Η Θεία Ενανθρώπιση στην Ορθόδοξη και στην Δυτική θεολογία. .(Α)

 

Πρωτοπρεσβυτέρου Δημητρίου Αθανασίου

Εισαγωγικά

Οι διαφορές στην Θεολογία της Ορθόδοξης Εκκλησίας  και της Ρωμαιοκαθολικής  είναι πάρα πολλές. Εκτός από τις γνωστές (filioque, Πρωτείο Πάπα, Αλάθητο Πάπα, Μαριολατρία, λειτουργικές πρακτικές κ.α) διαφέρουν και στη  θεολογία των Μεγάλων Δεσποτικών εορτών. Με αφορμή την εορτή της Γέννησης του Χριστού θα προσπαθήσουμε με ένα μικρό  αριθμό άρθρων να τις επισημάνουμε, ώστε να κατανοήσουμε τις μεγάλες διαφορές στην πίστη, που αποτελούν ΑΞΕΠΕΡΑΣΤΑ  εμπόδια στην επιχειρούμενη ένωση. Θα χρησιμοποιήσουμε για την διερεύνηση του θέματος και εκκλησιαστικούς ύμνους για να κάνουμε πιο κατανοητές τις διαφορές.

 

Λύτρωσιν ἀπέστειλε Κύριος τῷ λαῷ αὐτοῦ. Ἀλληλούϊα.(κοινωνικό Χριστουγέννων)

 

Η έννοια της ΛΥΤΡΩΣΗΣ έχει διαφορετική ερμηνεία στην Ορθόδοξη και στην  Ρωμαιοκαθολική θεολογία,

Στην  Ορθόδοξη θεολογία η  λύτρωση δεν είναι απλώς απελευθέρωση από την αμαρτία ή την τιμωρία. Σημαίνει συμμετοχή στη ζωή του Θεού και θεοποίηση του ανθρώπου (θέωση). Στόχος της λύτρωσης είναι η μεταμόρφωση του ανθρώπου, η ενότητα με τον Θεό και η αναδημιουργία του ανθρώπου σύμφωνα με την εικόνα του Θεού. Αυτό το πετυχαίνουμε με τα Μυστήρια της Εκκλησίας και τον προσωπικό πνευματικό αγώνα σε όλες τις μορφές (ορθή πίστη και ορθή πράξη). Η Ορθοδοξία βλέπει τον άνθρωπο ως δημιούργημα κατά εικόνα Θεού (Γένεση 1:26-27), αλλά η αμαρτία τον αποξένωσε από την πλήρη κοινωνία με τον Θεό. Η λύτρωση δεν περιορίζεται στην εξάλειψη της αμαρτίας· είναι ολόκληρη μεταμόρφωση της ανθρώπινης φύση.

Μέσω της Ενανθρώπησης, ο Λόγος «συμμετέχει στην ανθρώπινη φύση» για να την ανυψώσει στη ζωή της θείας χάρης. Η λύτρωση είναι, επομένως, κοινωνία με τον Θεό μέσω του Χριστού, η οποία επιτυγχάνεται όχι μόνο ηθικά αλλά και υπαρξιακά.

Στην Ορθοδοξία, η λύτρωση είναι μεταμορφωτική, μυστική, υπαρξιακή και θεολογικά βιωματική, επικεντρωμένη στη συμμετοχή στη ζωή του Θεού.

Στην Δυτική-Παπική θεολογία η  λύτρωση θεωρείται κυρίως συγχώρεση αμαρτιών και αποκατάσταση της δικαιοσύνης του Θεού, δηλαδή της ηθικής τάξης που δημιούργησε ο Θεός. Η λύτρωση, σε αυτή τη θεολογία, είναι κυρίως εξιλεωτική και ηθική, στοχεύοντας στη συμφιλίωση ανθρώπου και Θεού. Η Ενανθρώπηση και η Σταύρωση του Χριστού είναι μέσα ικανοποίησης της θείας δικαιοσύνης (satisfactio).

Ο Χριστός ενεργεί ως μεσίτης: αναλαμβάνει την τιμωρία της αμαρτίας και παρέχει στους ανθρώπους χάρη και συγχώρεση. Στη Δυτική θεολογία, η λύτρωση είναι σωστική, δικαιωτική και ηθική, με έμφαση στη συγχώρεση της αμαρτίας και στην αποκατάσταση της θείας τάξης, περισσότερο παρά στη μυστική συμμετοχή στη ζωή του Θεού.