Ομολογία

 

Το Συναξάρι του Οσίου Πλάτωνα ελέγχει τη σημερινή χαυνότητα.

Άρθρο της Ελένης Παπασταματάκη

Σε λίγο θα άρχιζαν οι μεγάλοι αγώνες υπέρ της Ορθοδοξίας. Νέα παλαίσματα, νέα μαρτύρια και εξορίες, καθώς στο θρόνο της Βασιλεύουσας ανήλθε ο θηριώνυμος Εικονομάχος βασιλιάς Λέοντας Ε΄ ο Αρμένιος…

Έναν Άγιο γνωστό για την αυστηρότητα του βίου του αλλά και το Ορθόδοξο φρόνημα, εορτάζει η Εκκλησία μας στις 4 του μηνός Απριλίου, τον Όσιο Πλάτωνα! Γεννήθηκε στην Κωνσταντινούπολη το 732 από ευσεβείς γονείς.

Αυτόν τον μεγάλο Όσιο τον έχουμε γνωρίσει και από τον βίο του Αγίου Θεόδωρου Στουδίτη, καθώς υπήρξε ο γέροντάς του και ο πατέρας του ο πνευματικός, ενώ ήταν και θείος του ως αδερφός της μητέρας του.

Η πλούσια καταγωγή του Αγίου Πλάτωνα, του πρόσφερε και ανάλογη μόρφωση που σε συνδυασμό με τη φιλομάθειά του, σύντομα τον οδήγησαν να γίνει νοτάριος βασιλικός, γραμματέας δηλαδή του βασιλιά.

Τι και αν είχε πλούτη, μόρφωση, αξιώματα και θέση στην κοινωνία, τίποτα από αυτά δεν του έσβησε τη φλόγα στην καρδιά. Σκύβαλα τα θεωρούσε όλα και μόνη του επιθυμία ήταν να ντυθεί το ράσο το καλογερικό αφιερώνοντας τη ζωή του στον Γλυκύτατο Ιησού.

Μεγαλύτερη όμως επιθυμία είχε να διαφυλάξει μέσα στην καρδιά του ατόφια την Ορθοδοξία και να μην τη μολύνει από τη βρωμερή αίρεση της Εικονομαχίας η οποία είχε απλωθεί στα βασιλικά ανάκτορα και στη Βασιλεύουσα. Η Πίστη υπερίσχυσε στην καρδιά του Οσίου Πλάτωνα και όχι οι κοσμικές τιμές και δόξες τις οποίες είχε έως τότε.

Είδαμε άραγε Ιεράρχες σήμερα να πράττουν τα ανάλογα; Να παραιτούνται από τη θέση τους, να βγάζουν τα πολυτελή τους άμφια και να φεύγουν μακριά από όπου στέκεται η προδοσία της Ορθοδοξίας;

Ο Όσιος Πλάτων όμως, αυτό έπραξε. Βρέθηκε στο βουνό Όλυμπο της Βιθυνίας όπου εκεί έλαβε το Αγγελικό Σχήμα στη Μονή των Συμβόλων. Μετά την κοίμηση του Ηγουμένου, οι Πατέρες της Μονής αυτόν ψήφισαν για Ηγούμενο τους.

Η ενάρετη ζωή και η άσκηση του συμπορεύτηκαν με τον Ομολογιακό αγώνα του, κάτι που οι των ημερών μας Ηγούμενοι και Γεροντάδες δεν εννοούν να το εφαρμόσουν. Γιατί οπωσδήποτε το κατανοούν, αλλά επιλέγουν το άκοπο, το χαροποιό, ξεχνώντας ότι πρωτίστως η Ορθοδοξία είναι Μαρτυρία και Μαρτύριο!

Η απαρασάλευτη τήρηση των δογμάτων της Πίστης μας από τον Όσιο Πλάτωνα και η απόλυτη υπακοή του σε όσα οι Άγιοι Πατέρες παρέδωσαν περί της προσκύνησης των Αγίων Εικόνων, ήταν η αιτία να οργιστεί μαζί του ο θηριώνυμος Εικονομάχος βασιλιάς Κωνσταντίνος Ε΄ο Κοπρώνυμος και να εξαπολύσει εναντίον του διωγμού.

Συνέλαβε έτσι τον Όσιο και τον έστειλε σε εξορία μαζί και με άλλους Πατέρες από τη Μονή, που παρέμειναν εξόριστοι μέχρι του θανάτου του βασιλιά, το 775. Όταν στη συνέχεια ανέβηκε στο θρόνο ο γιος του Λέοντας Δ΄ ο Χαζάρος (775-780), επανέφερε όλους τους εξόριστους Πατέρες, χάριν στη μεσολάβηση της γυναίκας του Βασίλισσας Ειρήνης. Ο Όσιος Πλάτων ήταν από τους πρώτους που επανέφερε από την εξορία η Βασίλισσα και μάλιστα τον έκανε και σύμβουλό της στις υποθέσεις του κράτους και της Εκκλησίας.

Η επιστροφή του Πλάτωνα στην Κωνσταντινούπολη έδωσε χαρά σε πολλούς χριστιανούς αλλά περισσότερο στον ανιψιό του τον Θεόδωρο, του οποίου η καρδιά ήδη φλεγόταν από θείο έρωτα. Προσκολλήθηκε λοιπόν στον θείο του γνωρίζοντας ότι από αυτόν θα λάβει την πνευματική τροφή και κατά Θεόν καθοδήγηση και εισήλθε χαίρων στη ζωή την καλογερική, σε ηλικία 21 ετών.

Έμελλε αυτοί οι δύο θεοφόροι άντρες, γέροντας και πνευματικοπαίδι, ο Πλάτωνας και ο Θεόδωρος να αποτελέσουν την εμπροσθοφυλακή των ιερών αγώνων στα χρόνια που έζησαν. Γι’ αυτό και η ζωή τους πέρασε μέσα από μαρτύρια και εξορίες. Και όσο συμπορεύονταν αγωνιζόμενοι τον καλόν αγώνα, τόσο μεγάλωνε και η μεταξύ τους αγάπη, καθώς η Όντως Αγάπη τους πλούτιζε συνεχώς!

Η αγιότητα του Πλάτωνα και η γεμάτη ζήλο καρδιά του, ήταν η αιτία όλα τα μέλη της οικογένειας της αδερφής του Θεοκτίστης να εισέλθουν στον Μοναχισμό, αφήνοντας πίσω τους πλούτη και τιμές του κοσμικού βίου. Οι γυναίκες της οικογένειας πορεύτηκαν σε γυναικεία Μοναστήρια, ενώ ο Όσιος Πλάτων με τον γαμπρό του Φωτεινό, τους ανιψιούς του Θεόδωρο και Ιωσήφ (τον μετέπειτα Αρχιεπίσκοπο Θεσσαλονίκης) και μερικούς ακόμα συγγενείς τους, εγκαταστάθηκαν σε ένα ιδιόκτητο κτήμα όπου έκτισαν Μονή, τη Μονή του Σακκουδίωνος. Ο τόπος ήταν ο πλέον κατάλληλος για την ασκητική ζωή που επιθυμούσαν, καθώς βρισκόταν σε κατάφυτη περιοχή με δύσκολη πρόσβαση η οποία ήταν δυνατή μόνο σε όσους τη γνώριζαν. Και εδώ θα πρέπει να σταθούμε.

Γιατί μέσα σε αυτόν τον ευλογημένο τόπο θα μπορούσαν οι Άγιοι να πορευτούν εν προσευχή και νηστεία όλη τους τη ζωή, να απολαμβάνουν πνευματικά και να ζουν ήσυχα τη μοναχική τους ζωή. Είναι όμως αυτή η Ορθοδοξία μας; 

Σε αντίθεση με τους σημερινούς Ηγουμένους και μοναχούς που συνεχίζουν να παραμένουν εντός των τειχών της Μονής “απολαμβάνοντας” αγρυπνίες, διακονήματα και μυστηριακή ζωή τη στιγμή που έχει εισέλθει ο διάβολος με τα όργανά του και έχουν βάλει φωτιά στην Ορθοδοξία μας και την πολεμούν παντοιοτρόπως, ο Όσιος Πλάτων με τους μοναχούς του εξήλθαν εκ της ασφάλειας, προς υπεράσπιση της Πίστεως! Έτσι αγιάζουν οι ψυχές!

Αυτή άλλωστε δεν είναι και εντολή Κυρίου; εἶπε Κύριος τῷ ῞Αβραμ· ἔξελθε ἐκ τῆς γῆς σου καί ἐκ τῆς συγγενείας σου καί ἐκ τοῦ οἴκου τοῦ πατρός σου καί δεῦρο εἰς τήν γῆν, ἣν ἄν σοι δείξω· (Γεν. 12,1).

Όταν συνήλθε η Ζ΄ Οικουμενική Σύνοδος το 787, για την αποκατάσταση της προσκύνησης των Αγίων Εικόνων, ο Όσιος Πλάτων υπέγραψε τα πρακτικά της. «Πλάτων Ηγούμενος και Αρχιμανδρίτης Σακκουδεών».

Στα επόμενα χρόνια και αφού ο ίδιος ασθένησε, ανέθεσε την Ηγουμενία στο πνευματικό του τέκνο και ανιψιό, Θεόδωρο, το έτος 795.

Η ησυχία κράτησε πολύ λίγο, αφού ξέσπασε το μοιχιακό ζήτημα λόγω του παράνομου γάμου του βασιλιά Κωνσταντίνου Στ΄ με τη Θεοδότη, η οποία ήταν και ανιψιά του. Όμως ούτε η συγγένεια, ούτε η δύναμη του βασιλιά ήταν ικανές να κάμψουν την Ορθόδοξη συνείδηση του Πλάτωνα, ο οποίος μαζί με τον Θεόδωρο έλεγξαν το παράνομο ζεύγος και αφόρισαν τους παρανομίσαντες.

Γνώριζαν πολύ καλά τι έκαναν. Γνώριζαν ότι θα τους διέλυαν το μοναστήρι τους και θα έχαναν όσα η ησυχαστική ζωή στη Μονή Σακκουδίωνος τους πρόσφερε. Όμως οι ζηλωτές και εραστές του Θείου Κάλλους έπραξαν κατά Θεόν!

Ο Πλάτων και ο Θεόδωρος είχαν ως τιμωρία να βασανιστούν. Όλοι οι άλλοι μοναχοί του Σακκουδίωνος να μαστιγωθούν και τέλος να εξοριστούν. Τον Θεόδωρο τον έστειλαν στη Θεσσαλονίκη, ενώ τον Πλάτωνα τον κράτησαν στην Κωνσταντινούπολη.

Αξίζει σε αυτό το σημείο να γευτούμε λίγο από τη γλύκα των λόγων του Αγίου Θεοδώρου του Στουδίτου μέσα από τις επιστολές που έστειλε από τον τόπο της εξορίας του, τη Θεσσαλονίκη, προς τον πολυαγαπημένο του γέροντα, τον Όσιο Πλάτωνα, ενώ εκείνος τελούσε υπό περιορισμό σε κελί της εκκλησίας του Αρχαγγέλου Μιχαήλ κοντά στο παλάτι κατόπιν βασιλικής διαταγής.

«Τί σοι, ὦ πάτερ γλυκύτατε ἡμῶν, προσφεγξόμεθα, οί ἀπορφανισθέντες διά θεόν ἀπό τῶν σῶν ἁγίων σπλάχνων; Ποῖον δέ προσηνές ἤ περιχαρές λέξομεν; …»

Ενώ στην δεύτερη επιστολή του έγραφε «τί οὖν λοιπόν εἴπω πρόσφορον καί εὐαπόδεκτον τῇ σῇ ἁγίᾳ ψυχῇ, πάτερ μου γλυκεῖε; τίς με διέστησεν ἀπό τοῦ σοῦ ἀειποθοῦς προσώπου, τῆς ἡδυλαλοῦς συντυχίας, τῆς σωτηριοποιοῦ ὁδηγίας; σύ μου τό φῶς, ὁ ἀειφανής λύχνος τῶν ἐν ψυχῇ σκοτεινῶν λογισμῶν, ῥάβδος ὑποστηρίζων μου τό ἄτονον τῆς καρδίας, ἀθυμίας μεταβολή, προθυμίας ἀλοιφή, εὐαγγέλιον, χαρά, ἑορτή, εὐδοξία. ἄνευ σοῦ καί ὁ ἥλιός μοι κατηφής. ἐγώ τόν ἀέρα βλέπειν οὐκ ἤθελον ἤ τόν σόν προσβλέπειν χαρακτῆρα…».

Δεν πέρασε πολύς καιρός και το επόμενο έτος η βασίλισσα Ειρήνη απελευθέρωσε τους Πατέρες και επανήλθαν στην Μονή τους. Όμως εξαιτίας των βαρβαρικών επιδρομών αναγκάστηκαν να εγκαταλείψουν το Μοναστήρι και να επιστρέψει ο Όσιος Πλάτωνας μαζί με όλο το ποίμνιό του στην Κωνσταντινούπολη. Εγκαταστάθηκαν τότε κατά το έτος 798 στην ερειπωμένη τότε Μονή του Στουδίου.

Ηγούμενος έγινε ο Θεόδωρος, ο οποίος όμως υποτασσόταν ολόψυχα στον Όσιο Πλάτωνα, τον κατά Πνεύμα Πατέρα του. Η δόξα και η φήμη της Μονής Στουδίου κατά μεγάλο μέρος οφείλονταν στην άσκηση και τις αρετές του Οσίου Πλάτωνα.

Η συνέχεια των αγώνων του Οσίου Πλάτωνα είναι η εξορία του στην Πριγκηπόννησον, διότι αντέδρασε στην ανάδειξη του Πατριάρχη Νικηφόρου από τις τάξεις των λαϊκών στο θρόνο της Κωνσταντινούπολης. Κάτι τέτοιο ήταν αντικανονικό. Τότε ο αυτοκράτορας Νικηφόρος Α΄ τον εξόρισε. Ο επόμενος αυτοκράτορας Μιχαήλ Ραγκαβές επανέφερε τον Όσιο Πλάτωνα και τους μαθητές του Θεόδωρο και Ιωσήφ από την εξορία.

Σε λίγο θα άρχιζαν οι μεγάλοι αγώνες υπέρ της Ορθοδοξίας. Νέα παλαίσματα, νέα μαρτύρια και εξορίες, καθώς στο θρόνο της Βασιλεύουσας ανήλθε ο θηριώνυμος Εικονομάχος βασιλιάς Λέοντας Ε΄ ο Αρμένιος. Οι αγωνιστές Πατέρες, ο Όσιος Πλάτωνας με τους ανιψιούς του Θεόδωρο και Ιωσήφ πολέμησαν με όλες τους τις δυνάμεις αυτήν τη βλάσφημη αίρεση της Εικονομαχίας. Γι’ αυτό υπέστησαν πολλά δεινά και εξορίες. Μέχρι τέλους της ζωής του ο Όσιος Πλάτωνας αγωνιζόταν για να επικρατήσει η ακριβής Πίστη και όσα οι Πατέρες εδογμάτισαν περί των σεπτών Αγίων Εικόνων. Και έτσι, ο μεγάλος αυτός Άγιος, ο ανυποχώρητος υπερασπιστής των δογμάτων της Πίστης μας, απήλθε αγωνιζόμενος προς Κύριον στις 4 του μηνός Απριλίου κατά το έτος 814.
Τις πρεσβείες του να έχουμε! Αμήν!