Το κείμενο «Συνοδικότητα καὶ πρωτείο στὴ δεύτερη χιλιετία και σήμερα (Ἀλεξάνδρεια, 7 Ἰουνίου 2023)-Πρώτες επισημάνσεις και παρατηρήσεις.

 

Το κείμενο «Συνοδικότητα καὶ πρωτείο στὴ δεύτερη χιλιετία και σήμερα (Ἀλεξάνδρεια, 7 Ἰουνίου 2023)-Πρώτες επισημάνσεις και

 παρατηρήσεις.

ΜΕΡΟΣ-Α

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου(χημικού).

Εισαγωγικά.

Δημοσιεύτηκε το κείμενο που υπογράφτηκε  τον περασμένο Ιούνιο 2023 στην Αλεξάνδρεια της Αιγύπτου μεταξύ των θεολογικών επιτροπών διαλόγου Ορθοδόξων και Παπικών με θέμα «Συνοδικότητα καὶ πρωτεῖο στὴ δεύτερη χιλιετία και σήμερα (Ἀλεξάνδρεια, 7 Ἰουνίου 2023).

Πρόκειται για το δεύτερο κείμενο πάνω στο οποίο ουσιαστικά θα στηριχτεί η ένωση Ορθοδόξων και Παπικών. Το πρώτο είναι το κείμενο του Κέϊτι με θέμα  «Συνοδικότητα και  πρωτείο στη πρώτη  χιλιετία".

Παρουσιάζουμε για ΠΡΩΤΗ ΦΟΡΑ το κείμενο αυτό με μια σειρά δημοσιεύσεων με όσο το δυνατόν εκλαϊκευμένο τρόπο για να γίνει κατανοητό από τους αναγνώστες.

Γενικά χαρακτηριστικά του κειμένου.

Το πολυσέλιδο κείμενο 17 σελίδων περιλαμβάνει τα εξής μέρη.

Α. Εισαγωγή.

Β. Το δεύτερο μέρος . Περιλαμβάνει 47 παραγράφους όπου επιχειρείται 

«…. μία θεώρηση της ταραγμένης ιστορίας της δεύτερης χιλιετίας, χωρίζοντάς την σε τέσσερις περιόδους. Προσπαθεί να προτείνει, όσο αυτό είναι δυνατόν, μια κοινή ανάγνωση αυτής της ιστορίας και να παράσχει στους Ορθοδόξους και στους Ρωμαιοκαθολικούς μια ευπρόσδεκτη ευκαιρία να εξηγήσουν ο ένας στον άλλον διάφορα σημεία της διαδρομής αυτής, έτσι ώστε να προωθήσουν την αμοιβαία κατανόηση και εμπιστοσύνη, που συνιστούν αναγκαίες προϋποθέσεις για συμφιλίωση στην αρχή της τρίτης χιλιετίας..

Οι περίοδοι  της εκκλησιαστικής ιστορίας που εξετάζει είναι:

·         Από το 1054 έως στη Σύνοδο της Φεράρας-Φλωρεντίας

·         Από τη Μεταρρύθμιση έως τον 18ο αιώνα

·         Εξελίξεις κατά τον 19 ο αιώνα.

·         Ο 20ος και ο 21ος αι.: Επιστροφή στις πηγές και  Επαναπροσέγγιση.

Γ. Το κείμενο ολοκληρώνεται με την εξαγωγή συμπερασμάτων  από την ιστορική αυτή επισκόπηση.

Πρώτες επισημάνσεις και γενικές παρατηρήσεις

Η μελέτη και η ανάλυση του κειμένου απαιτεί και χρόνο και εξειδικευμένες γνώσεις ώστε να μπορέσει ο μελετητής να διαπιστώσει τον τρόπο που σχεδιάζεται η ένωση μέσα από την εφαρμογή της  «Συνοδικότητας»  της Εκκλησίας. Το κείμενο του Κιετι , η Σύνοδος του Λατερανού, η Α και Β  Βατικάνειες Σύνοδοι καθώς και η Σύνοδος της Κρήτης και οι αποφάσεις τους αποτελούν κεντρικά θέματα του κειμένου.

Μερικές πρώτες παρατηρήσεις είναι οι εξής:

1.Στην εισαγωγή του κειμένου γράφονται τα εξής, που αφορούν το κείμενο του Κέϊτι:

 «Ως αποτέλεσμα της προσεκτικής μελέτης της συνοδικότητας και του πρωτείου κατά την πρώτη χιλιετία, το κείμενο του Κιέτι δήλωνε: «Από τα πρώτα χρόνια, η μία Εκκλησία υπήρχε ως πολλές τοπικές εκκλησίες. Η κοινωνία του Αγίου Πνεύματος (πβ. Β΄ Κορ 13:13) μπορούσε να βιωθεί και μέσα σε κάθε τοπική Εκκλησία και στις σχέσεις μεταξύ τους ως ενότητα εν τη ποικιλία. Υπό την καθοδήγηση του Αγίου Πνεύματος (πβ. Ιω 16:13), η Εκκλησία ανέπτυξε πρότυπα τάξεως και διάφορες πρακτικές, σύμφωνα με τη φύση της ως “ενός λαού που ήλθε σε ενότητα εκ της ενότητας του Πατρός, του Υιού και του Αγίου Πνεύματος”» (Chieti, 2, παραθέτοντας τον Άγιο Κυπριανό, De oratione dominica 23, PL 4:536).

0.2 Ο δεσμός της ενότητας ήταν φανερός στις «πολλαπλές συναθροίσεις των επισκόπων σε συνόδους για να συζητήσουν από κοινού ζητήματα διδασκαλίας (δόγμα) και πράξης» (Chieti, 11). Σε οικουμενικό επίπεδο, η κοινωνία σφυρηλατήθηκε από τη συνεργασία μεταξύ των πατριαρχικών εδρών, οι οποίες ακολουθούσαν μία σειρά σύμφωνα με μια τάξη (πβ. Chieti, 15). Παρά τις πολλές κρίσεις, η ενότητα πίστεως και αγάπης διατηρήθηκε μέσω της πρακτικής της συνοδικότητας και του πρωτείου (πβ. Chieti, 20).

ΣΧΟΛΙΟ. Κριτική του κειμένου του Κέιτι(Chieti)  έγινε σε προηγούμενο άρθρο του γράφοντος. Υπενθυμίζω στους αγαπητούς αναγνώστες ότι το κείμενο αυτό είναι διαποτισμένο από την αιρετική, οικουμενιστική, Ζηζιούλεια «θεολογία». Γι’αυτό και είναι απορριπτέο. Σημειωτέον ότι το Κείμενο του Κιέτι 2016 υιοθετήθηκε από όλους τους εκπροσώπους των Τοπικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, εκτός του Πατριαρχείου της Βουλγαρίας, που δεν έστειλε καν αντιπροσωπεία στον Διάλογο, και των εκπροσώπων του Πατριαρχείου της Γεωργίας, οι οποίοι κατέθεσαν την αντίθεσή τους σε κάποιες παραγράφους του κειμένου, οι οποίες καταγράφτηκαν ως υποσημείωση στο τελικό επίσημο κείμενο.

2. Βασική κεντρική ιδέα της επιχειρούμενης ένωση είναι η «ΕΝΟΤΗΤΑ ΕΝ ΤΗ ΠΟΙΚΙΛΙΑ»  σε ένα πνεύμα ΟΙΚΟΥΜΕΝΙΣΤΙΚΗΣ ΑΓΑΠΟΛΟΓΙΑΣ, παραμερίζοντας όλες τις δογματικές διαφορές.

3. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Σύνοδο του Λατερανού και στις Σταυροφορίες, δίνοντας εμμέσως πλην σαφώς άφεση αμαρτιών για τα εγκλήματα των Παπικών.

4. Το μεγάλο Σχίσμα του 1054 δεν αναλύεται ως προς το δογματικό του μέρος αλλά το κείμενο περιορίζεται στα ΑΝΑΘΕΜΑΤΑ και όχι στους λόγους των Αναθεμάτων. Επίσης γίνεται ιδιαίτερη αναφορά στην  άρση των ΑΝΑΘΕΜΑΤΩΝ το 1965.

5. Καταργούνται εμμέσως πλην σαφώς όλες οι Σύνοδοι που καταδίκασαν τις αιρετικές απόψεις του Παπισμού, αφού δεν αναφέρονται.

6. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Σύνοδο Φερράρας-Φλωρεντίας και στις ησυχαστικές έριδες στην περίοδο του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά αλλά με τέτοιο τρόπο που αποκρύπτονται και ως εκ τούτου αλλοιώνονται τα πραγματικά εκκλησιαστικά γεγονότα και η αντιλατινική διδασκαλία του Αγίου Μάρκου του Ευγενικού και του Αγίου Γρηγορίου του Παλαμά.(περισσότερα σε επόμενα άρθρα)

7.Ο τρόπος παρουσίασης της Ουνίας και τα της Συνόδου  της Βρέστης δημιουργούν σοβαρότατες αντιρρήσεις γιατί αποκρύπτονται σημαντικά ιστορικά γεγονότα και εγκλήματα που βαρύνουν τους Παπικούς. Τα σχετικά θέματα  είναι με τέτοιο τρόπο γραμμένα ώστε να ρίπτονται στην θάλασσα της λήθης εγκλήματα και διωγμοί των Ορθοδόξων από τους Παπικούς.

8.. Ιδιαίτερη αναφορά γίνεται στην Σύνοδο της Κρήτης και στην αίρεση του ΕΠΙΣΚΟΠΟΚΕΝΤΡΙΣΜΟΥ που διακήρυξε η Β ΒΑΤΙΚΑΝΕΙΟΣ ΣΥΝΟΔΟΣ. Συγκεκριμένα  στην ενότητα της «ευχαριστηριακής εκκλησιολογίας»  γράφονται τα εξής:

 «Ένα από τα σημαντικότερα αποτελέσματα της ressourcement (επιστροφής στις πηγές) του 20ου αι. είναι η «ευχαριστιακή εκκλησιολογία», η οποία βλέπει την τοπική Εκκλησία, που συγκεντρώνεται γύρω από τον επίσκοπό της για την τέλεση της Ευχαριστίας, ως φανέρωση της όλης Εκκλησίας (πβ. Ιγνάτιος, Προς Σμυρν. 8), και ως το σημείο αφετηρίας και το επίκεντρο της εκκλησιολογικής σκέψης.

Η Β´ Βατικανή Σύνοδος (1962-1965) δίδαξε ότι μια τέτοια σύναξη είναι η «κύρια φανέρωση της Εκκλησίας» (Sacrosanctum Concilium, 41) και ότι η ευχαριστιακή θυσία είναι «η πηγή και η κορυφή της συνολικήςς Χριστιανικής ζωής» (Lumen Gentium, 11· πβ. Sacrosanctum Concilium, 10). Τόνισε περαιτέρω τη σημασία της τοπικής Εκκλησίας, όταν είπε ότι «ένας επίσκοπος σφραγισμένος με την πληρότητα του μυστηρίου της χειροτονίας», είναι «ο φορέας της χάριτος της ύψιστης ιερωσύνης», ιδιαίτερα στην Ευχαριστία που προσφέρει η επιτρέπει να προσφερθεί, και μέσω της οποίας η Εκκλησία διαρκώς ζει και αναπτύσσεται» (Lumen Gentium, 26).

Η Αγία και Μεγάλη Σύνοδος της Ορθοδόξου Εκκλησίας στην Κρήτη (2016) δήλωσε ότι «η παράδοση των Αποστόλων και των Πατέρων» πάντοτε τόνιζε την «άρρηκτον σχέσιν τόσον του όλου μυστηρίου της εν Χριστώ θείας Οικονομίας προς το μυστήριον της Εκκλησίας, όσον και του μυστηρίου της Εκκλησίας προς το μυστήριον της θείας Ευχαριστίας, η οποία βεβαιούται συνεχώς εις την μυστηριακήν ζωήν της Εκκλησίας διά της ενεργείας του Αγίου Πνεύματος» (Εγκύκλιος,Ι,2). Επίσης δηλώνεται ότι: «Κάθε τοπική Εκκλησία, προσφέρουσα την θεία Ευχαριστία, είναι η εν τόπω παρουσία και φανέρωση της Μιάς, Αγίας, Καθολικής και Αποστολικής Εκκλησίας» (Μήνυμα, 1). Αυτές οι δύο μεγάλες σύνοδοι χρειάζονται πιο προσεκτική εξέταση».

Επίσης σε άλλη παράγραφο (4.6) του κειμένου γράφονται και τα εξής:

«…Ο Οικουμενικός Πατριάρχης Αθηναγόρας συνεκάλεσε πανορθόδοξες διασκέψεις (Ρόδος 1961, 1963 και 1964· Σαμπεζύ-Γενεύη 1968), που οριστικοποίησαν την θεματολογία της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Μια σειρά προσυνοδικών διασκέψεων έγινε στο Σαμπεζύ της Γενεύης για την προετοιμασία των σχετικών κειμένων. Σ’ αυτό το πλαίσιο, τέσσερις Συνάξεις των Προκαθημένων των αυτοκεφάλων Ορθοδόξων Εκκλησιών (Κωνσταντινούπολη 2008 και 2014, Σαμπεζύ 2016, και Κρήτη 2016) οδήγησαν στη σύγκληση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου από τον Οικουμενικό Πατριάρχη Βαρθολομαίο, με την ομόφωνη συναίνεση των Προκαθημένων των Ορθοδόξων Εκκλησιών, στην Κρήτη, από τις 19 έως τις 27 Ιουνίου 2016. Η πραγματοποίηση της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου δείχνει ότι: «Η Ορθόδοξος Εκκλησία εκφράζει την ενότητα και καθολικότητά της “εν Συνόδω”». Η συνοδικότητα διαπνέει την οργάνωση, τον τρόπο που λαμβάνονται οι αποφάσεις και καθορίζεται η πορεία της» (Μήνυμα, 1).

Ιδιαίτερα αξιοπρόσεκτα είναι τα γραφόμενα  στα συμπεράσματα του κειμένου

«. Μείζονα ζητήματα περιπλέκουν την αυθεντική κατανόηση της συνοδικότητας και του πρωτείου στην Εκκλησία. Δεν είναι ορθή η κατανόηση της Εκκλησίας ως πυραμίδας με έναν προκαθήμενο να διοικεί από την κορυφή, ούτε όμως και η κατανόησή της ως μιάς ομοσπονδίας από αυτάρκεις Εκκλησίες. Η ιστορική μελέτη μας για τη συνοδικότητα και το πρωτείο κατά τη δεύτερη χιλιετία έδειξε την ανεπάρκεια και των δύο αυτών θεωρήσεων. Παρομοίως, είναι σαφές ότι για τους Ρωμαιοκαθολικούς η συνοδικότητα δεν είναι απλώς γνωμοδοτική, και για τους Ορθοδόξους το πρωτείο δεν είναι απλώς τιμητικό. Το 1979, ο Πάπας Ιωάννης Παύλος Β΄ και ο Οικουμενικός Πατριάρχης Δημήτριος δήλωσαν: «Ο διάλογος της αγάπης … έχει ανοίξει τον δρόμο για καλύτερη κατανόηση των αντίστοιχων θεολογικών μας θέσεων και ως εκ τούτου για νέες προσεγγίσεις στο θεολογικό έργο και σε μια νέα στάση απέναντι στο κοινό παρελθόν των Εκκλησιών μας. Αυτή η κάθαρση της συλλογικής μνήμης των Εκκλησιών μας είναι ένα σημαντικό αποτέλεσμα του διαλόγου της αγάπης και μια απαραίτητη προϋπόθεση για μελλοντική πρόοδο» (Κοινή Διακήρυξη, 30 Νοεμβρίου 1979). Οι Ρωμαιοκαθολικοί και οι Ορθόδοξοι χρειάζεται να συνεχίσουν σ’ αυτήν την οδό, ώστε να ενστερνισθούν μια αυθεντική κατανόηση της συνοδικότητας και του πρωτείου στο φως των «θεολογικών αρχών, των κανονικών διατάξεων  και των λειτουργικών πρακτικών» (Chieti, 21) της αδιαίρετης Εκκλησίας της πρώτης χιλιετίας.

 Η Β´ Βατικανή Σύνοδος άνοιξε νέες προοπτικές, ερμηνεύοντας ουσιωδώς το μυστήριο της Εκκλησίας ως μυστήριο κοινωνίας. Σήμερα, όλο και αυξάνονται οι εντατικές προσπάθειες να προωθηθεί η συνοδικότητα σε όλα τα επίπεδα της Ρωμαιοκαθολικής Εκκλησίας. Υπάρχει, επίσης, προθυμία να γίνει διάκριση ανάμεσα σε εκείνο που μπορεί να ονομαστεί πατριαρχικο αξίωμα του πάπα, εντός της Δυτικής η Λατινικής Εκκλησίας, και στη διακονία του ως «πρώτου» στην κοινωνία όλων των Εκκλησιών, γεγονός που παρέχει νέες ευκαιρίες για το μέλλον. Στην Ορθόδοξη Εκκλησία, η συνοδικότητα και το πρωτείο ασκούνται σε πανορθόδοξο επίπεδο, σύμφωνα με την κανονική παράδοση, μέσω της σύγκλησης αγίων και μεγάλων Συνόδων.

Η συνοδικότητα και το πρωτείο πρέπει να ιδωθούν ως «αλληλένδετες, συμπληρωματικές και αδιαχώριστες πραγματικότητες» (Chieti, 5) από θεολογικής απόψεως (Chieti, 4, 17). Αμιγώς ιστορικές συζητήσεις δεν είναι αρκετές. Η Εκκλησία έχει βαθιές ρίζες στο μυστήριο της Αγίας Τριάδος και μια ευχαριστιακή εκκλησιολογία της κοινωνίας είναι το κλειδί για τη διατύπωση μιάς υγιούς θεολογίας της συνοδικότητας και του πρωτείου.

Η αλληλεξάρτηση της συνοδικότητας και του πρωτείου είναι θεμελιώδης αρχή στη ζωή της Εκκλησίας. Συνδέεται άρρηκτα με την λειτουργία της ενότητας της Εκκλησίας σε τοπικό, περιφερειακό και οικουμενικό επίπεδο. Εντούτοις, οι αρχές πρέπει να εφαρμόζονται σε συγκεκριμένο ιστορικό πλαίσιο και η πρώτη χιλιετία παρέχει πολύτιμη καθοδήγηση για την εφαρμογή της προαναφερθείσας αρχής (Chieti, 2). Αυτό που απαιτείται σε νέες συνθήκες είναι μια νέα και κατάλληλη εφαρμογή της ίδιας διοικητικής αρχής.

Ο Κύριός μας προσευχήθηκε για τους μαθητές του «ίνα πάντες εν ώσι» (Ιω 17:21). Η αρχή της συνοδικότητας-πρωτείου στην υπηρεσία της ενότητας, που επικαλούμαστε, καλείται να ανταποκριθεί στις ανάγκες και τις απαιτήσεις της εποχής μας. Οι Ορθόδοξοι και οι Ρωμαιοκαθολικοί δεσμεύονται να βρούν τρόπους για να ξεπεραστεί η αποξένωση και ο χωρισμός που συνέβη κατά τη δεύτερη χιλιετία.

 Έχοντας μελετήσει μαζί την ιστορία της δεύτερης χιλιετίας, αναγνωρίζουμε ότι μια από κοινού ανάγνωση των πηγών μπορεί να εμπνεύσει την πρακτική της συνοδικότητας και του πρωτείου στο μέλλον. Τηρώντας την εντολή του Κυρίου μας να αγαπούμε ο ένας τον άλλον, όπως Εκείνος μας έχει αγαπήσει (Ιω 13:14), είναι χριστιανικό μας καθήκον να παλαίψουμε για την ενότητα στην πίστη και τη ζωή

-------------------------------------------------------------------------------------------------------

Όπως διαπιστώνουμε παραπάνω γίνεται προσπάθεια παρουσίασης του Παπικού Πρωτείου και της Συνοδικότητας  με ένα τρόπο που δεν θα δημιουργήσει αντιρρήσεις και ενστάσεις, αλλά πάντα μέσα στα πλαίσια της Α και Β Βατικάνειας Συνόδου. Παραβλέπονται  ουσιαστικά στο κείμενο ΟΛΕΣ ΟΙ ΔΟΓΜΑΤΙΚΕΣ ΔΙΑΦΟΡΕΣ ΜΕΤΑΞΥ ΟΡΘΟΔΟΞΙΑΣ ΚΑΙ ΠΑΠΙΣΜΟΥ και επιχειρείται  η δημιουργία μιας εκκλησιαστικής κατάστασης σαν αυτή που ήταν πριν το ΣΧΙΣΜΑ, έχοντας σαν βάση την οικουμενιστική ερμηνεία των λόγων τού  Χριστού «ίνα πάντες ΕΝ ώσι».

Αναλυτικότερη  εκλαϊκευμένη (όσο είναι δυνατόν) παρουσίαση του κειμένου με κατάλληλο σχολιασμό θα γίνει σε επόμενες δημοσιεύσεις.

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ...