Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χορήγηση Αυτοκεφάλου

 

Εισαγωγικά

Διαπιστώσαμε από σχόλια αναγνωστών ότι υπάρχουν συγκεχυμένες απόψεις για το θέμα του Αυτοκεφάλου των Εκκλησιών και τον τρόπο ανακήρυξής του. Τα άρθρα που δημοσιεύουμε στην συνέχεια σκοπό έχουν να ενημερώσουν τους ενδιαφερομένους για το θέμα.

-------------------------------------------------------------

Απαραίτητες προϋποθέσεις για τη χορήγηση Αυτοκεφάλου

Επιμέλεια κειμένου: πρωτοπρεσβύτερος Δημήτριος Αθανασίου.

Όταν εξετάζεται η παροχή του δικαιώµατος αυτοδιοικήσεως σε µία τοπική Εκκλησία, επιβάλλεται να διερευνηθεί εάν συντρέχουν δύο βασικές προϋποθέσεις:

α) Εάν η συγκεκριµένη ρύθµιση, δηλαδή η αναγνώριση μιας επαρχίας ως Αυτοκεφάλου, θα συµβάλει στην κατά τον αποτελεσµατικότερο τρόπο ενάσκηση της εκκλησιαστικής διοικήσεως. Κατά το σχηµατισµό κρίσεως περί του ότι υφίσταται η προϋπόθεση αυτή, η οποία µπορεί να χαρακτηρισθεί «αντικειµενική», πρέπει να εξετασθεί εάν εξαιτίας οιωνδήποτε παραγόντων (όχι όµως µόνο προσωρινού χαρακτήρα) παρεµποδίζεται ή παρακωλύεται ουσιωδώς η τακτική επικοινωνία µεταξύ της µητρός–Εκκλησίας και της τοπικής Εκκλησίας, η οποία επιδιώκει την παροχή του δικαιώµατος αυτοδιοικήσεως.

 β) Εάν έχει εκφραστεί σχετικά η βούληση του λαού, δηλαδή των µελών της Ορθοδόξου θρησκευτικής κοινότητας, που πρόκειται να ανυψωθεί σε Αυτοκέφαλη Εκκλησία. Το αναγκαίο της δεύτερης αυτής συνδροµής, η οποία σε αντίθεση µε την πρώτη µπορεί να χαρακτηρισθεί «υποκειµενική», προκύπτει από όλες σχεδόν τις σχετικές Πατριαρχικές πράξεις των νεωτέρων χρόνων, στις οποίες γίνεται ρητή επίκληση της αιτήσεως του οικείου χριστιανικού πληρώµατος, κλήρου και λαού, για την παροχή Αυτοκεφαλίας.

 Με τη διαπίστωση ότι συντρέχουν οι δύο ανωτέρω προϋποθέσεις, δεν µπορεί να θεωρηθεί ότι ολοκληρώθηκε η διαδικασία της εξέτασης. Η προσεκτική µελέτη των σχετικών Πατριαρχικών πράξεων και του ιστορικού τους πλαισίου αποκαλύπτει ακόµη δύο στοιχεία, που έχουν έµµεση σχέση µε την παροχή της Αυτοκεφαλίας και γι’ αυτό θα µπορούσαν να χαρακτηρισθούν «εξωτερικοί όροι του Αυτοκεφάλου», τα οποία εξετάζονται εφόσον διαπιστωθεί οι συντρέχουν οι ανωτέρω δύο βασικές και απαραίτητες προϋποθέσεις.

Τα στοιχεία αυτά είναι: i) Η εθνική οµοιογένεια της Ορθοδόξου θρησκευτικής κοινότητας που επιδιώκει την εκκλησιαστική ανεξαρτησία και ii) Η διαβίωση της εθνικά οµοιογενούς αυτής κοινότητας υπό συνθήκες ενιαίας κρατικής οργάνωσης.

Προς αποφυγή, βέβαια, καταχρήσεως του δικαιώµατος αποκτήσεως εκκλησιαστικής αυτοδιοίκησης και συνεπακόλουθου άκριτου και ασύµφορου πολυτεµαχισµού της Ορθοδόξου Εκκλησίας σε πλήθος µικρών Αυτοκεφάλων ή Αυτονόµων Εκκλησιών, θα πρέπει να υπογραµµισθεί ότι δεν µπορεί τα µέλη µμιας θρησκευτικής κοινότητας, που αποτελούν εθνική µειονότητα σε ένα κράτος, να αποκτήσουν εκκλησιαστική ανεξαρτησία στην περίπτωση κατά την οποία υφίσταται ήδη Αυτοκέφαλη ή Αυτόνοµη Εκκλησία στη χώρα προέλευσης της εθνικής αυτής µειονότητας . (Σπυρίδωνος Ν. Τρωιάνου, Παρατηρήσεις επί των τυπικών…, στο Τιµητικό Αφιέρωµα …, όπ.π., σελ. 340-342)

Προκειµένου µία εκκλησιαστική γεωγραφική περιφέρεια να ανακηρυχθεί Αυτοκέφαλη, πρέπει ο χώρος αυτός να είναι όντως ανεξάρτητος εκκλησιαστικά και να µη συγχέεται µε άλλη υφιστάµενη στην περιφέρεια αυτή Εκκλησία. Πρέπει όλοι οι Ορθόδοξοι της περιφέρειας αυτής, αποτελούντες ένα σώµα, να συγκατατίθενται στη δηµιουργία της νέας Αυτοκεφάλου Εκκλησίας, η οποία θα ενώνει όλους τους ευρισκοµένους εντός των ορίων της Ορθοδόξους Χριστιανούς. ∆εν µπορεί, δηλαδή, εντός των ορίων µίας Αυτοκεφάλου Εκκλησίας να αυτοκεφαλοποιούνται εκκλησιαστικά σπέρµατα υφιστάµενα παραλλήλως προς άλλους Ορθοδόξους, διότi από τους Ιερούς Κανόνες και τη µακραίωνη πρακτική της Εκκλησίας γνωρίζουµε µόνο «όρια Εκκλησιών» και παραγγέλµατα Πατέρων «μὴ μεταίρειν ὅρια αἰώνια, ἃ ἔθεντο οἱ πατέρες ἡμῶν» και ακόµη απειλές Ιερών Κανόνων κατά των τολµώντων «ἔξω τῶν ἑαυτοῦ ὅρων χειροτονίας ποιεῖσθαι»  . (Κανών λε΄ της των Αγίων Αποστόλων)

Συνεπώς, εάν ελλείπει ο καθορισµός των ορίων της νέας διοικητικής εκκλησιαστικής εξουσίας, δεν µπορεί να ανακηρυχθεί αυτή Αυτοκέφαλη.

ΠΗΓΗ. N.Tσιρέλη. ΤΟ ΑΥΤΟΚΕΦΑΛΟ ΚΑΙ Ο ΤΡΟΠΟΣ ΑΝΑΚΗΡΥΞΗΣ ΤΟΥ