάννη (ΙΘ’), δηλαδὴ αὐτὸ ποὺ λέμε Ἀπομνημονεύματά του· (διότι ὁ Μακρυγιάννης μπορεῖ νἄγραψε τὸ κείμενό του μετὰ τὴν τουρκοκρατία, ἀλλὰ τὴ γλῶσσα του τὴν ἔμαθε ὡς μητρικὴ καὶ τὴ μιλοῦσε ὡς ὥριμος πλέον ἄντρας ἤδη ἐπὶ τουρκοκρατίας). πάρτε τὰ κείμενα αὐτὰ καὶ χτενίστε τὸ λεξιλόγιό τους. στὰ δύο, Παπασυναδινὸ καὶ Μακρυγιάννη, θὰ βρῆτε μιὰ δημοτικὴ ἑλληνικὴ κατάφορτη ἀπὸ τουρκικὲς λέξεις· τί ἀμανάτι καὶ τί τζιβαέρι καὶ τί χαζίρι! κατάφορτη. διαβάστε καὶ τὶς Διδαχὲς τοῦ Κοσμᾶ τοῦ Αἰτωλοῦ, τὸ χριστιανικὸ κήρυγμα τῆς ἐκκλησίας· τὸ δημῶδες, τὸ ἄκρως λαϊκό· δὲν θὰ βρῆτε τέτοιες λέξεις· θὰ βρῆτε ὁλοκάθαρα ἑλληνικά. γιατί; γιατὶ ἡ ἐκκλησία τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, καὶ τὴν ἀρχαΐζουσα στὴ λατρεία της καὶ τὴ δημοτικὴ στὸ κήρυγμά της, τὴ μιλοῦσε μόνο καθαρή· μ᾽ ἕνα αἰσθητήριο ἀλάθητο. ξένες λέξεις δὲν δεχόταν στὴ λαλιά της. δὲν κακίζω τοὺς ἄλλους δύο συγγραφεῖς· ἄνθρωποι ἁπλοϊκοὶ ἦταν· ἦταν φυσικὸ νὰ δεχτοῦν τουρκικὲς λέξεις· δὲν ἤξεραν κἂν ποιές ἀκριβῶς εἶναι τουρκικὲς καὶ ποιές καθαρόαιμες ἑλληνικές. δὲν ἦταν φιλόλογοι οἱ ἄνθρωποι. ἡ ἐκκλησία ὅμως οὔτε αὐτὸ τὸ ἁπλοϊκὸ καὶ ἀπολύτως δικαιολογημένο μειονέκτημα εἶχε στὴ γλῶσσα της καὶ τὴ δημοτικὴ καὶ τὴν ἀρχαΐζουσα. ἡ ἐκκλησία μιλοῦσε μόνο καθαρὴ ἑλληνικὴ γλῶσσα, πεντακάθαρη· μόνη αὐτή. ἀλλὰ καὶ οἱ ἄλλοι, ὅση ἑλληνικὴ γλῶσσα ἤξεραν, στὴν ἐκκλησία τὴ μάθαιναν· ἐκεῖ τὴ φρεσκάριζαν, ἐκεῖ τὴ διατηροῦσαν καὶ τὴ συντηροῦσαν, γιὰ χάρι τῆς Χριστιανικῆς πίστεως τὴν κράτησαν. γιὰ κανέναν ἄλλο λόγο.

      Λέμε συνήθως· τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος χάρισε στὴ Χριστιανικὴ πίστι τὴ γλῶσσα του γιὰ τὴ Βίβλο της. ναί·  ἀλλὰ καὶ ἡ Χριστιανικὴ πίστι, δύο φορὲς αὐτή, χάρισε στὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος τὴ γλῶσσα του. τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος σὲ ἕναν μόνο ὀφείλει εὐγνωμοσύνη, διότι δύο φορὲς διέσωσε μόνος αὐτὸς τὴ γλῶσσα του καί γε τὴν ἐπιβίωσί του ὡς ἔθνους· στὴ Χριστιανικὴ πίστι, στὴ Χριστιανικὴ ἐκκλησία. ποῦ ἦταν τότε οἱ παγανισταί, αὐτὰ τὰ τσόκαρα, αὐτὰ τ᾽ ἀγράμματα κι ἀπελέκητα σαχλοκούδουνα; ὅλοι τους πρόδωσαν κι αὐτομόλησαν τὴ μιὰ φορὰ στὸ λατινισμὸ τὴν ἄλλη στὸ ἰσλάμ, κι ἔσβησαν τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα τους. αὐτὸ τοὺς ὑπαγορεύει πάντα τὸ θεοποιημένο τομαράκι τους. ἡ Χριστιανικὴ πίστι διέσωσε, δίς, τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα καὶ γιὰ πάντα τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ γραμματεία καὶ τὴν ἑλληνικὴ ἱστορία. τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος ὀφείλει τὴ σημερινὴ ὕπαρξί του μόνο στὴ Χριστιανικὴ πίστι, στὴν ἐκκλησία. σὲ κανέναν ἄλλο· καὶ κυρίως σὲ κανένα πατριδοκάπηλο, σὲ κανένα ψιλικατζῆ ὀλυμπιακῆς φανφάρας. ξέρετε τώρα ποῦ θ᾽ αὐτομολήσουν αὐτοὶ σὲ περίπτωσι ποὺ ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα θὰ κινδυνεύσῃ. γιὰ χάρι τῆς Παλαιᾶς καὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης διέσωσαν δὶς οἱ Χριστιανοὶ τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα, μὲ συνέπεια νὰ διασωθῇ καὶ ἡ ἑλληνικὴ γραμματεία καὶ ἡ ἑλληνικὴ ἱστορία καὶ τὸ Ἑλληνικὸ ἔθνος. γι᾽ αὐτὸ ἄλλωστε κι ὁ διαμορφωτὴς ποὺ διέπλασε τὴ νεώτερη ἑλληνικὴ γλῶσσα εἶναι μόνο ἕνας· ἡ Βίβλος· ἡ Παλαιὰ Διαθήκη κατὰ τὴν ἀρχαία ἑλληνικὴ μετάφρασι τῶν Ἑβδομήκοντα καὶ ἡ Καινὴ Διαθήκη ὅπως γράφτηκε ἀπὸ τοὺς ἀποστόλους τοῦ Κυρίου Ἰησοῦ Χριστοῦ. ἡ Βίβλος διέπλασε πρῶτα τὴ γλῶσσα τῆς χριστιανικῆς λατρείας καὶ τοῦ χριστιανικοῦ κηρύγματος κι ἔπειτα ὅλη τὴν ἑλληνικὴ γλῶσσα.

 «Μελέτες» τεύχος 12, Μάρτιος 2013, Εκδόσεις Δόναξ, Θεσσαλονίκη.

 Ἡ μελέτη αὐτὴ πρωτοδημοσιεύτηκε τὸ 1999 στὸ περιοδικὸ Σάλπιγξ Ὀρθοδοξίας, σὲ 3 συνέχειες, τεύχη 354-6 .