Ὁ “Ὀρθόδοξος
Τύπος” δημοσιεύει ἄρθρο μὲ τίτλο: «Ὁ Σεβ. Καλαβρύτων ἀπορῶν περὶ τῶν Παπικῶν».
Πρόκειται γιὰ ἕνα ἀναπάντεχο ἄρθρο, ποὺ ἀλλοίμονο ἂν ἐκφράζει
τὶς ἀπόψεις τῶν «ἀντι-Οἰκουμενιστῶν» Πατέρων ποὺ ἀποτελοῦν τὴν συμβουλευτικὴ
ἐπιτροπὴ τοῦ “Ὀρθόδοξου Τύπου”! Σ’ αὐτὸ ὁ ἀρθρογράφος παρουσιάζει τὴν «διένεξη» τοῦ Καλαβρύτων μὲ ἕνα ἀποτειχισθέντα χριστιανό, ὅπως
γράφει. (Νὰ
σημειώσουμε ὅτι ἀποκρύπτει πὼς πρόκειται περὶ θεολόγου καί, ἐπίσης, πὼς δὲν
παραθέτει τὸ ὄνομά του, γιατὶ δὲν θέλει νὰ δημοσιεύσει τυχὸν ἀνταπάντησή του, ὅπως
-ἀντιδεοντολογικά-ἀντιχριστιανικά- ἀπέφυγε νὰ δημοσιεύσει σὲ πολλὲς περιπτώσεις ἀπάντησή μας, ποὺ ἄρθρα τοῦ "Ο.Τ." μᾶς ἔθιγαν, μὲ τελευταία περίπτωση τὴν μὴ
δημοσίευση ἀπάντησης σὲ ἄρθρο τοῦ κ. Χρ. Λιβανοῦ).
Βέβαια, δὲν
πρόκειται περὶ διενέξεως καὶ διαφορᾶς τοῦ κ. Ἀμβρόσιου μὲ κάποιο ἀποτειχισθέντα χριστιανό (ὅπως διατείνεται ὁ "Ο.Τ."), ἀλλὰ γιὰ διαφορὰ καὶ διάσταση τοῦ Μητροπολίτη Καλαβρύτων μὲ τὴν διδασκαλία τῆς Ἐκκλησίας καὶ τῶν Ἁγίων,
ποὺ στὴ
συγκεκριμένη περίπτωση -αὐτὴ τὴν διάσταση- τὴν παρουσίασε κάποιος
θεολόγος. Τοῦτο βεβαιώνει καὶ ὁ π. Θεόδωρος Ζήσης διὰ πολλῶν στὸ τέλος
τοῦ παρόντος.
Παρουσιάζει,
ἐπίσης, ὁ «Ο.Τ.» ὡς «ὠφέλιμες» τὶς
διάστροφες καὶ κακόδοξες θέσεις τοῦ Καλαβρύτων. Ἀποδέχεται ὡς ὠφέλιμα καὶ «πλούσια ἱστορικὰ καὶ
θεολογικὰ στοιχεῖα» τὴν ἀτυχὴ καὶ ἀπεγνωσμένη προσπάθεια τοῦ
Καλαβρύτων νὰ στηρίξει τὶς θέσεις του σὲ κείμενα τοῦ ἀείμνηστου καθηγητὴ Ἰωάννη
Καρμίρη, τῶν ὁποίων τὸ νόημα παραποιεῖ!!!
Ἀντὶ λοιπόν, ὁ «Ο.Τ.»
νὰ καταγγείλει τὸν κ.
Ἀμβρόσιο, ὁ ὁποῖος ἐπὶ δεκαετίες ὑποστηρίζει ὅτι ὁ Παπισμὸς δὲν εἶναι αἵρεση, τὸ Filioque δὲν εἶναι αἵρεση (θέσεις ποὺ ἐπικαλέστηκε γιὰ νὰ δικαιολογήσει
καὶ τὸν ἐρχομὸ τοῦ Πάπα στὴν Ἀθήνα, καὶ τὶς ὁποῖες πρεσβεύει ἐπίμονα ἀκόμα καὶ σήμερα), ἔμμεσα ὁ «Ο.Τ.» τὸν δικαιολογεῖ καὶ τὸν χαϊδεύει, γράφοντας ἁπλῶς ὅτι, ἡ σκόπιμη
καὶ κακόδοξη θέση τοῦ κ. Ἀμβρόσιου, εἶναι μία «ἄποψις, ἢ μᾶλλον ἀμηχανία» τοῦ Καλαβρύτων, ποὺ ἐν πάσῃ περιπτώσει δὲν στέκει!
Τὸ ἀκόμα
χειρότερο. «Ὀφείλομεν ὅμως νὰ εἴπωμεν ὅτι ὁ Σεβασμιώτατος ἂν καὶ
ὡμίλησε προχείρως δὲν ἦτο ἐσφαλμένον αὐτὸ τὸ ὁποῖον εἶπε»
διὰ τὸ Filioque!!! Ἐδῶ, μὲ
ποιά λέξη νὰ χαρακτηρίσουμε τὸν ἀρθρογράφο τοῦ «Ο.Τ.»;
Καὶ γιατί τὸν
ὑπερασπίζεται; Γιατὶ ἁπλούστατα ὁ Καλαβρύτων εἶναι …συνεργάτης τοῦ «Ο.Τ.»!!!
Ἔτσι τὴν κακόδοξη θέση του ὅτι «οἱ Παπικοὶ εἶναι σχισματικοί» καὶ ὅτι «πότε τοὺς
δεχόμαστε ὡς σχισματικοὺς καὶ πότε
ὡς αἱρετικούς», τὴν ἁπαλύνει γράφοντας ὅτι «τὰ μὲν
ἐπιχειρήματα ἐμφανίζονται ὡς σωστά, ἀλλὰ ἔχουν μίαν ἀχίλλειον πτέρναν, ἡ ὁποία
τὰ καθιστᾶ ἐντελῶς ἄκυρα»! Ποιοί, κύριοι τοῦ «Ο.Τ.», ἐμφανίζουν
ὡς σωστά, τὰ παραπλανητικὰ καὶ κακόδοξα ἐπιχειρήματά τους στὴν ἱστορία τῆς Ἐκκλησίας; Δὲν
τὰ ἐμφανίζουν οἱ αἱρετικοί; Ἀσφαλῶς. Καὶ μαζὶ μὲ αὐτοὺς καὶ ὁ Καλαβρύτων! Κι
ἐσεῖς τὸν ἔχετε συνεργάτης σας καὶ προσπαθεῖτε νὰ ἁπαλύνετε τὰ ὀλισθήματά του!
Ἀκολουθεῖ τὸ
ἄρθρο τοῦ «Ο.Τ.» καὶ τὰ σχόλιά μας:
«Ὀρθόδοξος
Τύπος», 7 Αὐγούστου 2015, τ. 2081, σελ. 8η.
«Ὁ Σεβ. Καλαβρύτων ἀπορῶν
περὶ τῶν Παπικῶν».
Ὁ Σεβ. Μητρ. Καλαβρύτων κ. Ἀμβρόσιος
ἐλεγχθείς ὑπὸ ἀποτειχισθέντος χριστιανοῦ ἀπεφάσισε νὰ ἀπαντήση ἀναρτῶν εἰς τὸ
προσωπικόν του ἱστολόγιον τὴν 22αν Ἰουλίου 2015 μακροσκελὲς κείμενον. Ἡ διένεξις ἔχει ἰδιαιτέραν ὠφέλειαν. Ἡ ὠφέλεια προκύπτει ἀπὸ τὸ γεγονὸς ὅτι ἐκτὸς
ἀπὸ πλούσια ἱστορικὰ καὶ θεολογικὰ
στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα παραθέτει ὁ Σεβασμιώτατος, δίδεται καὶ ἡ ἀφορμὴ νὰ
δοθοῦν ἀπαντήσεις διὰ ζητήματα σχετικά μὲ τοὺς Παπικούς, εἰς τὰ ὁποῖα πολλοὶ
ἔχουν ἀναλόγους ἀπόψεις.
Τά περί τῶν Ρωμαιοκαθολικῶν.
Τί ἐπί τέλους εἶναι;
Αἱρετικοί ἤ Σχισματικοί;
«Ἀμφότεραι
αἱ ἀπόψεις ἰσχύουν! Ἀμφότεραι ἔχουν τά ὑπέρ ἑαυτῶν ἐπιχειρήματα! Ἡ
ἡμετέρα ταπεινή γνώμη, εἶναι, ὅτι τό ζήτημα τοῦτο εἶναι «θεολογούμενον», δηλ. πολυσυζητούμενον. Ἀποφαίνομαι ὡς Ἱεράρχης τῆς Ἐκκλησίας τῆς Ἑλλάδος! Καί ὡς Ἱεράρχης
τῆς Ἐκκλησίας ∆ΕΝ δικαιοῦμαι νά ἔχω ἄλλην -προσωπικήν- γνώμην καί ἄποψιν ἀπό
τήν ἐπίσημον ἄποψιν τῆς Ἐκκλησιαστικῆς ∆ιοικήσεως. (Τὴν ἀναίρεση τῶν θέσεων τοῦ Καλαβρύτων ἐδῶ). ...Ἡ
διαμάχη αὐτή ἀρχίζει ἀμέσως μετά τό σχίσμα. Ἄλλωστε «σχίσμα» δεν ὠνόμασαν οἱ
Ἅγιοι Πατέρες τον χωρισμόν Ἀνατολῆς καί ∆ύσεως;... Ἀκόμη καί ὁ Ἅγιος Μάρκος
Ἐφέσου ὁ Εὐγενικός γράφει κάπου τά ἑξῆς: «...χρίομεν τούς ἐξ αὐτῶν (τῶν
Λατίνων) ἡμῖν προσιόντας ....ὡς αἱρετικούς ὄντας» (Patrologia Orientalis. τ. XVII, 452/3 καί M.P.G. 160-164. Βλέπε καί Καρμίρη Ν.
Ἰωάννου: Τά δογματικά καί συμβολικά μνημεῖα τῆς Ὀρθοδόξου Καθολικῆς Ἐκκλησίας,
Τόμος II, σελ. 981)...
Εἰς τήν
πορείαν τῆς Ἐκκλησίας, λοιπόν, τό ἐρώτημα: «Οἱ Ρωμαιοκαθολικοί ἐπί τέλους τί εἶναι; Αἱρετικοί ἤ Σχισματικοί;»
ὁ Καθηγητής Καρμίρης ἀπαντᾷ:
«Γενικῶς παρατηροῦμεν ὅτι καί ἐν τῷ ζητήματι τούτῳ ἡ Ἐκκλησία δύναται κατά τάς περιστάσεις,
ὅτε μέν νά ἐφαρμόζῃ τήν ἀκρίβειαν καί νά θεωρῇ ἀκύρους τάς
χειροτονίας τῶν ἑτεροδόξων, ὅτε δε
νά ἐφαρμόζῃ τήν οἰκονομίαν καί νά
δέχηται τούς προσερχομένους αὐτῇ καί παρ’ αἱρετικῶν καί ἑτεροδόξων, διατηρούντων την
ἱερωσύνην, κεχειροτονημένους κληρικούς διά χρίσματος ἁγίου μύρου καί λιβέλλου»
(ἔνθ. ἀνωτ. σελ. 1002).
Εἶναι,
λοιπόν, θεολογούμενον
τό ζήτημα τοῦτο ἤδη ἀπό τῆς ἐποχῆς τοῦ σχίσματος!
Εἰς ἐπίρρωσιν τῶν ἀνωτέρω ἔστωσαν καί τά παρακάτω λόγια τοῦ σοφοῦ Καθηγητοῦ Ἰω.
Ν. Καρμίρη: «Ἤδη ἀπὸ τῆς ἐνάρξεως τοῦ σχίσματος τῆς Ῥωμαϊκῆς Ἐκκλησίας ἀπὸ τῆς Ὀρθοδόξου
Καθολικῆς Ἐκκλησίας ἐπὶ τῶν Πατριαρχῶν τῆς παλαιᾶς καὶ τῆς νέας Ῥώμης Νικολάου
Α ́ καὶ Φωτίου ἡ Ὀρθόδοξος Ἐκκλησία ἀνεγνώριζε
τὸ ἔγκυρον τῶν λατινικῶν μυστηρίων, ὡς δύναταί τις νὰ συναγάγη ἐκ διαφόρων
μαρτυριῶν, μάλιστα δὲ ἐκ τοῦ 1 Κανόνος τῆς ἐν Κωνσταντινουπόλει γενικῆς Συνόδου τοῦ 879/80 καὶ ἐκ τῶν κανονικῶν
ἀποκρίσεων τοῦ κατὰ τὰ τέλη τοῦ ιβ ́ αἰῶνος ἀκμάσαντος Ἰωάννου τοῦ Κίτρου πρὸς
Κωνσταντῖνον Καβάσιλαν προκειμένου περὶ τοῦ μυστηρίου τῆς ἱερωσύνης ἀφ’ ἑνός, καὶ
ἀφ’ ἑτέρου ἐκ τῶν κανονικῶν ἀποκρίσεών του περὶ τὰς ἀρχὰς τοῦ ιγ´ αἰῶνος ἀρχιεπισκόπου
Βουλγαρίας ∆ημητρίου τοῦ Χωματηνοῦ πρὸς Κωνσταντῖνον Καβάσιλαν προκειμένου περὶ
τοῦ μυστηρίου τῆς θείας εὐχαριστίας» (ἔνθ. ἀνωτ. σελ. 979).
Σχόλιον Ο.Τ.: Ἡ παραπάνω ἄποψις, ἢ μᾶλλον ἀμηχανία ἐνώπιον τοῦ
ἐρωτήματος ἂν οἱ Παπικοὶ εἶναι σχισματικοὶ ἢ αἱρετικοί, εἶναι ἰδιαιτέρως
διαδεδομένη εἰς πολλοὺς κληρικοὺς καὶ λαϊκούς. Εἶναι καλὸν νὰ πληροφορῆται
κανεὶς αὐτὰ τὰ ἐπιχειρήματα, μὲ τὰ ὁποῖα πολλοὶ ἐπιχειροῦν νὰ στηρίξουν τὴν
ἄποψιν ὅτι οἱ Παπικοὶ εἶναι σχισματικοί, ὥστε νὰ εἶναι εἰς θέσιν νὰ τὰ ἀναιρέση.
Τὰ μὲν ἐπιχειρήματα ἐμφανίζονται ὡς
σωστά, ἀλλὰ ἔχουν μίαν ἀχίλλειον πτέρναν, ἡ ὁποία τὰ καθιστᾶ ἐντελῶς ἄκυρα.
Εἶναι ἀληθὲς μέν, ὅτι οἱ Παπικοὶ διετέλουν εἰς σχίσμα μὲ τὴν Ἐκκλησίαν ἐπί
αἰῶνες. Αὐτὸ ὅμως ἔπαψε νὰ ἰσχύη, ὅταν
ἐπέρασαν ὁριστικὰ εἰς τὴν κατάστασιν τῆς αἱρέσεως μετὰ καὶ τὰς ἀποφάσεις τῶν
Βατικανῶν Συνόδων. Διατί αὐτό; Διότι ἐπί αἰῶνας, ὅσον δηλ. δὲν
ἐθεσμοθέτουν τὰς αἱρετικὰς δοξασίας (Παπικὸν Πρωτεῖον, Ἀλάθητον, Ἄσπιλος
Σύλληψις τῆς Θεοτόκου) ὡς δόγμα, ἡ Ἐκκλησία ἤλπιζε ὅτι θὰ ἐπιστρέψουν εἰς τὴν
ἀλήθειαν καὶ ὅτι αἱ πλάναι ἀπετέλουν εἴτε ἐσφαλμένας
θέσεις, αἱ ὁποῖαι θὰ διηυκρινίζοντο μὲ τὸν θεολογικὸν διάλογον, εἴτε
ἀφεώρων εἰς ἕν μικρὸν τμῆμα πιστῶν, τοὺς ὁποίους ἀργὰ ἢ γρήγορα θὰ ἀπέβαλε ἡ πλειονότης.
Ἀντὶ αὐτῶν συνέβη τὸ ἀκριβῶς ἀντίθετον, δηλ. ἐσχάτως
νὰ θεσμοθετηθοῦν αἱ πλάναι ὡς ἐπίσημον δόγμα τῶν Παπικῶν. Ἔτσι, ὁ Παπισμὸς
εἶναι ἀδιαμφισβητήτως σήμερα αἵρεσις. Δι’ αὐτὸ καὶ ὅλαι αἱ ἀπόψεις Πατέρων ἢ Ἐκκλησιαστικῶν
Συγγραφέων, αἱ ὁποῖαι κάνουν λόγον περὶ σχίσματος, ἀνήκουν εἰς τὴν περίοδον πρὸ
τῶν Βατικανῶν Συνόδων.
Τά περί τοῦ Filioque
Kατά τό ἔτος
2006 εἰς μίαν ἐκπομπήν τοῦ ἐν λειτουργίᾳ τότε τοπικοῦ τηλεοπτικοῦ σταθμοῦ “AXION
ΤV” ὁ δημοσιογράφος σχεδόν εἰς τό πόδι μέ ἠρώτησε ποίαν γνώμην ἔχω περί τῆς
ἐκπορεύσεως τοῦ Ἁγίου Πνεύματος, ὁπότε ἐντελῶς πρόχειρα ἔδωσα περίπου
τήν ἑξῆς ἀπάντησιν: «Ὁ Υἱός ἦλθεν εἰς τόν κόσμον... Τό Ἅγιον Πνεῦμα ἀπεστάλη
εἰς τήν Ἐκκλησίαν μετά τήν Ἀνάληψιν τοῦ Υἱοῦ, κατά την ἡμέραν τῆς Πεντηκοστῆς.
Αὐτά ἔγιναν κατά τήν οἰκονομίαν τοῦ Θεοῦ Πατρός! Ἀλλ’ ἐάν τό Ἅγιον Πνεῦμα ἀποστέλλεται
ὑπό τοῦ Πατρός και τοῦ Υἱοῦ, ὅπως ἐσφαλμένως διδάσκει ἡ Ρωμαιοκαθολική Ἐκκλησία
ἤ ὑπό τοῦ Πατρός διά τοῦ Υἱοῦ, ὅπως διδάσκει ἡ Ὀρθόδοξος Θεολογία μας ἐγώ τί νά
εἴπω; ∆έν ἤμουνα σύμβουλος τοῦ Θεοῦ ἐκεῖ, ὥστε να δῶ τί ἔγινε»!
Τά παραπάνω
λόγια δέν ἀποτελοῦν θεολογικήν πραγματείαν, ἀλλά λόγια τῆς στιγμῆς, λόγια «στό πόδι»!
Ἐπί τῆς οὐσίας, λοιπόν, θα ἐλέγομεν ὅτι προσυπογράφομεν τά λόγια τοῦ Καθηγητοῦ
Ἰω. Ν. Καρμίρη: «∆υστυχῶς ἐν τῇ ∆ύσει τό ἱερόν Σύμβολον τῆς πίστεως ...παρεχαράχθη
διά τῆς προσθήκης τοῦ Filioque (δηλ. καί ἐκ τοῦ Υἱοῦ), τοῦθ’ ὅπερ ἀπέβη ἕν ἐκ
τῶν κυριωτάτων αἰτίων τοῦ σχίσματος τῆς ∆υτικῆς Ἐκκλησίας ἀπό τῆς ἀπορριψάσης αὐτό
πρεσβυγενοῦς Ὀρθοδόξου Ἐκκλησίας τῆς Ἀνατολῆς, ὡς ἐπίσης καί ἕν τῶν κυριωτάτων
ἐμποδίων τῆς ἐπανενώσεως αὐτῶν» (ἐνθ. ἀνωτ. Τόμος Ι, σελ. 92).
Σχόλιον Ο.Τ.: Βεβαίως δὲν συμφωνοῦμεν μὲ
τὸ ὅτι ἕνας Ἐπίσκοπος ἔχει κἄν τὸ δικαίωμα νὰ προχειρολογῆ ἀκόμη καὶ ἂν πρόκειται διὰ τηλεοπτικὴν ἐκπομπήν,
ὡστόσο ὅλοι εἴμεθα ἄνθρωποι καὶ πίπτομεν
εἰς σφάλματα, ἀλλὰ ἂν ὑπάρχη ἡ ταπείνωσις νὰ τὰ διορθώσωμεν τότε χάριτι
Θεοῦ ἐπέρχεται καὶ ἡ λύσις. Ὀφείλομεν ὅμως νὰ εἴπωμεν ὅτι ὁ Σεβασμιώτατος ἂν καὶ ὡμίλησε προχείρως δὲν ἦτο
ἐσφαλμένον αὐτὸ τὸ ὁποῖον εἶπε (σ.σ. Ἐδῶ ὁ
ἀρθρογράφος σιγοντάρει τὸν
Καλαβρὐτων. Λίγες σειρὲς παρακάτω, ὅμως, γράφει τὰ ἀντίθετα! Διγλωσσίας τὸ
ἀνάγνωσμα!). Τὸ χωρίον Ἰω 15,26 εἶναι σαφὲς ἐπὶ τοῦ θέματος: «ὅταν ἔλθη
ὁ Παράκλητος, ὅν ἐγὼ πέμψω ὑμῖν παρὰ τοῦ Πατρός, τὸ Πνεῦμα τῆς ἀληθείας, ὅ παρὰ
τοῦ Πατρὸς ἐκπορεύεται, ἐκεῖνος μαρτυρήσει περὶ ἐμοῦ». Συμφώνως πρὸς αὐτὸ τὸ
Ἅγιον Πνεῦμα ἐκπορεύεται ἀϊδίως παρὰ τοῦ Πατρός, ἀλλὰ πέμπεται ἐν χρόνῳ παρὰ
τοῦ Υἱοῦ, δι’ αὐτὸ ὁ Ἅγ. Γρηγόριος ὁ Παλαμᾶς λέει «καὶ ἐκ τοῦ Υἱοῦ πεμπόμενον
τὸ Πνεῦμα τὸ Ἅγιον, ἀλλ’ οὐκ ἐκπορεύεται» (Γρηγ. Παλαμᾶ, Λόγοι ἀποδεικτικοί, Β
́ 21). Διὰ νὰ γίνωμεν ἀκριβέστεροι κατὰ τὴν δογματικήν, τὸ Ἅγιον Πνεῦμα
πέμπεται ἀπὸ τὴν Τριαδικὴν Θεότητα, δηλ. ἀπὸ τὸν Πατέρα καὶ ἀπὸ τὸν Υἱόν, ἀλλὰ
καὶ αὐτοπέμπεται. Ἀλλά και τὸ Filioque δὲν σχετίζεται μὲ τὴν «ἀποστολήν», ἀλλὰ
μὲ τὴν «ἐκπόρευσιν» τοῦ Ἁγίου Πνεύματος. Ἀκόμη καὶ τὸ filioque θὰ ἦταν ἀποδεκτὸν
ἐὰν ἀνεφέρετο μόνον εἰς τὴν «Οἰκονομίαν», ἀλλὰ εἶναι παντελῶς ἀπορριπτέον καὶ αἱρετικόν, ἐπειδὴ
ἀκριβῶς ἀναφέρεται ἐσφαλμένως εἰς τὰς ἐνδοτριαδικὰς σχέσεις.
«Ὀρθόδοξος
Τύπος», 7 Αὐγούστου 2015, τ. 2081, σελ. 8η.
Σχόλια καὶ διευκρινίσεις:
1. Ὁ “Ὀρθόδοξος Τύπος” δέχεται ὅτι «προκύπτει ὠφέλεια ἀπὸ τὸ …πλούσια ἱστορικὰ καὶ θεολογικὰ
στοιχεῖα, τὰ ὁποῖα παραθέτει ὁ Σεβασμιώτατος». Ποιά εἶναι αὐτὰ «τὰ πλούσια θεολογικὰ στοιχεῖα» ποὺ
παραθέτει ὁ Καλαβρύτων; Ἕνα κείμενο τοῦ καθηγητὴ Καρμίρη. Καὶ τί προσπαθεῖ νὰ
ἐπιτύχει μὲ αὐτό; Νὰ ἀποδείξει ὅτι ἡ Ἐκκλησία δὲν ἔχει ἀποφανθεῖ ΑΚΟΜΑ ἂν ὁ
Παπισμὸς εἶναι σχίσμα ἢ …αἵρεση!!! Ὡς ἐκ τούτου, γράφει, «ἀμφότεραι αἱ ἀπόψεις ἰσχύουν! Ἀμφότεραι ἔχουν τά ὑπέρ
ἑαυτῶν ἐπιχειρήματα! Ἡ ἡμετέρα ταπεινή γνώμη, εἶναι, ὅτι τό ζήτημα τοῦτο εἶναι
«θεολογούμενον»!!! Κι
ὁ "Ο.Τ." ποὺ χιλιάδες φορὲς ἔχει γράψει τὰ ἀκριβῶς ΑΝΤΙΘΕΤΑ, προσφέρει
στὸ κοινό του ὡς "ὠφέλιμη τροφὴ καὶ πλούσια ἱστορικὰ στοιχεῖα, αὐτὰ ποὺ
παραθέτει ὁ Σεβασμιώτατος"!