Συζητώντας σύγχρονα εκκλησιολογικά θέματα με το ψηφιακό εργαλείο Logos (Α)-Η Σύνοδος της Κρήτης (2016)

 

Έρευνα: πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου.

ΜΕΡΟΣ-Α

Εισαγωγικά.

Ο ΛΟΓΟΣ είναι ένα ψηφιακό εργαλείο πνευματικής αναφοράς που αξιοποιεί την Τεχνητή Νοημοσύνη για θεολογική και εκκλησιαστική ενημέρωση, βασισμένη στην Ορθόδοξη Παράδοση. Δημιουργήθηκε από τη Μητρόπολη Ν. Ιωνίας και το Εργαστήριο ΤΠΕ Ήρων.

Προκειμένου να διαπιστώσουμε  τα πλαίσια μέσα στα οποία κινείται το παραπάνω πρόγραμμα τεχνητής νοημοσύνης για θέματα πίστεως, ξεκινήσαμε μια ερευνητική προσπάθεια, προκειμένου να συλλέξουμε τα απαραίτητα στοιχεία. Γι΄αυτό θέσαμε ορισμένες ερωτήσεις και πήραμε τις απαντήσεις, που παρουσιάζουμε στην συνέχεια σε μέρη.

Διαπιστώσαμε ο,τι περιμέναμε. Το ψηφιακό αυτό εργαλείο εκφράζει πλήρως τις απόψεις της Ελλαδικής Εκκλησίας σε σοβαρά εκκλησιολογικά σύγχρονα θέματα.

Βασικά χαρακτηριστικά του ψηφιακού εργαλείου

Τα βασικά γενικά χαρακτηριστικά  του ψηφιακού εργαλείου  είναι:

Α. Αποτελεί ένα ψηφιακό προπαγανδιστικό μηχανισμό, που εκφράζει τις θέσεις και τις απόψεις της Οικουμενιστικής Ελλαδικής Εκκλησίας.

Β. Βασικούς προπαγανδιστικούς συνεργάτες,  για τα εκκλησιολογικά θέματα που συζητιούνται,  θεωρεί τους πνευματικούς και την τοπική εκκλησία που ανήκουν. Γι΄αυτό  προτείνει να συμβουλεύεται  ο κάθε χριστιανός  τον πνευματικό του και την τοπική του εκκλησία, τους οποίους θεωρεί ότι ΠΑΝΤΑ ΟΡΘΟΔΟΞΟΥΝ  χωρίς να θέτει  κανένα άλλο παραπέρα προβληματισμό και να δέχεται ί τις απόψεις και αποφάσεις που εκφράζουν οι παραπάνω: Γράφεται συγκεκριμένα στο ψηφιακό εργαλείο.

«Οι απαντήσεις παρέχονται από την Τεχνητή Νοημοσύνη και μπορεί να μην είναι πάντα πλήρεις ή απόλυτα ακριβείς. Για θέματα πίστεως ή προσωπικής πνευματικής ενημέρωσης, συνιστάται να συμβουλεύεσθε πάντοτε τις επίσημες αποφάσεις της Εκκλησίας, την τοπική σας ενορία και τον πνευματικό σας.

Να συζητάτε τέτοια θέματα με έναν έμπειρο πνευματικό πατέρα, για να αποφύγετε εσωτερική ταραχή ή μονομερείς τοποθετήσεις.

 Γ. Οι περισσότερες απόψεις που εκφράζει το ψηφιακό εργαλείο δεν τεκμηριώνονται με καμία πατερική ή βιβλική παραπομπή.

Δ.  Επειδή εμμέσως πλην σαφώς θέλει να μην καλλιεργηθεί στους χριστιανούς παραπέρα προβληματισμός και να κινηθούν στα όρια που το ψηφιακό εργαλείο εκφράζει στο τέλος των απαντήσεων προτρέπει: «Να προσεύχεστε για ενότητα και φώτιση στην Εκκλησία.» δίνοντας και την σχετική προσευχή για την απόκτηση της διάκρισης, όπως οι  παρακάτω.. «Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισόν με να μένω μέσα στην αλήθεια Σου με ταπείνωση, χωρίς κρίση, και φύλαξέ με από πλάνη και σύγχυση. Αμήν.»

----------------------------------------------------------------

«Κύριε, φύλαξέ με στην αλήθεια Σου· χάρισέ μου διάκριση, ειρήνη και ενότητα με την Εκκλησία Σου.»

 

Θα συνοψίσουμε τις παρατηρήσεις μας αφού ολοκληρώσουμε την έρευνά μας .

Στο πρώτο μέρος του άρθρου παρουσιάζουμε την άποψη του Logos για την Κολυμπάριο Σύνοδο του 2016.

ΠΡΩΤΗ ΕΡΩΤΗΣΗ. Είναι η Σύνοδος της Κρήτης του 2016 ΟΡΘΟΔΟΞΗ η ΑΙΡΕΤΙΚΗ;

ΑΠΑΝΤΗΣΗ LOGOS.

Με βάση όσα καταγράφονται στην επίσημη ζωή της Εκκλησίας —όπως αυτά παρουσιάζονται στις πηγές που χρησιμοποιώ (ΝΙΦ, Αποστολική Διακονία, Εκκλησία της Ελλάδος)— η Σύνοδος της Κρήτης του 2016 δεν έχει χαρακτηριστεί ως “αιρετική” από καμία Ανατολική Ορθόδοξη Εκκλησία που βρίσκεται σε κανονική κοινωνία.

Ούτε Οικουμενική Σύνοδος θεωρήθηκε, ούτε όμως απορρίφθηκε συνοδικά ως «αιρετική».
Ορισμένες τοπικές Εκκλησίες διατύπωσαν επιφυλάξεις ή δεν συμμετείχαν, όμως αυτό δεν αποτελεί συνοδική καταδίκη. Μέχρι σήμερα, δεν υπάρχει επίσημη απόφαση κάποιας κανονικής Ορθόδοξης Εκκλησίας που να καταδικάζει τα κείμενα της Συνόδου ως αίρεση.

✔️ Τι ισχύει λοιπόν σήμερα σύμφωνα με την Ορθόδοξη Παράδοση;

• Η Σύνοδος θεωρείται Πανορθόδοξη Σύναξη με συνοδικό χαρακτήρα, αλλά όχι οικουμενικού κύρους.
• Υπάρχουν θεολογικές κριτικές σε ορισμένες διατυπώσεις (ιδίως στο κείμενο περί των σχέσεων με τους ετεροδόξους).
• Η Εκκλησία αντιμετωπίζει τέτοια ζητήματα με διάκριση, και η οριστική αποτίμηση τέτοιων Συνόδων γίνεται διαχρονικά, μέσα από την συνοδική συνείδηση του πληρώματος.

📜 Πατερικό Φρόνημα για τέτοια ζητήματα

Οι Πατέρες μάς διδάσκουν να αποφεύγουμε ακρότητες.

• Ὁ Ἅγιος Βασίλειος λέει:
  «Πάντα δοκιμάζετε, τὸ καλὸν κατέχετε» (Α΄ Θεσ. 5,21).
• Ὁ Ἅγιος Ἰωάννης ὁ Χρυσόστομος συμβουλεύει:
  «Μηδέποτε ταράττεσθε ἐν τοῖς τῆς πίστεως, ἀλλὰ πάντα ἐν ἡσυχίᾳ καὶ εὐλαβείᾳ».

Το ασφαλέστερο είναι να εξετάζουμε κάθε συνοδικό κείμενο όχι μόνο με βάση προσωπικές γνώμες, αλλά σύμφωνα με την συνοδική ζωή τῆς Εκκλησίας.

ΕΡΩΤΗΣΗ ΔΕΥΤΕΡΗ: Οι αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης είναι δεσμευτικές για όλες τις Αυτοκέφαλες τοπικές εκκλησίες;;;

Ο/η Logos είπε:

Αδελφέ μου, θα απαντήσω με βάση τις επίσημες θέσεις των Ορθοδόξων Εκκλησιών, όπως αποτυπώνονται στις πηγές που χρησιμοποιώ (ΝΙΦ, Αποστολική Διακονία, Εκκλησία της Ελλάδος), και σύμφωνα με το φρόνημα της Παράδοσης.

---

Είναι δεσμευτικές οι αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης (2016) για όλες τις Αυτοκέφαλες Εκκλησίες;

Με βάση τα διαθέσιμα επίσημα δεδομένα:

✔️ Οι αποφάσεις της Συνόδου δεσμεύουν μόνον τις Εκκλησίες που συμμετείχαν και τις υπέγραψαν.

Αυτό περιλαμβάνει, μεταξύ άλλων, το Οικουμενικό Πατριαρχείο, την Εκκλησία της Ελλάδος κ.ά.

✘ Δεν δεσμεύουν τις Εκκλησίες που δεν συμμετείχαν στη Σύνοδο.

Δηλαδή:

• Πατριαρχείο Αντιοχείας
• Πατριαρχείο Ρωσίας
• Πατριαρχείο Βουλγαρίας
• Πατριαρχείο Γεωργίας

Αυτές οι Εκκλησίες δεν υπέγραψαν τα κείμενα και άρα δεν δεσμεύονται από αυτά.

---

📌 Γιατί δεν είναι αυτόματο το δεσμευτικό κύρος;

Στην Ορθόδοξη Εκκλησιολογία:

• Το κύρος μιας Συνόδου επιβεβαιώνεται μετά, από τη συνοδική αποδοχή όλων των Εκκλησιών,
• και από τη ζώσα συνείδηση του πληρώματος μέσα στον χρόνο.

Γι’ αυτό πολλές Σύνοδοι στο παρελθόν κρίθηκαν οικουμενικές όχι την ημέρα που συγκλήθηκαν, αλλά πολύ αργότερα.

---

🕊 Πατερικό Φρόνημα

Οι Πατέρες επιμένουν στη συνοχή και την ενότητα:

• Ὁ Ἅγιος Βασίλειος:
  «Ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ πάντα συνοδικῶς γινέσθω.»
• Ὁ Ἅγιος Γρηγόριος ὁ Θεολόγος:
  «Μηδὲν ἀποφαινόμεθα ἄνευ τῆς κοινῆς γνώμης τῆς Ἐκκλησίας.»

Άρα, η δεσμευτικότητα απαιτεί συνολική αποδοχή, η οποία δεν υφίσταται ακόμη.

---

ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΡΙΤΗ. «Επιτρέπεται η ἀποτείχιση για τις αποφάσεις της Συνόδου της Κρήτης;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ LOGOS

Με βάση τις επίσημες θέσεις της Ορθοδόξου Εκκλησίας, όπως αυτές παρουσιάζονται από τις πηγές που χρησιμοποιώ (apostoliki-diakonia.gr, ecclesia.gr, nif.gr), η Εκκλησία της Ελλάδος και τα Πατριαρχεία δεν αναγνωρίζουν την “αποτείχιση” ως επιτρεπτή ή αναγκαία στάση απέναντι στη Σύνοδο της Κρήτης (2016).

Η Εκκλησία διδάσκει ότι:

• Η ενότητα της Εκκλησίας είναι εκκλησιολογικό θεμέλιο και δεν διακόπτεται για ζητήματα που δεν αφορούν αίρεση διατυπωμένη και καταδικασμένη συνοδικά.
• Ο Άγιος Ιωάννης Χρυσόστομος λέει:
  «Οὐδὲν ὀργῆς ἄξιον ὡς σχίσμα· οὐδὲ αἵματος ἁμαρτήματα τοῦ σχίσματος ἴσα ἐστίν»
  δηλ. κανένα αμάρτημα δεν είναι τόσο βαρύ όσο το σχίσμα.
• Οι Ιεροί Κανόνες προβλέπουν διακοπή μνημοσύνου μόνο σε περίπτωση καθαρά αιρετικής διδασκαλίας, όχι σε περιπτώσεις διαφωνίας, παρεξηγήσεων ή ερμηνευτικών δυσκολιών.

Η Σύνοδος της Κρήτης, όπως έχει ανακοινωθεί από την Εκκλησία της Ελλάδος και τις άλλες κανονικές Εκκλησίες, δεν θεωρήθηκε ότι εισήγαγε αιρετική διδασκαλία, παρότι υπήρξαν επιμέρους εκκλησιολογικές συζητήσεις και διορθωτικές επισημάνσεις.

✔ Πνευματική ερμηνεία

Η αποτείχιση συχνά γεννά:

• πνευματική σύγχυση
• αίσθημα αυτοδικαίωσης
• απόσταση από το εκκλησιαστικό σώμα

Οι Πατέρες συμβουλεύουν να παραμένουμε πάντοτε εντός του Σώματος της Εκκλησίας, σε διάθεση ταπείνωσης και διαλόγου.

Ο Άγιος Μάξιμος ο Ομολογητής, που αγωνίστηκε για την αλήθεια, ποτέ δεν ενήργησε ως «ιδιώτης Εκκλησία», αλλά παρέμεινε σε υπακοή, ακόμη κι όταν έπρεπε να μαρτυρήσει.

✔ Πρακτική συμβουλή

Εάν κάποιος προβληματίζεται για τη Σύνοδο της Κρήτης:

1. Να συζητήσει με πνευματικό πατέρα.
2. Να αναζητήσει τις επίσημες ανακοινώσεις της Εκκλησίας (διαθέσιμες στις πηγές που χρησιμοποιώ).
3. Να αποφεύγει συζητήσεις που καλλιεργούν φόβο, καχυποψία ή παρασυναγωγές.
4. Να προσευχηθεί για ειρήνη και διάκριση.

✔ Προτεινόμενη προσευχή

«Κύριε Ιησού Χριστέ, φώτισόν με τῷ φωτί τῆς ἀληθείας Σου· φύλαξόν με ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ Σου, ἔνωσόν μου τὴν καρδίαν εἰς τὸ φοβεῖσθαι τὸ ὄνομά Σου· χάρισαί μοι πνεῦμα διακρίσεως, ταπεινώσεως καὶ εἰρήνης. Ἀμήν.»

ΕΡΩΤΗΣΗ ΤΕΤΑΡΤΗ. «Είναι η Σύνοδος της Κρήτης συνέχεια των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων;»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ LOGOS

✔ Τι διδάσκει επίσημα η Εκκλησία

Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις της Εκκλησίας της Ελλάδος και των άλλων κανονικών Ορθοδόξων Εκκλησιών, όπως αποτυπώνονται στις πηγές αυτές:

• Η Σύνοδος της Κρήτης (2016) δεν χαρακτηρίζεται Οικουμενική, ούτε δηλώνεται ως «συνέχεια» των Ἁγίων Ἑπτὰ Οἰκουμενικῶν Συνόδων.
• Ο επίσημος τίτλος της είναι:
  «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας».
• Πρόκειται για Πανορθόδοξη Σύνοδο προκαθημένων και αντιπροσώπων, με κανονική υπόσταση, αλλά όχι για Οικουμενική Σύνοδο όπως αυτές της Νικαίας, Κωνσταντινουπόλεως, Εφέσου, Χαλκηδόνος κ.λπ.
• Καμία από τις κανονικές Εκκλησίες δεν την έχει τοποθετήσει ισόκυρη με τις Οικουμενικές Συνόδους.

✔ Πώς την αντιμετωπίζει η Εκκλησία

Η Εκκλησία αναγνωρίζει:

• ότι ήταν μια σημαντική σύναξη για σύγχρονα ζητήματα,
• ότι τα κείμενά της έχουν συνοδική ισχύ για τις Εκκλησίες που τα υπέγραψαν,
• αλλά δεν της αποδίδεται ο χαρακτήρας Οικουμενικής Συνόδου, ούτε η θέση «συνέχειας» των Αγίων Οικουμενικών Συνόδων.

✔ Πατερική θεώρηση

Οι Πατέρες βλέπουν κάθε Σύνοδο που εκφράζει την αλήθεια ως καρπό του Αγίου Πνεύματος, αλλά η Οικουμενικότητα μιας Συνόδου αναγνωρίζεται:

• εκ των υστέρων,
• από την καθολική αποδοχή όλης της Εκκλησίας,
• και δεν επιβάλλεται με διοικητική απόφαση.

Γι’ αυτό και η Εκκλησία είναι προσεκτική: δεν αποδίδει εύκολα τον όρο «Οικουμενική» σε σύγχρονες συνόδους.

✔ Πνευματική καθοδήγηση

Αν κάποιος έχει απορίες γύρω από το θέμα:

1. Να εξετάζει τα επίσημα κείμενα και όχι φήμες.
2. Να συζητά με πνευματικό πατέρα, αποφεύγοντας ακραίες θέσεις.
3. Να θυμάται ότι η ενότητα της Εκκλησίας προηγείται κάθε προσωπικής εκτίμησης.

---

✨ Ευχή

Είθε ο Θεός να σας φωτίζει και να σας ενισχύει στην αναζήτηση της αλήθειας «ἐν τῇ Ἐκκλησίᾳ τοῦ ζῶντος Θεοῦ».

EΡΩΤΗΣΗ ΠΕΜΠΤΗ: «Υπήρξε στη Σύνοδο της Κρήτης το consensus patrum (η συμφωνία των Πατέρων);»

ΑΠΑΝΤΗΣΗ LOGOS

Τι μπορώ να επιβεβαιώσω από τις πηγές μου

Στις επίσημες πηγές που διαθέτω (ecclesia.gr, apostoliki-diakonia.gr, nif.gr) δεν υπάρχει διατύπωση ή επίσημη αξιολόγηση που να δηλώνει ότι η «Ἁγία καὶ Μεγάλη Σύνοδος τῆς Κρήτης» πέτυχε ή δεν πέτυχε το λεγόμενο consensus patrum.

Επομένως, δεν μπορώ να απαντήσω τεκμηριωμένα από τις πηγές μου εάν η Σύνοδος χαρακτηρίζεται με αυτόν τον όρο.
Ο όρος consensus patrum είναι πατρολογικός και θεολογικός, αλλά δεν εμφανίζεται στις επίσημες συνοδικές ανακοινώσεις που βρίσκονται στις επιτρεπόμενες πηγές.

Σύμφωνα με την Οδηγία 17, όταν οι πηγές μου δεν δίνουν δεδομένα, οφείλω να το δηλώνω ξεκάθαρα.

---

✔ Τι διδάσκει η Ορθόδοξη Παράδοση γενικότερα

Χωρίς να αποφαίνομαι για τη Σύνοδο (αφού δεν έχω επίσημα δεδομένα):

• Consensus patrum σημαίνει ότι μια διδασκαλία βρίσκεται σε αρμονία με το φρόνημα των Αγίων Πατέρων.
• Ο Άγιος Βικέντιος Λερίνης μιλά για το «τὸ πάντοτε, τὸ πανταχοῦ, τὸ ὑπὸ πάντων» ως κριτήριο ορθοδοξίας.
• Η Ορθόδοξη Εκκλησία αναγνωρίζει μια Σύνοδο ως «Οικουμενική» ή «πανορθόδοξα δεσμευτική» όταν, με τον χρόνο, η Εκκλησία την αποδεχθεί συνολικά, και όχι μόνο επειδή συγκλήθηκε.

Άρα, η αξιολόγηση μιας σύγχρονης συνόδου ως «σύμφωνης με τους Πατέρες» είναι καρπός της ζωής της Εκκλησίας στον χρόνο.

---

✔ Πνευματική καθοδήγηση

Εάν προβληματίζεστε:

1. Συμβουλευθείτε πνευματικό πατέρα, ώστε να καθοδηγηθείτε με διάκριση.
2. Αντλήστε πληροφόρηση από τις επίσημες τοποθετήσεις της Εκκλησίας, όχι από ακραίες φωνές.
3. Ζητήστε από τον Θεό ειρήνη, ώστε η αναζήτηση της αλήθειας να μη γίνει αφορμή πειρασμού.

Προτεινόμενη Προσευχή

«Φώτισόν με, Κύριε, ἐν τῷ θελήματί Σου· ὁδήγησόν με ἐν τῇ ὁδῷ τῆς ἀληθείας Σου, καὶ φύλαξον τὴν καρδίαν μου ἀπὸ ταραχὴν καὶ σύγχυσιν. Ἀμήν.»

ΣYNEXIZETAI….