Τα γεγονότα στην λειτουργική Σύναξη στο Φανάρι στις 30 Νοε 2025 και οι ερμηνείες τους

 

Πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου.

Κατά την διάρκεια της Θείας Λειτουργίας στον ιερό ναό του Αγίου Γεωργίου στο Φανάρι την Κυριακή 30 Νοεμβρίου 2025 (εορτή του Αγίου Ανδρέα), παρουσία του Πάπα Λέοντος ΙΔ,παρατηρήθηκαν τα εξής:

1.Έγινε μνημόνευση του Πάπα. («Υπέρ του αγιωτάτου επισκόπου και  Πάπα Ρώμης Λέοντος ΙΔ…)

2.Έγινε ανταλλαγή ασπασμού ειρήνης. Συγκεκριμένα ο Πατριάρχης Βαρθολομαίος εξήλθε, ενώ ιερουργούσε, του Ιερού Βήματος κατά την φρικτή ώρα του "Αγαπήσωμεν αλλήλους" και έδωσε τον λειτουργικό ασπασμό εν μέση Εκκλησία με τον Πάπα Ρώμης Λέοντα.

3.Ψάλθηκε πολυχρόνιο στον Πάπα «εν  Εκκλησία και εν ώρα Λατρείας».

4.Ευλογησαν από κοινού Πάπας και Πατριάρχης το εκκλησίασμα του Πατριαρχικού ναού

5.Ο Πάπας απήγγειλε το Πάτερ ημών.

6.Ο πατριάρχης δώρησε παλλίο (αρχιερατικό άμφιο)  στον Πάπα.

Σχόλια-Ερμηνεία

Α. Μνημόνευση κατά την Θεία Λειτουργία: Η μνημόνευση επισκόπου κατά τη Θεία Λειτουργία ("υπέρ του Επισκόπου Ρώμης...") σημαίνει την πλήρη αναγνώρισή του ως κανονικού ιεράρχη εντός της Μίας Εκκλησίας και αποτελεί το κορυφαίο σημείο της εκκλησιαστικής κοινωνίας. Θεωρείται κατεξοχήν πράξη συμπροσευχής.

Β. Λειτουργικός ασπασμός ειρήνης ("Αγαπήσωμεν αλλήλους"): Ο ασπασμός αυτός ανταλλάσσεται μεταξύ κληρικών που βρίσκονται σε πλήρη μυστηριακή κοινωνία. Η ανταλλαγή του με ετερόδοξο ιεράρχη θεωρείται σοβαρή παράβαση των Κανόνων.

Γ. Κοινή ευλογία και απαγγελία του "Πάτερ ημών": Η τέλεση κοινών προσευχών, όπως η απαγγελία της Κυριακής Προσευχής από κοινού σε ώρα λατρείας, εμπίπτει στην έννοια της συμπροσευχής.

Δ. Ψαλμωδία Πολυχρονίου: Το Πολυχρόνιο είναι μια ικετήρια προσευχή της Εκκλησίας για τον ιεράρχη της. Ψάλλεται μόνο για κανονικούς, Ορθόδοξους επισκόπους.

Ε.Η προσφορά Παλλίου στον Πάπα. Το Πάλλιο (Pallium) είναι ένα άμφιο, μια στενή λωρίδα από λευκό μαλλί αρνιών, διακοσμημένη με έξι μαύρους σταυρούς, που φοριέται γύρω από τους ώμους, πάνω από τα άλλα λειτουργικά άμφια. 

Ερμηνεία και Συμβολισμός του Παλλίου

Η προσφορά και η χρήση του Πάλλιου ερμηνεύεται με τους ακόλουθους τρόπους:

-Σύμβολο Ποιμενικού Αξιώματος: Συμβολίζει τον αρχιεπίσκοπο ως τον Καλό Ποιμένα, ο οποίος φέρει στους ώμους του το χαμένο πρόβατο, ακολουθώντας το παράδειγμα του Χριστού.

-Πληρότητα του Αξιώματος: Για τον Πάπα, το Πάλλιο συμβολίζει την "πληρότητα του παπικού αξιώματος" (plenitudo pontificalis officii).

-Ενότητα με την Αγία Έδρα: Όταν απονέμεται σε αρχιεπισκόπους, υποδηλώνει τη συμμετοχή τους στην υπέρτατη ποιμαντική εξουσία του Πάπα και αποτελεί εξωτερικό σημάδι της κοινωνίας και της ενότητάς τους με τη Ρώμη και τον Πάπα.

-Αποστολική Συνέχεια: Μαζί με τον Δακτύλιο του Αλιέα, το Πάλλιο είναι ένα από τα κύρια σύμβολα που τονίζουν την αποστολική συνέχεια και την ποιμαντική αποστολή του Ποντίφικα.

-Θυσία του Χριστού: Οι τρεις καρφίτσες (aciculae) που τοποθετούνται στο Πάλλιο (αν και σε σύγχρονες μορφές μπορεί να είναι απλώς διακοσμητικά στοιχεία) παραπέμπουν στα τρία καρφιά της Σταύρωσης του Χριστού.Δηλδή συνοπτικά αποτελεί η προσφορά Παλλίου  ΑΝΑΓΝΩΡΙΣΗ ΤΗΣ ΙΕΡΩΣΥΝΗΣ ΤΟΥ ΠΑΠΑ.

 

Οι Ιεροί Κανόνες, όπως ο 45ος και ο 46ος Αποστολικός Κανόνας, καθώς και κανόνες από τοπικές Συνόδους, απαγορεύουν ρητά σε κληρικούς να προσεύχονται ή να συλλειτουργούν με αιρετικούς ή σχισματικούς.

Η συμπροσευχή, με απλά λόγια, είναι η κοινή προσευχή ή η τέλεση λατρευτικών πράξεων από μέλη διαφορετικών χριστιανικών ομολογιών (π.χ., Ορθόδοξοι με Ρωμαιοκαθολικούς, Προτεστάντες κ.λπ.) ή, γενικότερα, με ανθρώπους άλλων θρησκειών.

Στο πλαίσιο της Ορθόδοξης Εκκλησίας και των Ιερών Κανόνων της, η έννοια έχει μια πολύ συγκεκριμένη και αυστηρή σημασία:

1. Η Κανονική Απαγόρευση: Η Ορθόδοξη Εκκλησία, βασιζόμενη σε πληθώρα Ιερών Κανόνων (όπως ο 45ος Αποστολικός Κανόνας, κανόνες της Συνόδου της Λαοδικείας κ.ά.), απαγορεύει ρητά στους ορθοδόξους κληρικούς και λαϊκούς να προσεύχονται λατρευτικά μαζί με ετεροδόξους (αυτούς που έχουν διαφορετικά δόγματα, δηλαδή τους αιρετικούς ή σχισματικούς). Ο κύριος λόγος αυτής της απαγόρευσης δεν είναι η έλλειψη αγάπης προς τους άλλους, αλλά η θεολογική και εκκλησιολογική συνέπεια. Η κοινή προσευχή, ιδίως η λειτουργική (π.χ. μέσα στην εκκλησία, κατά τη Θεία Λειτουργία), αποτελεί την κορυφαία έκφραση της ενότητας της πίστης. Όταν δύο πλευρές προσεύχονται μαζί με τον ίδιο τρόπο, δηλώνουν ότι πιστεύουν ακριβώς το ίδιο και ότι βρίσκονται σε πλήρη εκκλησιαστική κοινωνία (μυστηριακή ενότητα).
2. Εκκλησιολογική Συνέπεια: Εφόσον η Ορθόδοξη Εκκλησία θεωρεί τον εαυτό της τη Μία, Αγία, Καθολική και Αποστολική Εκκλησία και θεωρεί ότι οι άλλες ομολογίες έχουν αποκλίνει σε θέματα δόγματος (π.χ. το Filioque, το πρωτείο του Πάπα, κ.ά.), η συμπροσευχή θα σήμαινε σιωπηρή αναγνώριση αυτών των αποκλίσεων ως Ορθόδοξων ή τουλάχιστον ασήμαντων.

Συνοψίζοντας, η συμπροσευχή είναι η κοινή λατρευτική προσευχή με ετεροδόξους, η οποία, κατά την παραδοσιακή Ορθόδοξη άποψη, αποτελεί παραβίαση των Ιερών Κανόνων, καθώς προϋποθέτει ενότητα πίστης που στην πραγματικότητα δεν υφίσταται ακόμη.

Ο  Άγιος  Γρηγόριος  ο Παλαμάς, ο Άγιος Φώτιος, ο Άγιος Μάρκος ο Ευγενικός   και άλλοι Πατέρες  μας διδάσκουν την πάγια θεολογική θέση ότι ο Παπισμός είναι ΑΙΡΕΣΗ επειδή περιέχει αιρετικές διδασκαλίες (όπως το Filioque, το πρωτείο εξουσίας του Πάπα, το αλάθητο), οι οποίες αποτελούν εμπόδιο για την πλήρη μυστηριακή κοινωνία. Από αυτή τη σκοπιά, η συμπροσευχή ή η τέλεση κοινών τελετών θεωρείται εκκλησιολογικά απαράδεκτη.

Ο άγιος Κύριλλος Αλεξανδρείας, σε έναν απολογητικό λόγο του προς τον ευσεβέστατο βασιλιά Θεοδόσιο, λέει:

«Ήταν επίσης χρήσιμο και αναγκαίο, Μεγαλειότατε, να απομακρύνετε από τα άγια θυσιαστήρια εκείνον που τα μολύνει…»

Σε άλλο κείμενό του, μιλά για τον πνευματικό μολυσμό που προέρχεται από τη συμπόρευση και τη «κοινωνία» με αιρετικούς. Λέει:

«Επομένως, είναι πράξη παράνομη, βεβήλωση και ένοχη σαν να έχει χυθεί αίμα, το να αγαπά κανείς να συναναστρέφεται με ασεβείς αιρετικούς και να διατηρεί κοινωνία μαζί τους.»

Αυτό επιβεβαιώνεται και από το αμέσως επόμενο απόσπασμα, από το οποίο φαίνεται ότι η βεβήλωση αυτή προέρχεται από την κοινωνία με αιρετικούς που δεν έχουν καταδικαστεί ακόμη από Σύνοδο.

Σε επιστολή του προς τον κλήρο και τον λαό της Κωνσταντινούπολης, πριν από τη Γ΄ Οικουμενική Σύνοδο, ο άγιος Κύριλλος γράφει:

«Να διατηρείτε πάντα αναμμένη αυτήν την πίστη και να κρατάτε τους εαυτούς σας καθαρούς και άμεμπτους· ούτε να έχετε κοινωνία με τον μνημονευθέντα (τον Νεστόριο και κάθε ΑΙΡΕΤΙΚΟ), ούτε να τον θεωρείτε διδάσκαλο, εάν εξακολουθεί να είναι λύκος αντί για ποιμένα.(για το θέμα του πνευματικού μολυσμού θα επανέλθουμε σε άλλο άρθρο).