ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΓΕΣ ΚΑΙ Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ (μια ακόμα απάντηση στους ΓΟΧ)

 

 Επανάληψη παλιότερης δημοσίευσης συμπληρωμένη

Εισαγωγικά

Τον Ιούνιο του 2023 στο ιστολογιο «ΟΡΘΟΔΟΞΗ ΦΩΝΗ « και στην ηλεκτρονική διεύθυνση  

https://orthodox-voice.blogspot.com/2023/06/blog-post.html, δημοσιεύτηκε άρθρο του γράφοντος με τίτλο

«Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ, ΤΟ ΙΟΥΛΙΑΝΟ ΚΑΙ ΤΟ ΝΕΟ ΗΜΕΡΟΛΟΓΙΟ».

Από τα 26 σχόλια που δημοσιεύονται φαίνεται ο ΠΑΝΙΚΟΣ ΤΩΝ ΓΟΧ για τις ανακρίβειες που διάδίδουν σχετικά με τη σχέση Ιουλιανού ημερολογίου και της νηστείας των Αγίων Αποστόλων.

Φέτος στο ιστολόγιο "ΟΜΟΛΟΓΙΑ" δημοσίευσα το παραπάνω άρθρο διαφοροποιημένο και σε δύο μέρη. Το πρώτο μέρος είχε τον τίτλο

«ΤΟ ΣΕΛΗΝΙΑΚΟ ΣΦΑΛΜΑ ΣΤΟΝ ΥΠΟΛΟΓΙΣΜΟ ΤΗΣ ΗΜΕΡΟΜΗΝΙΑΣ ΤΟΥ ΠΑΣΧΑ ΚΑΙ ΣΤΗ ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ.( https://apotixisi.blogspot.com/2024/06/blog-post_28.html

Και το δεύτερο «ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΓΕΣ ΚΑΙ Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ (μια ακόμα απάντηση στους ΓΟΧ).

Επειδή όμως κατηγορήθηκα  από ΓΟΧ ότι το δεύτερο μέρος είναι  αναδημοσίευση από to fb τους αποδεικνύω περίτρανα ότι ΣΥΚΟΦΑΝΤΟΥΝ ΑΣΥΣΤΟΛΑ (νόμισαν ότι ανακάλυψαν την Αμερική)  και γι΄αυτό  αναδημοσιεύω το άρθρο « ΟΙ ΑΠΟΣΤΟΛΙΚΕΣ ΔΙΑΤΑΓΕΣ ΚΑΙ Η ΝΗΣΤΕΙΑ ΤΩΝ ΑΓΙΩΝ ΑΠΟΣΤΟΛΩΝ (μια ακόμα απάντηση στους ΓΟΧ)» συμπληρωμένο, που ουσιαστικά είναι απόσπασμα από το άρθρο του Ιουνίου 2023.

Σύντομα ιστορικά στοιχεία για την νηστεία των Αγίων Αποστόλων.
Η 29η Ιουνίου είναι η εορτή των αγίων Αποστόλων Πέτρου και Παύλου.

Αν και  οι Απόστολοι αυτοί δεν μαρτύρησαν στο ίδιο έτος (ο μεν Πέτρος μαρτύρησε κατά την 20ην Ιουλίου του έτους 64 μ.Χ., ο δε Παύλος το έτος 67), η 29η είναι ημέρα της μετακομιδής των λειψάνων των δύο Αποστόλων, η οποία «μετά τινάς δεκαετηρίδας... θεωρήθηκε εορτή του μαρτυρίου αυτών» (Αρχιμ. Βασιλείου Στεφανίδου, Εκκλησιαστική Ιστορία, Αθήναι 1959, σελ. 316).

Η νηστεία των αγίων Αποστόλων κάνει την εμφάνισή της τον ΣΤ' αιώνα( Βλασίου Φειδά, Εκκλησιαστική Ιστορία, σελ. 952).

Πρώτος ο Μέγας Αθανάσιος αναφέρει νηστεία μιας εβδομάδος μετά την Πεντηκοστή. «Τη γαρ εβδομάδι μετά την αγίαν Πεντηκοστήν ο λαός νηστεύσας εξήλθε περί το κοιμητήριον εύξασθαι» (εγράφη περί το 357). Αυτός μεν αναφέρει την νηστεία αυτή αμέσως μετά την Πεντηκοστή, αλλά το βιβλίο των Αποστολικών Διαταγών, το οποίο έχει γραφεί πενήντα περίπου έτη αργότερα και απηχεί αποστολοπαράδοτες εντολές και συνήθειες, την αναφέρουν μία εβδομάδα μετά την Πεντηκοστή, δηλαδή μετά την εορτή των Αγίων Πάντων. «Μετά ούν το εορτάσαι υμάς την Πεντηκοστήν εορτάσατε μίαν εβδομάδα και μετ’ εκείνην νηστεύσατε μίαν, δίκαιον γαρ και ευφρανθήναι επί τη εκ Θεού δωρεά και νηστεύσαι μετά την άνεσιν».

Όπως φαίνεται από το χωρίο των Αποστολικών Διαταγών, η νηστεία αυτή  σχετιζόταν με την χαρμόσυνη περίοδο από το Πάσχα μέχρι την Πεντηκοστή, μετά την οποία έπρεπε να επέλθει κάποιας μορφής αντίδραση, ώστε να μετριασθεί η χαρμόσυνη διάθεση.

Επειδή οι Απόστολοι είχαν αρχίσει το κήρυγμα μετά την Πεντηκοστή, οι μετ’ αυτήν ημέρες ήταν αφιερωμένες σ’ αυτούς.

«Η νηστεία δε γε των αποστόλων διά την τούτων τιμήν. Και δικαίως• ότι πλείστων αγαθών δι' αυτών ηξιώμεθα• και ότι νηστείας ούτοι και υπακοής άχρι θανάτου και εγκρατείας εργάται ώφθησαν ημίν και διδάσκαλοι. Kαι Λατίνοι τούτο και άκοντες μαρτυρούσι, διά νηστείας εν ταίς μνήμαις αυτών τιμώντες αυτούς»( Συμεών Θεσσαλονίκης, Απόκρισις ΝΔ', PG 155, 901Α.).

 Όπως όλες οι νηστείες, έτσι και αυτή η νηστεία έχει ένα συγκεκριμένο λόγο, για τον οποίο θεσπίσθηκε : «Για τους ανθρώπους εκείνους, στους οποίους ανατέθηκε  από τον Χριστό το μεγάλο έργο διαδόσεως της διδασκαλίας Του, το οποίον και επραγμάτωσαν με κόπους, θλίψεις και μαρτύριον, αλλ' επιπροσθέτως με την εφαρμογή του τριπτύχου των αρετών: Νηστεία, εγκράτεια, υπακοή.(  Συμεών Θεσσαλονίκης, Απόκρισις Ν', PG 155,196ABC).

Όταν ορίστηκε 29 Ιουλίου ως ημέρα γιορτής των Πέτρου και Παύλου, θεωρήθηκε νηστεία ως περίοδος προετοιμασίας για τη συγκεκριμένη γιορτή και διάρκειά της έγινε ανάλογη της σύμπτωσης του Πάσχα . Αυτή τροποποίηση έγινε μεταξύ ζ' και η' αιώνα και πιθανότατα ξεκίνησε από την Κωνσταντινούπολη, οποία πρώτη δέχθηκε από τη Ρώμη τη γιορτή των Αποστόλων. Συριακές μονοφυσιτικές πηγές του στ' αιώνα ονοματίζουν τη συγκεκριμένη νηστεία ως «των άγιων Αποστόλων». Ισχύει για τη νηστεία των Αποστόλων εικασία πως υπήρχε κατά τον στ' αιώνα σε ορθόδοξα μοναστήρια.

Ο άγιος Νικόδημος ο Αγιορείτης, βεβαίως, δεν τονίζει τόσον την τιμή  στο πρόσωπο των Αποστόλων, όσον την νηστεία, την οποία έκαναν, προτού εισέλθουν στο αποστολικό τους κήρυγμα. «Την των αγίων Αποστόλων καλουμένην, γινομένην όχι διά τους αγίους μεν και κυρίως διά την προλαβούσαν επταήμερον άνεσιν(=η μη νηστεία της εβδομάδος της Πεντηκοστής)..., επομένως δε και κατά λόγον συμβεβηκότα, διατί οι θείοι Απόστολοι ενήστευσαν και ούτως επέμποντο εις το κήρυγμα» (Πηδάλιον, σελ. 93, σημ. 2).

Πριν αρχίσουν, συνεπώς, το έργον της κηρύξεως του Ευαγγελίου οι Απόστολοι, μετά την Πεντηκοστή, νήστευσαν. Ο Ευαγγελιστής Λουκάς γράφει στις Πράξεις: «Λειτουργούντων δε αυτών τω Κυρίω και νηστευόντων είπε το Πνεύμα το Άγιον αφορίσατε δη μοι τον Βαρνάβαν και τον Σαύλον εις το έργον ο προσκέκλημαι αυτούς. Τότε νηστεύσαντες και προσευξάμενοι και επιθέντες αυτοίς τας χείρας απέλυσαν» (Πραξ. 13, 2-3). Και ο Μ. Αθανάσιος λέγει: «Τη εβδομάδι μετά την αγίαν Πεντηκοστήν ο λαός νηστεύσας εξήλθε περί το κοιμητήριον εύξασθαι»( Μ. Αθανασίου, Απολογία περί φυγής αυτού, 6, PG 25, 652.).

Είναι, συνεπώς, βέβαιον, ότι η αναφορά της νηστείας των αγίων Αποστόλων γίνεται με παράλληλη αναφορά στην εβδομάδα της Πεντηκοστής, στην οποία δεν νηστεύουμε μέχρι την Κυριακή των Αγίων Πάντων, για να φανεί ότι μετά την ευφροσύνη που έζησαν οι άνθρωποι κατά την επιδημία του αγίου Πνεύματος, άρχιζε και πάλι η νηστήσιμος περίοδος, όπως την έζησαν και οι Απόστολοι. Και στις Αποστολικές Διαταγές παρατηρείται σαφώς αυτή η νηστεία: «Μετά ούν το εορτάσαι υμάς την Πεντηκοστήν, εορτάσατε μίαν εβδομάδα και μετ' εκείνην νηστεύσατε μίαν• δίκαιον γαρ και ευφρανθήναι επί τη εκ Θεού δωρεά και νηστεύσαι μετά την άνεσιν». Επιπροσθέτως, αυτή η νηστεία, μαζί με την νηστεία του σαρανταημέρου των Χριστουγέννων, αναφέρεται και εις τον ΙΘ' κανόνα του αγίου Νικηφόρου του Όμολογητού(. Συνεπώς, και κατ' αυτήν την νηστεία η Τετάρτη και Παρασκευή δεν επιτρέπουν λάδι και ψάρι. Εάν δε η κυριώνυμος ημέρα είναι Τετάρτη η Παρασκευή, γίνεται κατάλυση ιχθύος και ελαίου.

Σημειωτέον, όπως μας πληροφορεί ο Αναστάσιος Αντιοχείας, ότι η λεγομένη νηστεία των αγίων Αποστόλων διαρκούσε  μέχρι της Κοιμήσεως της Θεοτόκου. Αποκόπηκε  όμως «δι' οικονομίαν» από τους αγίους Πατέρες για δύο λόγους: Πρώτον, διότι «περιέπιπτε» σε εθνικές νηστείες Αρμενίων, Ιακωβιτών κ.λπ. και δεύτερον, «διά την ολιγωρίαν και το απρόθυμον των ανθρώπων». Αποτέλεσμα ήταν να ορισθεί νηστεία από της Δευτέρας των αγίων Πάντων μέχρι της εορτής των αγίων Αποστόλων• να διακοπεί, και να γίνει πάλι  νηστεία «απ' αρχής Αυγούστου..., άχρι της κοιμήσεως της Θεοτόκου»( Ἀναστασίου Ἀντιοχείας, Περὶ τῶν ἁγίων τριῶν Τεσσαρακοστῶν, PG 89, 1397BC.).

Η χρονική διάρκεια της νηστείας σήμερα.

Η νηστεία ξεκινά την Δευτέρα μετά την Κυριακή των Αγ. Πάντων και λήγει στις 28 Ιουνίου. Είναι κινητή εορτή που η διάρκεια της εξαρτάται από πότε είναι το Πάσχα.

Υπήρχαν προσπάθειες να γίνει μικρότερη η νηστεία ή και να καταλυθούν και άλλες τροφές όπως την περίπτωση του Οικ. Πατριάρχη Κωνσταντουπόλεως Ιερεμία Γ’ (1719 μ.Χ.) που προσπάθησε να περιορίσει τις μέρες νηστείας σε 12 επειδή στο Φανάρι, είχε καταργηθεί η νηστεία αυτή. Απέτυχε όμως αυτή η προσπάθεια επειδή εξεγέρθηκαν οι ψαράδες και μπακάληδες γιατί ζημιώνονταν αυτή τη περίοδο. Προσπάθησε πάλι κατά τη δεύτερη του πατριαρχεία ο Ιωακείμ ο Γ’ (1901-1912), κατά την νηστεία των Αγ. Αποστόλων, να γίνεται κατάλυση αυγών, γάλακτος και τυριού. Απέτυχε όμως αυτή η προσπάθεια λόγω της σθεναρής αντίστασης από τους μοναχούς του Αγ. Όρους.

Η χρονική διάρκεια αυτής της νηστείας είναι μεταβλητή επειδή η έναρξή της εξαρτάται από την κινητή εορτή του Πάσχα. Κατά το ισχύον (νέο) ημερολόγιο δεν υπερβαίνει ποτέ τις 30 ημέρες. Υπάρχει ακόμα και περίπτωση (όταν το Πάσχα εορτάζεται μεταξύ 5 και 8 Μαϊου) να μην έχουμε καθόλου νηστεία, όπως θα συμβεί το 2024.

 π.Δ.Α