Ιεραρχης πρωτου μεγεθους στις μερες μας ο Αττικης και Μεγαριδος ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ. Σημερα μειναμε με ποιους; Με τους ασημαντους και τιποτενιους....

Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΑΤΤΙΚΗΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΡΙΔΟΣ ΝΙΚΟΔΗΜΟΣ (δ)
   



του αρχιμ. Ειρηναιου Μπουσδεκη

 Μετά τήν παραίτηση τοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερωνύμου πρόβαλε στό ἐκκλησιαστικό προσκήνιο ὁ Ἰωαννίνων Σεραφείμ. Ὄχι λόγῳ τῶν ποιμαντικῶν καί θεολογικῶν ἐπιδόσεών του, πού ἦταν πολύ φτωχές, οὔτε ἐξ αἰτίας τῆς ἔξωθεν καλῆς μαρτυρίας γιά τήν ἁγιότητα τοῦ βίου του, πού δέν ἐμαρτυρεῖτο στήν Ἄρτα οὔτε καί στά Γιάννενα πού τοποθετήθηκε μητροπολίτης, ἀφοῦ ὅλοι διαπίστωναν τό ἄξεστο καί ἄστατο τοῦ χαρακτήρα του. Βρέθηκε στό ἐπίκεντρο τῶν ἐξελίξεων, ἤδη πρό τῆς παραιτήσεως Ἱερωνύμου, ὀρκίζοντας τήν κυβέρνηση τοῦ στενοῦ φίλου του δικτάτορα Ἰωαννίδη.
 




     Ὁ φίλος του Ἰωαννίδης τοῦ ὑποσχέθηκε νά τοῦ δώσει ὁποιαδήποτε νομική φόρμουλα θελήσει γιά νά ἀναρριχηθεῖ στόν Ἀρχιεπισκοπικό θρόνο. Συμβουλευόμενος τόν μεγάλο γνώστη περί τά ἐκκλησιαστικά, τόν πρώην Ἀθηνῶν Ἰάκωβο Βαβανάτσο (ὅπως εἴδαμε στό προηγούμενο ἄρθρο), σχεδίασε μαζί του μιά σύνοδο πολυμελῆ (ὄχι ὀλιγομελῆ ὅπως ἦταν ἡ Ἀριστίνδην πού ἐξέλεξε τόν Ἱερώνυμο), τήν ὁποία δέν ὀνόμασε Ἀριστίνδην ἀλλά «κανονική Ἱεραρχία», 32 μητροπολιτῶν, πού ἀπετελεῖτο ἀπό τήν «πρεσβυτέρα Ἱεραρχία» τῶν πρό Ἱερωνύμου μητροπολιτῶν (ἐξαιρουμένων τῶν συμμετεχόντων στήν Ἀριστίνδην πού ἐξέλεξε τόν Ἱερώνυμο).
 


     Ἡ φόρμουλα αὐτή πῆρε σάρκα καί ὀστά μέ τήν 3 Συντακτική Πράξη τῆς δικτατορίας. Ὀνόμαζε τούς 32 μητροπολίτες «κανονική Ἱεραρχία» (μέ ποιό κριτήριο ὁ κοσμικός νομοθέτης μπορεῖ νά ἀποφανθεῖ περί κανονικότητας μητροπολιτῶν; Δέν εἶναι ὑπόθεση ἐσωτερική τῆς Ἐκκλησίας ἡ κανονικότητα τῶν ἐπισκόπων της;). Ἀπό αὐτή τήν «Ἱεραρχία» τῶν 32 πέτυχε τήν ἐκλογή του σέ Ἀρχιεπίσκοπο. Καί κατά τήν ἔκφραση τοῦ Ἐλευθερουπόλεως Ἀμβροσίου: «κυνικαί συναλλαγαί, φατριαστικαί δοσοληψίαι καί ταπεινά συμφέροντα» ἀνέβασαν τόν Σεραφείμ μέ τή βοήθεια τοῦ Ἰωαννίδη στήν Ἀρχιεπισκοπική καθέδρα. Μέ τήν πλειονότητα τῆς Ἱεραρχίας ἐκτός καί τή μειονότητα νά συνεδριάζει γιά τήν τύχη τῶν πολλῶν, ἡ Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος γιά ἕνα ἑξάμηνο ὁλόκληρο ἔμοιαζε σάν ἕνα καζάνι πού ἔβραζε καί ἦταν ἕτοιμο νά ἐκραγεῖ. Ἄλλες στιγμές ὁ Σεραφείμ ἀπειλοῦσε τούς πιό ζωηρούς ὅτι θά τούς κηρύξει ἔκπτωτους καί ὅταν τό μέτωπο τῶν ἐκτός γινόταν συμπαγές, ἔκανε κινήσεις διπλωματίας ἀναγνωρίζοντας πρόσκαιρα καί κατά τό δοκοῦν κάποιους ὡς κανονικούς, χωρίς ὅμως νά τούς εἰσάγει στήν «κανονική Ἱεραρχία». Ἀπό τήν ἄλλη βιαζόταν νά ἐκπληρώσει τίς ὑποσχέσεις πού εἶχε 
δώσει στούς ψηφοφόρους του.
 




     Ἡ διαδικασία αὐτή ξεκίνησε μέ τήν ἔκδοση τοῦ Νομοθετικοῦ Διατάγματος ὑπ. ἀριθμ. 411 τῆς 16ης Μαΐου 1974: Περί ἱδρύσεως Ἱερῶν Μητροπόλεων ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τῆς Ἑλλάδος καί τρόπου πληρώσεως αὐτῶν καί τῶν λοιπῶν τοιούτων. Δύο εἶναι τά βασικά στοιχεῖα τοῦ Ν.Δ.: 1) Ἱδρύονται 8 νέες μητροπόλεις (4 στήν Ἀρχιεπισκοπή, 2 -Μεγάρων καί Μεσογαίας- στήν μητρόπολη Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος καί ἄλλες 2 στή μητρόπολη Θεσσαλονίκης) καί 2) ἐπανέρχεται τό μεταθετό. Καί πάλι ὁ κοσμικός νομοθέτης, μέ τήν παρότρυνση τοῦ Σεραφείμ (πού ἔπρεπε νά ἐκπληρώσει τίς ὑποσχέσεις του στούς ψηφοφόρους του), ἔρχεται νά νομοθετήσει ἀντίθετα μέ τούς Κανόνες, πού οὔτε τό μεταθετό ἐπιτρέπουν οὔτε τήν ἀπόσπαση κομματιοῦ ἀπό μητρόπολη χωρίς τήν ἔγκριση τοῦ οἰκείου μητροπολίτη.
 



     Ἔτσι, ξαφνικά ὁ μακαριστός ἐπίσκοπός μας βρέθηκε νά ἀποκόβεται ἀκούσια, βίαια καί ἐντελῶς ἀπροσδόκητα ἀπό πληθώρα πνευματικῶν του παιδιῶν. Ἦταν ἡ πρώτη μαχαιριά πού στεροῦσε τόν πατέρα ἀπό τά παιδιά του. Ἄς δοῦμε τά αἰσθήματα ἐκείνης τῆς ὥρας ἀπό τό ἡμερολόγιό του:
 


     «16-05-1974. Παρ᾿ ὅλες τίς ἀντιδράσεις τελικά σήμερα δημοσιεύθηκε το Ν. Διάταγμα τοῦ χωρισμοῦ τῶν Μητροπόλεων καί τοῦ Μεταθετοῦ. Ἀπόψε εἶμαι ἀρκετά ἤρεμος. Ὁ χωρισμός ἀπό τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, τά ὁποῖα διηκόνησα καί προσπάθησα νά βοηθήσω, ὅλες αὐτές τίς ἡμέρες μοῦ φαινόταν ἀνυπόφορος. Ὅμως ἀπόψε ἀποδέχομαι ἐν εἰρήνῃ τό θέλημα τοῦ Θεοῦ.
 



     17-05-1974. Ὁ Κύριος μοῦ χάρισε τή γαλήνη Του. Τό κύμα τοῦ πόνου ἔσπασε μέσα μου. Νοιώθω μιά δύναμι μέσα στήν ἀγάπη τοῦ Θεοῦ. Μέ τούς Χριστιανούς, τά μέλη τῆς Ἐκκλησίας, συνδέθηκα. Καί τά μοναστήρια μέ ξεκούραζαν. Ὁ Κύριος θέλησε νά μοῦ ἀφαιρέση τό στήριγμα. Νά μοῦ στερήση τήν ἐπικοινωνία μέ τούς ἀνθρώπους αὐτούς. Γενηθήτω τό θέλημά Του. Ἀξιώθηκα ἕξ χρόνια νά τούς διακονήσω. Αὐτό εἶναι ἡ φτωχή μου προσφορά στό θρόνο τοῦ Κυρίου μου. Τόν παρακαλῶ νά μοῦ συγχωρήση τά λάθη.
 



     18-05-1974. Τό ἀπόγευμα ἐπῆρα τηλεγράφημα ἀπό τόν ἀρχιεπίσκοπο Σεραφείμ. Ὥρισε τοποτηρητές. Στά Μέγαρα τόν Κορινθίας, ὁ ὁποῖος προσωπικά τηλεφώνησε καί παρήγγειλε νά τόν μνημονεύουν καί στά Μεσόγεια τόν ἀρχιμανδρίτη Δαμασκηνό Χαλκίτη. Τοῦ ἀπάντησα διαμαρτυρόμενος καί ἐπιφυλασσόμενος διά πᾶν κανονικόν καί νόμιμον δικαίωμα».
 



     Στίς 22 Μαΐου 1974 ἔγιναν οἱ πρῶτες ἐκλογές μέ τόν νέο Ἀρχιεπίσκοπο. Ἡ ἐπιλογή τῶν προσώπων ἔγινε σέ ἄτυπη συνεδρία φατρίας ἐπισκόπων καί μέσα ἀπό ἔντονες ἀντεγκλήσεις τῶν συνέδρων γιά τήν ἐπικράτηση τῶν ἐκλεκτῶν τους καί σκληρές ὕβρεις πρός τόν Ἀρχιεπίσκοπο Σεραφείμ. Οἱ ἐκλογές αὐτές ἀνέδειξαν καί τούς ἀντικανονικούς διαδόχους τοῦ μακαριστοῦ μητροπολίτη μας στά Μέγαρα καί τά Μεσόγαια, Βαρθολομαῖο καί Ἀγαθόνικο ἀντίστοιχα.
 



     Στίς 13 Ἰουνίου ἀποτολμήθηκε ἡ πρώτη βίαιη κίνηση τῆς Συνόδου. Ξαφνικά, πῆρε τήν ἀπόφαση νά θεωρήσει τούς Ζακύνθου Ἀπόστολο καί Θεσσαλιώτιδος καί Φαναριοφερσάλων Κωνσταντίνο ἀντικανονικούς. (Σημειωτέον ὅτι στή συνεδρίαση τῆς 28ης Μαρτίου οἱ δυό αὐτοί μητροπολίτες εἶχαν ἀναγνωριστεῖ ὡς κανονικοί). Οἱ δυό πρῶτες ἐκπτώσεις μητροπολιτῶν, λοιπόν, ἀπό τήν «Ἱεραρχία», χωρίς καμιά ἀπολύτως δικαστική διαδικασία ἦσαν πλέον γεγονός. Τή μέρα αὐτή, ἐπίσης, ἀποφάσισαν νά ξεκινήσουν δικαστική διαδικασία κατά τοῦ Πολυανῆς καί Κιλκισίου Χαρίτωνα, πού μέ κείμενά του πρός ὅλους τούς ὑπεύθυνους, ἐκκλησιαστικούς καί κρατικούς, ἐξέφραζε συνεχῶς τήν ἀντίθεσή του στά τεκταινόμενα. (Σημειωτέον ὅτι, ἀντί νά ὁλοκληρωθοῦν οἱ ἀνακρίσεις καί νά δικασθεῖ, ὁ Σεραφείμ προτίμησε -τό πιό εὔκολο- νά τόν κηρύξει, ἀργότερα, ἔκπτωτο ἄνευ διαδικασίας δικαστικῆς).
 



     Καί ἦλθε καί ἡ δεύτερη ἀπόφαση τῆς Συνόδου. Κατά τή συνεδρίαση τῆς 25ης Ἰουνίου 1974 χωρίς καμιά εἰδοποίηση ἡ Σύνοδος ἀποφάσισε τήν ἀπομάκρυνση τοῦ μητροπολίτου Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικοδήμου. Τό σκηνικό πάντα ἴδιο: Διαδικασία ἀστραπή, χωρίς ἀπαγγελία κατηγορίας, χωρίς ἀνακρίσεις καί ἐκκλησιαστικά δικαστήρια. Οἱ συνοδικοί ἰσχυρίστηκαν ὅτι τούς δίνει αὐτό τό δικαίωμα ἡ 3 Συντακτική Πράξη, παρ᾿ ὅλον ὅτι αὐτή δέν μίλαγε ρητά γιά τήν ἔκπτωση Ἀρχιερέων ἀπό τούς θρόνους τους (γι᾿ αὐτό καί χρειάστηκε νά βγεῖ καί ἡ 7 Συντακτική Πράξη, πού δημοσιεύθηκε στίς 2 Ἰουλίου 1974 καί ἔδινε τό δικαίωμα νά κηρύσσωνται ἔκπτωτοι «ἀρχιερεῖς οἵτινες δι᾿ ἐνεργειῶν καί ἐκδηλώσεών των, διαταράσσουν τήν εἰρήνη καί τήν ἑνότητα τῆς Ἐκκλησίας», δηλαδή, μέ ἄλλα λόγια, καθένας πού μποροῦσε νά διαφωνεῖ πρός τήν ἀκραία ἐκτροπή πού εἶχαν πάρει τά πράγματα τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας. Τήν 7 Συντακτική Πράξη χρησιμοποίησαν γιά νά ἐκδιώξουν τούς ἑπόμενους 9 μητροπολίτες). Δεῖτε γιά τήν ὅλη διαδικασία πού τηρήθηκε γιά τήν ἔκπτωση τοῦ Ἀττικῆς Νικόδημου στό Ντοκουμέντο πού παραθέτουμε σέ ἄλλο σημεῖο τοῦ περιοδικοῦ. Στό προσωπικό ἡμερολόγιό του ἀρχίζουν νά καταγράφονται ἐμπειρίες σταυροῦ καί μαρτυρίου.
 


     «25-06-1974. Εὐχαριστῶ τόν Κύριό μου γιά τή σημερινή περιπέτεια. Μέ πρότασι τοῦ Κορινθίας ἀπεφάσισαν νά μέ κηρύξουν ἀντικανονικό. Ὑπέρ τῆς προτάσεως ἐψήφισαν 19. Κατά 9. Αἰσθάνομαι πολύ ἤρεμος. Μέσα στήν ἐπισκοπική διακονία τήν πρώτη θέσι τήν ἔχει ὁ σταυρός. Παρακαλῶ τόν Κύριό μου νά μέ ἀξιώση νά τόν σηκώνω μέ θάρρος καί ἀφοσίωσι στό θέλημά του. Ὅλο τό ἀπόγευμα μέχρι ἀργά τό βράδυ μέ συνεκίνησαν οἱ ἐκδηλώσεις πολλῶν ἀνθρώπων.
 


     Τό πρωί ἐπισκέφθηκα τόν Κίτρους στό Νοσοκομεῖο. Ἀκριβῶς τήν ὥρα πού στή Σύνοδο ἔπαιρναν τήν ἀπόφασι νά μέ καταδικάσουν. Δέν τοῦ ἔκανα καθόλου λόγο γιά τά θέματα αὐτά».
 



     Δέν μποροῦσε ποτέ νά φανταστεῖ ὁ ἐπίσκοπός μας τέτοιο μέγεθος μισαδελφίας ἀπό μερίδα τῶν ἐπισκόπων (νά σκεφτεῖ κανείς ὅτι καταδικάσθηκε μόλις ἀπό 19 ἐκ τῶν 78 ἐπισκόπων τῆς Ἑλλαδικῆς Ἐκκλησίας). Κι ἔτσι, μέσα σέ ἕνα διάστημα ἑνός μήνα ὑπέστη δυό φορές βίαιη ἐκτόπιση χωρίς καμιά ἐξήγηση, ἀναγκάσθηκε σέ σκληρό χωρισμό ἀπό τά πνευματικά του παιδιά.
    


 Τό μέλλον μετά τήν ἀπόφαση αὐτή προδιαγραφόταν ζοφερό: Ἔκδοση διατάγματος ἐκπτώσεως γιά τόν Ἀττικῆς καί Μεγαρίδος Νικόδημο, ὁρισμός τοποτηρητή καί στήν Ἀττική καί, τέλος, ἐκλογή ἄλλου μητροπολίτου γιά τήν Ἀττική, ἔξωση ἀπό τό ἐπισκοπεῖο καί πορεία πρός τήν ἐξορία.