Πρέπει να τελούνται μνημόσυνα για τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄ τον Παλαιολόγο σε Ορθόδοξους Ναούς;

 

Είχα πάντα την απορία διαβάζοντας ιστορικά κείμενα, και με προβλημάτιζε «η αθάνατη Μνήμη του Ήρωα Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄» όχι ως προς την θυσία του, αλλά προς την ορθή του πίστη στην Ορθοδοξία.

Γνωρίζουν οι επισκέπτες πως δεν είμαι από τους λεγόμενους «φανατικούς». Όμως πάντα βλέπω με μια καχυποψία, όλους αυτούς που σήμερα τελούν μνημόσυνα για τον Αυτοκράτορα Κωνσταντίνο ΙΑ΄. Τα τελούν αυτοί, που ομνύουνε στην Ορθοδοξία, στηλιτεύοντας πολλούς πως βάζουν νερό στην πίστη τους, και τους κοσμούν με πανέμορφους προσδιορισμούς.

Προτού συνεχίσω ξαναλέω ότι δεν αμφισβητώ την αγωνιστικότητα, και το ότι έπεσε μαχόμενος για τον λαό και την Πόλη του Βυζαντίου ο Αυτοκράτορας μας Κωνσταντίνος ΙΑ΄, αλλά την αμφίβολη πίστη του στην Ορθοδοξία.

Για κάποιους «ο Παλαιολόγος ήταν ο «αιρετικός», ο «ουνίτης», ο «δούρειος ίππος» του καθολικισμού, ο άνθρωπος που θα… φράγκευε τον Ελληνισμό (!) και άλλα παρόμοια προερχόμενα από μύωπες ταγούς («βέρους» Ελληνορθόδοξους).» εδώ ο συντάκτης μιλάει για όσους σήμερα τελούν μνημόσυνα.

Ο Παλαιολόγος για κάποιον που γνωρίζει ιστορία ήταν «ενωτικός» με τη Δύση. Να αναφέρθούν και οι «δυο του γάμοι με τις κόρες Λατίνων αρχόντων (και οι δυο σύζυγοί του πέθαναν, η πρώτη κατά τη διάρκεια της εγκυμοσύνης της η δε δεύτερη λίγο μετά την αποβολή του παιδιού τους).

Χθες διάβασα στην «Κατάνυξη» μεταξύ άλλων τα παρακάτω του κ. Χαράλαμπου Βουρουτζίδη

«Μέσα στην αγωνία του, για τη σωτηρία της Αυτοκρατορίας, αυτός ο Έλληνας «…ο κύρης Κωνσταντίνος, ο φρένιμος, ο δυνατός, ο περισσά ανδρειωμένος, ο πράγος, ο καλόλογος, η φήμη των Ρωμαίων…»^iv πήρε μια απόφαση, που ξεπέρασε τα όρια του δόγματος της Οικονομίας, δόγμα που υπό ορισμένες προϋποθέσεις επιτρέπει την προσωρινή ή και μόνιμη απόκλιση από την «ακρίβεια», «χάριν μείζονος ωφελείας τινών ή της καθ’ όλου Εκκλησίας»^vεφόσον όμως παραμένει αλώβητη η ευσέβεια και η ακεραιότητα του Ορθοδόξου Δόγματος. Πέντε μόλις μήνες πριν από την αποφράδα ημέρα, στις 12 Δεκεμβρίου του 1452, ενεργοποίησε το ναυαγισμένο σχέδιο της ένωσης των εκκλησιών και διακήρυξε, μέσα στο ναό της Αγίας Σοφίας την ένωση, τελώντας λειτουργία κατά το ρωμαϊκό τυπικό, στην οποία χοροστάτησε ο πλανεμένος, πρώην μητροπολίτης Κιέβου και νυν καρδινάλιος Πελοποννήσου Ισίδωρος^vi.

Η πολιτική αυτή απόφαση διατάραξε την κλονισμένη από καιρό ομόνοια και συνοχή του λαού της Κωνσταντινούπολης.
Οι συνέπειες αυτής της απόφασης, ήταν εξαιρετικά μεγάλες. Η προσβολή του θρησκευτικού φρονήματος του λαού, οδήγησε σε διαμάχες και διαίρεσε τους άρχοντες.

Στη Μονή του Παντοκράτορος συγκεντρώθηκαν οι ανθενωτικοί και τέλεσαν τη Θεία Λειτουργία. Το μένος τους εναντίον των Παπικών δεν πήγαζε μόνο από τις διαφορές του δόγματος. Η λαϊκή ψυχή δεν είχε ξεχάσει την απίστευτη βαρβαρότητα των Λατίνων σε βάρος του λαού της Αυτοκρατορίας, μετά την κατάκτηση της Κωνσταντινούπολης το 1204 ούτε και οι Κωνσταντινουπολίτες αγνοούσαν το πώς ζούσαν οι ομόδοξοί τους σε λατινοκρατούμενες περιοχές της Ελλάδας και γι’ αυτό, κάθε συζήτηση για τους Λατίνους όξυνε τα πνεύματα, με αποτέλεσμα να σημειωθούν κινητοποιήσεις και, η εμπιστοσύνη στο πρόσωπο του Αυτοκράτορα να κλονισθεί. Έτσι, όταν τον Απρίλιο του 1453 κάτω από τα τείχη της Κωνσταντινούπολης συγκεντρώθηκε ένα ισχυρό στράτευμα, ενωμένο υπό τη σιδηρά εξουσία του Μωάμεθ Β΄ μέσα στη Βασιλεύουσα ο λαός ήταν δυσαρεστημένος με τον Αυτοκράτορα, ενώ οι Γενουάτες, που ζούσαν στη συνοικία του Γαλατά, λειτουργούσαν ως πέμπτη φάλαγγα για τους Τούρκους.
Η τελική επίθεση εναντίον της Κωνσταντινούπολης αποφασίσθηκε από τον Μωάμεθ να γίνει στις 29 Μαΐου του 1453.
Στο ναό της Αγίας Σοφίας τελέστηκε λειτουργία και, δυστυχώς, ο τελευταίος Αυτοκράτορας του Βυζαντίου Κωνσταντίνος Παλαιολόγος, κοινώνησε από τα χέρια του προδότη της Ορθοδόξου πίστεως Καρδινάλιου Ισίδωρου.»

• iv Η άλωση της πόλης, «Τραγούδια και θρήνοι για την άλωση». Έκδοση Ακρίτας, 1994, σ. 346.
• v Ιερωνύμου Κοτσώνη, Προβλήματα «Εκκλησιαστικής Οικονομίας», Αθήνα 1957, σ. 209
• vi Θεοδώρου Ζήση, Γεννάδιος Σχολάριος ό.π., σ. 168.
• vii Στήβεν Ράνσιμαν, Η Άλωση της Κωνσταντινουπόλεως, Έκδοση Μπεργαδή, 1979, σ. 11.

Μετά από όλα αυτά έναν για έναν που «κοινώνησε από τα χέρια του προδότη της Ορθοδόξου πίστεως Καρδινάλιου Ισίδωρου.» Πρέπει οι σύγχρονοι αγωνιστές της Ορθοδοξίας να του τελούν Μνημόσυνα;

Δεν το γνωρίζω.

Με προκάλεσε η τηλεόραση, γιατί γυρνώντας από τον Ναό -εδώ στην Λάρνακα, σήμερα Μεσοπεντικοστής- είδα στον τηλεοπτικό Δίαυλο ΙΟΝΙΑΝ στον Μυστρά να τελούν Μνημόσυνο Αρχιερατικό με την Φωτογραφία του Αυτοκράτορα Κωνσταντίνου ΙΑ΄ και σπερνά προ αυτής. Το ίδιο θα έγινε σε πολλούς Ναούς.

Ζητώ συγνώμη από τους σούπερ Ορθόδοξους αν τους αδικώ.

Α. Κ. Κ.  

ΠΗΓΗ. Ιστολόγιο ΑΝΑΣΤΑΣΙΟΣ