Απάντηση του π.Αν.Γκοτσόπουλου σε δημοσίευμα του ιστολογίου ΟΜΟΛΟΓΙΑ

 

Πρεσβύτερος

Αναστάσιος  Γκοτσόπουλος

Εφημέριος

Ι. Ν. Αγ. Νικολάου Πατρών

6945-377621, agotsopo@gmail.com

                                                                                                                        Πάτρα 29 . 4 . 25

 

Στο ιστολόγιο «Ομολογία» δημοσιεύτηκε απάντηση σε δημόσιο σχόλιό μου σχετικά με την απολύτως εσφαλμένη -κατά την κρίση μου- αποτείχιση του Σεβασμιωτάτου Κυθήρων από τον π. Παύλο Καλλίκα.

Στην απάντησή του, το ιστολόγιο «Ομολογία» ισχυρίζεται εσφαλμένα ότι η Σύνοδος της Εκκλησίας της Ελλάδος περιέπεσε σε αίρεση α) επειδή αναγνώρισε ότι οι ετερόδοξοι είναι Εκκλησία εν τη δογματική εννοία του όρου αποδεχόμενη τη σχετική απόφαση της Συνόδου της Κρήτης και β) επειδή αναγνώρισε την Ουκρανική Αυτοκεφαλία. Συνεπώς, όποιος επίσκοπος μνημονεύει τη Σύνοδο καθίσται αιρετικός!

Επί των ανωτέρω ισχυρισμών έχω να διατυπώσω τα ακόλουθα:

 

Α. Σύνοδος Κρήτης

Η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος ΟΥΔΕΠΟΤΕ ΑΠΟΔΕΧΘΗΚΕ ΣΥΝΟΔΙΚΑ ότι οι ετερόδοξες εκκλησιαστικές Κοινότητες είναι «Εκκλησίες» εν τη δογματική εννοία του όρου, γι΄αυτό και δεν ενέκρινε το  6^ο κείμενο της Συνόδου της Κρήτης, που αφορά στις σχέσεις με τους ετεροδόξους.

1. Πριν από τη Σύνοδο της Κρήτης: Ομοφώνως η Ιεραρχία στη συνεδρίασή Της (24-25.5.2016) είχε δώσει εντολή στην Αντιπροσωπεία Της να μην αποδεχθεί τον χαρακτηρισμό των ετεροδόξων θρησκευτικών κοινοτήτων ως «Εκκλησιών», όπως αναγραφόταν στο σχέδιο της Ε΄ Προσυνοδικής Πανορθοδόξου Διασκέψεως.

2. Μετά τη Σύνοδο της Κρήτης: ΔΕΝ ΑΠΟΔΕΧΘΗΚΕ Η ΙΕΡΑΡΧΙΑ ΤΟ 6^ο ΚΕΙΜΕΝΟ! Στη συνεδρίαση τής 23.11.2016 έκανε αποδεκτή την πρόταση του εισηγητού Μητροπολίτου Σερρών Θεολόγου, ο οποίος πρότεινε: «1. Παραπομπή, αποφάσει της Δ.Ι.Σ., στις αρμόδιες Συνοδικές Επιτροπές των αφορωσών σε αυτές σχετικών Αποφάσεων της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου προς νηφάλιον μελέτην, αγιοπατερικήν εμβάθυνσιν και ερμηνείαν, ανάλυσιν και αξιοποίησιν ... Καθηκόντως, οι εισηγήσεις των ανωτέρω Συνοδικών οργάνων θα υποβληθούν ακολούθως στην Δ.Ι.Σ. ή στην Ι.Σ.Ι. για τα περαιτέρω…. 9. Τέλος, η Αγιωτάτη Εκκλησία μας θα ηδύνατο, μερίμνη και προνοία της Δ.Ι.Σ., να αναθέσει σε αρμοδίαν ή και σε ειδικήν Συνοδικήν Επιτροπήν την σε βάθος μελέτην και θεολογικήν αποτίμησιν των εκκλησιολογικώς και θεολογικώς τεκμηριωμένων κειμένων που έχουν ήδη γραφεί και εμπεριέχουν είτε θετικές ή και επιφυλακτικές θέσεις για τις Αποφάσεις της Αγίας και Μεγάλης Συνόδου. Οφείλομεν, ως υπεύθυνοι και φιλόστοργοι Ποιμένες, μετά μεγίστης προσοχής και ποιμαντικής ευαισθησίας να ακούωμεν όλες τις σοβαρές και εποικοδομητικές θέσεις. Το καταστάλαγμα αυτής της μελέτης, που θεωρώ ότι εκφράζει δυνατά ένα Συνοδικόν ήθος και ποιότητα, μπορεί να βοηθήσει, καταλλήλως αξιοποιούμενον, ουσιαστικώς και την Αγιωτάτην Εκκλησίαν μας και την Πανορθόδοξον γενικώς».

Με άλλα λόγια η Εκκλησία της Ελλάδος  δεν ενέκρινε συνοδικά τα κείμενα της Κρήτης αλλά τα παρέπεμψε στις ελληνικές καλένδες (στη συνοδική γλώσσα χαρακτηρίζονται ως… «Συνοδικές Επιτροπές»!) επιφυλασσόμενη να λάβει θέσει σε μεταγενέστερο στάδιο…

Και καταλήγει ο εισηγητής και αποδέχεται η Ιεραρχία ότι η ιστορία και η εκκλησιαστική συνείδηση θα αξιολογήσει τη Σύνοδο της Κρήτης: «Τελικώς, πολυσέβαστοι Πατέρες, η όποια αξιολογική, με εκκλησιολογικούς, αγιοπνευματικούς και ποιμαντικούς πάντοτε όρους, προσέγγισις της εν Κολυμπαρίω Κρήτης συνελθούσης Αγίας και Μεγάλης Συνόδου, επαφίεται στην νηφαλίως και αδεκάστως ενεργούσαν ιστορίαν και κυρίως στην εγρηγορούσαν και ένθεον συνείδησιν του εκκλησιαστικού Σώματος».

Θα με ρωτήσετε: Σε ικανοποιεί αυτό; Ασφαλώς ΟΧΙ! Δεν χρειαζόταν, κατά τη γνώμη μου (η γνώμη μου, βέβαια, δεν είναι… ιερός κανόνας!), καμία παραπομπή σε Επιτροπή! Υπήρχε προ της Συνόδου σαφής ομόφωνη συνοδική απόφαση την οποία παραβίασε ξεκάθαρα η Αντιπροσωπεία (πλην του Μητροπολίτου Ναυπάκτου). Και φυσικά υπάρχουν και άλλα σημεία της συνοδικής απόφασης… που μας στενοχωρούν.

Πάντως είναι απολύτως σαφές ότι η Ιεραρχία δεν αποδέχθηκε  το 6^ο κείμενο ότι οι ετερόδοξοι είναι Εκκλησίες! Δυστυχώς δεν το καταδίκασε ρητώς και κατηγορηματικώς, και αυτό μας στενοχωρεί!

Άλλωστε και ο Καθηγητής της Νομικής Κ. Κυριαζόπουλος (στον οποίο αποκλειστικά στηρίζεται η απάντηση της «Ομολογίας») δέχεται ότι η Ιεραρχία αποφάσισε ότι «ο Παπισμός δεν είναι Εκκλησία»! Καμία, λοιπόν, αίρεση δεν αναγνώρισε η Ιεραρχία της Εκκλησίας της Ελλάδος!

Δεν προκύπτει και συνεπώς είναι εντελώς λανθασμένο το συμπέρασμα τής «Ομολογίας» ότι «Με βάση τα εκτεθέντα προηγουμένως, η Σύνοδος της Ελλαδικής Εκκλησίας και για τη Σύνοδο της Κρήτης… πήρε ΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ και ως εκ τούτου καθίσταται ΑΙΡΕΤΙΚΗ»!

 

Β. Ουκρανικό Ζήτημα

Στην απάντηση της «Ομολογίας»  στο σχόλιό μου αναφέρονται επτά σημεία (α-ζ) σύμφωνα με τα οποία κακώς εδόθη η αυτοκεφαλία στον Επιφάνιο και τους συν αυτώ. Όλα τα σημεία είναι σωστά, και εγώ τα έχω επισημάνει από το 2019 στη σχετική έκδοσή μου. Όμως τα α, β, γ, δ, ε και ζ αφορούν αποκλειστικά στην κανονική τάξη, η οποία παραβιάστηκε και όχι σε αιρετική διδασκαλία. Το σημείο στ, που αναφέρεται σε αντικανονικές αξιώσεις του Οικουμενικού Πατριαρχείου ίσως έχει αναφορά σε αλλοίωση της εκκλησιολογίας εκ μέρους στελεχών του Οικουμενικού Θρόνου, αλλά οι απόψεις αυτές δεν έχουν γίνει αποδεκτές από την Εκκλησία της Ελλάδος!

Δεν προκύπτει και συνεπώς είναι εντελώς λανθασμένο το συμπέρασμα τής «Ομολογίας» ότι «Με βάση τα εκτεθέντα προηγουμένως, η Σύνοδος της Ελλαδικής Εκκλησίας… στο Ουκρανικό ζήτημα πήρε ΑΙΡΕΤΙΚΕΣ ΑΠΟΦΑΣΕΙΣ και ως εκ τούτου καθίσταται ΑΙΡΕΤΙΚΗ»!

Λανθασμένη απόφαση, ναι!  Αιρετική, όμως, όχι!

 

 Γ. Αναφορικά με τη μνημόνευση από επίσκοπο της Συνόδου ως «ορθοτομούσης» και της εξ αυτού του γεγονότος θεμελίωσης δικαιώματος ενός πρεσβυτέρου να διακόψει το μνημόσυνο βάσει του ΑΒ-15:

Μόνο η Οικουμενική Σύνοδος είναι αλάθητος. Συνεπώς, όλες οι τοπικές Σύνοδοι και, ασφαλώς, και της Εκκλησίας της Ελλάδος, πολλές φορές δεν έχουν «ορθοτομήσει» αλλά αστοχήσει και διατυπώσει εσφαλμένες αποφάσεις τις οποίες αργότερα ανακάλεσαν ή τροποποίησαν ή και εμμένουν ακόμα και τώρα σε αυτές. Μήπως έπρεπε και τότε να αποτειχίσω τον επίσκοπο που μνημονεύει τη μη «ορθοτομούσα» Σύνοδο; Ασφαλώς, όχι! Να θυμίσουμε μόνο τις τελευταίες αποφάσεις που σκανδάλισαν το Λαό του Θεού: στάση έναντι μέτρων κορωνοϊού, εμβόλια, Ανάσταση 2021 κοκ. Σχεδόν όλοι, ακόμα και ιεράρχες, πλέον  δέχονται ότι ήταν εσφαλμένες οι αποφάσεις αυτές. Δεν ορθοτόμησε η Σύνοδος τότε! Σημαίνει ότι γι΄ αυτό το λόγο δικαιούμαι να αποτειχίσω τον επίσκοπο που μνημονεύει τη Σύνοδο ως «ορθοτομούσα»; Ασφαλώς, ΟΧΙ!  Η Σύνοδος δεν «ορθοτομούσε» το 1916-17:  ή όταν αναθεμάτιζε τον Βενιζέλο ή  όταν μετά ήρε το ανάθεμα! Φυσικά δεν θεμελιωνόταν τότε  σε πρεσβύτερο δικαίωμα αποτειχίσεως του επισκόπου που μνημόνευε τη Σύνοδο ως «ορθοτομούσα».

Ο ΑΒ-15 θέλει τον ίδιο τον επίσκοπο να κηρύττει προσωπικά ο ίδιος αίρεση «κατεγνωσμένη υπό Συνόδων ή Πατέρων» και μάλιστα «γυμνή τη κεφαλή επ΄ εκκλησίας», δηλαδή ρητά, κατηγορηματικά, ανεπιφύλακτα, επίσημα και δημόσια να κηρύττει, τότε νομιμοποιείται ο πρεσβύτερος να διακόψει το μνημόσυνό του.

Δεν έθεσε ο ΑΒ-15 την προϋπόθεση αν ο επίσκοπος μνημονεύει άλλον που δεν «ορθοτομεί» τότε μπορεί ο πρεσβύτερος να τον αποτειχίσει.

Η διακοπή του μνημοσύνου και η αποτείχιση του επισκόπου είναι πολύ σοβαρό σύνθετο και δύσκολο ζήτημα με σοβαρότατες πνευματικές και εκκλησιολογικές συνέπειες. Δεν είναι ούτε έκφραση διαμαρτυρίας ούτε αγανακτήσεως ούτε τιμωρίας όσων δεν ενεργούν σύμφωνα με τις επιθυμίες μας, ούτε αυτοϊκανοποιήσεως της συνειδήσεως αλλά ούτε και ο μοναδικός και αποκλειστικός τρόπος αντιμετωπίσεως των αιρέσεων. Γι΄ αυτό η Εκκλησία δεν άφησε το κρίσιμο αυτό ζήτημα στην κρίση της συνειδήσεως του κάθε πιστού ή κληρικού αλλά το οριοθέτησε (περιοριστικά) με τρεις κανόνες  ΑΒ-13, -14, -15 επιβάλλοντας σοβαρά επιτίμια σε όσους τους παραβιάζουν[1] αλλά και τιμώντας ιδιαίτερα όσους τους εφαρμόζουν.

Κυρίως όμως η Εκκλησία δεν θεωρεί την διακοπή του μνημοσύνου προ συνοδικής κρίσεως ως το μοναδικό μέτρο αντίστασης στην αίρεση και γι΄ αυτό και δεν την κατέστησε υποχρεωτική, αναλογιζόμενη το σύνθετο, τη σοβαρότητα, τη δυσκολία και τις συνέπειες του ζητήματος αυτού στην εκκλησιαστική τάξη και προσωπικά στους πιστούς.  Έτσι, δεν τιμώρησε ποτέ κάποιον που δεν διέκοψε το μνημόσυνο αιρετίζοντος επισκόπου προ συνοδικής καταδίκης, αλλά μόνο επαίνεσε και επιβράβευσε όσους το έπραξαν τηρώντας όμως τις ορθές προϋποθέσεις που η ίδια η Εκκλησία έχει θέσει.

Τέλος, η λανθασμένη και επιπόλαιη αποτείχιση με την περιφρόνηση των προϋποθέσεων που η Εκκλησία έχει ορίσει, συκοφαντεί την αληθινή και ορθή αποτείχιση, προσφέροντας επιχειρήματα στους εχθρούς της εκκλησιαστικής κανονικής παράδοσης.

 

π. Αναστάσιος Γκοτσόπουλος

---

[1] ΑΒ-13: «Τὰς τῶν αἱρετικῶν ζιζανίων ἐπισπορὰς ἐν τῇ τοῦ Χριστοῦ ἐκκλησίᾳ ὁ παμπόνηρος καταβαλών καὶ ταύτας ὁρῶν τῇ μαχαίρᾳ τοῦ Πνεύματος τεμνομένας προῤῥίζους, ἐφ᾿ ἑτέραν ἦλθε μεθοδείας ὁδόν, τῇ τῶν σχισματικῶν μανίᾳ τὸ τοῦ Χριστοῦ σῶμα μερίζειν ἐπιχειρῶν. Ἀλλὰ καὶ ταύτην αὐτοῦ τὴν ἐπιβουλὴν ἡ ἁγία σύνοδος ἀναστέλλουσα παντελῶς, ὥρισε τοῦ λοιποῦ, ἵνα, εἴ τις πρεσβύτερος ἢ διάκονος, ὡς δῆθεν ἐπὶ ἐγκλήμασί τισι τοῦ οἰκείου κατεγνωκὼς ἐπισκόπου, πρὸ συνοδικῆς διαγνώσεως καὶ ἐξετάσεως καὶ τῆς ἐπ᾿ αὐτῷ τελείας κατακρίσεως ἀποστῆναι τολμήσοι τῆς αὐτοῦ κοινωνίας καὶ τὸ ὄνομα αὐτοῦ ἐν ταῖς ἱεραῖς τῶν λειτουργιῶν εὐχαῖς, κατὰ τὸ παραδεδομένον τῇ Ἐκκλησίᾳ, μὴ ἀναφέροι, τοῦτον ὑποκεῖσθαι καθαιρέσει καὶ πάσης ἱερατικῆς ἀποστερεῖσθαι τιμῆς. Ὁ γὰρ ἐν πρεσβυτέρου τάξει τεταγμένος καὶ τῶν μητροπολιτῶν ἁρπάζων τὴν κρίσιν καὶ πρὸ κρίσεως αὐτὸς κατακρίνων, ὅσον τὸ ἐπ᾿ αὐτῷ, τὸν οἰκεῖον πατέρα καὶ ἐπίσκοπον, οὗτος οὐδὲ τῆς τοῦ πρεσβυτέρου ἐστὶν ἄξιος τιμῆς ἢ ὀνομασίας. Οἱ δὲ τούτῳ συνεπόμενοι, εἰ μὲν τῶν ἱερωμένων εἶέν τινες, καὶ αὐτοὶ τῆς οἰκείας τιμῆς ἐκπιπτέτωσαν, εἰ δέ μοναχοὶ ἢ λαϊκοί, ἀφοριζέσθωσαν παντελῶς τῆς Ἐκκλησίας, μέχρις ἄν, τὴν πρὸς τοὺς σχισματικοὺς συνάφειαν διαπτύσαντες, πρὸς τὸν οἰκεῖον ἐπίσκοπον ἐπιστραφεῖεν».