Ομολογία

Φαρμακερές μνῆμες (α)

μητροπολίτου Αττικής και Μεγαρίδος κ. ΝΙΚΟΔΗΜΟΥ

Τόν τελευταῖο καιρό, μετά τίς Συνοδικές αὐθαιρεσίες τοῦ περασμένου Μαΐου, γίνομαι ἀποδέκτης ἑτερόκλητων ἀντιδράσεων. Μιά συντριπτική πλειοψηφία, πού ἔχει παρακολουθήσει ἀπό κοντά, μέ ἄδολο ἐνδιαφέρον καί μέ συνοχή ψυχῆς, τό βαπτισμό στήν κολυμπήθρα τῆς Ἱεροκανονικῆς ἀμάθειας, τοῦ ἐκτροχιασμένου πείσματος καί τῆς σκοτεινῆς σκοπιμότητας, τό προσωρινό δικαίωμα διακοπῆς τῆς ἐκκλησιαστικῆς κοινωνίας μεταξύ τῶν Ἐπισκόπων καί τήν ἀνάδειξή του σέ ποινή, ἀρκετή καί ἱκανή νά ἀπομακρύνει ἀπό τούς μητροπολιτικούς θρόνους τους καί ἀπό τήν ὑπεύθυνη ἐπισκοπική τους διακονία, τούς τρεῖς ἀδελφούς τους, τόν Λαρίσης Θεολόγο, τόν Φαναριοφερσάλων Κωνσταντῖνο (μακαριστούς ἤδη) καί τόν Ἀττικῆς Νικόδημο, στέκεται πλάϊ μου, μέ διακριτική εὐγένεια καί μοῦ διαβιβάζει τό ἀποστολικό πρόσταγμα: «Γρηγορεῖτε, στήκετε ἐν τῇ πίστει, ἀνδρίζεσθε κραταιοῦσθε» (Α΄ Κορινθ. ιστ΄ 13). Μιά ἐκφυλλισμένη μειοψηφία, κατά τό πλεῖστο καμουφλαρισμένη στήν ἀνωνυμία ἤ στήν ψευδωνυμία τῶν πληθωρικῶν ἱστοσελίδων, διοχετεύει στά αὐλάκια τῆς ἐνημέρωσης τήν προσωπική ἤ τήν ὑπαγορευμένη ἄποψη, ὅτι ἡ ἀποδοχή ἐκ μέρους μου ὅλων τῶν «τετελεσμένων», θά φέρει τήν εἰρήνη στήν Ἐκκλησία τῆς Ἑλλάδος καί τήν πρόοδο στό ποιμαντικό Της ἔργο. Χρέος μου, νά δώσω ἐπαρκεῖς καί πειστικές ἐξηγήσεις καί στήν πρώτη καί στή δεύτερη ὁμάδα τῶν ἀγαπητῶν συνοδοιπόρων, πού βηματίζουν, μέ κριτικό μάτι καί μέ ἔκδηλη τήν ἀνησυχία τους, στήν αὐλή τῆς Ἐκκλησίας. Τήν ἀπάντησή μου δέ θά τήν στοιχειοθετήσω μέ τήν κατάστρωση μόνο τῆς δικῆς μου διαλεκτικῆς ἤ καί μέ τήν ἐπικουρική ἐπιστράτευση τῶν θετικῶν καί τῶν ἀρνητικῶν ἐπισημάνσεων, πού διοχετεύτηκαν στή δημοσιότητα. Θά αἰφνιδιάσω, κυριολεκτικά, τούς ἀναγνῶστες μου, φέροντας μπροστά τους ἐπίσημα κείμενα, σκληρές δηλώσεις καί ἔντονες διαμαρτυρίες Συνοδικῶν μελῶν, πού ἀποφαίνονται, ὅτι ἡ ἐπιβολή τῶν ἐπιτιμίων τῆς ἀκοινωνησίας στούς τρεῖς ἀδελφούς τους καί ἡ πραξικοπηματική μεθόδευση μετάλλαξης τῶν ἐπιτιμίων σέ βαρύτατες ποινές, πού δικαολογοῦν τήν ἀπομάκρυνσή τους ἀπό τήν καθέδρα τῆς ποιμαντικῆς τους εὐθύνης, εἶναι πράξη ἀσύμβατη μέ τό Ἐκκλησιαστικό Κανονικό Δίκαιο καί ἄγνωστη στή δισχιλιετή ἱστορία τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας μας. Ὁ ὄγκος τοῦ ἀρχειακοῦ ὑλικοῦ εἶναι ἐντυπωσιακός καί βαρύς. Ἀνατρέπει, αὐτός καί μόνο, τήν εἰσήγηση τοῦ Ζακύνθου Χρυσόστομου, γιά τό ἐπιτίμιο τῆς ἀκοινωνησίας καί τούς χειρισμούς πού ἀποτόλμησε ὁ σημερινός Πρόεδρος τοῦ Συνοδικοῦ Σώματος, γιά νά δικαιώσει ἐκείνους, πού ἄλλοτε στιγμάτιζε καί γιά νά κηρύξει κανονικές τίς πράξεις τους, πού τότε τίς ἐκήρυττε ἀπαράδεκτες. ***

Δυό φυσιογνωμίες προβάλλουν, κυρίαρχες, στό σημερινό, ἐκκλησιαστικό μας προσκήνιο.Ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος καί ὁ Ζακύνθου Χρυσόστομος. Ὁ φιλικός τους δεσμός, στενός, μέ εὐαίσθητες ἀποχρώσεις. Συνοδοιποροῦν καί συστρατεύονται.
Ἐπικυρωτικά αὐτῆς τῆς στενῆς σχέσης τους εἶναι δυό πρόσφατα περιστατικά. Τό πρῶτο: Ὅταν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος Ἱερώνυμος ἐπισκέφθηκε τή Ζάκυνθο, ἐντυπωσιασμένος ἀπό τίς τελετές τῆς ὑποδοχῆς καί ἀπό τήν ἐξεζητημένη φιλοξενία, στράφηκε στόν οἰκοδεσπότη Μητροπολίτη Χρυσόστομο καί τόν ἀποζημίωσε μέ τό θαυμαστικό του λόγο: «Θαυμάζω τήν ἀρχοντιά σου». Καί τό δεύτερο: Ὅταν, πρόσφατα, ὁ Ζακύνθου Χρυσόστομος ἐπισκέφθηκε τό φίλο του Ἀρχιεπίσκοπο καί τοῦ ἀνακοίνωσε (εἰλικρινά ἤ φαρισαϊκά, ἄγνωστο) ὅτι προτίθεται νά παραιτηθεῖ, εἴτε ἀμέσως, κατά τήν περίοδο τοῦ καλοκαιριοῦ, εἴτε τό Σεπτέμβριο, λίγο πρίν ἀπό τήν Ἱεραρχία τοῦ Ὀκτωβρίου, ὥστε κατά τή Συνεδρίασή της νά γίνει ἡ ἐκλογή τοῦ διαδόχου του, ὁ Πρόεδρος Ἱερώνυμος ἀπάντησε σταράτα: «Οὔτε τώρα, οὔτε τότε, γιατί σέ χρειάζεται ἡ Ἐκκλησία».
Ἡ διακριτή, ἀλλά μή ἐπαινετή αὐτή φιλία, ὀργάνωσε τό φιάσκο τῆς εἰσηγήσεως, νά ἀναγνωρίσω καί νά ἀποδεχτῶ ὅλα τά ἀντικανονικά παρατράγουδα, πού ἐξελίχτηκαν ἀπό τή στιγμή τῆς ἐπιβολῆς, κατά παράβαση τῶν Ἱερῶν Κανόνων, τοῦ ἀνιστόρητου ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας καί ποδηγέτησε τή Συνοδική Συνέλευση τοῦ περασμένου Μαΐου στή διατύπωση τῆς σημαδεμένης, ὡς τραγελαφικῆς, ἀπόφασης.
Τό πῶς ὁρίστηκε ὁ εἰσηγητής καί ποιές ἦταν οἱ προτάσεις του, θά σᾶς ἐνημερώσω μέ ἄλλο μου δημοσίευμα.
Ἐδῶ, θά προσπαθήσω νά σᾶς πιάσω ἀπό τό χέρι καί νά σᾶς γυρίσω πίσω, σέ χρονικά ὅρια καί σέ περιστατικά ὄχι πολύ μακρινά, γιά νά σᾶς δείξω πῶς ἀποτίμησε τότε τήν ἐπιβολή τοῦ ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας καί πῶς ἀντιμετώπισε τήν προσπάθεια τῆς βίαιης ἀπομάκρυνσής μου ἀπό τά Μητροπολιτικά μου καθήκοντα, ἡ Ἱεραρχική πλειοψηφία τῆς ἐποχῆς ἐκείνης καί ποιόν ἀγώνα ἔκαναν οἱ τότε δελφίνοι τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ θρόνου γιά τή ματαίωση τοῦ πραξικοπήματος.
Τήν ἀναφορά μου στίς δυό αὐτές, ἱστορικές πτυχές τοῦ θέματος-πού οἱ σημερινοί ἐμπλεκόμενοι τίς ἀποσιωποῦν καί οἱ ἀναμεταδότες τῆς τρέχουσας ἐπικαιρότητας δέ σκύβουν νά τίς μελετήσουν, γιά νά τίς ἀξιολογήσουν καί γιά νά συνδέσουν τό νῆμα τῆς συνέχειας-δέν θά τήν κάνω μέ ἀφήγηση γεγονότων καί μέ ἀναφορές σέ ξένες ἐκτιμήσεις. Θά ἐκδιπλώσω ντοκουμέντα, γραμμένα ἀπό τά χέρια καί ἀπό τίς πένες τῶν τότε θηρευτῶν τοῦ ἀρχιεπισκοπικοῦ πρωτείου, μεταξύ τῶν ὁποίων βρίσκουμε καί τά ὀνόματα τῶν δύο φίλων, τοῦ σημερινοῦ Ἀρχιεπισκόπου Ἱερώνυμου καί τοῦ νῦν Ζακύνθου Χρυσόστομου.

***

Τό πρῶτο κείμενο εἶναι ρεπορτάζ τῆς ἐφημερίδας «Ἑστία», δημοσιευμένο στό φύλλο τῆς 8ης Ἀπριλίου 1994. Δημοσιοποιεῖ τό σάλο, πού προκλήθηκε, πρίν δυό μέρες, κατά τή Συνεδρίαση τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου.
Ὁ Πρόεδρος τοῦ Συνοδικοῦ Σώματος Σεραφείμ ἀπουσίαζε, γιατί ἦταν ἄρρωστος. Ἐλεύθεροι οἱ Συνοδικοί ἀνοίχτηκαν σέ κριτική καί σέ ἔντονες ἀντιπαραθέσεις.
Ἀγκάθι, πού τούς ἐνοχλοῦσε, ἦταν ἡ θρασύτατη, παρασκηνιακή κίνηση τοῦ τότε βοηθοῦ Ἐπισκόπου Δωδώνης Χρυσοστόμου, νά ἐπιτύχει τήν τροποποίηση τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτη τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος, μέ τήν ψήφιση διατάξεως, πού θά μεταβίβαζε τή δικαιοδοσία τῆς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας νά ἐκλέγει τούς Μητροπολίτες, στή Διαρκή Ἱερά Σύνοδο. Ἐξασφαλισμένος, ὅτι στή Διαρκή Ἱερά Σύνοδο τοῦ ἔτους ἐκείνου οἱ φίλοι του συγκροτοῦσαν πλειοψηφία, ἦταν βέβαιος, ὅτι θά μποροῦσε νά ἐκλεγεῖ στή Μητρόπολη Ἀττικῆς καί ἀπό κεῖ, νά προωθηθεῖ-ἐν καιρῷ εὐθέτῳ-στό θρόνο τῆς Ἀρχιεπισκοπῆς Ἀθηνῶν.
Ὁ πρῶτος του στόχος ἦταν αὐτός. Ἡ μεταφορά τῶν Μητροπολιτικῶν ἐκλογῶν στή Διαρκή Ἱερά Σύνοδο. Ὁ δεύτερος, νά πετύχει τήν ἔκδοση Προεδρικῶν Διαταγμάτων, πού θά ἀνακαλοῦσαν τά διατάγματα τοποθέτησης τῶν τριῶν Μητροπολιτῶν στίς Μητροπόλεις, γιά τίς ὀποῖες ἐξελέγησαν καί χειροτονήθηκαν, ὥστε νά ἀδειάσει καί ἡ Ἀττική, ἡ Μητρόπολη τῶν ὀνείρων του.
Ἡ «Ἑστία πληροφορεῖ:
«Θυελλώδης ὑπῆρξεν ἡ συζήτησις, ἡ ὁποία διεξήχθη, προχθές, εἰς τήν Διαρκῆ Ἱεράν Σύνοδον διά τό θέμα, ποῖος ἐκπροσωπεῖ αὐτήν. Κατά τήν συζήτησιν ἀπουσίαζεν ὁ Ἀρχιεπίσκοπος κ. Σεραφείμ, ὅπως καί τήν πρώτην ἡμέραν, λόγῳ ἀσθενείας. Τόν ἀνεπλήρωσε κατά τήν δευτέραν ἡμέραν ὁ Μητροπολίτης Κοζάνης κ. Διονύσιος, ὁ ὁποῖος ἀπουσίαζε τήν πρώτην ἡμέραν.
Οἱ Μητροπολῖται Πειραιῶς κ. Καλλίνικος καί Καλαβρύτων κ. Ἀμβρόσιος ἔθεσαν εὐθαρσῶς τό θέμα καί ἐτόνισαν μεταξύ ἄλλων ὅτι τήν Δ. Ι. Σύνοδον οὐδείς ἐκπροσωπεῖ παρά μόνον ὅποιον ὁρίζει ἡ Δ.Ι.Σ. Κατά συνέπειαν ἀναρμοδίως συνηντήθη ὁ Μητροπολίτης Δωδώνης κ. Χρυσόστομος μέ τόν Πρωθυπουργόν κ. Ἀ. Παπανδρέου καί ἐζήτησαν νά ἐπιτιμηθῇ δι’ ἐγγράφου.
Μέ τάς ἀπόψεις τῶν δύο ὡς ἄνω Μητροπολιτῶν συνεφώνησεν ἡ πλειονότης τῶν Συνοδικῶν Μητροπολιτῶν, ἐκτός ἀπό τούς Μητροπολίτας Περιστερίου κ. Χρυσόστομον, Δράμας κ. Διονύσιον καί Τρίκκης κ. Ἀλέξιον.
Ἀπεφασίσθη νά συνταχθῇ σχετικόν ἀνακοινωθέν, ἀλλά ὁ ἀρχιγραμματεύς κ. Δαμασκηνός Καρπαθάκης καί οἱ δύο ἄλλοι γραμματεῖς ἀπεχώρησαν τῆς συνεδρίας τῆς Δ.Ι.Σ. κατ’ ἐντολήν τοῦ Ἀρχιεπισκόπου καί οὕτω διελύθη ἡ Δ.Ι.Σύνοδος, ἡ ὁποία δέν συνῆλθεν οὔτε χθές, οὔτε σήμερον, πρός ἀποφυγήν τιμωρίας τοῦ Ἀρχιγραμματέως.
Οἱ Μητροπολῖται, ὅμως, Πειραιῶς κ. Καλλίνικος καί Καλαβρύτων κ. Ἀμβρόσιος συνέχισαν τόν ἀγῶνα καί ἐκτός τῆς αἰθούσης τῶν συνεδριῶν τῆς Δ.Ι.Σ. Ἔτσι, προχθές τό ἀπόγευμα ὁ Μητροπολίτης Πειραιῶς κ. Καλλίνικος ἀπέστειλε στόν Πρωθυπουργόν κ. Ἀ. Παπανδρέου τό ἑξῆς τηλεγράφημα:
" Ἐξ ἀφορμῆς δημοσιευμάτων γύρω ἀπό τό Ἐκκλησιαστικό πρόβλημα, σᾶς πληροφορῶ μέ τήν ἰδιότητα τοῦ Συνοδικοῦ Μέλους, ὅτι ἡ Διαρκής Ἱερά Σύνοδος, δέν ἀσχολήθηκε ποτέ μέ θέμα ἀλλαγῆς διατάξεων τοῦ Καταστατικοῦ Χάρτου τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος ΣΤΟΠ Οὔτε μέ τυχόν μεταβίβασιν τοῦ ἀποκλειστικοῦ δικαιώματος τῆς Ἱεραρχίας ἐκλογῆς Ἀρχιερέων, εἰς τήν Διαρκή Ἱεράν Σύνοδον ΣΤΟΠ Μία τοιαύτη ἀλλαγή θά ἐπιφέρῃ μεγαλυτέραν ἀναστάτωσιν ἐντός τῆς Ἐκκλησίας".
Τήν ἴδια μέρα καί ὁ Μητροπολίτης Καλαβρύτων κ. Ἀμβρόσιος ἀπέστειλε στόν Πρωθυπουργό τό ἀκόλουθο δριμύ τηλεγράφημα:
"Ὡς μέλος τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί ἐν βάρει τῆς ἀρχιερατικῆς μου συνειδήσεως ἐπιθυμῶ νά Σᾶς διαβεβαιώσω ὡς κάτωθι:
1. Τήν Διαρκῆ Ἱεράν Σύνοδον, ἧς καί ἡμεῖς μετέχομεν, οὐδέποτε ἀπησχόλησε τό ζήτημα τροποποιήσεως τοῦ Νόμου 590/1977, ὥστε το δικαίωμα τῆς ἐκλογῆς Ἀρχιερέων, ἀφαιρούμενον ἀπό τήν Ὁλομέλειαν τῆς Ἱεραρχίας, νά περιέλθῃ εἰς τήν δικαιοδοσίαν τῆς 13μελοῦς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου.ΣΤΟΠ
2. Τό σύνολον τῶν ἐν ἐνεργείᾳ Μητροπολιτῶν καταδικάζει ἀπεριφράστως καί a priori μίαν τοιαύτην ρύθμισιν. ΣΤΟΠ. >BR> 3. Ὁ τιτουλάριος Μητροπολίτης Δωδώνης κ. Χρυσόστομος δέν ἀνήκει εἰς τό Ἐπιτελεῖον τῆς Ἱερᾶς Συνόδου. ΣΤΟΠ Δέν μετέχει τῶν ὀργάνων Διοικήσεως τῆς Ἐκκλησίας. ΣΤΟΠ Δέν συναριθμεῖται εἰς τό Σῶμα τῆς Ἱερᾶς Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας. ΣΤΟΠ Δέν συμμετέχει εἰς τήν λῆψιν ἀποφάσεων. ΣΤΟΠ Οὔτε τήν Ἱεράν Σύνοδον τῆς Ἱεραρχίας ἐκφράζει, οὔτε τήν Διαρκῆ Ἱεράν Σύνοδον ἐκπροσωπεῖ. ΣΤΟΠ Αἱ μετ’ αὐτοῦ συζητήσεις δέν δεσμεύουν τήν Ἱεράν Σύνοδον. ΣΤΟΠ
4. Ὁ Τιτουλάριος Μητροπολίτης Δωδώνης οὐδέποτε ἔλαβεν ἐξουσιοδότησιν τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου ἵνα συζητήσῃ μετά τῆς Ὑμετέρας Ἐξοχότητος ἤ ἄλλων Κυβερνητικῶν παραγόντων θέματα μείζονος σημασίας καί σπουδαιότητος, ὡς π.χ. τό περί τρόπου ἐκλογῆς Ἀρχιερέων, τό ἐκκλησιαστικό ζήτημα, τήν Ἔκδοσιν Νόμων ἐπί ἐκκλησιαστικῶν θεμάτων κλπ. ΣΤΟΠ Παρακαλοῦμεν νά τόν ἀγνοήσετε. ΣΤΟΠ
5. Δημοσιεύματα Τύπου τῆς 2ας καί 3ης Ἀπριλίου ἐ.ἔ. καθ’ ἅ "ὁ Πρωθυπουργός ἀπέρριψε τό αἴτημα τοῦ Μητροπολίτου Δωδώνης" ἐχαροποίησαν σύμπασαν τήν Ἱεραρχίαν. ΣΤΟΠ Παρακαλοῦμεν μή παρασύρεσθε. ΣΤΟΠ Ἐμμείνατε εἰς τήν θέσιν αὐτήν. ΣΤΟΠ".
Τό τηλεγράφημά του ὁ Σεβ. Καλαβρύτων ἐκοινοποίησεν εἰς τόν Ὑπουργόν Παιδείας καί Θρησκευμάτων, εἰς τόν Ὑφυπουργόν Τύπου καί Πληροφοριῶν, εἰς τόν Τύπον. Συνεπείᾳ τῆς ἐντόνου ἀντιδράσεως τῶν δύο Μητροπολιτῶν ἡ προγραμματισθεῖσα διά χθές νέα συνάντησις Πρωθυπουργοῦ καί Μητροπολίτου Δωδώνης εἰς τό μέγαρον Μαξίμου ἐματαιώθη, ὁ δέ Μητροπολίτης εἰσήχθη ἐκτάκτως εἰς τό "Ὠνάσειον" Καρδιοχειρουργικόν Ἵδρυμα.
Χθές ἐπίσης ἐπραγματοποιήθη συνάντησις μεταξύ τοῦ Πρωθυπουργοῦ, τοῦ κυβερνητικοῦ ἐκπροσώπου κ. Ε. Βενιζέλου καί τοῦ νομικοῦ συμβούλου κ. Γ. Λιλαίου, κατά τήν ὁποίαν ἐξητάσθη τό ἐκκλησιαστικόν ζήτημα, τό ὁποῖον χρήζει μεγάλης προσοχῆς, ὡς ἀνεκοινώθη. Τάς πρώτας πρωϊνάς ὥρας ἐγνώσθη ὅτι ἡ Κυβέρνησις προσανατολίζεται πρός τήν "ἐπίλυσιν" τοῦ ἐκκλησιαστικοῦ προβλήματος ἐντός τῆς προσεχοῦς ἑβδομάδος διά τῆς ἐκδόσεως τριῶν Προεδρικῶν Διαταγμάτων, τά ὁποῖα θά αἴρουν τήν ἰσχύν τῶν Διαταγμάτων, διά τῶν ὁποίων ἀναγνωρίζονται ὡς νόμιμοι οἱ τρεῖς Μητροπολῖται Λαρίσης κ. Θεολόγος, Ἀττικῆς κ. Νικόδημος καί Θεσσαλιώτιδος κ. Κωνσταντῖνος».

***

Ἡ πληροφορία γιά τίς παρασκηνιακές ἐνέργειες τοῦ Δωδώνης Χρυσοστόμου ξεσήκωσαν σάλο στήν πλειοψηφία τῶν μελῶν τῆς Ἱεραρχίας. Καί οἱ ἀντιδράσεις διολίσθαιναν ἀπό τούς στενούς χώρους τῶν φιλικῶν συνομιλιῶν καί ἔφταναν στά ἀνοιχτά παράθυρα τῶν Μέσων τῆςἘνημέρωσης.
Ἕνας ἀπό τούς πρώτους, πού ἀντέδρασε, ἦταν ὁ τότε Μητροπολίτης Σύρου Δωρόθεος, πού διατηροῦσε προσωπική φιλία μέ τόν Πρωθυπουργό,
Ἐν Ἐρμουπόλει τῇ 8 Ἀπριλίου 1994 Κύριον Ἀνδρέα Παπανδρέου Πρόεδρον Κυβερνήσεως ΑΘΗΝΑ Φίλε Πρόεδρε, Τά διατάγματα, πού μελετᾶτε νά δημοσιεύσετε, σάν δικός σας ἄνθρωπος, σᾶς λέγω ὅτι θά φέρουν ἀναστάτωση στήν Ἐκκλησία καί τήν Πολιτεία ΣΤΟΠ Θά μετανοήσετε γι’ αὐτό ΣΤΟΠ Ἡ μόνη λύση εἶναι νά παρακαλέσετε τόν ἀσθενοῦντα Ἀρχιεπίσκοπο νά συγκαλέσει ὡς ἁρμόδιος τήν Ἱεραρχίαν διά νά λυθεῖ τό χρονίζον ἐκκλησιαστικό θέμα ΣΤΟΠ Σᾶς ἐπαναλαμβάνω καί σᾶς τονίζω σάν παλαιός Σας φίλος καί Σᾶς ἱκετεύω γιά τό καλό Σας ἀποφύγετε τέτοιες ἀντισυνταγματικές λύσεις ΣΤΟΠ Σᾶς ζητῶ συγγνώμη σάν φίλος Σας παντοτεινός ΣΤΟΠ. ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΣΥΡΟΥ ΔΩΡΟΘΕΟΣ
Τήν ἴδια μέρα ἐκδηλώθηκε καί ἡ ἔντονη διαμαρτυρία τοῦ τότε Μητροπολίτη Δημητριάδος Χριστόδουλου καί, ἀργότερα, Ἀρχιεπισκόπου Ἀθηνῶν. Μέ ἐπιστολή του πρός τόν τότε ὑφυπουργό Τύπου Εὐάγγελο Βενιζέλο, ἐπισημαίνει:
8 ’Απριλίου 1994
’Αγαπητέ κ. Ὑφυπουργέ,
Μετά τήν ἀπό μέρους σας ἐξαγγελίαν σήμερον τῆς ἀποφάσεως τῆς κυβερνήσεως διά τήν ἔκδοσιν τῶν ἀτομικῶν διαπιστωτικῶν διαταγμάτων περί ἀκυρώσεως τῶν προγενεστέρων διαταγμάτων τοῦ 1968 πού ἀφοροῦν εἰς τούς τρεῖς Μητροπολίτες, εἶναι βέβαιον ὅτι τό "ἐκκλησιαστικόν ζήτημα" εἰσέρχεται εἰς νέαν κρίσιμον φάσιν μέ ἀπροβλέπτους συνεπείας καί διά τήν ’Εκκλησίαν καί διά τήν κυβέρνησιν.
1. Ἡ ἐπίκλησις τῆς ἐπιβολῆς τοῦ ἐπιτιμίου τῆς ἀκοινωνησίας δέν συνιστᾶ, ὡς γνωρίζετε, νόμιμον βάσιν ἐκδόσεως τῶν διαταγμάτων. Μετά δέ τήν γνωστήν σχετικήν ἀπόφασιν τοῦ Σ.τ.Ε. ἡ ὅλη ὑπόθεσις προσλαμβάνει τόν χαρακτῆρα νομοθετικοῦ πραξικοπήματος, τό ὁποῖον εἶναι βέβαιον, ὅτι θά προσβληθῆ καί θά ἀκυρωθῆ ἀπό τό Σ.τ.Ε., ἀφοῦ ὅμως, ἐν τῶ μεταξύ, θά ἔχη ἐνδεχομένως, προκαλέσει τετελεσμένα γεγονότα, πού θά περιπλέξουν τό ὅλον πρόβλημα, ἀντί νά τό ἐπιλύσουν.
2. Δέν θά πρέπει ἀσφαλῶς νά ἀγνοῆτε ὅτι ἡ κίνησίς σας αὐτή ἐντάσσεται εἰς ἐπιμελῶς ἐξυφανθέν σχέδιον ἁλώσεως τῶν πλασματικῶς θεωρουμένων ὡς ἐν χηρείᾳ διατελουσῶν Μητροπόλεων ’Αττικῆς καί Λαρίσης, προκειμένου νά καταλάβουν αὐτάς ὕποπτα πρόσωπα, κινούμενα εἰς τό ἐκκλησιαστικόν παρασκήνιον, καί ἐνδιαφερόμενα νά προωθήσουν τίς προσωπικές των φιλοδοξίες. Δέν χρειάζεται νά διαθέτει τις παρά κοινόν νοῦν γιά νά προβλέψει ὅτι ἡ συνέχεια θά εἶναι οἱ λαϊκές κινητοποιήσεις, οἱ συμπλοκές, καί ἡ ἀνωμαλία. ’Από αὐτά δέν θά πληγῆ μόνον ἡ ’Εκκλησία. Καί θά ἐπιβαρυνθῆτε μέ τίς εὐθύνες ξένων συμφερόντων, πού ἀδιαφοροῦν γιά τίς συνέπειες τῆς ἀφροσύνης των. ’Αναλογίζεσθε τί θά ἐπακολουθήσει εἰς Κηφισιάν καί Λάρισαν ὅταν θά ὑπάρχουν ἐκεῖ ἀνά δύο Μητροπολίτες, ὁ ἕνας αὐτός πού θά ἐκλέξει ἡ Ἱεραρχία καί ‚ ὁ ἄλλος, ὁ σήμερον ὑπό τοῦ λαοῦ ὑποστηριζόμενος;
3. Πέραν τούτων θά ὑπάρξει νά εἶσθε βέβαιος καί ἐντός τῆς Ἱεραρχίας διαφοροποίησις καί διαμάχη, διότι οἱ Ἱεράρχες δέν εἶναι διατεθειμένοι νά ἀποδεχθοῦν λύσεις, τίς ὁποῖες ἡ Ἱεραρχία ὡς κατεστημένον διοικητικόν ὄργανον τῆς Ἐκκλησίας δέν ἐγκρίνει καί δεν ὑπαγορεύει. Σεῖς προχωρεῖτε τώρα εἰς ρυθμίσεις τοῦ "ἐκκλησιαστικοῦ" παρά τίς περί μή ἐπεμβάσεώς σας ρητές καί ἐπανειλημμένες διαβεβαιώσεις, ἀλλά καί χωρίς νά ἔχετε ἐξασφαλίσει τήν γνώμην τοὐλάχιστον τῆς Ἱεραρχίας. Σᾶς ἀρκεῖ ἡ πίεσις πού ἀσκεῖ ὁ Σεβ. Δωδώνης; Καί ποῖον αὐτός ἐκπροσωπεῖ; Τό συνοδικόν σύστημα διοικήσεως τῆς ’Εκκλησίας μας οὐδέ εἰς τόν ’Αρχιεπίσκοπον ὡς μονάδα ἀναγνωρίζει ρόλον ἐκφραστοῦ τῆς βουλήσεως ὅλης τῆς ’Εκκλησίας. Πῶς λοιπόν προχωρεῖτε;
4. Γνωρίζω, Κύριε Ὑφυπουργέ, ὅτι ὡς ἔγκριτος νομικός ἀλλά καί εὐφυής ἄνθρωπος, ἔχετε ὀρθήν τοποθέτησιν ἐπί τοῦ ὅλου ζητήματος. Καί ὅτι τώρα ἀσφαλῶς βιάζεσθε νά ἀκολουθήσετε μίαν ὁδόν πού θά δοκιμάσει ὅλην τήν κυβέρνησιν. Ὅμως διερωτῶμαι, διατί τόση βιασύνη; Δέν σκέπτεσθε ὅτι ἐγγίζει τό Πάσχα; Εἶναι ἀνάγκη νά βεβηλωθοῦν οἱ ἅγιες ἡμέρες πού ἔρχονται; Καί δέν σᾶς κάνει ἐντύπωσιν ἡ βιασύνη ἐκείνων πού σᾶς πιέζουν; Μπορεῖ νά ἔχουν Θεόν οἱ ἄνθρωποι αὐτοί ὅταν χάριν τοῦ συμφέροντός των προκαλοῦν μέγαν σάλον εἰς τήν ’Εκκλησίαν; Παρακαλῶ ἀναμετρήσατε τίς εὐθύνες σας πρίν εἶναι πολύ ἀργά. Ἡ κίνησίς σας στερεῖται καί νομικοῦ καί ἠθικοῦ ἐρείσματος. Καί θά καταπέσει. Ἀλλά θά ἔχει πυροδοτήσει τήν ἀνωμαλίαν καί τό χάος.
5. Ταῦτα ἐκ καθήκοντος καταγγέλλω κατά τήν ὑστάτην αὐτήν στιγμήν, ἐλπίζων ὅτι τελικά θά πρυτανεύσει ἡ σύνεσις καί ἡ σωφροσύνη. Μή ἀμφιβάλλετε δέ ὅτι ἡ ἐπέμβασίς σας θά κριθῆ αὐστηρά ἀπό τήν Ἱστορία καί θά σᾶς ἀποδείξει ὄχι μόνον ἀσυνεπεῖς πρός τάς ἐπαγγελίας σας, ἀλλά καί ἀναξιοπίστους μέ ἐπικίνδυνες προεκτάσεις γιά τόν Τόπο. Κύριος ‚ Θεός ἄς σᾶς φωτίσει ἔστω καί τώρα. Τό εὔχομαι ἐξ ἀγάπης πρῶτα πρός τήν ’Εκκλησίαν καί ὕστερα πρός ὑμᾶς.
Μετ᾿ εὐχῶν καί τιμῆς
Ὁ Δημητριάδος Χριστόδουλος

***

Μετά ἀπό τέσσερες μέρες, στίς 12 Ἀπριλίου 1994, ὁ τότε Μητροπολίτης Πειραιῶς Καλλίνικος ἔστειλε ἐπιστολή διαμαρτυρίας στόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας Κωνσταντῖνο Καραμανλή. Μέ τήν ἐπιστολή του αὐτή τονίζει, ὅτι ἡ τυχόν ἔκδοση Προεδρικῶν Διαταγμάτων, πού θά ἀκυρώνουν τά διατάγματα καταστάσεως τῶν τριῶν Μητροπολιτῶν, Λαρίσης, Θεσσαλιώτιδος καί Ἀττικῆς καί ἡ παροχή τοῦ δικαιώματος ἐκλογῆς ἄλλων στίς ἕδρες τους, ἀποτελεῖ καθαρό πραξικόπημα. Καί πληροφορεῖ τόν ἀνώτατο ἄρχοντα, ὅτι οὐδέποτε ἔγινε λόγος, τόσο στή Διαρκή Ἱερά Σύνοδο ὅσο καί στή Σύνοδο τῆς Ἱεραρχίας γιά τήν ἔκδοση τέτοιων διαταγμάτων.
Μεταφέρω ἐδῶ ὁλόκληρο τό κείμενο καί αὐτῆς τῆς διαμαρτυρίας.
Πειραιάς 12 Ἀπριλίου 1994
Πρός τόν Ἐξοχώτατον Πρόεδρον Δημοκρατίας
κ. Κωνσταντῖνον Καραμανλῆν
Ἀθήνα
Ἐξοχώτατε,
Ἐν θλίψει ψυχῆς καί ἐν βάρει τῆς Ἀρχιερατικῆς μου συνειδήσεως καί ὡς μέλος τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου, σᾶς πληροφορῶ ὅτι τυχόν ἔκδοσις τῶν διαταγμάτων γιά τήν ἄρσιν τῶν πρό 26 ἐτῶν ἐκδοθέντων διαταγμάτων ἐγκαταστάσεως τῶν τριῶν Μητροπολιτῶν, θά ἐπιφέρη δεινά εἰς τήν Ἐκκλησίαν καί θά μεγενθύνη τό πρόβλημα.
Σᾶς πληροφορῶ ὅτι οὐδεμία ἀπολύτως Ἱερά Σύνοδος, οὔτε ἡ περυσινή, οὔτε ἡ φετεινή, τῆς ὁποίας εἶμαι μέλος, οὔτε ἡ τελευταία Σύνοδος τῆς Ἱεραρχίας πού συνῆλθε πέρυσι τό καλοκαίρι, συνεζήτησε ἤ ἐζήτησε ἀπό τήν Κυβέρνησι τήν ἄρσι τῶν διαταγμάτων ἐγκαταστάσεως τῶν τριῶν Μητροπολιτῶν.
Τό πρόσχημα τοῦ δῆθεν ἐπιτιμίου κατά τῶν Μητροπολιτῶν, στερεῖται κανονικότητος καί νομιμότητος. Οὔτε οἱ ἱεροί Κανόνες, οὔτε οἱ ἐκκλησιαστικοί Νόμοι, προβλέπουν ἕνα τέτοιο ἐπιτίμιο δι’ ἀρχιερεῖς. Μόνον τά Συνοδικά Δικαστήρια ἔχουν τό δικαίωμα, μετά ἀπό κανονικές καί νόμιμες διαδικασίες, νά ἐπιβάλλουν ποινάς εἰς τυχόν παρεκτρεπομένους ἀρχιερεῖς. Ἀλλά ποινή ἀκοινωνησίας δέν προβλέπεται γιά Ἐπισκόπους πουθενά. Τό δῆθεν ἐπιτίμιον κατά τῶν τριῶν Ἀρχιερέων, τό ὁποῖον ἐπέβαλε ἡ περυσινή Διαρκής Ἱερά Σύνοδος πρός τούς τρεῖς Ἀρχιερεῖς, ἐπεκρίθη δριμύτατα ἀπό τοῦ νομομαθοῦς Μητροπολίτου Δημητριάδος κ. Χριστοδούλου, μέλους τότε τῆς Διαρκοῦς Ἱερᾶς Συνόδου καί ἀπό τοῦ ἐπίσης τότε μέλους Κίτρους κ. Ἀγαθονίκου.
Τό ἐπιτίμιον δέν ἐπεκυρώθη ἀπό τῆς συνελθούσης πέρυσι τό καλοκαίρι Συνόδου τῆς Ἱεραρχίας, ἀλλ᾿ ἐπεκρίθη δριμύτατα ὑπό τῶν περισσοτέρων Ἀρχιερέων.
Ἐξοχώτατε κ. Πρόεδρε, σᾶς παρακαλῶ μή ὑπογράψητε τό διάταγμα αὐτό, τό ὁποῖον καί ἀντισυνταγματικόν εἶναι καί προσβάλλει τό κύρος τοῦ ἀρχιερατικοῦ ἀξιώματος καί δημιουργεῖ ἀνασφάλεια εἰς τούς Ἀρχιερεῖς καί ἔχει δημιουργήσει πικρίαν καί ἀναστάτωσιν ἐντός τῆς Ἐκκλησίας. Δέν θά εἰρηνεύση τήν Ἐκκλησίαν, ἀλλά θά πυροδοτήση νέα δεινά.
Μετ᾿ εὐχῶν καί τιμῆς
Ὁ Πειραιῶς Καλλίνικος
Τήν ἴδια μέρα ἔστειλε διαμαρτυρία στόν Πρόεδρο τῆς Δημοκρατίας καί ὁ γηραιός τότε Μητροπολίτης Ἐλασσώνας Σεβαστιανός.
Ἐλασσώνα 14-4-1994
Πρός τόν Ἐξοχώτατον
Πρόεδρον Δημοκρατίας
Ἐξαγγελθεῖσα, ὡς ἀπόφασις Κυβερνήσεως ἀκύρωσις Διαταγμάτων ἀναγνωρίσεως γνωστῶν τριῶν Μητροπολιτῶν 1968 εἶναι κατάφωρος ἐπέμβασις Πολιτείας εἰς Ἐκκλησίαν καί ἀντίθετος πρός ἀποφάσεις Συμβουλίου Ἐπικρατείας δικαιώσεως αὐτῶν. ΣΤΟΠ
Ὄχι μόνον δέν θά ἐπιφέρει εἰρήνευσιν εἰς Ἐκκλησίαν, ἀλλά καί θά περιπλέξει περισσότερον καί θά διχάσει Ἱεραρχίαν καί Ἐκκλησίαν. ΣΤΟΠ
Παρακαλοῦμεν μή πυροδοτηθῆ θρυαλλίς διαιρέσεως εἰς κρισίμους στιγμάς καί μή στέρξητε εἰς ἀμαύρωσιν ἱστορίας Σας.
Ὁ Ἐλασσῶνος Σεβαστιανός

***

Πληροφορῶ τούς ἀγαπητούς ἀναγνῶστες μου, ὅτι τά ὑπομνήματα διαμαρτυρίας καί ἐπισήμανσης τῶν ἐπικίνδυνων ὀλισθημάτων, πού προκάλεσε ἡ ἀλόγιστη φιλοπρωτεία τοῦ Ἐπισκόπου Δωδώνης Χρυσοστόμου, τήν ὁποία ξεδίπλωσα, ἴσαμε τώρα, δέν εἶναι τά μοναδικά. Σεβόμενος τόν κόπο καί τή φόρτιση, πού προκαλεῖ στόν κάθε ἀναγνώστη ἡ μακρά ἀναδρομή στή σκοτεινή ἐφόρμηση τῶν συντελεστῶν τῆς ἐξαθλίωσης, κάνω ἐδῶ μιά μικρή διακοπή. Καί ὑπόσχομαι νά συνεχίσω τήν παρουσίαση καί ἄλλων, ἐπίσημων καί ὑπεύθυνων κειμένων-ἐπιλεγμένων ἀπό τά πολλά-στό ἑπόμενο φύλλο τῆς «Ἐλεύθερης Πληροφόρησης».