Ομολογία

 

Η Β’ Βατικάνειος  Σύνοδος και η Ορθοδοξία

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (χημικού)

ΜΕΡΟΣ-Α

Εισαγωγικά

Ένα σημαντικό Εκκλησιαστικό γεγονός του περασμένου αιώνα ήταν η Β Βατικάνειος Σύνοδος. Η σύνοδος, μέσω της Αγίας Έδρας του Βατικανού, επίσημα άνοιξε υπό το ποντιφικάτο του Πάπα Ιωάννη ΚΓ΄ στις 11 Οκτωβρίου 1962 και έκλεισε υπό τον Πάπα Παύλο ΣΤ΄ το 1965. Η σπουδαιότητα του γεγονότος αυτού για μας τους Ορθοδόξους βρίσκεται στο ότι αυτή επέδρασε βασικά στις αποφάσεις της Κολυμβαρίου Συνόδου του 2016, αλλάζοντας ριζικά την Ορθόδοξη Εκκλησιολογία και συγχρόνως οι αποφάσεις της θα παίξουν σημαντικό ρόλο στην σχεδιαζόμενη Ένωση των Εκκλησιών.

Τα σχετικά άρθρα που θα δημοσιευτούν έχουν ως σκοπό την κατηχητική ενημέρωση του χριστεπωνύμου πληρώματος για να ερμηνεύσουν τα τεκταινόμενα.

Σύντομα ιστορικά στοιχεία

Η Β’ Βατικανή Σύνοδος  ήταν η εικοστή πρώτη οικουμενική σύνοδος της Καθολικής Εκκλησίας και η δεύτερη που διεξάχθηκε στη Βασιλική του Αγίου Πέτρου στο Βατικανό..

Συγκλήθηκε από τον Πάπα Ιωάννη ΚΓ΄ και έκλεισε τις εργασίες της υπό το διάδοχό του Πάπα Παύλο ΣΤ΄. Πρόεδρος ήταν ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ΄ & ο Πάπας Παύλος ΣΤ΄

Την αποδέχτηκε μόνο από η Καθολική Εκκλησία.. Τα θέματα που εξετάστηκαν σ' αυτή τη Σύνοδο ήταν ποιμαντικής και όχι δογματικής φύσης. Αποφασίστηκαν οικουμενικά ανοίγματα προς άλλες εκκλησίες και η Καθολική Εκκλησία εισήλθε σε πορεία εξωστρέφειας και διαλόγου. Επίσης ασχολήθηκε με τις σχέσεις μεταξύ της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας και του σύγχρονου κόσμου.

Περίοδοι

Η πρώτη  περίοδος:  11  Οκτωβρίου‐8  Δεκεμβρίου  1962

Η Δεύτερη περίοδος: 29 Σεπτεμβρίου‐4 Δεκεμβρίου 1963:

Η Τρίτη περίοδος: 14  Σεπτεμβρίου‐21  Νοεμβρίου  1964:

‘ Η τέταρτη περίοδος: 14  Σεπτεμβρίου‐8  Δεκεμβρίου  1965

Συµµετείχαν: έως και 2.625 Συνοδικοί Πατέρες (Καρδινάλιοι, Αρχιεπίσκοποι, Επίσκοποι, Γενικοί Ηγούµενοι), που προέρχονταν από 116 κράτη

Προσκλήθηκαν ως ακροατές: 52 Καθολικοί Λαϊκοί και 101 µη Καθολικοί Χριστιανοί

Θέµατα που µελετήθηκαν: 

η ανανέωση της Καθολικής Εκκλησίας, η Λειτουργική της ζωή, η θρησκευτική ελευθερία, οι σχέσεις της Καθολικής Εκκλησίας µε τις άλλες Χριστιανικές Οµολογίες και µε άλλες θρησκείες, µε το σύγχρονο κόσµο κ.ά

Στις 11 Οκτωβρίου 1962, ηµέρα της εορτής της Μητρότητας της Παναγίας, κηρύχθηκε η έναρξη της Β Βατικάνεια Συνόδου. Η Σύνοδος ξεκίνησε µε τη φλόγα της ελπίδας και της επιθυµίας για αλλαγή να φωτίζει την καρδιά πολλών Συνοδικών Πατέρων. Οι δυσκολίες που θα αντιµετώπιζαν ωστόσο ήταν πολλές. Τα θέµατα που έπρεπε να µελετηθούν ήταν πολυάριθµα και πολύπλοκα: η ζωή της Καθολικής Εκκλησίας, οι σχέσεις της µε τις άλλες Εκκλησίες, τις άλλες θρησκείες, την ανθρωπότητα γενικότερα. Ορισµένα από αυτά τα θέµατα συζητήθηκαν για πρώτη φορά σε Σύνοδο. Και κατά τη διάρκεια των συζητήσεων προέκυπταν συχνά εντελώς διαφορετικές τοποθετήσεις, νοοτροπίες, εµπειρίες, αναζητήσεις, προσδοκίες.. Κατά τη διάρκεια της δεύτερης περιόδου, εγκρίθηκε η παρουσία λαϊκών ακροατών στη Σύνοδο, ενώ η συνάντηση του Πάπα Παύλου ΣΤ’ µε τον Οικουµενικό Πατριάρχη Κωνσταντινουπόλεως Αθηναγόρα Α’ στην Ιερουσαλήµ (5 Ιανουαρίου 1964) γέννησε την ελπίδα στους Συνοδικούς Πατέρες και στο πλήρωµα της Εκκλησίας για µια συµφωνία κορυφής ανάµεσα στις δύο Εκκλησίες, ώστε η Σύνοδος να πάρει ενωτικό χαρακτήρα. Εννέα αιώνες µετά το Σχίσµα του 1054, οι προκαθήµενοι των δύο Εκκλησιών µε τις ακολουθίες τους συναντήθηκαν, άνοιξαν αυθόρµητα την αγκαλιά τους και έδωσαν τον εν Χριστώ ασπασµό. Ήταν µια ιστορική στιγµή που περίµεναν γενεές χριστιανών. Στα λίγα λεπτά της ιδιαίτερης συνοµιλίας τους, λύθηκε σιωπή αιώνων και εγκαινιάστηκε η αφετηρία µιας νέας χριστιανικής πορείας.

 Στις 8 ∆εκεµβρίου 1965, ηµέρα της εορτής της Αµιάντου Συλλήψεως της Παναγίας, ο Πάπας Παύλος ΣΤ’, αφού απηύθυνε επτά µηνύµατα σε αντίστοιχους αποδέκτες (στους κυβερνώντες – στους ανθρώπους της διανόησης και της επιστήµης – στους ανθρώπους της τέχνης και του πολιτισµού – στις γυναίκες – στους εργαζόµενους – στους φτωχούς, στους ασθενείς και σε όλους εκείνους που υποφέρουν – και, τέλος, στους νέους), κήρυξε τη λήξη της Β’ Συνόδου του Βατικανού, αναλαµβάνοντας τη δύσκολη και λεπτή αποστολή της εφαρµογής των διαταγµάτων της από την επόµενη κιόλας ηµέρα.

Οι στόχοι και το πνεύµα της Β’ Συνόδου του Βατικανού

Η Β’ Σύνοδος του Βατικανού προσδιορίζεται ως η Σύνοδος “της Εκκλησίας”, “του Χριστού” και “του ανθρώπου”. Πραγµατικά, οι προσδιορισµοί αυτοί δείχνουν την έµφαση που δόθηκε στα συγκεκριµένα θέµατα. Η σχέση µεταξύ εκκλησιολογίας, Χριστολογίας και ανθρωπολογίας στα κείµενα της Συνόδου είναι πολύ ισχυρή.

Ο Πάπας Ιωάννης ΚΓ’ έδωσε τις κατευθυντήριες γραµµές πάνω στις οποίες θα εργάζονταν οι συνοδικές επιτροπές, τόσο για τη σύνταξη των κειµένων που θα µελετούσαν οι Πατέρες όσο και για το πνεύµα που θα έπρεπε να επικρατήσει στις συζητήσεις. Πριν απ’ όλα έπρεπε να γίνει διάκριση ανάµεσα στην ουσία της αλήθειας της πίστης µας και στη γλωσσική της διατύπωση, που είναι αναγκαστικά συνδεδεµένη µε την εποχή που πρωτοεκφράστηκε. Το λυτρωτικό µήνυµα του Ευαγγελίου έπρεπε να αναγγελθεί στον κόσµο µε τη γλώσσα του 20ού αιώνα, λαµβάνοντας υπόψη τις κοινωνικές, πολιτικές και επιστηµονικές εξελίξεις που είχαν σηµειωθεί. Το µήνυµα αυτό, που απευθύνεται στην ψυχή κάθε χριστιανού, έπρεπε να έχει καθαρά ποιµαντικό χαρακτήρα και η διακήρυξή του να γίνεται αντιληπτή ως προσφορά διακονίας στους πιστούς και όχι ως έκφραση εξουσίας. Ένας άλλος σηµαντικός στόχος της Συνόδου φάνηκε µε τη δηµιουργία της «Γραµµατείας για την ενότητα των χριστιανών». Ο Πάπας δεν επιδίωκε τη σύγκληση µιας Οικουµενικής Συνόδου που θα απέβλεπε στην ένωση των χριστιανών κατά τη διάρκειά της. Είχε απόλυτη επίγνωση των δυνατοτήτων και των δυσκολιών που υπήρχαν. Ήθελε, όµως, να τεθούν οι βάσεις για έναν υγιή οικουµενισµό, που θα έβγαζε την Καθολική Εκκλησία από τη σχετική αποµόνωση στην οποία είχε περιέλθει τους τελευταίους αιώνες. Στελεχώνοντας τη Γραµµατεία αυτή µε αξιόλογους θεολόγους-ιερείς απ’ όλο τον κόσµο, έδωσε τη δυνατότητα στη Σύνοδο και στη µετασυνοδική Εκκλησία να κάνει ένα τεράστιο βήµα προς τα εµπρός. «Αν οι Συνοδικοί Πατέρες κρατούσαν εκείνες τις ηµέρες στα χέρια τους (και η αλήθεια είναι πως µερικοί την κρατούσαν και παρέπεµπαν σε αυτήν) την οµιλία του Πάπα κατά την έναρξη της Συνόδου, θα έβλεπαν πως ο κύριος σκοπός της ήταν να αποτελέσει µια Σύνοδο που δεν θα κήρυσσε νέες διδασκαλίες, µια Σύνοδο που δεν θα καταδίκαζε κανέναν, αλλά µια Σύνοδο που θα αναζητούσε µια σύγχρονη γλώσσα, µε την οποία να παρουσιάσει σε όλους τους ανθρώπους το µήνυµα της σωτηρίας.» (Καρδινάλιος J. Lercaro

Τα κείµενα που εξέδωσε η Β’ Σύνοδος του Βατικανού:

Τέσσερις ∆ιατάξεις:

• Dei Verbum – Ο Λόγος του Θεού (∆ογµατική ∆ιάταξη περί Θεϊκής Αποκάλυψης)  •Lumen Gentium – Το Φως των Εθνών (∆ογµατική ∆ιάταξη περί Εκκλησίας) •Gaudium et Spes – Η χαρά και η ελπίδα (Ποιµαντική ∆ιάταξη για την Εκκλησία µέσα στο σύγχρονο κόσµο) •Sacrosanctum Concilium – Η Αγία και Ιερή Σύνοδος (∆ιάταξη περί Θείας Λατρείας)

 

Εννέα ∆ιατάγµατα:

•Ad Gentes – Προς τα έθνη (περί της ιεραποστολικής δραστηριότητας της Εκκλησίας) •Apostolicam Actuositatem – Η αποστολική δραστηριότητα (περί της αποστολής των λαϊκών) •Christus Dominus – Χριστός ο Κύριος (περί του ποιµαντικού έργου των Επισκόπων µέσα στην Εκκλησία) •Inter Mirifica – Ανάµεσα στις θαυµαστές (περί των Μέσων Μαζικής Επικοινωνίας) •Optatam Totius – Η επιθυµία όλης της Εκκλησίας (περί της µόρφωσης του Κλήρου) •Orientalium Ecclesiarum – Των Ανατολικών Εκκλησιών (περί των Ανατολικών Καθολικών Εκκλησιών) •Perfectae Caritatis – Η τέλεια αγάπη (περί της ανανέωσης της Μοναχικής ζωής) •Presbyterorum Ordinis – Η τάξη των Πρεσβυτέρων (περί της διακονίας και της ζωής των Πρεσβυτέρων) •Unitatis Redintegratio – Η αποκατάσταση της ενότητας (περί Οικουµενισµού)

 

Τρεις ∆ιακηρύξεις:

•Dignitatis Humanae – Η αξιοπρέπεια του ανθρώπου (περί Θρησκευτικής Ελευθερίας) • Gravissimum Educationis – Η µέγιστη σπουδαιότητα της παιδείας (περί Χριστιανικής Παιδείας) • Nostra Aetate – Στην εποχή µας (περί των σχέσεων της Εκκλησίας µε τις µη Χριστιανικές Θρησκείες

Συνεχίζεται