Ομολογία

ΓΛΩΣΣΕΣ

του Δρ.Κων. Σιαμακη

 Οἱ σημερινὲς γλῶσσες τῆς γῆς εἶναι περίπου 6000. σὲ 1577 εἶχε μεταφρασθῆ ἡ Βίβλος μέχρι τὸ 1976. πολὺ περισσότερες πρέπει νὰ ἦταν οἱ γλῶσσες ποὺ χάθηκαν στὸ παρελθόν, ὅπως οἱ ἀρχαῖες πελασγική, θρακική, ἰλλυρική, ἐτρουσκική, γαλατική, κελτική, ἰβηρική, καὶ πολλὲς ἰνδικές, κινεζικές, ἰνδοκινεζικές, ἀφρικανικές, παλαιοαμερικανικές, αὐστραλιανές, κλπ., οἱ μὴ γραφόμενες. ἀναγνώσιμα κείμενα τῆς πρὸ Χριστοῦ ἐποχῆς ἔχουν μόνον ὅσες πρόλαβαν νὰ γραφοῦν μὲ τὸ ἀλφάβητο, ἤτοι κυρίως οἱ γλῶσσες ἑβραϊκή, ἑλληνική, λατινική (ἑβραϊστὶ ἑλληνιστὶ ῥωμαϊστί), καὶ λίγα κάποια ἰνδικὴ ποὺ γραφόταν καὶ μὲ τὴν ἑλληνικὴ παραλλαγὴ τοῦ ἀλφαβήτου.

Οἱ ἐπὶ μέρους γλῶσσες ὀνομάζονται κυρίως ἀπὸ τὸ ἔθνος ποὺ τὶς μιλάει, ἑλληνική, ἀγγλική, γαλλική, ἰαπωνική, κλπ.. ὅπως οἱ φυλὲς τῶν ἀνθρώπων τῆς γῆς, ἔτσι καὶ οἱ γλῶσσες των διακρίνονται σὲ οἰκογένειες. οἱ γλωσσικὲς οἰκογένειες συμπίπτουν μὲ τὶς φυλετικὲς ἀλλ᾿ ὄχι ἀκριβῶς. οἱ λαοὶ λόγου χάρι τῆς Νοτίου ᾿Αμερικῆς καὶ μέρους τῆς Βορείου καὶ ὁ τῆς Κούβας μιλοῦν τὴν ἱσπανικὴ καὶ τὴν πορτογαλική. πολλὲς φυλὲς νέγρων στὴν ᾿Αφρικὴ μιλοῦν πλέον σὰ μητρικὴ τὴν ἀγγλικὴ ἢ τὴ γαλλική. ἡ ἐπίσημη γλῶσσα τῶν ᾿Ινδῶν καὶ ἡ μόνη γνωστὴ σ᾿ ὅλους τοὺς ᾿Ινδοὺς εἶναι ἡ ἀγγλική. Λιβανέζοι, Σύροι, Αἰγύπτιοι, Λίβυοι, Τυνήσιοι, ᾿Αλγερινοί, καὶ Μαροκινοί, ποὺ δὲν εἶναι ῎Αραβες, μιλοῦν τὴν ἀραβική· οἱ δικές των γλῶσσες ἔχουν χαθῆ. πάντως οἱ μεγάλες οἰκογένειες γλωσσῶν εἶναι οἱ ἀκόλουθες.
1. Σινικὴ-μογγολική· κινεζικὲς γλῶσσες, κορεατική, ἰαπωνική, ἰνδοκινεζικές, φιλιππινέζικες γλῶσσες πολλῶν νήσων τοῦ Εἰρηνικοῦ, μογγολικές, τουρανικὲς - τουρκικές, λαπωνική, ἐσκιμωϊκή, κλπ..
2. ᾿Ινδική· 140 ἰνδικὲς γλῶσσες· ἄλλες τοὐλάχιστον 120 ἰνδικὲς χάθηκαν.
3. ᾿Αφρικανικὴ - νεγρική· πάρα πολλὲς νεγρικὲς γλῶσσες.
4. Παλαιοαμερικανική· πολλὲς γλῶσσες· εἶναι ἐπηρεασμένες ἀπὸ τὴν ἱσπανική. τοὐλάχιστο 31 ἀπ᾿ αὐτὲς χάθηκαν.
Οἱ τέσσερες αὐτὲς μεγάλες οἰκογένειες, ποὺ ὁμιλοῦνται ἀπὸ τὸ μεγαλείτερο μέρος τῆς ἀνθρωπότητος, ποὺ ἴσως ὑπερβαίνει τὸ 50% , εἶναι χαμιτικές, τῶν χαμιτικῶν φυλῶν.
5. Σημιτική· ἡ ἑβραϊκὴ καὶ οἱ ἀραβικὲς γλῶσσες. ἡ ἀραβικὴ δὲν εἶναι μία, ἀλλὰ πάνω ἀπὸ 10, οἱ χρῆστες ὅμως τῆς κάθε μιᾶς καταλαβαίνουν κάπως τοὺς χρῆστες τῶν ἄλλων.
6. Εὐρωπαϊκή (ἰαπετική)· διακρίνεται σὲ δύο κλάδους ἢ ὑποοικογένειες, ποὺ τὶς ὀνομάζουμε ἀπὸ τὸ πῶς προφέρουν τὸν ἀριθμὸ 100· ἀπὸ τὸ ἂν δηλαδὴ τὸ ὄνομα τοῦ ἀριθμοῦ αὐτοῦ ἔχει τὴ συλλαβὴ κα κε ha hu (οὐρανικὸ σύμφωνο) ἢ τὴ συλλαβὴ σια σιε (συριστικὸ σύμφωνο). ἔτσι οἱ γλῶσσες τῆς Δυτικῆς Εὐρώπης, τῆς ὁποίας οἱ λαοὶ προέρχονται ἀπὸ τὸν παρίστριο ἤτοι παραδουνάβιο πολιτισμό, ἀνάμεσα στὶς ὁποῖες καὶ ἡ ἑλληνική, λέγονται γλῶσσες centum (= ἑκατόν), οἱ δὲ τῆς ᾿Ανατολικῆς, ὅλες δηλαδὴ οἱ σλαβικὲς καὶ οἱ ἀρχαῖες θρακικὴ καὶ ἰλλυρική, λέγονται γλῶσσες schatem (= 100)· αὐτῆς οἱ λαοὶ προέρχονται ἀπὸ τὸν παραποτάμιο πολιτισμὸ τοῦ Βόλγα. οἱ βαθιὰ προϊστορικοὶ λαοὶ μόνο παραποτάμιους πολιτισμοὺς μποροῦσαν ν᾿ ἀναπτύξουν. ἡ γλῶσσα ἡ συγγενέστερη πρὸς τὴν ἑλληνικὴ εἶναι ἡ λατινικὴ γι᾿ αὐτὸ ἔχουν κοινὲς λέξεις ὅπως φάμα - φήμη (δωριστὶ - ἰωνιστὶ) καὶ fama (λατινιστί), πυγμὴ καὶ pugna, φυγὴ καὶ fuga, θεὸς καὶ deus, σὺν-ξὺν καὶ cum, προ καὶ prae, ὑπὲρ καὶ super, μῦς καὶ mus, μῆλον καὶ malum, δόμος καὶ domus, λύκος καὶ lupus, ναῦς καὶ navis, καὶ πολλὲς ποὺ ἀνήκουν στὴν προϊστορικὴ κοινὴ κληρονομιά, καὶ ποὺ δὲν πρέπει νὰ συγχέωνται μὲ τὶς πολλὲς ἑλληνικὲς τὶς ὁποῖες δέχτηκε ἡ λατινικὴ μετὰ τὸν Γ΄ π.Χ. αἰῶνα, ὅπως methodus, lyricus, architectura, κλπ., καὶ ὅλες ὅσες ἀρχίζουν ἀπὸ x καὶ y. θυγατρικὲς τῆς λατινικῆς εἶναι σήμερα οἱ 10 νεολατινικὲς ἢ ῥωμανικὲς γλῶσσες, ἰταλική, ῥαιτορρωμανική, δολομιτική, φριουλική, σαρδηνική, κορσικανική, γαλλική, ἱσπανική, πορτογαλική, καὶ ῥουμανική· τῆς τελευταίας παραλλαγὴ εἶναι ἡ βλάχικη. οἱ γλῶσσες τῆς Νοτιοδυτικῆς Εὐρώπης εἶναι ἡ ἑλληνικὴ καὶ οἱ ῥωμανικές, ποὺ εἶναι πρεσβυγενεῖς καὶ ἔχουν ἀρχαῖα κείμενα, ἐνῷ οἱ γλῶσσες τῆς βορειοδυτικῆς Εὐρώπης εἶναι οἱ ἀγγλοσαξωνικές, ἀγγλική, γερμανική, ὁλλανδική, φλαμανδική, δανική, σουηδική, νορβηγική, ἰρλανδική, ἰσλανδική, κλπ., ποὺ τὰ κείμενά τους εἶναι μεταγενέστερα τοῦ 1520. οἱ πρῶτες εἶναι τῆς νοτίας ὄχθης τοῦ Δουνάβεως, οἱ δεύτερες τῆς βορείας.
῞Ολες οἱ γλῶσσες ἔχουν ἕναν πυρῆνα λέξεων ποὺ εἶναι ὁ πιὸ σκληρὸς καὶ ἀνθεκτικὸς στὴν ἀλλοίωσι κι ἐξέλιξι. ἀπὸ τὶς λέξεις αὐτὲς κυρίως φαίνεται ὁ βαθμὸς συγγενείας τῶν γλωσσῶν μεταξύ τους. εἶναι τὰ οἰκογενειακὰ ὀνόματα, οἱ ἀριθμοὶ 1-1000, οἱ προσωπικὲς καὶ κτητικὲς ἀντωνυμίες, καὶ οἱ κλιτικοὶ τύποι τοῦ ῥήματος εἰμί. δηλαδὴ πατὴρ μήτηρ φρατὴρ (=ἀδελφός), ἓν δύο τρία... δέκα εἴκοσι (Fείκατι, ἐείκοσι) τριάκοντα... ἑκατὸν διακόσια... ὀκτακόσια ἐνακόσια χίλια, ἐγὼ ἐμοῦ σὺ σοῦ... ἐμὸς ἐμὴ ἐμὸν σὸς σὴ σὸν ἑὸς ἑὴ ἑόν, εἰμὶ ἐσσὶ ἐστί, κλπ.. στὴ λατινικὴ αὐτὰ εἶναι pater mater frater, unum duo tria… decem viginti triginta… centum ducenti… octigenti nongenti milia, ego mei tu tui… meus mea meum tuus tua tuum suus sua suum, sum es est, κλπ.. τὶς ἴδιες σὲ κάποιο βαθμὸ λέξεις βλέπει κανεὶς στὴν ἀγγλικὴ τὴ γερμανικὴ καὶ τὶς ἄλλες ἀγγλοσαξωνικὲς γλῶσσες, ἐνῷ πολὺ πιὸ διαφορετικὲς βλέπει στὶς σλαβικές, καὶ τελείως ἄλλες βλέπει στὶς ἄλλες καὶ μὴ ἰαπετικὲς - εὐρωπαϊκὲς γλῶσσες. (ἡ λέξι ἀδελφὸς εἶναι πελασγική· ἡ ἑλληνικὴ εἶναι φρατὴρ ἐξ οὗ καὶ φρατρία ἢ φατρία ἤτοι ἀδελφότης).
Τὸ ἀρχέγονο μιᾶς γλώσσης τὸ δείχνουν καὶ οἱ πολλὲς ἠχοποίητες λέξεις, λόγου χάρι κρὰκ - κράζω, τρὶ - τρίζω, τρὺ - τρύζω (ἡ φωνὴ τῆς τρυγόνος), φλοῦ φλοῦ - φλοῖσβος, πὰτ - πάταγος - πατάσσω, brond - βροντή, dup - δοῦπος, τοὺπ - τύπος, κὸπ - κόπτω, σχ - σχίζω, σφ - σφάττω, λὰ λὰ - λαλῶ, χὰρ χὰρ - χαράσσω χάρτης χαρακτήρ, γρ - γράφω (= γρατσουνῶ), μέε - μηκῶμαι (γιὰ τὰ γιδοπρόβατα), μούου - μυκῶμαι (γιὰ τὴν ἀγελάδα ποὺ λεγόταν καὶ Μυκήνη - Μύκονος - Μυκάλη) κλπ..
῾Η πιὸ ἀρχέγονη γλῶσσα, ποὺ ἔχει καὶ τ᾿ ἀρχαιότερα γραπτὰ μνημεῖα, εἶναι ἡ βιβλικὴ ἑβραϊκή, δεύτερη ἔρχεται ἡ ἑλληνική, τρίτη ἡ λατινική, κι ἔπειτα ἔρχονται οἱ ἄλλες πρεσβυγενεῖς χριστιανικές, συριακὴ κοπτικὴ αἰθιοπικὴ ἀραβικὴ ἀρμενικὴ γεωργιανὴ περσικὴ γοτθική, ἔπειτα οἱ σλαβικές, ἔπειτα οἱ ἀγγλοσαξωνικές· ἔπειτα οἱ ἰνδικές, ἔπειτα οἱ κινεζικὲς καὶ μογγολικές, ἔπειτα οἱ παλαιοαμερικανικές.
Οἱ πιὸ διαδεδομένες γλῶσσες στὴ γῆ σήμερα εἶναι α΄) ἡ ἀγγλικὴ (ἄνω τοῦ δισεκατομμυρίου), β΄) οἱ κινεζικές (ἄνω τοῦ δισεκατομμυρίου), γ΄) ἡ ἱσπανική (κάτω τοῦ δισεκατομμυρίου), δ΄) οἱ ἀραβικές, ε΄) ἡ ῥωσική, f΄) ἡ γαλλική· ἔπειτα οἱ ἄλλες. ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα σὲ χρῆστες εἶναι ἀπὸ τὶς φτωχές· τὴν ὁμιλοῦν 10.000.000 ῞Ελληνες, 500.000 Κύπριοι, καὶ ἀρκετοὶ ἀπόδημοι. ὑπάρχουν στὴν ᾿Ινδία καὶ στὴν ᾿Αφρικὴ γλῶσσες ποὺ τὶς μιλοῦν μόλις 1000 ἄτομα.
῾Η πλουσιώτερη στὸν κόσμο γλῶσσα σὲ λέξεις, ἡ εὐελικτότερη στὴ σύνταξι, ἡ ἐκφραστικώτερη, ἡ σκληρότερα ἀνθιστάμενη στὴν ἀλλοίωση, ἡ συντηρητικώτερη στὴν ἐξέλιξι, καὶ ἡ ἐνδοξότερη (γλῶσσα τῆς Βίβλου, γλῶσσα διδασκόμενη στὴ μέση ἐκπαίδευσι ὅλων των εὐρωπαϊκῶν κρατῶν καὶ πολλῶν ἀμερικανικῶν, ἀσιατικῶν, ἀφρικανικῶν, καὶ τῆς Αὐστραλίας, γλῶσσα μὲ τοὺς περισσότερους ἐπιστημονικοὺς καὶ τεχνικοὺς ὅρους ποὺ ἀπαρτίζουν τὴ διεθνῆ ὁρολογία, γλῶσσα ποὺ ἐξάρθρωσε τὶς περισσότερες ἀπὸ τὶς χαμένες γλῶσσες καὶ διεισέδυσε στὶς περισσότερες μὲ τὸ περισσότερο γλωσσικὸ στοιχεῖο) εἶναι ἡ ἑλληνική. ἡ ἀρχαία ἑλληνικὴ γλῶσσα ἔχει 170.000 λέξεις καὶ 46.000 κύρια ὀνόματα, ἡ νεοελληνικὴ ἔχει 50.000 λέξεις καὶ 20.000 κύρια ὀνόματα (ἐνῷ τὸ 80% της εἶναι ἀπὸ τὴν ἀρχαία ἑλληνική), ἡ λατινικὴ ἔχει 45.000 λέξεις, οἱ ἀραβικὲς ὅλες συνολικῶς γύρω στὶς 30.000 λέξεις, οἱ ἄλλες κάτω τῶν 30.000 λέξεων. (ἡ ἀγγλικὴ ποὺ ἔχει στὸ λεξικό της 500.000 λέξεις, ἔχει ἀγγλικὲς μόνο τὶς 6.000· οἱ ἄλλες εἶναι ξένες, κυρίως ἑλληνικές, λατινικές, καὶ τῶν ἀποικιῶν της.) βουλευτὴς τῆς ᾿Ιαπωνίας, μιλώντας τὸ 1993 στὴ βουλή τους, ἀνέφερε μῦθο τοῦ Αἰσώπου σὰν πασίγνωστο παράδειγμα· ὁ τρόπος του ἔδειχνε ὅτι ἀσφαλῶς δὲν ὑπάρχει ᾿Ιάπωνας ποὺ νὰ μὴν ξέρῃ τοὺς μύθους τοῦ Αἰσώπου. ὁ Ξενοφῶν Ζολώτας κάποτε στὴν ᾿Αμερική, σὲ διεθνὲς οἰκονομολογικὸ συνέδριο, διάβασε πεντασέλιδη εἰσήγησί του σὲ «ἀγγλικὴ» γλῶσσα, κι ὅταν πῆρε τὴ διαβεβαίωσι ὅλων ὅτι τὸ κατάλαβαν ἀπολύτως, τοὺς ἀποκάλυψε ὅτι ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ «ἀγγλικὲς» λέξεις τοῦ κειμένου του εἶναι ἑλληνικές. τὸ καλοκαίρι τοῦ 1993 οἱ μαθηταὶ ὅλων τῶν γαλλικῶν λυκείων, ποὺ ἀρίστευσαν στ᾿ ἀρχαῖα ἑλληνικά, ἦρθαν μὲ δαπάνες τῆς κυβερνήσεώς των στὴν ῾Ελλάδα· ἄκουσα πῶς μιλοῦν τὴν ἀρχαία ἑλληνική, ἄκουσα καὶ τὶς δηλώσεις των· ἦταν ἐξωργισμένοι ἐναντίον τῶν ῾Ελλήνων μαθητῶν λυκείου, ποὺ δὲν ξέρουν ὅσο θἄπρεπε τὴν ἀρχαία ἑλληνική, κι ἐναντίον τῶν ἑλληνικῶν κυβερνήσεων ποὺ μείωσαν τὴ διδασκαλία της. περισσότερο ἀπ᾿ ὅλες τὶς γλῶσσες ἐπηρέασε τὶς ἄλλες καὶ διεισέδυσε στὶς ἄλλες ἡ ἐλληνική· δεύτερη ἡ λατινική, τρίτη ἡ ἀγγλική. 

 
῞Ολες οἱ γλῶσσες φαίνεται νὰ ἀνάγωνται σὲ τρεῖς συγγένειες· χαμιτική, σημιτική, ἰαπετική (Σὴμ Χὰμ ᾿Ιάφεθ). εἰκάζω ὅτι ἡ ἀρχικὴ μία γλῶσσα τῶν ἀνθρώπων κληροδότησε τὰ περισσότερα στοιχεῖα της στὴ βιβλικὴ ἑβραϊκή. ἀπὸ τὶς ἰαπετικὲς (= εὐρωπαϊκὲς) εἰκάζω ὅτι ἡ κληρονόμος τῶν περισσοτέρων ἀρχεγόνων στοιχείων εἶναι ἡ ἑλληνική. α) διότι ἔχει τὴν ἀρχαιότερη καὶ πλουσιώτερη καταγραφή· ἀρχαιότερη στὸν κόσμο μετὰ τὴ βιβλικὴ ἑβραϊκή. β) διότι εἶναι ἡ ἀνθεκτικώτερη καὶ συντηρητικώτερη στὴν ἀλλοίωσι καὶ ἐξέλιξι. γ) διότι ἔχει τὶς περισσότερες ἠχοποίητες λέξεις, ποὺ εἶναι προφανῶς οἱ πιὸ ἀρχέγονες.
Εἶναι γεγονὸς ἀναμφισβήτητο, ὅτι ὑπάρχουν στὰ ἔθνη τῆς γῆς γλῶσσες ἀνώτερες καὶ κατώτερες. μιὰ ἄρτια γλῶσσα χαρακτηρίζεται ἀπὸ τὰ ἑξῆς γνωρίσματα.
1. ῎Εχει στὶς λέξεις της ἄφθονα φωνήεντα καὶ μικρὰ συμφωνικὰ συμπλέγματα. τὰ περισσότερα φωνήεντά της εἶναι στὴ θέσι τους μονά, λίγα εἶναι ἀνὰ ἕνα καὶ μισὸ (δίφθογγοι), καὶ πολὺ λίγα διπλᾶ· σπανίως εἶναι δύο καὶ μισό, καὶ σπανιώτατα τρία μαζί, λ.χ. οἷος, ἀάατος. τὰ περισσότερα σύμφωνά της εἶναι μονά, λιγώτερα διπλᾶ, πολὺ λιγώτερα τριπλᾶ, καὶ σπανίως τετραπλᾶ. δὲν ἔχει ποτὲ παραπάνω ἀπὸ 3 φωνήεντα ἢ 4 σύμφωνα μαζί.
2. ῎Εχει ἰσόρροπη χρῆσι τῶν 5 βασικῶν φωνηέντων (α ε ι ο υ), ἡ ὁποία ἐξασφαλίζει μεγάλο πλῆθος συλλαβῶν, καὶ συνεπῶς μεγάλη δυνατότητα γιὰ τρισυλλαβία καὶ δισυλλαβία. ἀντιθέτως ἡ ὑδροκεφαλικὴ χρῆσι ἑνὸς φωνήεντος, λ.χ. τοῦ α στὴ σανσκριτική, μειώνει πολὺ τὸν ἀριθμὸ τῶν συλλαβῶν. αὐτὸ ἔχει σὰ συνέπειες ἢ τὴν αὔξησι τῆς ἠχητικῆς συμπτώσεως τῶν λέξεων, ὅταν εἶναι μονοσύλλαβες ἢ δισύλλαβες, ἢ τὴν ἀναγκαστικὴ δημιουργία ὑπερβολικῶς πολυσυλλάβων λέξεων γιὰ τὴν ἀποφυγὴ τῆς ἠχητικῆς συμπτώσεως· τὸ πρῶτο συμβαίνει στὶς κινεζικὲς γλῶσσες, τὸ δεύτερο στὴ σανσκριτική. γιὰ τὸν ἴδιο λόγο μιὰ ἄρτια γλῶσσα ἔχει καὶ ἰσόρροπη χρῆσι τῶν συμφώνων της, ὦστε οἱ λέξεις της νὰ μὴν ἀκούγωνται λ.χ. τσὶν τσὲν τσὰν τσόν.
3. ῎Εχει πολὺ μικρὴ ἠχητικὴ σύμπτωσι τῶν ἁπλῶν λέξεων, δηλαδὴ ἐλάχιστα ὁμόηχα· ἢ καὶ δὲν ἔχει καθόλου. διότι οἱ ἁπλὲς λέξεις της εἶναι κατὰ τὸ μεγαλείτερο ποσοστὸ τρισύλλαβες· κατὰ δεύτερο σὲ μέγεθος ποσοστὸ δισύλλαβες· ἔπειτα ἔρχονται οἱ τετρασύλλαβες· καὶ πολὺ ἔπειτα οἱ πεντασύλλαβες καὶ οἱ μονοσύλλαβες. αὐτὴ εἶναι ἡ χρυσῆ ἀναλογία, γιὰ νὰ ἔχῃ μιὰ γλῶσσα ἐπαρκῆ ἀριθμὸ λέξεων, ποὺ νὰ εἶναι εὐφωνικὲς καὶ νὰ μὴ συμπίπτουν ἠχητικῶς.
4. Δὲν τονίζει πέρα ἀπὸ τὴν προπαραλήγουσα. κι αὐτὸ ἔχει σχέσι μὲ τὴν τρισυλλαβία.
5. ῎Εχει τοὐλάχιστο 8.000 λέξεις τρεχούσης χρήσεως.
6. Οἱ λέξεις της διακρίνονται σαφῶς σὲ 8 τοὐλάχιστο μέρη τοῦ λόγου – οὐσιαστικό, ἐπίθετο, ἀντωνυμία, ῥῆμα, μετοχή, ἐπίρρημα, σύνδεσμο, ἐπιφώνημα – , μὲ καλὴ συνέπεια τὴν ἐννοιολογικὴ σαφήνεια καὶ τὴν ἄρτια κι εὐέλικτη σύνταξι. τὰ δὲ μέρη τοῦ λόγου της ταξινομοῦνται ὁπωσδήποτε σὲ τρεῖς κατηγορίες· ἀδρανῆ (οὐσιαστικό, ἐπίθετο, ἀντωνυμία), δραστικὰ (ῥῆμα, μετοχή), καὶ προσδιοριστικά (ἐπίρρημα, σύνδεσμο, ἐπιφώνημα).
7. Τὰ δραστικὰ καὶ ἀδρανῆ μέρη τοῦ λόγου κλίνονται.
8. Τὰ ἀδρανῆ μέρη της κλίνονται τοὐλάχιστο σὲ δύο γένη (ἀρσενικὸ καὶ θηλυκό), δύο ἀριθμοὺς (ἑνικὸ καὶ πληθυντικὸ) καὶ τρεῖς πτώσεις (ὀνομαστική, γενική, αἰτιατική).
9. Τὸ ῥῆμα της κλίνεται τοὐλάχιστο σὲ τρία πρόσωπα, δύο ἀριθμούς, τρεῖς χρόνους ποὺ ἀναφέρονται στὸ παρὸν στὸ παρελθὸν καὶ στὸ μέλλον, τρεῖς ἐγκλίσεις, ἤτοι ἔγκλισι κρίσεως (ὁριστική), ἔγκλισι ἐπιθυμίας ποὺ ἐκφράζεται εὐθέως (προστακτική), κι ἔγκλισι ἐπιθυμίας ποὺ ἐκφράζεται πλαγίως (ὑποτακτική), καὶ δύο φωνὲς (ἐνεργητικὴ καὶ παθητική).
10. ᾿Εμφανίζει ἐπὶ πλέον στὴν κλίσι καὶ κλίσεις τῶν ἀδρανῶν καὶ συζυγίες τῶν δραστικῶν, πρᾶγμα ποὺ δείχνει, ὅτι ἐτυμολογικῶς ἔχει συνεχῶς ἀνοιχτὴ τὴν παραγωγὴ καὶ σύνθεσι. διότι α΄) διακρίνει ὀνόματα μητρικὰ ἢ ἀδελφικὰ τοῦ ῥήματος (φυή, φύομαι) καὶ θυγατρικά (φύσις, φῦμα), β΄) δέχεται στὸ θησαυρό της ξένες λέξεις, πού, ἂν δὲν ἐντάσσωνται σὲ κάποια κλίσι της, μποροῦν νὰ ταξινομηθοῦν σὲ κάποια ἰδιαίτερη, καὶ γ΄) ἀξιοποιεῖ τὴ σύνθεσι γιὰ ν᾿ ἀποκτήσῃ ἐννοιολογικὴ πολυμορφία (ἔχω συνέχω συνοχὴ συνεχὴς συνέχεια συνεχίζω συνεκτικὸς συνέχισις).
11. ῎Εχει τοὐλάχιστο 6 στοιχεῖα τῆς προτάσεως, 4 κύρια (ῥῆμα, ὑποκείμενο, ἀντικείμενο, καὶ κατηγορούμενο), καὶ 2 δευτερεύοντα (προσδιορισμὸ καὶ σύνδεσμο).
12. ῎Εχει ἐκτὸς ἀπὸ τὴν ἀνεξάρτητη πρότασι καὶ 6 τοὐλάχιστο ἐξαρτημένες · εἰδική, αἰτιολογική, χρονική, τελική, ὑποθετική, καὶ πλάγια ἐρωτηματική.
13. ῎Εχει δύο διαθέσεις προτάσεων, διάθεσι κρίσεως καὶ διάθεσι ἐπιθυμίας.
14. ῎Εχει τὴ δυνατότητα νὰ τροποποιῇ κατὰ κάποιο ποσοστὸ τοὺς νόμους τῆς συντάξεώς της, ἀποφεύγοντας ἔτσι τὴ συντακτικὴ μονοτονία, ἐπιτυγχάνοντας λεκτικὴ εὐλυγισία, καὶ δημιουργώντας καλαισθητικοὺς συντακτικοὺς ἐθισμοὺς (λ.χ. πτωτικὴ διαφοροποίησι ὑποκειμένων στὴν ἑτεροπροσωπία, γερουνδιακὴ ἕλξι, ἀττικὴ σύνταξι, σχῆμα κατὰ τὸ νοούμενο, καὶ διάφορα ἄλλα σχήματα λόγου ὅσα τυπικῶς εἶναι ἀσυνταξίες).
15. ῎Εχει μακραίωνα συσσώρευσι προσπελασίμων κι ἀναγνωσίμων κειμένων, ὁ γλωσσικὸς πλοῦτος τῶν ὁποίων ἐπιδρᾷ εὐμενῶς στὴ διάπλασι τῆς γλώσσης κατὰ τὰ μεταγενέστερα στάδιά της.
᾿Απ᾿ ὅλους αὐτοὺς τοὺς 15 νόμους τοὐλάχιστο διέπονται ὅλες ἀνεξαιρέτως οἱ ἄρτιες γλῶσσες τῆς ἀνθρωπότητος. μερικὲς δὲ ποὺ ἔχουν πλουσιώτερο τρέχον λεξιλόγιο, πάνω ἀπὸ 8 μέρη τοῦ λόγου (ἐπὶ πλέον ἄρθρο σαφῶς διακεκριμένο ἀπὸ τὶς ἀντωνυμίες καὶ πρόθεσι σαφῶς διακεκριμένη ἀπὸ τὰ ἐπιρρήματα), 3 γένη, ἐνδεχομένως 3 ἀριθμούς, 4 μέχρι 6 πτώσεις, 6 μέχρι 9 χρόνους τοῦ ῥήματος διακρίνοντας τοὺς τρεῖς κυρίους σὲ στιγμιαίους, διαρκεῖς, καὶ τετελεσμένους, περισσότερες ἀπὸ τρεῖς ἐγκλίσεις, 3 ἢ 4 διαθέσεις τοῦ ῥήματος, περισσότερες κλίσεις καὶ συζυγίες, πάνω ἀπὸ 6 καὶ μέχρι 13 ἐξαρτημένες προτάσεις (δηλαδὴ ἐπὶ πλέον συμπερασματική, βουλητική, ἐνδοιαστικὴ σαφῶς διακεκριμένες ἀπὸ τὴν τελική, ἀναφορική, ἐνδοτικὴ σαφῶς διακεκριμένη ἀπὸ τὴν ὑποθετική, ἀπαρεμφατική, καὶ μετοχική), καὶ ἄφθονα σχήματα λόγου, εἶναι γλῶσσες ὑψηλῆς ποιότητος· διακρίνονται δηλαδὴ γιὰ τὴν ἄνετη κι εὐχάριστη ἄρθρωσι καὶ προφορά, τὴν ὀξεῖα ἀκριβολογία, τὴν πλούσια ἐκφραστικότητα, καὶ τὴν ἄνεσι χρήσεως, ὅπως εἶναι ἡ ἑλληνικὴ γλῶσσα, οἱ ῥωμανικές, καὶ οἱ σημιτικές. ἀντίθετα αὐτὲς ποὺ παραβαίνουν κάποιους ἀπ᾿ αὐτοὺς τοὺς νόμους εἶναι ἐμφανῶς κατώτερες σ᾿ ὅλ᾿ αὐτά, ὅπως εἶναι οἱ μογγολικές, ποὺ ἀντικαθιστοῦν σὲ μεγάλο βαθμὸ ἢ καὶ ἀπολύτως τὴν κλίσι μὲ τὴ συγκόλλησι.
Οἱ πιὸ ποιητικὲς γλῶσσες εἶναι ἐκεῖνες ποὺ ἔχουν τὴ μεγαλείτερη μερίδα τῶν λέξεων δισύλλαβες ἢ τρισύλλαβες. τέτοιες εἶναι ἡ βιβλικὴ ἑβραϊκή, ἡ ἑλληνική, ἡ λατινικὴ, οἱ ῥωμανικές, οἱ ἀραβικές, καὶ ἡ ἀγγλική.
Συμβολὴ 11 – 12 (2005 - 2006)