Πέμπτη 18 Ιουλίου 2019


Ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης επι του δικαιώματος της Κωνσταντινούπολης να κρίνει Εκκλησιαστικές Εφέσεις.


      Με την πρόσφατη χορήγηση του τόμου αυτοκεφαλίας στην Ουκρανία, μεταξύ άλλων, το Πατριαρχείο της Κωνσταντινούπολης διακηρύσσει ότι έχει το δικαίωμά να κρίνει εφέσεις παγκοσμίως, από επισκόπους και κληρικούς οπουδήποτε ανά τον Ορθόδοξο κόσμο. Η κανονική βάση της πεποιθήσεως αυτής είναι οι κανόνες Θ΄ και ΙΟ΄  της Δ΄ Οικουμενικής Συνόδου που έλαβε μέρος στην Χαλκηδόνα το 451. Ενώ η Κωνσταντινούπολη επιθυμεί να δώσει την εντύπωση ότι αυτό το δήθεν εκκλησιαστικό δικαίωμα είναι αδιαμφισβήτητο, η ιστορία μας δείχνει ότι οι 
κανόνες αυτοί έχουν αντιμετωπίσει τόσο εκκλησιαστική και κανονική αντίσταση όσο και υποστήριξη. Στο μέγα του έργο, το Πηδάλιον, ο Άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης (+1809) κατέγραψε μια μακρά υποσημείωση στον Κανόνα Θ΄ της εν Χαλκηδόνα Συνόδου, εξηγώντας τους ιστορικούς, αιτιολογικούς, και κανονικούς λογούς για τους οποίους η Κωνσταντινούπολη δεν έχει το δικαίωμα να ακούει εφέσεις από κληρικούς άλλων πατριαρχείων.


   σε μέλισσαι κηρίον, οτο διάφοροι γνμαι περιεκύκλωσαν τ μέρος το παρόντος κανόνος. Ο μν γρ μέτεροι ναντιούμενοι ες τν το Πάπα ρχν, κα θέλοντες ν τιμήσουν τν Κωνσταντινουπόλεως, κλιναν ες τν περβονήν. θεν γκύρας Μακάριος ξάρχους μν τς Διοικήσεως ννοε τος λοιπος Πατριάρχας, ες δ τν Κωνσταντινουπόλεως δίδει τν καθόλου κκλητον, κα τοτον θέλει ν ναι πρτος κα νώτερος κριτς πάνω ες λους τος Πατριάρχας. Συνεκολούθησε δ τ Μακαρί κα λεξις ν τ στορί, κα Νικόλαος Μεθώνες γράφων κατ τς ρχς το Πάπα, συνακολουθοσιν ες τος μετέρους κα στέργουσι ν ναι πρτος π πάντων Κριτς Κωνσταντινουπόλεως, μ σκοπν δι ν δείξουν, τι, ν Κωνσταντινουπόλεως ναι π πάντων Κριτς, πειδ ‘Ρώμης εναι σχατος κα κοινς πάνω ες λους τος Πατριάρχας Κριτς, κα ες ατν κόμη τν Κωνσταντινουπόλεως. Κα ες υτν νάγεται τν τεσσάρων Πατριαρχν τς οκουμένης κκλητος. 


Ο παπιστα δ οτοι εναι ποστάτης Βησσαρίων, Βινίος, κα κα Βελλαρμνος. Νικόλαος δ πάλιν Πάπας, γράφων κατ το Φωτίου, πρς Μιχαλ τν Ατοκράτορα, ξαρχον μν τς Διοικήσεως θέλει ν ννοεται ντ διοικήσεων πληθυντικς, καθώς, φησι κα θεία γραφ πολλάκις μεταχειρίζεται τ νικν ντ πληθυντικο, ς τ, πηγ δ νέβαινεν κ τς γς, ντ το πηγα δ νέωαινον κ τς γς. Κα τι Κανν λέγει ες τν ξαρχον τς Διοικήσεως, δηλ. τν ‘Ρώμης, πρτον κα κθρίως ν κρίνεται μ τν Μητροπολίτην τν κρίσιν χων, κατ δ συγχώρησιν κα δεύτερον λόγον, ν κρίνεται ες τν Κωνσταντινουπόλεως.
   λοι μως οτοι μυκρν τς ληθείας πεπλανήθησαν. τι μν γρ Κωνσταντινουπόλεως οκ χει ξουσίαν νεργεν ες τς Διοικήσεις κα νορίας τν λλων Πατριαρχν, οτε ες ατν δόθη π τν κανόνα τοτον κκλητος ν τ καθόλου κκλησί (τις στν γωγ π οουδήποτε δικαστηρίου φ’ τερον μεζον δικαστήριον, κατ τ θ’. βιβλ. τν Βασιλικ. τίτλ. ά.) δλόν στι . διατί ν τ δ’. πράξει τς ν Χαλκηδόνι, ταύτης Συνόδου Κωνσταντινουπόλεως νατόλεως νεργήσας περόρια, κα λαβν τν Τύρον π τν πισκοπόν της Φώτιον, κα δος ατν ες τν Βηρυτο Εσεβίον, κα καθελν κα φορίας τν Φώτιον, μέμφθη κα π τος ρχοντας κα π λην τν Σύνοδον δία τοτο. Κα κγαλ προφασίσθη πολλ, μ λλον τοτο σα κε νήργησεν, κυρώθησαν πο τς Συνόδου κα Φώτιος δικαιώθη, κα τς πισκοπς τς Τύρου λαβε. Δι κα φέσου σακ λεγεν ες Μιχαλ τν πρτον τν Παλαιολόγων, τι Κωνσταντινουπόλεως οκ κτείνει τν ξουσίαν ατο π τ Πατριαρχεα τς νατολς (κατ τν Παχυμέρην βιβλ. ς’. κεφ. ά.)
    β΄. τι ο πολιτικο κα βασιλικο νόμοι δν προσδιορίζουσιν τι το Κωνσταντινουπόλεως μόνον κρίσις κα πόφασις δν δέχεται κκλητον, λλ’ ορίστως κάστου Πατριάρχου κα κα τν Πατριαρχν πληθυντικς. Λέγει γρ ουστινιανς νεαρ ργκ’., Πατριάρχης τς Διοικήσεως κενα ριζέτω, τινα τος κκλησιαστικος κανόσι κα τος νόμοις συνδει, οδενός μέρους κατ τς ψήρου ατο ντιλέγειν δυναμένου. Κα σοφς Λέων ν τ . τίτλ. τς νομικς ατο πιτομς, λέγει τ το Πατριάρχου κριτήριον κκλήτ οχ πόκεται, οδ ναψηλαφται π λλον, ς ρχ ν τν κκλησιαστικν. ξ ατο γρ πάντα τ κριτήρια, κα ες ατ ναλύει. Κα ουστινιανς πάλιν βιβλ. γ΄. κεφ. β΄. τς συναγωγς τς κκλησιαστικς. ρμόδιος Πατριάρχης ξετάσει τν ψφον, μ δεδις κκλητον, κα βιβλ. ά. τίτλ. δ΄. τς κκλησιαστικς διαταγς. Οκ κκαλονται α τν Πατριαρχν ψροι. Κα πάλιν βιβλ. ά. τίτλ. δ΄. κεφ. κθ΄. κατ τν ποφάσεων δ τν Πατριαρχν, νομοθετήθη π τος πρ μν Βασιλες ν μν γίνεται κκλητος. Λοιπν νίσως κατ τος βασιλες τούτους, οτινες συμφωνοσι μ τος ερος Κανόνας, α ψροι τν Πατριαρχν πάντων δν δέχωνται κκλητον, τοι δν ναβιβάζονται ες λλου Πατριάρχου κριτήριον, πς Κωονσταντινουπόλεως δύναται ταύτας ν νακρίν; κα ν παρν Κανν τς δ΄. λλ κα ιζ΄. ατς, σκοπν εχε ν χ Κονσταντινουπόλεως τν κκλητον τν λοιπν Πατριαρχν, πς ο Βασιλες θελαν θεσπίσουν κ διαμέτρον λον τ ναντίον, ες καιρν πο αύτο γίνωσκον τι ο μ συμφωνοντες τος κανόσι πολιτικο νόμοι μένουσιν κυροι;
     γ΄. τι, ν δώσωμεν κατ τος νωτέρω Παπιστς τι Κωνσταντινουπόλεως κρίνει τος Πατριάρχας, κα νακρίνει τς κρίσεις ατν, πιδ κανν δν κάμνει ξαίρεσιν τίνος κα τίνος Πατριάρχου, ρα κρινε ατς κα νακρινε κα τν ‘Ρώμης, κα οτος σται Κωνσταντινουπόλεως κα πρτος κα σχατος κα κοινς κριτς πάντων τν Πατριαρχν κα ατο το Πάπα. Κα λοιπν μ τς πινοίας που ατο ζητοσι ν συστήσουν τ μοναρχικν το ‘Ρωμς ξίωμα, μ ατς τς δίας καταῤῥάσσουσιν ατ κα κατακρημνίζουσι·
    δ΄. τι δν χει δειαν τινς, οτε Μητροπολίτης, οτε Πατριάρχης ν νεργ τι ες τς περορίους κκλησίας, εμ μόνον ες, τς ποκειμένας ατ, κατ τος κανόνας τν ποστόλων λδ΄. λέ. τς ά. ς΄. ζ΄. τς β΄. γ΄. ή. τς ς΄. κ΄. λς΄. λθ΄. τς Σαρδικ. γ΄. ιά. ιβ΄. κα τς ντιοχ. θ΄. κα λλους. Κα πς λοιπν παρν κανν, κα ο λλοι θελαν διατάξει τ ναντίον τούτων παντν;
    ε΄. τι, ν Κωνσταντινουπόλεως θελε λάβει τ τοιοτον προνόμιον, πς ο Πατριάρχαι Κωνσταντινουπόλεως διαφερόμενοι πολλάκις μετ τν Παπν, δν επαν τι χουσι τοιοτον, λλ μόνον τι τ σα πρεσβεα; πς λλος οδες χριστιανς ν τας τοιαύταις ατν διαφορας επε ποτ τν Κωνσταντινουπόλεως μείζονα το ‘Ρώμης; ζ λοιπν Κύριος ζ!
ληθς ξήγησις το Κανόνος εναι τούτη. ξαρχος τς Διοικήσεως, κατ τν Βαλσαμνα, δν εναι τς παρχίας Μητροπολίτης, (πειδ Διοίκησις περιέχει πολλς παρχίας κα Μητροπόλεις.). λλ’ τς Διοικήσεως Μητροπολίτης. Οτε Πατριάρχης. Διότι περ λέγει ς΄. τς β’. οκουμενικς, ἐὰν δέ τις τιμάσ πάντας τος τς Διοικήσεως πισκόπους, τατόν στι μ τν ξαρχον Διοικήσεως, πο λέγει παρών. Σύνοδος δ Διοικήσεως, κα ξαρχος Διοικήσεως, λλην τάξιν χουσιν, π κείνην πο χει κάθε Πατριάρχης μετ τν ποκειμένων ατ πισκόπων. ξαρχος λοιπν τς Διοικήσεως εναι τς Διοικήσεως Μητροπολίτης, προνόμιόν τι χων πρ τος λλους τς ατς Διοικήσεως Μητροπολίτης. Τοτο δ τ τν χάρχων προνόμιον σήμερον οκ νεργε. Ε γρ κα λέγονταί τινες Μητροπολίται ξαρχοι. λλ δν χουσιν ποκειμένους ατος κα τος ν τας διοικήσεσι Μητροπολίτας. Φαίνεται λοιπν, κατ τν διον Βαλσαμνα, τι λλοι τινς ν τον κατ τος καιρος κείνους ο ξαρχοι τν διοικήσεων, τν ποίων (ξ ν τον, κατ τν Ζωναρν, Καισαρείας Καππαδοκίας. φέσου. Θεσσαλονίκης. Κα Κορίνθου. Οτινες κα φόρουν πολυσταύρια ες τς κκλησίας τν. Τ δ πολυσταύρια τον φαινόλια δι πολλν σταυρν κατεστιγμένα ς λέγει Βαλσαμ σελ. 447. τς Γιορ. Γραικορ.)· τ προνόμιον μως ατ πράκτησεν, εθς, λίγον στερον π τν δ΄. ταύτην Σύνοδον. Δι’ κα ουστινιανς ν ος περ διαφορν τν κληρικν λέγει, οδόλως ναφέρει ατος, κα τοι τ λλα δικαστήρια τν Κληρικν ριθμν.
    Λέγει λοιπν κανν, τι νίσως πίσκοπος, κληρικς διαφέρεται μ τν Μιτροπολίτην τς παρχίας. ς καταλαμβάν τν ξαρχον τς διοικήσεως. περ τατόν στιν, τι ο ποκείμενοι κληρικο κα Μητροπολίται τ θρών Κωνσταντινουπόλεως, ς κριθον, ες τν ξαρχον τς Διοικήσεως, ες τν ποίαν ερίσκονται, ες τν Κωνσταντινουπόλεως, ς ες διον Πατριάρχην. Δν επεν τι, ποιος κληρικς διαφέρεται πρς λλοτρίας διοικήσεως Μητροπολίτην, Μητροπολίτης πρς Μητροπολίτην τς ποιαςδήποτε διοικήσεως κα νορίας διοικήσεως κα νορίας ς κρίνωνται πρς τν Κωνσταντινουπόλεως. λλ’ ο δ επε, πρτον ς καταλαμβάν τν ξαρχον τς διοικήσεως, τν Κωνσταντινουπόλεως, καθς νωτέρω λλοιο κα παρεξηγε τν κανόνα Πάπας Νικόλαος, λλ’ φκεν ες τν κρινομένων τν βούλησιν, ξίσου ν πηγαίνουν, ες τν ξαρχον τς διοικήσεως, ες τν να, ες τν λλον. Δι κα Ζωναρς, ο πάντων, λέγει, τν Μητροπολιτν, πάντως Κωνσταντινουπόλεως καθεται δικαστς, λλ τν ποκειμένων ατ (ρμηνεί το ιζ΄. τς παρούσς δ΄.) κα ν τ ρμεηνί το . τς Σαρδικς ατος λέγει «μόνον τν ποκειμένων τ Κωνσταντινουπόλεως χει Κονσταντινουπόλεως τς κκλήτους. σπερ κα μόνον τν ποκειμένων τ ώμης, χει ώμης τς κκλήτους». δε δ πειδ Σύνοδος κα ξαρχος Διοικήσεως δν νεργε, Κωνσταντινουπόλεώς στι Κριτς πρτος κα μόνος κα σχατος τν ποκειμένων ατ Μητροπολιτν, ο μν δ κα τν ποκειμένων τος λοιπος Πατριάρχαις. Μόνη γρ οκουμενικ σύνοδος εναι σχατος κα κοινότατος Κριτς πάντων τν Πατριαρχν, ς επωμεν, κα λλος οδείς. ρα κα τν ποσημείωσιν το ς΄. τς β΄. οκουμενικς, ν περ διοικήσεως πλατύτερον επομεν.
    Τν ξαρχων δ τούτων τν π το κανόνος ναφερομένων, παλαίποτε ταυσάντων, ς επομεν, ο νν λεγόμενοι ξαρχοι, ο ες τ ξω π τς κκλησίας πεμπόμενοι, κκλησιαστικν πηρεσιν εσιν νόματα.
    Αντιθέτως, γραφεί ο άγιος, μόνο μια Οικουμενική Σύνοδος μπορεί να κρίνει και να λάβει την τελική απόφαση σε τέτοιες περιπτώσεις. O Άγιος Νικόδημος παρατηρεί πως (τότε, όπως και τώρα), η πεποίθηση του Πατριαρχείου της Κωνσταντινούπολης φαίνεται να βασίζεται στην ασυνήθιστη σχέση της με το Πατριαρχείο της Ρώμης: επίμαχη, αλλά και περιέργως μιμητική. Μεταξύ άλλων προβλημάτων, αυτή η συγκεκριμένη ανάγνωση και ερμηνεία του Θ΄ κανόνα έρχεται σε καθαρή αντίθεση με την γραπτή εκκλησιαστική νομοθεσία του Βυζαντίου από την εποχή του Ιουστινιανού (πάνω από έναν αιώνα μετά την Δ΄ Οικουμενική Σύνοδο) που δηλώνει σαφώς ότι δεν υπάρχει δικαίωμα εφέσεως κατά την απόφαση ενός πατριάρχη. Αυτός ο νόμος θα ήταν άλογος και αδιανόητος εάν η εκκλησία τότε ακολουθούσε μια ερμηνεία του κανόνα που θα παραχωρούσε στην Κωνσταντινούπολη το δικαίωμα να εκδικάζει εφέσεις κατά των άλλων πατριαρχών.
Η έννοια της λέξης «κανονικός/ή/ό» σε αυτό το άρθρο σημαίνει «κατά τους κανόνες της εκκλησίας».

Δεν υπάρχουν σχόλια:

Δημοσίευση σχολίου

Δημοφιλείς αναρτήσεις

Αναζήτηση αυτού του ιστολογίου