Ομολογία

 

Μεταμοσχεύσεις και δωρεά οργάνων. Τί προβλέπεται στο νέο νομικό πλαίσιο 

Άρθρο της Πασχαλίδου Μαρίας

Μια θεώρηση του άρθρου υπό το πρίσμα του Συντάγματος και των ατομικών ελευθεριών…

 Το υπουργείο υγείας θέτει σε διαβούλευση νέο νομοσχέδιο με εύηχο τίτλο: «Εκσυγχρονισμός του δικαίου για την δωρεά οργάνων και μεταμόσχευση».

Στόχος του νομοσχεδίου είναι η επικαιροποίηση του πλαισίου μεταμοσχεύσεων, η διασφάλιση των δικαιωμάτων των ασθενών, η κατοχύρωση της συναίνεσης κατόπιν ενημέρωσης. Θεσπίζονται, επίσης, οι γενικές αρχές, οι όροι και οι προϋποθέσεις για την δωρεά από άνθρωπο, ζώντα ή αποβιώσαντα, και η χρήση οργάνων, ιστών και κυττάρων, με σκοπό την μεταμόσχευση ή άλλη θεραπευτική ή επιτρεπτή χρήση, έτσι ώστε να επιτευχθεί η αύξηση και ενίσχυση των μεταμοσχεύσεων προς όφελος των συνανθρώπων μας που τις έχουν ανάγκη.

Το εν λόγω νομοσχέδιο, σύμφωνα με το δημοσιευμένο άρθρο, αναπτύσσεται σε εννέα επίμαχα σημεία, που αναφέρονται σε: 

1. τυπικές αναβαθμίσεις επιτροπών, για ΖΩΝΤΑ ΔΟΤΗ –η επισήμανση αυτή είναι κομβικής σημασίας-, 
2. υποχρεωτική ιατρική παρακολούθηση των δωρητών, 
3. αφαίρεση των οργάνων από τον δότη σε περίπτωση που δεν υπάρχει εκφρασμένη αντίθετη γνώμη ή δεν υπάρχουν συγγενείς, 
4. προτεραιότητα στις μεταμοσχευτικές επεμβάσεις 
5. επικαιροποίηση όλων των σχετικών πρωτοκόλλων. 
6. αναβάθμιση του ρόλου του Εθνικού Οργανισμού Μεταμοσχεύσεων στον οποίο δίδονται αυξημένες και ενισχυμένες αρμοδιότητες, 
7. εφαρμογή συστήματος αξιολόγησης των κέντρων μεταμόσχευσης, 
8. θέσπιση Δικτύου Δωρεάς και Μεταμόσχευσης Οργάνων 
9. δημιουργία ενός Ενιαίου Πληροφοριακού Συστήματος Μεταμοσχεύσεων (ΠΣΜ) που ενσωματώνει όλες τις πληροφορίες που σχετίζονται με τη δωρεά, την αντιστοίχιση και την κατανομή οργάνων, τη μεταμόσχευση και τη μακροπρόθεσμη μετα – μεταμοσχευτική παρακολούθηση.

Αυτά λοιπόν τα εννέα βασικά σημεία του νομοσχεδίου αξίζει να προσέξει κάθε πολίτης. Εννέα σημεία τα οποία κινούνται και ακροβατούν επικίνδυνα μεταξύ νομιμοφάνειας, η οποία αγγίζει απλώς την  τυπική νομιμότητα -εφόσον ντύνεται με το ένδυμα του νόμου- και ενδεχόμενης παραβίασης των Συνταγματικών ατομικών ελευθεριών. Ατομικών ελευθεριών που το ιδιαίτερο χαρακτηριστικό τους γνώρισμα είναι αυτή ακριβώς η εξασφάλιση ενός πεδίου ελεύθερης ύπαρξης και δράσης του ατόμου από αυθαίρετες επεμβάσεις της κρατικής εξουσίας.  

Στο Σύνταγμα καθιερώνεται η αξία του ανθρώπου, ο άνθρωπος ως έλλογο και συνειδητό όν, ως πρόσωπο. Είναι αρχή θεμελιώδης που διατρέχει ολόκληρο το Σύνταγμα και αποτελεί εργαλείο ερμηνείας των διατάξεών του. Το περιεχόμενο της αρχής έγκειται κυρίως στην απαίτηση να μην υποβιβάζεται ο άνθρωπος σε αντικείμενο, σε μέσο δηλ. επίτευξης οποιωνδήποτε σκοπών. 

Το δικαίωμα της ζωής είναι εγγενές στον άνθρωπο και κατοχυρώνεται όχι μόνο στο Σύνταγμα αλλά και σε διεθνή νομικά κείμενα (Οικουμενική Διακήρυξη των δικαιωμάτων του ανθρώπου, Διεθνές Σύμφωνο του ΟΗΕ περί ατομικών και πολιτικών δικαιωμάτων, Ευρωπαϊκή σύμβαση των δικαιωμάτων του ανθρώπου). Το έννομο αγαθό που προστατεύεται από το Σύνταγμα είναι η ανθρώπινη ζωή, της οποίας το ακριβές σημείο έναρξης και λήξης δημιουργεί ζητήματα. Η προστασία είναι απόλυτη και απαγορεύει οποιαδήποτε μορφή κρατικής  ευγονικής,  πολιτικής ή ευθανασίας. 

Πώς θα οριστεί όμως το ακριβές σημείο έναρξης και λήξης της ανθρώπινης ζωής; Η ιατρική επιστήμη αναζητά συνεχώς την επίγεια αθανασία, προκαλώντας ακόμη και την ανθρώπινη φύση, θεωρώντας ότι ο θάνατος σηματοδοτεί μόνο το τέλος της βιολογικής ζωής του ανθρώπου, ξεχνώντας ότι αποτελεί και την έναρξη της ζωής κοντά στο Θεό. Η επίτευξη της επίγειας αθανασίας είναι αντίθετη με την θεώρηση της Ορθοδοξίας, διότι δεν εναρμονίζεται με την προσδοκία της αιωνιότητας και την πίστη στη δια του ΧΡΙΣΤΟΥ νίκη του θανάτου, η οποία δίνει στο δραματικό γεγονός του θανάτου θετική προοπτική.  

Για την ιατρική ο θάνατος του ανθρώπου ταυτίζεται με τον εγκεφαλικό θάνατο, ενώ για τον Χριστιανισμό είναι ο χωρισμός της ψυχής από το σώμα. Επομένως ο εγκεφαλικός θάνατος αποκτά διαφορετική ερμηνεία και για τα δύο μέρη. Για την Εκκλησία η τυχόν νέκρωση του εγκεφάλου δεν σημαίνει τον θάνατο, τον χωρισμό της ψυχής από το σώμα, αλλά την παύση της ενεργοποίησης του εγκεφάλου. Για την ιατρική η νέκρωση του εγκεφάλου ταυτίζεται με τη νέκρωση των ψυχικών ενεργειών και επομένως με την οριστική απώλεια της συνειδήσεως. Η βάση είναι λοιπόν η ψυχή, που για την Εκκλησία είναι απαραίτητο συστατικό της ανθρώπινης ύπαρξης και για την ιατρική απλώς μια ενέργεια. Ο θάνατος παραμένει ένα μυστήριο και κανείς δεν μπορεί να πει με σιγουριά ότι συμπίπτει με τον εγκεφαλικό θάνατο. 

Μήπως θα πρέπει ο νομοθέτης να προβληματιστεί σοβαρά με την οπτική της ιατρικής, διότι τα επιτεύγματά της εγκλωβίζουν τον άνθρωπο στην ουμανιστική ανθρωπολογία, στα όρια της κτιστότητας και της θνητότητας; Μήπως τελικά ο άνθρωπος θα βαδίσει σε σκοτεινούς δρόμους, όπου ο Θεός εκτοπίζεται και εμφανίζεται η μηχανιστική ανθρωπολογία, όπου ο άνθρωπος αντιμετωπίζεται από την ιατρική επιστήμη ως μηχανή; Διότι το ενδιαφέρον επικεντρώνεται στην σωματική του κατάσταση και ο βιολογικός θάνατος αποτελεί μια πρόκληση παράτασης ζωής. Μιας ζωής που αναπαράγει την θνητότητα χωρίς πνευματικότητα, χωρίς βίωμα ΧΡΙΣΤΟΥ. 

Κι αν τελικά ο νομοθέτης, όπως ισχυρίζεται, θέτει τις προϋποθέσεις και τους όρους μεταμόσχευσης με ακρίβεια, προκύπτει αβίαστα μια επιτακτική ερώτηση που πρέπει να τεθεί στους νομοθετούντες. Ποιος ο ρόλος ύπαρξης επιτροπής ΖΩΝΤΑ ΔΟΤΗ; Και αφού μιλούμε για ΖΩΝΤΑ ΔΟΤΗ, μήπως αυτή η πολυδιαφημισμένη πράξη είναι στην ουσία ένας φόνος, αφού για να είναι χρήσιμα τα όργανα που θα αφαιρεθούν πρέπει ο δότης να είναι ζωντανός!!! Μήπως τελικά για να χρησιμοποιηθούν πρέπει ο δότης να είναι εν ζωή; Και για τον λόγο αυτό του χορηγούν ολική νάρκωση, για να υπάρχει η βεβαιότητα ότι δεν θα ξυπνήσει και για να προχωρήσει η αφαίρεση των οργάνων. Ο άνθρωπος όμως είναι ψυχή και σώμα, νους και καρδιά, και κατά συνέπεια δεν γνωρίζουμε ποιες ενέργειες πραγματοποιεί με την αθάνατη ψυχή του, πώς επικοινωνεί και συνομιλεί με τον Δημιουργό του και τι προσπάθειες κάνει για να επαναπροσδιορίσει την σχέση του με τον Θεό.