Διερεύνηση μεθοδευμένων παραπλανητικών απόψεων που αφορούν ανθενωτικούς Αγίους.(Α)

 

Επιμέλεια έρευνας :πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου

Εισαγωγικά.

Αναμφίβολα οι καιροί που διάγουμε είναι καιροί σύγχυσης και πλάνης, μια εποχή-πραγματική Βαβέλ. Ιδιαίτερα στον εκκλησιαστικό χώρο η σύγχυση και οι πλανεμένες απόψεις που κυκλοφορούν σε συνδυασμό με το ακατήχητο του λαού δημιουργούν μια πρωτοφανή κατάσταση.

Eπίσης  ο εισαγόμενος  τρόπος ζωής που έχει επικρατήσει τις τελευταίες δεκαετίες στην Ελλάδα, οδήγησε και οδηγεί ένα μεγάλο κομμάτι του πληθυσμού που δηλώνει «ορθόδοξο», σε μία λεπτή και ασυναίσθητη αποστασία.

Στη σημερινή ελληνική οικογένεια εκλείπουν ακόμη και τα στοιχειώδη θρησκευτικά καθήκοντα, όπως για παράδειγμα η προσευχή στο σπίτι ή η κατήχηση στα παιδιά, πολύ δε περισσότερο εκλείπει η δογματική συνείδηση και η θεολογική παίδευση. Η σύγχυση επομένως που καλλιεργείται στοχευμένα στο νέο-ορθόδοξο πλήρωμα δεν έχει προηγούμενο, με συνέπεια να διαμορφώνεται μια ψευδο-χριστιανική πνευματικότητα.

Η περίφημη ρήση του Κυρίου που εφιστά εγρήγορση και προσοχή διότι πρόκειται να πλανηθούν «ακόμα και οι εκλεκτοί», ακριβώς εδώ βρίσκει τέλεια εφαρμογή, επειδή σήμερα, περισσότερο από ποτέ άλλοτε, η πλάνη είναι διάχυτη και μάλιστα το πιο ανησυχητικό είναι πως «πέτυχε» «να μην ενοχλούνται πολλοί», από τούτη τη διαμορφωθείσα κατάσταση, να «περνά» δηλαδή στη μεγάλη μάζα ως κάτι φυσιολογικό.

Μέσα στο κλίμα αυτό συμπεριλαμβάνεται και η  προπαγανδιστική προσπάθεια που γίνεται τα τελευταία χρόνια, ώστε με αφορμή την επικείμενη ΕΠΙΣΗΜΗ ΕΝΩΣΗ ΜΕ ΤΟΥΣ ΠΑΠΙΚΟΥΣ να δημιουργηθεί ο θρησκευτικός τύπος του ΝΕΟΕΛΛΗΝΑ ΟΥΝΙΤΗ.

Στην προσπάθεια αυτή συμμετέχουν:

Α. Οι Θεολογικές σχολές και λαϊκοί θεολόγοι.

Β.Η Ακαδημία θεολογικών σπουδών Βόλου

Γ. Παπικά ή φιλοπαπικά ιστολόγια και ιστοσελίδες.

Δ. Εκκλησιαστικά πρόσωπα όλων των βαθμίδων της ιερωσύνης.

Στο στόχαστρο αυτής της προπαγανδιστικής πρακτικής   έχουν μπει  οι αναγνωρισμένοι από την Ορθόδοξη Εκκλησία αντιπαπικοί Άγιοι Μάρκος ο Ευγενικός και ο Άγιος Πστριάρχης Γεννάδιος ο Σχολάριος και ο Άγιος Νεκτάριος, ώστε να εμφανιστούν στο σύγχρονο χριστεπώνυμο πλήρωμα ως φιλενωτικοί(!!!!!!!!!).

 Θεωρήσαμε απαραίτητο να δημοσιεύσουμε σχετικά άρθρα προκειμένου να υπάρξει  σωστή ενημέρωση για το τί ακριβώς διδάσκει η Ορθόδοξη Εκκλησία, επειδή οι επιτήδειοι αρθρογράφοι , προβάλλοντας τον τίτλο του θεολόγου, μπορούν να παρασύρουν αρκετούς.

Στα  άρθρα που θα ακολουθήσουν  θα ασχοληθούμε με τα παραπλανητικά γραφόμενα  για τον Άγιο Γεννάδιο τον Σχολάριο και στην συνέχεια με τα γραφόμενα για  τον Άγιο Μάρκο τον Ευγενικό και τον Άγιο Νεκτάριο .Στο ιστολόγιο θα δημοσιεύονται στην ετικέτα «Ενστάσεις».

ΑΓΙΟΣ ΓΕΝΝΑΔΙΟΣ Ο ΣΧΟΛΑΡΙΟΣ

MEΡΟΣ Α-

Απαραίτητα ιστορικά στοιχεία

Με την Άλωση της Κωνσταντινούπολης ήρθε το τέλος της βυζαντινής αυτοκρατορίας και η αρχή της οθωμανικής αυτοκρατορίας. Ο Σουλτάνος πήρε την θέση του βυζαντινού αυτοκράτορα. Πρώτος σουλτάνος αναδείχθηκε ο Μωάμεθ Β ο Πορθητής. Μετά την πολιορκία και τις σφαγές, ο Μωάμεθ θέλησε να επαναφέρει την ζωή στην Πόλη και να προσελκύσει τους Χριστιανούς που είχαν εγκαταλείψει τις εστίες τους για ένα ασφαλέστερο καταφύγιο. Πίστευε ότι ο ιδανικός τρόπος για να τους πείσει να επιστρέψουν στην Κωνσταντινούπολη ήταν να γίνει ανασύσταση της Ορθόδοξης Εκκλησίας υπό την ηγεσία ενός Πατριαρχείου που θα διευθετούσε τις υποθέσεις των χριστιανών.

 Ο Μωάμεθ ο Β’ επέτρεψε την αυτονομία της Εκκλησίας με την προϋπόθεση ότι θα αποδεχόταν την οθωμανική αυτοκρατορία....

Όμως, ο τελευταίος Πατριάρχης πριν από την άλωση της Πόλης ήταν ο Γρηγόριος Μάμμας που είχε διαφύγει στην Ιταλία το 1451. Η θέση του πατριάρχη ήταν κενή. Ωστόσο, ο Μωάμεθ βρήκε τον άνθρωπο που αναζητούσε. Ήταν ο Γεννάδιος Σχολάριος, πολέμιος της  Ένωσης των Εκκλησιών και μεγάλος αντίπαλος του τελευταίου αυτοκράτορα της  βασιλεύουσας, Κωνσταντίνου Παλαιολόγου, ο οποίος έβλεπε την επερχόμενη κατάρρευση και συντάχθηκε με αυτούς που  ήθελαν την ένωση με τη Δυτική εκκλησία (με τον πάπα). αντιθέτως οι ανθενωτικοί, με πολιτικό αρχηγό το Δούκα Νοταρά και θρησκευτικό τον Γενάδιο Σχολάριο πολεμούσαν αυτή την προοπτική. Το μίσος μεταξύ τους ήταν τόσο μεγάλο ώστε οι ανθενωτικοί έλεγαν: «Κρειττότερον βασιλεύσαι εν μέση Πόλει φακιόλιον Τούρκων παρά καλύπτρα λατινικήν»...

Ποιος ήταν ο Γεννάδιος Σχολάριος;

Ο Γεννάδιος Σχολάριος, κατά κόσμον Γεώργιος Κούρτεσης Σχολάριος, προερχόταν από εύπορη οικογένεια της Θεσσαλίας, κάτι που εξηγεί τις γνώσεις και τις σπουδές του. Ασχολήθηκε με τη νομική, τη θεολογία και τη φιλοσοφία. Στις αρχές της δεκαετίας του 1430 ο Σχολάριος αποφάσισε να δημιούργησε τη δική του σχολή στο σπίτι του, γιατί πίστευε ότι η παιδεία που λάμβαναν οι νέοι δεν ήταν επαρκής. Δεν τους έπαιρνε χρήματα. Ήθελε απλώς να τους μεταφέρει τις γνώσεις του. Το 1436 έγινε ο γραμματικός του βυζαντινού αυτοκράτορα Ιωάννη Η΄ Παλαιολόγου. Η Μεγάλη Σύνοδος της Φλωρεντίας- Φερράρας ήταν στα σκαριά και ο αυτοκράτορας χρειαζόταν κάποιον στο πλάι του. Την ίδια εποχή έγινε και “Καθολικός Κριτής των Ρωμαίων”, δηλαδή δικαστής στο ανώτατο δικαστήριο....

Προκειμένου να έχουμε ολοκληρωμένη άποψη για τον Γεννάδιο Σχολάριο  ως εκκλησιαστικού ανδρός δημοσιεύουμε  πρώτα τα στοιχεία που αναφέρονται στην ιστοσελίδα του Οικουμενικού Πατριαρχείου.

«Εις την Σύνοδο της Φεράρας – Φλωρεντίας (1438-1439) ο Σχολάριος έφθασε με καθυστέρηση αρκετών μηνών. Το ερώτημα διά την  εκεί στάση του κατά τας συζητήσεις απησχόλησε εντόνως την επιστημονική έρευνα μέχρι σήμερον. Η επικρατούσα άποψις (και υποστηρίζεται κυρίως από ρωμαιοκαθολικούς κύκλους, διά ευνοήτους λόγους) εμφανίζει τον Σχολάριο ένθερμο υποστηρικτήν της ενώσεως, όπως αύτη μεθοδευόταν από τους Λατίνους, διά την οποία μάλιστα εξεφώνησε και σχετικούς φιλολατινικούς λόγους. Μια άλλη θεωρία, εις την προσπάθειά της να επιλύση τα ανακύπτοντα προβλήματα της προηγουμένης απόψεως, διετύπωσε την εκδοχή της υπάρξεως δύο Σχολαρίων, ενός φιλενωτικού και ενός ανθενωτικού, του μετέπειτα πατριάρχου Κωνσταντινουπόλεως, η οποία όμως σήμερα έχει εγκαταλειφθεί γιατί δεν στηρίζεται εις αντικειμενικά επιχειρήματα.

Τέλος, μια νεωτέρα θεωρία, στηριζόμενη σχεδόν αποκλειστικώς εις τα ίδια τα έργα του, εμφανίζει τον Σχολάριο έντονα ανθενωτικό και εργασθέντα διά την αποτροπή της από τον πάπα και τους «ενωτικούς» Ορθόδοξους μεθοδευομένης ψευδένωσης. Τα προσαγόμενα επιχειρήματα διά την στήριξη της θεωρίας αυτής συνοψίζονται εις τας εξής διαπιστώσεις·

α´. τα αποδιδόμενα στον Σχολάριο έργα φιλολατινικού περιεχομένου (όπως ειδικά οι λόγοι ούς φέρεται να έχει εκφωνήσει κατά τη σύνοδο) είναι νόθα και αποτελούν μεταγενέστερες προσθήκες εις το κύριο σώμα των γνήσιων συγγραμμάτων του·

β´. η ιδιότης του Σχολάριου ως λαικού δεν του επέτρεπε να λάβει ενεργό μέρος εις τας συζητήσεις και πολύ περισσότερο να εκφωνήσει λόγους, εφόσον ο ίδιος ο αυτοκράτορ είχε ρητώς απαγορεύσει τη συμμετοχή λαικών εις την σύνοδο.

γ´. ο ίδιος ο Σχολάριος μαρτυρεί (Άπαντα, II, 258) ότι ήτο ο συντάκτης του λόγου τον οποίο εκφώνησε ο Βησσαρίων στη σύνοδο και αντέκρουσε τις θεωρίες του Λατίνου αρχιεπισκόπου Ρόδου Ανδρέα.

δ´. εξέφρασε ο ίδιος την έντονο δυσφορία του διά την αλλαγή της στάσεως των μετριοπαθών «ενωτικών», οι οποίοι απεδέχθησαν τελικώς τας απαιτήσεις των Λατίνων (Άπαντα III, 110-113), δι᾽ αυτό και προετίμησε να αποχωρήση μετά του αδελφού του αυτοκράτορος Δημήτριου και του φιλοσόφου Γεωργίου Γεμιστού η Πλήθωνος, προ της υπογραφής του τελικού Όρου της ενώσεως.

Μετά την επιστροφή του εις την Κωνσταντινούπολη, ο Σχολάριος δεν εμφανίζεται να παίρνει ενεργό μέρος, τουλάχιστον κατά τα πρώτα έτη από την υπογραφή της ενώσεως, εις τας διαμάχας μεταξύ «ενωτικών» και «ανθενωτικών». Διετήρησε τα αξιώματά του εις τα ανάκτορα, καθώς και την θέσιν του επίσημου θεολόγου, παραδίδοντας τα τακτικά μαθήματά του εκάστη Παρασκευή. Μόλις τω 1444, μετά από προτρεπτική επιστολή του φίλου και διδασκάλου του Μάρκου Ευγενικού, εμφανίζεται εις το προσκήνιο και λαμβάνει ενεργό μέρος εις τον ανθενωτικό αγώνα. Το επόμενο έτος (1445) ωρίζεται ως ο κύριος ομιλητής εις διάσκεψιν, η οποία επραγματοποιήθη εις το παλάτιον του Ξυλαλά τη συμμετοχή λατινικής αντιπροσωπείας υπό του επισκόπου Βορτώνης Βαρθολομαίου Λαπάτσι, διά την ανανέωσι του ενωτικού όρου. Εις τας διεξαχθείσας συζητήσεις ο Σχολάριος κατέρριψε τα επιχειρήματα των Λατίνων και απέκρουσε την λατινική διδασκαλία του filioque. Αι δημόσιαι αυταί συζητήσεις του Σχολάριου, τας οποίες αμέσως μετά συνέθεσε εις ογκώδες σύγγραμμα με τίτλο· Περί της εκπορεύσεως του Αγίου Πνεύματος, αποτελούν την απαρχή της δημοσίου δράσεώς του εναντίον των αποφάσεων της Συνόδου της Φλωρεντίας. Προηγουμένως, ο Μάρκος Ευγενικός, ολίγο προ του θανάτου του, του είχε επίσημως αναθέσει την αρχηγία των ανθενωτικών. Παραλλήλως ο Σχολάριος εξηκολούθησε να προσφέρη τας υπηρεσίας του εις το κράτος και εις τα ανάκτορα. Η ανθενωτική του δραστηριότης δεν φαίνεται να επηρέασε σοβαρώς την εύνοια του αυτοκράτορος Ιωάννη Η´ προς το πρόσωπό του, ούτε και του διαδόχου του (από το 1448) Κωνσταντίνου ΙΑ´ Παλαιολόγου. Παρ᾽ όλα αυτά, το 1450 ο Σχολάριος απεφάσισε να εγκαταλείψη τα κοσμικά αξιώματα και τας απολαυάς τους και να ενδυθεί το μοναχικό σχήμα, εις στιγμή μάλιστα κατά την οποίαν, όπως ο ίδιος μαρτυρεί, αι σχέσεις του τω παλατίω ήσαν άρισται (Άπαντα, IV, 472). Η απόφασίς του αύτη απετέλει εκπλήρωσι παλαιάς του επιθυμίας, αλλά και συμμόρφωσι προς σχετική προτροπή του πνευματικού του πατρός Μάρκου Ευγενικού. Εγκατέλειψε τη Μονή του Παντοκράτορος, όπου διέμενε μετά τον θάνατο των γονέων του, και εισήλθε εις την κοινοβιακή Μονή του Χαρσιανείτου με το όνομα Γεννάδιος.

Από την θέσι αυτή επεδόθη απερίσπαστος εις τον ανθενωτικό του αγώνα, συγγράφοντας αντιλατινικά έργα και καθοδηγώντας τους ομοφρόνους του εις την μη αποδοχή των όρων της Συνόδου της Φλωρεντίας. Σπουδαία δραστηριότης του Γενναδίου κατά την περίοδο αυτή υπήρξε η ανάθεσις εις αυτόν της κατηχήσεως εις την ορθόδοξον διδασκαλία του Άγγλου ιερέος Κωνσταντίνου Πλάτρη, ανεπίσημου απεσταλμένου των Χουσιτών της Πράγας διά την διαπραγμάτευσι της ενώσεως με την Ορθόδοξη Εκκλησία (1451).

Εν τω μεταξύ, τα πολιτικά και εκκλησιαστικά πράγματα εις την Κωνσταντινούπολη είχαν πάρει πολύ άσχημη τροπή. Εμπρός του καθημερινώς αυξανομένου τουρκικού κινδύνου, ο αυτοκράτωρ Κωνσταντίνος εδέχθη, εις μία ύστατον προσπάθεια να εξασφαλίση βοήθεια από την Δύση, την μετά από ενεργείας των μετριοπαθών ανθενωτικών επανάληψι των διαπραγματεύσεων διά την ένωσι των Εκκλησιών. Ο πάπας απέστειλε εν Κωνσταντινουπόλει αντιπροσωπεία με επικεφαλής τον πρώην Ορθόδοξο μητροπολίτη Ρωσίας και νυν καρδινάλιο Ισίδωρο. Εις τας συζητήσεις αίτινες διεξήχθησαν εν παλατίω του Ξυλαλά (Νοέμβριος 1452), προσεκλήθη και έλαβε μέρος και ο Γεννάδιος «ορισμώ βασιλικώ και αξιώσει των αιδεσιμωτάτων τούτων πατέρων», ο οποίος διά τρίτη φορά αντέκρουσε τα επιχειρήματα των Λατίνων (Σχολαρίου, Άπαντα, III, 188-193). Παρά το γεγονός όμως ότι επεκράτησαν και τότε αι απόψεις των ανθενωτικών και προτάθηκε η σύγκληση νέας συνόδου στην Κωνσταντινούπολη, τη 12 Δεκεμβρίου 1452 ετελέσθη ενωτική λειτουργία εις τον ναό της Αγίας Σοφίας από τον καρδινάλιο Ισίδωρο και με την παρουσία του αυτοκράτορος και των πολιτικών αξιωματούχων. Εις την ενέργεια αυτή ο Γεννάδιος αντέδρασε εντόνως, και εις ένδειξι διαμαρτυρίας, διά την έναντι της ουδέποτε αποσταλείσης βοηθείας νέα προδοσία της ορθοδόξου πίστεως, εθυροκόλλησε εις την πόρτα του κελιού του κείμενο με οξυτάτη κατά των ενωτικών προκήρυξιν. Έκτοτε και μέχρι την άλωσι της Κωνσταντινουπόλεως από τους Τούρκους, απεμονώθη εις την μονή του.

Εις την προσπάθειά του να διαφύγη μετά την κατάληψι της Πόλεως, συνελήφθη αιχμάλωτος και ωδηγήθη εις την Αδριανούπολι ως δούλος εις την υπηρεσία αξιωματούχου μουσουλμάνου. Σύντομα όμως ανεζητήθη από τον πορθητή Μωάμεθ και ωδηγήθη εις την Κωνσταντινούπολι, όπου εδέχθη ως πρώτη εύνοια του σουλτάνου την άδεια να θέσει εις επαναλειτουργία την μονή του. Τη 6η Ιανουαρίου 1454 εξελέγη από σύνοδο πλησιοχώρων αρχιερέων πρώτος μετά την Άλωσι πατριάρχης Κωνσταντινουπόλεως και ενεθρονίσθη δι᾽ επισήμου τελετής από τον σουλτάνο, ο οποίος του παραχώρησε τον ναό των Αγίων Αποστόλων διά να εγκαταστήσει εκεί το Πατριαρχείο. Αν και ολιγόχρονος, η πατριαρχεία του Γενναδίου θεωρείται σημαντικότατη για την ιστορία τόσο του νεώτερου Ελληνισμού, όσο και της Ορθοδόξου Εκκλησίας.

Η παραχώρησις εις αυτόν των προνομίων από τον Μωάμεθ απετέλεσε την αφετηρία διά την εξασφάλιση των αναγκαίων προϋποθέσεων επιβιώσεως του έθνους και της ορθοδόξου χριστιανικής πίστεως κατά την επακολουθήσασα μακραίωνη δουλεία. Παραλλήλως, η ίδρυσις από τον Γεννάδιο της Πατριαρχικής Σχολής έθεσε τα θεμέλια της πνευματικής ζωής του υποδούλου πλέον γένους. 

Το έτος  1456 ο Γεννάδιος ηναγκάσθη, κάτω από το βάρος των ανυπέρβλητων προβλημάτων και της επισφαλούς υγείας του, να παραιτηθή και να μεταβή εις την Μονή Βατοπεδίου εις το Αγιον Όρος. Αργότερα εγκατεστάθηκε μόνιμα εις την Μονή του Τιμίου Προδρόμου (εις το όρος Μενοίκιον) πλησίον των Σερρών, όπου απέθανε μετά το 1472. Αν και μετά την παραίτησί του ήλθε δις εις την Κωνσταντινούπολι, δεν έχει αποδειχθεί με βεβαιότητα ότι επανήλθε εις τον πατριαρχικό θρόνο.

Ο Γεννάδιος υπήρξε αναμφισβήτητα μία από τας εξοχοτέρας φυσιογνωμίας του 15ου αιώνος. Συγχρόνως όμως υπήρξε και η τραγικοτέρα προσωπικότης της εποχής του. Παρά τας οιασδήποτε αντιρρήσεις αίτινες κατά καιρούς διετυπώθησαν ως προς την αρχική του στάσι εις την Σύνοδο της Φλωρεντίας, η προσφορά του εις την Ορθοδοξία υπήρξε τεράστια. Αλλά και αι υπηρεσίαι του προς έθνος δεν πρέπει να υποτιμηθούν, αν αξιολογηθούν σωστά, και εντός των πλαισίων των έντονων πολιτικών αναστατώσεων επικρατούντων κατά την εποχή του. Οπωσδήποτε, οι κατά καιρούς αποδεδομένοι εις αυτόν αυστηροί χαρακτηρισμοί και αι πολλάκις ακραίαι εκτιμήσεις της γενικοτέρου πολιτείας του αντανακλούν διαφορετικάς τοποθετήσεις έναντι των εκκλησιαστικοπολιτικών πραγμάτων της εποχής του, δι᾽ αυτό και δεν είναι πάντοτε απηλλαγμέναι υποκειμενικών στοιχείων. Τω αναντιρρήτω πλούτω των γνώσεών του και τω τεραστίω συγγραφικώ του έργω καταλαμβάνει δικαιωματικώς μία από τας πρώτας θέσεις εις την βυζαντινήν Γραμματεία. Τα έργα του εξεδόθησαν παρά των L. Petit – X. Siderides – M. Jugie – Oeuvres Completes de Georges Scholarios, vol. I-VIII, Paris 1928 – 1936.(ΠΗΓΗ. https://ec-patr.org).

ΣΥΝΕΧΙΖΕΤΑΙ….