Ομολογία

 

Η ΟΥΝΙΑ ΣΤΗΝ ΕΛΛΑΔΑ (Β)

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου (χημικού)

MEΡΟΣ-Β

Η ουνίτικη εκκλησία των Αθηνών (συνέχεια από το προηγούμενο Α μέρος)

 «Η ουνιτική εκκλησία της Αθήνας είναι η μικρότερη  ανάμεσα στις Ανατολικές Καθολικές Εκκλησίες, (ουνιτικές). Έχει μόνον 3 ενορίες με 6.000 πιστούς από τους οποίους ούτε οι 1.000 είναι Έλληνες και οι υπόλοιποι ουκρανοί και νεοαφιχθέντες μετανάστες «χαλδαίοι» δηλαδή ιρακινοί. Δημιουργήθηκε 1,5 αιώνα πριν εξαιτίας της προσηλυτιστικής επιμονής του πρώτου της Επισκόπου Ιωάννη Μαραγκού, ενός Λατίνου με βυζαντινά άμφια, που ενθρονίστηκε στην Αθήνα το 1875 και δικάστηκε και καθαιρέθηκε από το Βατικανό, (πάπας Πίος ΙΧ) εξαιτίας οικονομικών και σεξουαλικών σκανδάλων με μοναχές μιας αδελφότητας που δημιούργησε ο ίδιος. Η Ορθόδοξη Εκκλησία της Ελλάδος πάντοτε θεωρούσε αυτή την “εμφύτευση” ως μια βαρύτατη εισβολή στην περιοχή ευθύνης της. Είναι αλήθεια ότι τόσο το 1975 με τον πάπα Παύλο τον 6ο όσο και το 2008 με τον Βενέδικτο 16ο ζητήθηκε πιεστικά από την Αγία Έδρα η αποφυγή της εκλογής Ρωμαιοκαθολικού Επισκόπου σε ελληνικό έδαφος για μια τόσο μικρή κοινότητα. Εις μάτην! Το 1975 η παπική επιτροπή για την ενότητα των χριστιανών με πρόεδρο τότε τον καρδινάλιο Johannes Willebrands και γραμματέα τον αρχιεπίσκοπο Pierre Duprey, είχε επισήμως διαβεβαιώσει την Ιερά Σύνοδο της Εκκλησίας της Ελλάδος ότι μετά τον θάνατο του επισκόπου δεν θα υπήρχε διαδοχή με άλλον επίσκοπο αλλά μόνον με έναν τοποτηρητή. Και όμως με μία αιφνιδιαστική κίνηση του υπεύθυνου παπικού συμβουλίου, πείσθηκε ο πάπας Παύλος ο 6ος να ενδώσει και να ενθρονίσει διάδοχο τον επίσκοπο Ανάργυρο Πρίντεζη. Η Εκκλησία της Ελλάδος αντέδρασε σκληρά και μάλιστα γραπτώς στην εκλογή του, που κριτικαρίστηκε από τον τότε Οικουμενικό Πατριάρχη Δημήτριο. Αλλά και το 2008 έγινε το ίδιο. Πάλι η Ρώμη ενθρόνισε στην Αθήνα έναν άλλο επίσκοπο τον έλληνα Δημήτριο Σαλάχα…!

Από τον Πάπα Jorge Mario Bergoglio η ελληνική Ορθόδοξη Εκκλησία περίμενε μια μη επισκοπική διαδοχή του κ. Σαλάχα, που παραιτήθηκε λόγω ηλικίας εφόσον υπερέβη τα 75 χρόνια. Αλλά και πάλι θα απογοητευτεί διπλά διότι ο διάδοχος είναι όχι μόνον Επίσκοπος αλλά δεν είναι καν Έλληνας»!

Η  παπική επιτροπή για τις ανατολικές εκκλησίες, (ουνιτικές) μη έχοντας από την καθολική εξαρχία της Αθήνας κανέναν εκλόγιμο υποψήφιο από τους 6 κληρικούς, προχώρησε υπό την προεδρία του Καρδιναλίου Leonardo Sandri στην εξεύρεση διαδόχου από το εξωτερικό. Με μεγάλη αδιακρισία και ασέβεια απέναντι στην Ορθόδοξη Εκκλησία προχώρησε στην επιλογή του Ισπανού Βενεδικτίνου Moναχού, Manuel Nin, για ακόμη μια φορά λοιπόν ενός Λατίνου με βυζαντινά άμφια που είναι ο Διευθυντής του Ποντιφικικού Ελληνικού Κολλεγίου, (Pontificio Collegio Greco), στη Ρώμη δηλαδή του «μισητού» στα μάτια των ελλήνων, ιδρύματος που δημιουργήθηκε το 1577 για να ετοιμάσει τους Ρ/Κ μισσιονάριους προκειμένου να εισβάλουν στην Ελλάδα και να προσηλυτίσουν τους ορθοδόξους. Η αξία του πατρός Manuel Nin, ως θεολόγου, λειτουργιολόγου και σπεσιαλίστα στην χριστιανική Ανατολή έχει αναγνωριστεί και μαρτυρείται από τις συχνότατες παρεμβάσεις του στην καθημερινή εφημερίδα του Βατικανού “L’ Osservatore Romano” και από τα βιβλία του». (πηγή: www.romfea.gr)

Πολιτιστικό έργο

Στην Αθήνα (Αχαρνών 236) λειτουργεί εκδοτικός οίκος και ουνίτικο βιβλιοπωλείο με την επωνυμία «Καλός Τύπος». Σκοπός του « Καλού Τύπου» είναι η δια του τύπου συμβολή  στην πνευματική διαπαιδαγώγηση του Ελληνικού Καθολικού κόσμου και εν γένει η διαφώτιση  της  Ελληνικής κοινωνίας επί της δογματικής, ηθικής και κοινωνικής  διδασκαλίας και δράσεως της Καθολικής Εκκλησίας. Προς τούτο άρχισε να εκδίδει περιοδικά, την εφημερίδα «ΚΑΘΟΛΙΚΗ»,  βιβλία  νέα ή  σε μετάφραση, καθώς και πάσης φύσεως έντυπα  που συντελούν στον  επιδιωκόμενο σκοπό του. Βασικός εμψυχωτής, οργανωτής, συγγραφέας και πρώτος διευθυντής αυτού του Γραφείου ήταν ο π. Υάκινθος Γαδ, ο οποίος διαδέχθηκε τον Επίσκοπο Γεώργιο Χαλαβαζή.

Η ουνίτικη ενορία Πέτρου και Παύλου στα Γιανιτσά

Λόγοι εγκαθίδρυσης της Ουνίας στα Γιαννιτσά

Έχοντας ως αφετηρία τα παραπάνω στοιχεία για την εμφάνιση της Ουνίας στα Γιαννιτσά θεωρούμε πως οι λόγοι παρουσίας και ίδρυσης αυτή είναι οι ακόλουθοι:

Τον 19ο αιώνα η οθωμανική κυβέρνηση προβαίνει σε μεταρρυθμίσεις (Τανζιμάτ) και εκδίδει μεταρρυθμιστικά διατάγματα, όπως εκείνο του Χάτι-Σερίφ του Γκιουλχανέ το 1839 και το Χάτι-Χουμαγιούν το 1856, με τα οποία παρέχει κάποιες πολιτικές αλλά κυρίως θρησκευτικές ελευθερίες στους μη Οθωμανούς υπηκόους της. Όλα αυτά γίνονται υπό την πίεση των Μεγάλων Δυνάμεων, της Αγγλίας, Γαλλίας και Ρωσίας ενώ η ίδια η Πύλη στοχεύει στην ανάσχεση της ρωσικής πολιτικής και στη διατήρηση της εδαφικής της ακεραιότητας.

 Η κατάσταση αυτή δημιουργεί ευνοϊκές συνθήκες να αναπτυχθούν εθνικές και θρησκευτικές προπαγάνδες όπως η βουλγαρική, η ρουμανική, η σερβική, η ρωμαιοκαθολική και η προτεσταντική. Στα Γιαννιτσά έδρασαν η βουλγαρική και η ουνιτική προπαγάνδα με ανθελληνικό και αντιπατριαρχικό χαρακτήρα έως την απελευθέρωση της πόλης το 1912.  Πολλές φορές οι δύο προαναφερθείσες προπαγάνδες συνεργάστηκαν και συμπορεύτηκαν, ενώ στόχευαν κυρίως στους σλαβόφωνους κατοίκους τους οποίους θεωρούσαν ως Βούλγαρους. Τις παραπάνω ευνοϊκές συνθήκες φαίνεται να εκμεταλλεύονται οι Λαζαριστές της Θεσσαλονίκης και, περί το 1862, η ρωμαιοκαθολική προπαγάνδα καταφέρνει να διεισδύσει με το πρόσχημα της προστασίας από τις αυθαιρεσίες των οθωμανικών αρχών. Η παροχή ιδιαίτερων προνομίων όπως φορολογικές ελαφρύνσεις, λειτουργούν προσηλυτιστικά προς τους ντόπιους κατοίκους. Ο ντόπιος ιερέας παπά-Δήμος είναι το πρόσωπο που θα εισάγει την Ουνία στα Γιαννιτσά.

Ως έναν άλλο λόγο θα μπορούσαμε να θεωρήσουμε την ιδιαιτέρως επιβαρυντική, για τους χριστιανικούς πληθυσμούς καταβολή του μητροπολιτικού φόρου (δεσποτικά), για τη συγκέντρωση του προσδιορισμένου ετήσιου μισθού των μητροπολιτών του Πατριαρχείου. Ο φόρος αυτός που πολλές φορές προκαλούσε ποικίλες αυθαιρεσίες και καταχρήσεις οδηγώντας πολλούς σλαβόφωνους να εγκαταλείπουν το Πατριαρχείο  και να προσέρχονται στη βουλγαρική Εξαρχία για να γλιτώνουν το μητροπολιτικό χαράτσι, ενώ άλλοι να προσέρχονται στην Ουνία. Πάντως και στην περίπτωση των Γιαννιτσών φαίνεται πως ο παπά-Δήμος και ο γαμπρός του Μόκρεβ εκμεταλλεύτηκαν τη δυσαρέσκεια προς το μητροπολίτη Νικόδημο κατηγορώντας τον ότι τους έπαιρνε ανελέητα χρήματα για ιεροπραξίες, βαπτίσεις, γάμους, κηδείες, αγιασμούς κ.λ.π.

Πέρα από τους Λαζαριστές μεγάλη στήριξη, πολιτική αλλά και οικονομική, στους ουνίτες έδωσαν τα προξενεία των ρωμαιοκαθολικών χωρών, της Γαλλίας και Αυστρίας σε Θεσσαλονίκη και Κωνσταντινούπολη (όπως στην περίπτωση απελευθέρωσης του Λαζαριστή Ιωσήφ Αλοάτι). Χρηματική ενίσχυση και καθοδήγηση θα υπάρξει και από την Congregation de Propaganda Fide αλλά και από καθολικές οργανώσεις της Δύσης, οι οποίες μάλιστα βοήθησαν να χτιστεί ο ουντικός ναός του Αγίου Πέτρου στα Γιαννιτσά.

Ωστόσο, της έλλειψης μορφωμένου και πνευματικά καλλιεργημένου ντόπιου κλήρου φαίνεται να θεωρούν ως αίτιο μη εξάπλωσης του ουνίτικου κινήματος στη Μακεδονία και οι ουνίτες. Μάλιστα τονίζουν πως το κίνημα ήταν για μεγάλο διάστημα ακέφαλο πολιτικά και εκκλησιαστικά ενώ παράλληλα με αυτό το αίτιο, λειτούργησε αρνητικά η αδυναμία ανέγερσης ναών στα μεταστραμμένα χωριά. Μόνο τα Γιαννιτσά και τα Κύμινα κατόρθωσαν να ανεγείρουν δικό τους ναό. Η ουνιτική κοινότητα στα Γιαννιτσά θα παραμείνει σχεδόν πάντα στην ιστορία μικρή και ισχνή. Το ρωμαιοκαθολικό – ουνίτικο δόγμα και βίωμα ήταν και είναι ξένο προς τις εθνικές και θρησκευτικές παραδόσεις των Γενιτσών και της περιοχής έχοντας περισσότερο ευκαιριακό και περιστασιακό χαρακτήρα. Σήμερα, διαχρονικός μάρτυρας της ουνίτικης παρουσίας ουσιαστικά αποτελεί μόνο ο ναός αφού το ποίμνιο παραμένει εξαιρετικά μικρό.

( πηγές: Κ. Βακαλόπουλος, Το Μακεδονικό ζήτημα, σ. 33-Γ. Τουσίμης, «Συμπληρωματικές πληροφορίες για την πρωτοουνία των Γενιτσών», Φίλιππος (1999)

 Η κατάσταση της Ουνίτικης κοινότητας στα Γιαννιτσά σήμερα

Τα τελευταία οκτώ χρόνια, από το 2007, εφημέριος στον ναό Αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου είναι άγαμος κληρικός, ρωμαιοκαθολικός στο θρήσκευμα και η χειροτονία του ως ουνίτη ιερέα, έγινε στη Ρώμη. Τα ορθόδοξα άμφια τα φορά μόνο όταν λειτουργεί στην εκκλησία αφού θεωρεί τον εαυτό του «ανατολίτη», ενώ έξω απ’αυτήν φοράει το ενδεικτικό κολάρο του ιερέα. Το εκκλησίασμα των ουνιτών σύμφωνα πάντα με τις δικές του εκτιμήσεις δε ξεπερνάει τους εκατό πιστούς. Ο ίδιος ανέφερε, με κάποιο παράπονο, πως όλα αυτά τα χρόνια που είναι ιερέας στην ανατολικού τύπου ελληνόρυθμη καθολική εκκλησία στα Γιαννιτσά, δεν τέλεσε καμία βάπτιση και κανένα γάμο και αυτό γιατί, όπως ο ίδιος πιστεύει, στους μικτούς γάμους ορθοδόξων και ουνιτών υπερισχύει η επιλογή να τελέσουν γάμο με ένα καθαρά ορθόδοξο τελετουργικό. Στα λίγα παιδιά των ουνιτών στα Γιαννιτσά κατηχητικό κάνουν κάθε Κυριακή απόγευμα ρωμαιοκαθολικοί που έρχονται από τη Θεσσαλονίκη. Οι σχέσεις ουνιτών ορθοδόξων είναι πολύ καλές χωρίς να υπάρχουν προστριβές ή γεγονότα που να θυμίζουν σε κάτι το παρελθόν.

Συνεχίζεται…..